− نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتۋ جونىندە جەلىلەس سۇحبات (14)

□ شين شىجيان

”نىسان ورىندالىپ قاي باسقىشقا جەتتى“؟ ”ٴبىز سايكەستىرىپ شەشەتىن قانداي ماسەلەلەر بار“؟... تاياۋدا جاڭا ەنەرگيا كاسىبىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا ساياتىن ٴبىر كەلەلى نىساننىڭ تەزىرەك تياناقتانۋىن ىلگەرىلەتۋ ٴۇشىن، اۆتونوميالى رايوندىق دامۋ جانە رەفورما كوميتەتى، اۆتونوميالى رايوندىق عىلىم - تەحنيكا مەڭگەرمەسى، مەملەكەت ەلەكتر تورى شينجياڭ ەلەكتر قۋاتى شەكتى سەرىكتەستىگى سياقتى كوپتەگەن تاراۋلار بىرگە قاتىستى كاسىپورىندارعا بارىپ جۇمىس باسىندا ٴىس تىندىرىپ، قايشىلىقتار مەن قيىنشىلىقتارعا بەتپە - بەت كەلىپ، پارمەندى شارا، ناقتى شارا قولدانىپ ماسەلەلەردى شەشتى، مۇنى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ ونىمدىلىگىن سىننان وتكىزۋدىڭ جاندى امالياتى دەۋگە بولادى.

جۇمىس باسىندا ٴىس تىندىرۋ، اتىنان كورىنىپ تۇرعانداي، ٴىس تىندىرۋ ورنىن ماسەلە ساقتالىپ وتىرعان ورىنعا كوشىرۋدى، جايشىلىقتا قاتىستى تاراۋلاردىڭ بەلگىلى ٴبىر ەرەكشە ماسەلەنى جۇمىس باسىندا تياناقتاندىرىپ شەشەتىن قىزمەت فورماسىن مەڭزەيدى. بۇل ٴىس جۇزىندىككە ىشكەرىلەي ارالاسىپ، بۇقاراعا ىشكەرىلەي ارالاسىپ، ماسەلەنى سول جەردىڭ وزىندە زەرتتەپ شەشەتىن قىزمەت ٴادىسى، سونداي - اق ماسەلەگە بەتپە - بەت كەلەتىن، ناقتى ونىمدىلىككە تالپىناتىن تاڭداۋلى ٴداستۇر، بۇكىل رايوندا جوعارىدان تومەنگە دەيىن ماسەلەنى شەشۋدىڭ ٴىس جۇزىندىك ونىمدىلىگى ارقىلى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ تەرەڭدەۋىن، ناقتىلانۋىن ىلگەرىلەتىپ جاتقان ساتتە، اۋەلى، نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ ونىمدىلىگىن سىننان وتكىزەتىن ”سىنتاس“ بولىپ تابىلادى.

ماسەلە ساقتالعان ورىنعا بارىپ، قايشىلىقتىڭ نەگىزگى سەبەبىن تاۋىپ، قاراماققا قاراپايىم قۇساعان جۇمىس باسىندا ٴىس تىندىرۋدا ناقتى ونىمدىلىككە قول جەتكىزۋ ٴۇشىن، جالپى جاعدايدى تياناق، ماسەلەنى باعدار ەتۋگە تاباندى بولۋ، سونداي - اق ىشكەرىلەي تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋ، جۇيەلى جوسپارلاپ ويلاۋ كەرەك، بۇل باسشى كادىرلاردىڭ قابىلەت ورەسى مەن قىزمەت ٴادىسىن سىناۋمەن بىرگە، ۇيرەنگەندى قولدانا بىلەتىن تاماشا ۇيرەنۋ ستيلى مەن شىنايى يگەرىپ، ناقتى ىستەيتىن قىزمەت ستيلى ارقىلى نازاريا ۇيرەنۋ جەتىستىكتەرىن امالياتتى ىلگەرىلەتۋدىڭ سارقىلماس قوزعاۋشى كۇشىنە اينالدىرعان - اينالدىرماعاندىعىن دا بەينەلەيدى.

جۇمىس باسىندا ٴىس تىندىرۋ ارقىلى ماسەلەنى شەشۋدى ىلگەرىلەتۋدە ٴىس تىندىرۋ ”ورنىنىڭ“ ٴدال بولعان - بولماعاندىعىنا قاراۋ كەرەك. جۇمىس باسىندا ٴىس تىندىرۋ زاۆود، كەن كاسىپورىندارىندا دا، قىستاقتاردا، كوشەلەردە دە بولادى، تۇپتەپ كەلگەندە، شەشۋشى ماسەلەلەردى يگەرگەن - يگەرمەگەندىگىنە، ماسەلەنى اناعۇرلىم جان - جاقتىلى، اناعۇرلىم ىشكەرىلەي تۇسىنە العان - الماعاندىعىنا قارايمىز، بۇل تەكسەرۋ - زەرتتەۋ سىندى وسى ٴبىر نەگىزگى ونەردى مىقتى، تولىق يگەرگەن - يگەرمەگەندىگىن سىنايدى. تاكاپپارلىقتى تاستاپ، بىلەك سىبانىپ، بۇقارا اراسىنا، ٴوندىرىستىڭ الدىڭعى شەبىنە بارعاندا عانا، ماسەلەنى بايقاۋعا بولادى؛ جۇيە كوزقاراسىنا تاباندى بولىپ، جالپى جاعداي مەن ٴىشىنارالىقتى ويداعىداي يگەرگەندە، باستى قايشىلىق پەن جاناما قايشىلىقتى ايقىن ايىرعاندا عانا، ماسەلەنىڭ تەتىگىن يگەرۋگە بولادى؛ قيىنشىلىققا قارسى اتتانىپ، ماسەلە شوعىرلانعان جەرگە، قيىن ماسەلە تۋىلعان جەرلەرگە بارعاندا عانا، تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جەتىستىكتەرىنەن قامال الىپ، قيىنشىلىقتاردى جەڭىپ، قىزمەتتى ىلگەرىلەتۋدىڭ ٴىس جۇزىندىك ونىمدىلىگىنە اينالدىرۋعا بولادى.

  جۇمىس باسىندا ٴىس تىندىرۋ ارقىلى ماسەلەنى شەشۋدى ىلگەرىلەتۋدە ”تاباندا تۇزەتۋ“ مەن ”ۇزاق ۋاقىت ورناتۋ“ اراسىنداعى قاتىناستى ويداعىداي ٴبىر جاقتى ەتۋگە دە كوڭىل ٴبولۋ كەرەك. جۇمىس باسىندا ٴىس تىندىرۋ قىسقا ۋاقىت ىشىندە ماسەلە مەن قيىنشىلىقتى جىلدام شەشۋدى ىلگەرىلەتەدى، سونداي - اق قيىن ماسەلەلەردى شەشۋ ٴادىسى مەن تاجىريبەسىن جيناقتاۋعا بولادى، الايدا اۋەلگى مەحانيزم مەن ٴادىستىڭ جاڭا جاعدايعا توتەپ بەرۋگە، جاڭا ماسەلەلەردى شەشۋگە جەتكىلىكسىز ەكەندىگىن دە بەينەلەيدى، بۇل ٴۇشىن جۇمىس باسىندا جارىققا شىققان ٴادىس پەن تاجىريبەنى رەتتەپ، قورىتىندىلاپ، سول ارقىلى قىزمەت مەحانيزمىن ۇزدىكسىز ساپالىلاندىرۋ، كەمەلدەندىرۋ قاجەت، ال، بۇل دا نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى ۇزدىكسىز تەرەڭدەتىپ، پارتيانىڭ جاسامپاز نازارياسىن قولدانىپ جاڭا جاعدايلاردى زەرتتەپ، جاڭا ماسەلەلەردى شەشۋدە بولۋعا ٴتيىستى مازمۇن بولىپ تابىلادى.

  شينجياڭنىڭ ستراتەگيالىق ورنىن كوزدەي وتىرىپ، جوعارى ساپالى دامۋ سىندى ماڭداي الدى مىندەتتى مىقتاپ ارقاۋ ەتىپ، جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى وزەكتى رايونى قۇرىلىسىن، ”8 ٴىرى كاسىپ سالاسى شوعىرىن“ تۇلعالاۋدى، وڭىرلەردىڭ سايكەستى دامۋىن جەبەۋدى، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتۋدى تىڭعىلىقتى تۇردە ويداعىداي ىستەۋ ٴۇشىن، ٴاربىر ٴتۇيىندى قىزمەتتە جۇمىس باسىنا بارىپ ناقتى جاعدايدى تەكسەرۋ، قيىن ماسەلەلەردى شەشۋ قاجەت، بۇكىل رايونداعى ٴار دارەجەلى پارتيالى باسشى كادرلار ستيلگە شىنايى بۇرىلىس جاساپ، الدىڭعى شەپكە ىشكەرىلەي بارىپ ماسەلەلەردى بايقاپ، ماسەلەلەردى شەشىپ، نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ ونىمدىلىگىن يدەيانى بارىنشا ازات ەتۋدىڭ، قابىلەتتى بارىنشا جوعارىلاتۋدىڭ، ستيلدە ٴىرى بۇرىلىس جاساۋدىڭ، قىزمەتتى بارىنشا تياناقتاندىرۋدىڭ جاندى امالياتىنا شىنايى اينالدىرۋ كەرەك.