باس بەتكە قايتۋ | 中文 ىلە اقپارات تورابىنا حوش كەلدىڭىزدەر!
وبلىسقا توتە قاراستى ورىنداردا 40 مىڭ گەكتار شۇراتتى اۋماق قورعالدى جانە قالپىنا كەلتىرىلدى
2021-02-05 11:02:36كەلۋ قاينارى:ىلە گازەتى  جاۋاپتى رەداكتور:جازيرا بولاتباي قىزى

   ٴتىلشىمىز شى شۋەحۇڭ، پراكتيكانت ٴتىلشى باعلان شالقار قىزى، ەرىكتى ٴتىلشى لي سانپىڭ حابارلايدى. 2 – ايدىڭ 2 – كۇنى - 25 – رەتكى «دۇنيە جۇزىلىك شۇرات كۇنى». ٴتىلشىنىڭ ىلە وزەنى الابى شۇرات قورعاۋ – باسقارۋ مەكەمەسىنەن ۇعىسۋىنشا، 2020 – جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن وبلىسقا توتە قاراستى ورىنداردا 5 جەردە مەملەكەتتىك شۇرات باقشاسى، 3 جەردە مەملەكەتتىك شۇرات باقشاسى (سىناق ٴتۇيىنى) قۇرىلىپ، ورتالىقتىڭ 60 ميلليون 920 مىڭ يۋان قارجىسى، جەرگىلىكتى قازىنانىڭ 15 ميلليون 670 مىڭ يۋان سايكەستى قارجىسى تياناقتانىپ، شۇراتتاردى قورعاۋ، قالپىنا كەلتىرۋ، ەگىستىك جەردى شۇراتقا (جايىلىم) قايتارۋ قىزمەتى اتقارىلىپ، شۇراتتى جەر ەكولوگيالىق ونىمدىلىگى تولەمى، كۇنەس وزەنىنىڭ ٴتۇيىندى شۇراتتارىن قورعاۋ، قالپىنا كەلتىرۋ ينجەنەرياسى سياقتى شۇراتتاردى قورعاۋعا قاتىستى 24 ينجەنەريا نىسانى اتقارىلىپ، نىسان رايونىنداعى 40 مىڭ گەكتار شۇراتتى اۋماق قورعالعان جانە قالپىنا كەلتىرىلگەن.

    بيىلعى «دۇنيە جۇزىلىك شۇرات كۇنىنىڭ» نەگىزگى ۇگىت تاقىرىبى - «شۇرات جانە سۋ». مەملەكەتتىڭ 2 – رەتكى شۇرات بايلىقتارىن تەكسەرۋ ناتيجەسىنە نەگىزدەلگەندە، وبلىسقا توتە قاراستى ورىنداردا (بيڭتۋاندى قامتيدى) ٴتۇرلى شۇراتتى جەر جالپى اۋماعى 155 مىڭ 100 گەكتارعا جەتكەن.

    «13 – بەسجىلدىق» مەزگىلىندە وبلىسقا توتە قاراستى ورىنداردىڭ شۇراتتى اۋماقتى قورعاۋ قىزمەتىندە كورنەكتى ونىمدىلىككە قول جەتكىزىلىپ، 656.94 گەكتار شۇراتتى اۋماق تولىق قالپىنا كەلتىرىلىپ، 530 گەكتار ەگىستىك جەر (جايىلىم) شۇراتقا اينالدىرىلدى. 5 جەردە شۇرات قورعاۋ – باسقارۋ پۋنكتى (ٴتۇيىنى) قۇرىلىسى سالىنىپ، 2 مىڭنان استام شەكارا بەلگىسى، قازىعى ورناتىلىپ، 74 كيلومەترلىك شۇرات قورعاۋ جولى سالىندى؛ 18 شۇرات ەكولوگياسىن باقىلاۋ – تەكسەرۋ پۋنكتى (ٴتۇيىنى) قۇرىلىپ، شۇرات قورعاۋعا، عىلمي زەرتتەۋگە، باقىلاۋ – تەكسەرۋگە، ۇگىتتەۋگە قاتىستى 90 نان استام قۇرىلعى جابدىق ساتىپ الىندى.

    مەملەكەتتىك شۇرات باقشاسى قۇرىلىسىنىڭ بەكىتىلۋىمەن شۇرات باقشاسىن قورعاۋدى دارەجەگە ٴبولىپ باسقارۋ جۇيەسى مەن باقىلاۋ – ولشەۋ تورابى العاشقى قادامدا قالىپتاسىپ، شۇرات باقشاسىنىڭ شەكاراسى انىق، جەر ۇقىعى قاراستىلىعى ايقىن بولىپ، شۇراتتى قورعاۋ – باسقارۋ نەگىزگى قۇرىلعىسى جانە باسقارۋ ورەسى ىشكەرىلەي كۇشەيتىلىپ، شۇراتتى ٴونىمدى قورعاۋ كولەمى ارتتى؛ بۇلىنگەن شۇرات قالپىنا كەلتىرىلىپ، شۇراتتىڭ ەكولوگيالىق رولى كۇشەيتىلىپ، ىلە وزەنى الابىنداعى شۇراتتارداعى جان – جانۋارلار مەن وسىمدىك بايلىعى ىشكەرىلەي مەڭگەرىلىپ، دۋاداق، دەگەلەك، اق قۇيرىق سۋ بۇركىتى، كوك قۇتان، سۇر تىرنا، اققۋ، سۇيەل تۇمسىق اققۋ، قۇر، قىرعاۋىل جانە كەزقۇيرىق سىندى مەملەكەت جاعىنان قورعالاتىن 1 –، 2 – دارەجەلى قۇستارعا ۇيلەسىمدى مەكەن ازىرلەنىپ، قۇستاردىڭ دامىلداۋ سانى كورنەكتى ارتتى. قورعان ىشىندە جەتىلدىرۋ سىندى شارالار ارقىلى مال باعۋدان جانە جەر جىرتىپ ەگىن سالۋدان بولاتىن وزەن شۇراتى مەن سازدىق شۇراتىن ٴبۇلدىرۋ ارەكەتتەرى ٴونىمدى تەجەلىپ، شۇراتتاعى وسىمدىك تۇرلەرى ٴونىمدى قورعالىپ، شۇرات كورىنىسىنىڭ كەمەلدى بولۋىنا كەپىلدىك ەتىلدى.

    ىلە وزەنى الابى شۇرات قورعاۋ – باسقارۋ مەكەمەسىنىڭ باستىعى لياۋ حۇڭمەي بىلاي دەدى: «بۇدان كەيىنگى ٴبىر مەزگىلدە وبلىسقا توتە قاراستى ورىندار شۇراتتى قورعاۋدا پارتيا 19 – كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى بەسىنشى جالپى ٴماجىلىسىنىڭ، 3 – رەتكى ورتالىقتىڭ شينجياڭ قىزمەتى جونىندەگى اڭگىمە ٴماجىلىسىنىڭ رۋحىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرىلىپ، تياناقتاندىرىپ، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسى جانە شۇراتتى قورعاۋ جونىندەگى جەلىلەس ماڭىزدى سوزدەرىن جەتەكشى ەتىپ، تابيعي شۇراتتى قاتاڭ قورعاپ، بۇلىنگەن شۇراتتى عىلمي قالپىنا كەلتىرىپ، شۇرات كولەمىن بەلسەنە كەڭەيتىپ، شۇراتتى قورعاۋ – وڭاۋ جۇيەسىن كۇش سالا كەمەلدەندىرىپ، وڭاۋ قۋاتىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، ونىڭ ەكولوگيانى جاقسارتۋ مەن حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋدا ٴتىپتى دە زور رول اتقارۋىنا مۇمكىندىك جاراتادى. ‹14 – بەسجىلدىقتىڭ› سوڭىندا ىلە وبلىسىنداعى شۇراتتىڭ قورعالۋ مولشەرىن %55 تەن اسىرىپ، ەكولوگيالىق ونىمدىلىك پەن ەكونوميكالىق ونىمدىلىكتىڭ ارتۋىن جوعارىلاتادى».

    ىلە وزەنى الابى شۇراتتى قورعاۋ – باسقارۋ مەكەمەسى عىلمي جوبالاپ، جان – جاقتى قورعاۋدى اتقارادى. وبلىسقا توتە قاراستى ورىندارداعى شۇراتتى قورعاۋ – قالپىنا كەلتىرۋدىڭ «14 – بەسجىلدىق» جوباسىن عىلمي جاساپ، شۇرات ەكولوگياسىن قورعاۋ جۇيەسى قۇرىلىسىن جوعارى ساپامەن، جوعارى باستالۋ تۇيىنىندە تۇرىپ جانە تولىق قامتي وتىرىپ ىلگەرىلەتىپ، شۇرات ەكولوگياسىن قورعاۋ قىزىل سىزىعىن قاتاڭ ساقتاپ، وزەن – كول باستىعى ءتۇزىمىن قاتاڭ تياناقتاندىرىپ، شۇراتتى قورعاۋ جاۋاپكەرلىك جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، شۇراتتىڭ ساقتالۋ مولشەرى، تابيعي شۇراتتىڭ قورعالۋ مولشەرى، شۇرات ەكولوگياسىنىڭ جاعدايى سياقتى قورعاۋ ونىمدىلىگى كورسەتكىشىن ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسى نىساناسىن باعالاۋ، تەكسەرۋ ءتۇزىمى جۇيەسىنە ەنگىزەدى. ورتالىق قازىناسىنىڭ نىسان قارجىسىنا بەلسەنە قول جەتكىزىپ، شۇراتتى قورعاۋ – قالپىنا كەلتىرۋگە قوسىلىم تەبىنىن ارتتىرىپ، شۇراتتىڭ قورعالۋ كولەمىن ارتتىرىپ، مەملەكەتتىك 8 شۇرات باقشاسىن (سىناق ءتۇيىنى) قورعاۋ جانە پايدالانۋ ءتۇيىنى، «4 وزەن» جاعاسىن دانەكەر ەتىپ، ىلە وزەنىن نەگىزگى اعىن، تەكەس، كۇنەس، قاس وزەندەرىن قوسالقى الاپ ەتىپ، اۆتونوميالى رايون (مەملەكەت) بويىنشا ماڭىزدى شۇرات قۇرىپ، ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ كەمەلدىلىگىن، بايلانىستىلىعىن جانە تۇتاستىعىن قالپىنا كەلتىرىپ، ىلە وزەنى الابىنىڭ شۇرات ەكولوگياسى ءدالىزىن قالىپتاستىرادى. سونىمەن بىرگە، شۇراتتى قورعاۋ جونىندەگى عىلمي تاربيە – ۇگىتتى كۇشەيتىپ، جالپى حالىقتىڭ شۇراتتى قورعاۋ تانىمىن جوعارىلاتادى. باي مازمۇندى ۇگىت – تاربيە قيمىلدارىن ورىستەتىپ، شۇراتتى قورعاۋدىڭ ماڭىزدى ءمانىن بار كۇشپەن ۇگىتتەپ، تۇتاس قوعامدا شۇراتتى قورعاۋ تانىمىن ۇزدىكسىز كۇشەيتەدى.

    اۆتونوميالى وبلىس مەملەكەتتىك شۇرات باقشاسىنان ۇيلەسىمدى پايدالانۋدى نەگىز ەتىپ، شۇرات تابيعاتى تاربيەسىن باستان وتكەرۋدى ورىستەتەدى. شۇرات پەن الەۋمەتتىك اۋماقتى بىرگە باسقارۋ قۇرىلىسىن ورىستەتىپ، جەرگىلىكتى تۇرعىندارعا اناعۇرلىم تاماشا ورنىن باساتىن كاسىپ جانە تۇرمىستىق ورتا جاراتىپ، جاڭا ەكونوميكانىڭ ارتۋ ءتۇيىنىن ازىرلەپ، تۇرعىنداردىڭ كىرىسىن ارتتىرىپ، اۋىل – قىستاقتىڭ كوركەيۋىنە كۇش سالادى.