كوپ جاق تىعىز سەلبەسىپ، اۆتونوميالى وبلىستىڭ پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىنىڭ قىزۋ ورلەۋگە كوتەرىلۋىن جەبەدى

    ما چىڭلۋ (ٴوز تىلشىمىز)، ۋاڭ دىشيان (ەرىكتى ٴتىلشى)

    پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى ورىستەتىلگەننەن بەرى اۆتونوميالى وبلىس توعىسپالى دامۋ ۇستانىمىنا تاباندى بولىپ، ارميا، جەرگىلىكتى ورىن، بيڭتۋان سىندى 3 جاقتىڭ بايلىعىنان ورتاق يگىلىكتەنۋدى جەبەپ، بازا قۇرىلىسىن بىرگە قۇرىپ، قيمىلدى ورتاق توعىستىرىپ، ارميانى، جەرگىلىكتى ورىندى، بيڭتۋاندى بىرگە كوركەيتۋدىڭ تىڭ تاراۋىن بىرگە جازىپ، پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىنىڭ قىزۋ ورلەۋگە كوتەرىلۋىن جەبەدى.

    ٴبىر - بىرىنەن ۇيرەنىپ، ٴوزارا تولىقتاپ، بايلىقتان ورتاق يگىلىكتەنۋدى جەبەدى. اۆتونوميالى وبلىس ارميا، جەرگىلىكتى ورىن، بيڭتۋانداعى پارتيا مۇشەلەرىن ۇيىمداستىرىپ، «پىكىر اۋىستىرۋ ۇلگىسىندە»، «شىنايى اسەرلەندىرۋ ۇلگىسىندە»، «ٴوزارا جەبەۋ ۇلگىسىندە» بىرلەسىپ ۇيرەنۋ ورىستەتىپ، ۇيرەنۋ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتتى. «پىكىر اۋىستىرۋ ۇلگىسىندە» بىرلەسىپ ۇيرەنۋ جاعىندا وبلىسقا توتە قاراستى اۋدان، قالالار، تاراۋلار، ورىندار جانە جەرگىلىكتى ورىندا تۇراتىن قارۋلى ساقشى بولىمدەرى، بيڭتۋان، اۋداندىق، قالالىق حالىقتىق قارۋلى ساقشى بولىمدەرى «5 ٴبىر رەتكى» پىكىر اۋىستىرۋ، ۇيرەنۋ قيمىلىن بىرلەسىپ ورىستەتتى، كوپشىلىك بىرگە كىتاپ وقىپ، قىزىل كينو كورىپ، پارتياعا كىرگەندەگى سەرتىن قايتالاي ەسكە الىپ، قىزىل ٴان ايتىپ، ۇيرەنۋ اسەرلەرىن اڭگىمەلەپ، ارميا، جەرگىلىكتى ورىن، بيڭتۋان سىندى 3 جاق پارتيا مۇشەلەرىنىڭ بىرگە ۇيرەنۋىن، بىرگە العا باسۋىن جەبەدى. «شىنايى اسەرلەندىرۋ ۇلگىسىندە» بىرلەسىپ ۇيرەنۋ جاعىندا پارتيالى كادرلار، بۇقارا، قوسىننان شەگىنگەن اسكەريلەر، جەرگىلىكتى ورىندا تۇراتىن قارۋلى ساقشىنىڭ وفيتسەر - جاۋىنگەرلەرى قاتارلىلاردى وبلىستىق ارحيۆ سارايىنىڭ «جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ىلەدەگى ٴار ۇلت حالقىنىڭ ارمان قۋۋ جولىنا باسشىلىق ەتتى» اتتى كورمەنى، «اق تەرەك» شەكارا قورعاۋ مادەنيەتى ەسكەرتكىش سارايى، كەدەن ەسكەرتكىشى سياقتى توڭكەرىستىك تاربيە بازالارىن بىرگە ەكسكۋرسيالاۋعا ۇيىمداستىرىپ، پارتيا مۇشەلەرىن اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاي، قايراتتانا العا باسۋعا جىگەرلەندىردى. «ٴوزارا جەبەۋ ۇلگىسىندە» بىرلەسىپ ۇيرەنۋ جاعىندا ارمياداعى، جەرگىلىكتى ورىنداعى، بيڭتۋانداعى پارتيا مۇشەلەرى ٴوزارا جۇپ قۇراپ، «پارتيا تاريحىن ويداعىداي ۇيرەنۋ، پارتيا حيكاياسىن ويداعىداي بايانداۋ» ارناۋلى تاقىرىپتىق قيمىلىن ورىستەتىپ، توڭكەرىستىك كىتاپتاردى ٴبىر - بىرىنە تارتۋ ەتۋ، ٴوزارا پىكىرۋ اۋىستىرۋ، اسەرلەرىن اڭگىمەلەۋ، تەلەفوندا ٴوزارا تابىستارىن اڭگىمەلەۋ ارقىلى پارتيا مۇشەلەرىنىڭ ۇيرەنۋدە اسەرلى سەزىمگە بولەنۋىن، ونىمدىلىك جاراتۋىن جەبەدى. قازىرگە دەيىن ارميا، جەرگىلىكتى ورىن، بيڭتۋان ٴبىر مىڭ 800 مايدان - رەتتەن ارتىق «5 ٴبىر رەتكى» پىكىر اۋىستىرۋ، ۇيرەنۋ قيمىلىن بىرلەسىپ ورىستەتتى، بۇعان رەت سانى بويىنشا 13 مىڭ 500 دەن استام ادام قاتىناستى، ٴبىر مىڭ 600 مايدان - رەتتەن استام توڭكەرىستىك تاربيە بازاسىن ەكسكۋرسيالاتىپ، ٴبىر مىڭ 100 مايدان - رەتتەن استام توڭكەرىستىك كىتاپتاردى ٴبىر - بىرىنە تارتۋ ەتۋ سياقتى جەلىلەس قيمىل ورىستەتتى.

    ٴوزارا بىرلەسىپ، ٴبىر - بىرىنەن پايدالانىپ، بىرگە بازا قۇرۋدى جەبەدى. پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن وراي ەتىپ، ارميا، جەرگىلىكتى ورىن، بيڭتۋان سىندى 3 جاق بىرلەسىپ قيمىلداپ، قاراستى رايوننىڭ توڭكەرىستىك مادەنيەت بايلىعىن قورعاۋدى، باسقارۋدى جانە اشۋدى، پايدالانۋدى كۇشەيتىپ، قىزىل گەندى جالعاستىرۋدى جەبەدى. «شەكارا قورعانىسى پارتيا مەكتەبىن» قۇردى. شەكارا قورعانىسىنىڭ الدىڭعى شەبىندە ارميانىڭ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ، بيڭتۋاننىڭ «توڭكەرىستىك بايلىعىن» ىشكەرىلەي اشىپ، شۋىرما قۇرباندار قابىرىستاندىعى، كەدەن ەسكەرتكىشى، جۇڭحۋاي قاراۋىل ورنى، 76 - پولىك جەر سىلكىنىسى ەسكەرتكىشى، كۇرە قۇرباندار قابىرىستاندىعى، 72 - پولىك قىزىل ارميا ەسكەرتكىش سارايى سياقتىلاردى ۋاكىلدىك ەتكەن توڭكەرىستىك بازالاردى قۇرىپ، شەكارانىڭ الدىڭعى شەبىندەگى حالىق ساقشىلارى، وفيتسەر - جاۋىنگەرلەردى، بيڭتۋان حالىق جاساقتارىن، شەكارا قورعاۋشى پارتيا مۇشەلەرىن، بۇقارا پارتيا مۇشەلەرىن توپقا ٴبولىنىپ بىرگە ۇيرەنۋگە ۇيىمداستىرىپ، توڭكەرىستىك رۋحتىڭ نەگىزىن بەكەمدەدى. «ۇزدىك قىزمەت وتەۋ» قيمىلىن ورىستەتىپ، «بۇقارا ٴۇشىن ناقتى ٴىس ىستەيمىن» امالياتتىق قيمىلىمەن بىرلەستىرىپ، ارميا، جەرگىلىكتى ورىن، بيڭتۋان سىندى 3 جاقتىڭ بايلىعىن رەتتەپ - بىرىكتىرىپ، ۇزدىك قىزمەت وتەۋ ەرىكتىلەر اترەتىن قۇرىپ، قىزمەت وتەۋ كولەمىن كەڭەيتىپ، شارۋالارعا قول ٴۇشىن بەرۋ، قيىنشىلىعى بارلارعا كومەك بەرۋ، اقىسىز دياگنوز قويۋ، ەمدەۋ، ٴدارى - دارمەك جەتكىزۋ، ورتانى رەتتەۋ - وڭاۋ سياقتى ەرىكتى قىزمەت وتەۋ قيمىلىن تىڭعىلىقتى ورىستەتىپ، ارميانىڭ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ، بيڭتۋاننىڭ قويۋ سۇيىسپەنشىلىگىن ۇزدىكسىز نىعايتىپ، شەكارانى قورعاۋ تاماشا اۋقىمىن قالىپتاستىردى. «توعىسپالى ساباقحانا» اشتى.

    ارميا، ساقشى قاھارمان ۇلگىلەرىن، وبلىستىق، اۋداندىق (قالالىق) پارتيا مەكتەپتەرىنىڭ وقىتۋشىلارىن، قىزىل تاربيە ۇگىتشىلەرىن ۇسىنىس ەتىپ، اسكەري قوسىننىڭ كازارمالارىنا، بيڭتۋاننىڭ روتا - اترەتتەرىنە، اۋىل، قالاشىق، قىستاقتارعا ىشكەرىلەي بارىپ، «پارتيا تاريحى ساباقحاناسى» قيمىلىن ورىستەتىپ، اسكەري قوسىنداعى وفيتسەر - جاۋىنگەرلەرگە، پولىك - الاڭدارداعى جۇمىسشى - قىزمەتشىلەرگە جانە پارتيالى كادرلار مەن بۇقاراعا شوعىرلى لەكسيا جاساپ، پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسى نازاريالىق ورەسىن جوعارىلاتتى. قازىرگە دەيىن «شەكارا قورعانىسى پارتيا مەكتەبى» 65 مىڭ ادام - رەت ۇيرەنۋ ۇيىمداستىرىپ، ٴبىر مىڭ 300 رەتتەن استام «پارتيا تاريحى ساباقحاناسى» قيمىلىن ورىستەتتى، اسكەري قوسىنداعى وفيتسەر - جاۋىنگەلەردەن، پولىك - الاڭدارداعى حالىق جاساقتارىنان، شەكارا قورعاۋشى پارتيا مۇشەلەرىنەن 70 مىڭ 800 ادام جەرگىلىكتى ورىنداعى الدىڭعى شەپكە ىشكەرىلەي بارىپ، ٴار ۇلت پارتيالى كادرلارىمەن بىرگە 145 مىڭ رەتتەن استام ەرىكتى قىزمەت وتەۋ قيمىلىن ورىستەتىپ، بۇقارادان 664 مىڭنان استام ادامنىڭ ٴتۇرلى قيىنشىلىعىن شەشۋىنە كومەكتەستى.

    ٴوزارا قاتىناسىپ، ٴبىر - بىرىنەن ۇلگى الىپ، قيمىلدىڭ توعىسۋىن جەبەدى. مادەنيەت ارقىلى جەتەكشىلىك ەتىپ، «ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ بەرەكەلى شاڭىراعى» جانە ۇلتتار ىنتىماعى بىرلەسكەن دوستىق قيمىلىمەن ۇشتاستىرىپ، ارميا، جەرگىلىكتى ورىن، بيڭتۋانداعى ٴار ۇلت پارتيا مۇشەلەرىنىڭ، وفيتسەر، جاۋىنگەرلەردىڭ، بۇقارانىڭ كەڭ كولەمدە اۋىس - كۇيىس جاساۋىن، جاپپاي ىشتەسۋىن، تەرەڭ توعىسۋىن جەبەدى. مادەني قيمىلدارعا ورتاق قاتىناستى. ارميا، جەرگىلىكتى ورىن، بيڭتۋاننىڭ بىرلەسكەن دوستىق قيمىلىن كەڭ كولەمدە ورىستەتتى، اڭگىمە ٴماجىلىسىن وتكىزۋ، ادەبيەت - كوركەمونەر ويىن نومىرلەرىن قويۋ جانە قىزىقتى قيمىلدار وتكىزۋ ارقىلى ارميا، جەرگىلىكتى ورىن، بيڭتۋاننىڭ قاتىناسىن كۇشەيتىپ، ٴوزارا سۇيىسپەنشىلىكتى تەرەڭدەتىپ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ دامۋىنا ٴتىپتى دە ويداعىداي قىزمەت وتەدى. دەمالىسقا، زەينەتكە شىققان ساقا كادرلاردى، قوسىننان شەگىنگەن اسكەريلەردى، بيڭتۋاننىڭ «شينجياڭداعى ٴبىرىنشى ۇرپاقتارىن» اۋەلگى ماقسات حيكاياسىن بايانداۋعا ۇسىنىس ەتىپ، ارميا، جەرگىلىكتى ورىن جانە بيڭتۋانداعى وفيتسەر - جاۋىنگەرلەردى شابىتتاندىرىپ، پارتيالى كادر - بۇقارا پارتيانىڭ داڭقتى داستۇرىنە مۇراگەرلىك ەتىپ جانە ساۋلەلەندىرىپ، ارميا، جەرگىلىكتى ورىن جانە بيڭتۋاننىڭ توعىسپالى دامۋىنىڭ جاڭا داستانىن بىرگە جازدى. ادەبيەت - كوركەمونەر تۋىندىلارىن بىرگە جازدى. ارميا، جەرگىلىكتى ورىن جانە بيڭتۋانداعى ۇزدىك دارىندىلاردى تاۋىپ شىعىپ، پارتيا قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعىنداعى حاتكەرلىك، سۋرەت سىزۋ، مۋزىكا، قاعاز ويما، درامما، ٴبي سياقتى ٴبىرسىپىرا جەرگىلىكتى ٴتۇس العان پارتيا تاريحى ادەبيەت - كوركەمونەر تۋىندىلارىن ورتاق جاراتىپ، اسكەري كازارما، تۋان - الاڭ، قىستاقتاردا (الەۋمەتتىك اۋماق) ورىنداپ، كورمەگە قويىپ، وفيتسەر- جاۋىنگەرلەردىڭ، بيڭتۋانداعى جۇمىسشى - قىزمەتشىلەردىڭ جانە ٴار ۇلت جۇرتشىلىعىنىڭ شىنايى قارسى الۋىنا يە بولدى. ساۋىق كەشىن بىرگە ورنالاستىردى. ارميا، جەرگىلىكتى ورىن جانە بيڭتۋان سىندى ٴۇش جاق پارتيا قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ ادەبيەت - كوركەمونەر ساۋىق كەشىن مۇقيات ۇيىمداستىرىپ جوسپارلاپ، ٴار ۇلت پارتيالى كادر، بۇقاراسىن، قوسىنداعى وفيتسەر، جاۋىنگەرلەردى، بيڭتۋانداعى جۇمىسشى - قىزمەتشىلەردى ويىن قويۋعا بەلسەنە ۇسىنىس ەتىپ، ادەبيەت - كوركەمونەر تۋىندىلارىندا پارتيانى ٴسۇيۋ، وتاندى ٴسۇيۋ سۇيىسپەنشىلىگىن اناعۇرلىم تەرەڭدەتتى. قازىرگە دەيىن ارميا، جەرگىلىكتى ورىن جانە بيڭتۋانداعى ٴۇش جاق 680 مايدان - رەتتەن استام دوستىق بىرلەسپە قيمىلىن ورىستەتىپ، 820 مايدان - رەتتەن استام اۋەلگى ماقسات حيكاياسىن بايانداپ، 2 مىڭ 260 تان استام ادەبيەت - كوركەمونەر تۋىندىسىن جاراتىپ، 3 مايدان - رەت پارتيا قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ ادەبيەت - كوركەمونەر بىرلەسكەن ساۋىق كەشىن ۇيىمداستىردى، بۇدان وفيتسەر، جاۋىنگەرلەردەن، جۇمىسشى - قىزمەتشىلەردەن، بۇقارادان 972 مىڭ 600 دەن استام ادام تاربيە الدى.