ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىنىڭ جابايى جەمىس ورمانى بايلىعىن قورعاۋ ەرەجەسى

(2013 - جىلى 6 - ايدىڭ 19 - كۇنى ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىستىق 15 - كەزەكتى حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتتىڭ 8 - ماجىلىسىندە ماقۇلداندى، 2023 - جىلى 9 - ايدىڭ 28 - كۇنى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق 14 - كەزەكتى حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ 5 - ماجىلىسىندە بەكىتۋدەن ٴوتتى)

1 - تارماق جابايى جەمىس ورمانى بايلىعىن قورعاۋ، قالپىنا كەلتىرۋ، ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى مەن ەكولوگيالىق تەپە - تەڭدىكتى قورعاۋ، جابايى جەمىس ورمانى بايلىعىنىڭ باياندى دامۋى مەن ۇيلەسىمدى پايدالانىلۋىن جۇزەگە اسىرۋ ٴۇشىن، «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ورمان زاڭى»، «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ جابايى وسىمدىكتەردى قورعاۋ ەرەجەسى» سياقتى قاتىستى زاڭدارعا، زاڭ - ەرەجەلەرگە ساي، اۆتونوميالى وبلىستىڭ ٴىس جۇزىندىك جاعدايىنا ۇشتاستىرىلىپ وسى ەرەجە جاسالدى. 

2 - تارماق وسى ەرەجەدە ايتىلعان جابايى جەمىس ورمانى بايلىعى اۆتونوميالى وبلىس وڭىرىندەگى بايىرعى جەرلەردە تابيعي ٴوسىپ، تۇتاسىپ تارالعان ٴارى ماڭىزدى ەكونوميكالىق، عىلمي زەرتتەۋ، مادەنيەت، ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىك قۇنىنا يە، ٴتۇرلى تۇقىمى قۇرۋعا اينالعان، سيرەك كەزدەسەتىن، باعالى جەمىس اعاشى بايلىعىن جانە ولاردىڭ تۇقىمى، تامىرى، قابىعى، ٴدىڭى، گۇلى، جەمىسى سياقتىلاردى مەڭزەيدى. ول مىنالاردى قامتيدى:

(1) «مەملەكەتتىك ٴتۇيىندى قورعالاتىن جابايى وسىمدىكتەر تىزىمدىگىنە»، «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ ٴتۇيىندى قورعالاتىن جابايى وسىمدىكتەر تىزىمدىگىنە» ەنگىزىلگەن جەمىس اعاش تۇرلەرى؛ 

(2) مەملەكەتتىك، اۆتونوميالى رايوندىق ٴتۇيىندى قورعالاتىن جابايى وسىمدىكتەر تىزىمدىگىنە ەنگىزىلمەگەن، ٴبىراق اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتى ەرەكشە قورعالادى دەپ بەكىتكەن جانە جاريالاعان باسقا دا جابايى جەمىس اعاش تۇرلەرى؛

(3) جابايى جەمىس ورمانى اراسىنداعى باسقا دا پايدالى جابايى وسىمدىكتەر جانە ميكرو ورگانيزمدەر توبى. 

3 - تارماق اۆتونوميالى وبلىستا جابايى جەمىس ورمانى بايلىعىن قورعاۋ، باسقارۋ، عىلمي زەرتتەۋ، جەتىلدىرۋ، اشۋ جانە پايدالانۋ سياقتى قيمىلدارمەن شۇعىلدانۋدا وسى ەرەجە قولدانىلادى. 

دارىلىك جابايى وسىمدىكتەر، الەۋمەتتىك يگىلىك ورماندارى جانە جاراتىلىستىق قورىقتار، ايگىلى كورىنىس رايوندارىنداعى جابايى جەمىس ورماندارىن قورعاۋعا قاتىستى زاڭدار جانە زاڭ - ەرەجەلەر قاتار قولدانىلادى. 

4 - تارماق جابايى جەمىس ورمانىن قورعاۋ جانە ودان پايدالانۋدا تابيعاتقا قۇرمەت ەتۋ، قورعاۋدى الدىڭعى ورىنعا قويۋ، ۇكىمەت جەتەكشىلىك ەتۋ، كوپ جاق ات سالىسۋ، ٴبىر تۇتاس جوبالاۋ، دارەجەگە ٴبولىپ ىلگەرىلەتۋ، باياندى پايدالانۋ، كىم قورعاسا سول يگىلىكتەنۋ پرينسيبىنە تاباندى بولۋ كەرەك. 

5 - تارماق اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتى، تارباعاتاي، التاي ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەلەرى (تومەندە قىسقارتىلىپ ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەسى دەلىنەدى)، اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرى جابايى جەمىس ورمانى بايلىعىن قورعاۋ قىزمەتىنە ٴبىر تۇتاس باسشىلىق ەتىپ، جابايى جەمىس ورمانىن قورعاۋدى جانە باسقارۋدى حالىق شارۋاشىلىعى جانە قوعامدىق دامۋ جوسپارى مەن مەملەكەت جەر بايلىعى كەڭىستىك جوباسىنا ەنگىزىپ، قاتىستى تاراۋلاردى ۇيىمداستىرىپ، جابايى جەمىس ورمانى بايلىعىن قورعاۋ جانە دامىتۋ ارناۋلى جوباسىن جاسايدى؛ جابايى جەمىس ورمانىن قورعاۋ جانە باسقارۋعا جۇمسالاتىن قاراجاتتى ٴوز دارەجەسىندەگى قازىنا مەجە ەسەبىنە ەنگىزەدى ٴارى نىسان جانە قاراجات جاعىنان سۇيەمەلدەۋ - كومەكتەسۋ ٴتۇزىمىن جاسايدى؛ جابايى جەمىس ورمانى بايلىعىن قورعاۋدى ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسى مەن كورىكتى اۋىل - قىستاق قۇرىلىسىنىڭ ماڭىزدى مازمۇنى ەتىپ، ورمان باستىعى تۇزىمىندەگى باعالاۋ جۇيەسىنە ەنگىزەدى.

جابايى جەمىس ورمانى ورنالاسقان جەردەگى اۋىلدىق (قالاشىق) حالىق ۇكىمەتتەرى قاتىستى تاراۋلارمەن سايكەسىپ، قاتىستى قىزمەتتەردى ويداعىداي ىستەۋى كەرەك. قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىن جابايى جەمىس ورمانىن قورعاۋدى قىستاق ەرەجەسىنە ەنگىزىپ، جابايى جەمىس ورمانى بايلىعىن قورعاۋىنا جانە ودان ۇيلەسىمدى پايدالانۋىنا جەتەكشىلىك ەتۋ كەرەك.

6 - تارماق اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ، ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەلەرىنىڭ، اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ ورمان شارۋاشىلىعى مەن جايىلىم، اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق تاراۋلارى جانە ىلەدە تۇراتىن تاۋلى وڭىرلەردەگى مەملەكەت مەنشىگىندەگى ورماندى باسقارۋ تاراۋلارى جابايى جەمىس ورمانىن قورعاۋ جانە باسقارۋ قىزمەتىنە جاۋاپتى بولادى ٴارى مىناداي مىندەتتەردى وتەيدى:

(1) جابايى جەمىس ورمانىن قورعاۋ جونىندەگى زاڭداردى، زاڭ - ەرەجەلەردى، ەرەجەلەردى ۇگىتتەۋ؛

(2) ٴتۇيىندى جابايى جەمىس ورمانىن قورعاۋ جاۋاپكەرشىلىك ٴتۇزىمىن ورناتۋ جانە كەمەلدەندىرۋ؛

(3) جابايى جەمىس ورمانىن قورعاۋ، باسقارۋ قىزمەتىن ۇيىمداستىرۋ، سايكەستىرۋ، وعان جەتەكشىلىك ەتۋ؛

(4) دارەجەلەس حالىق ۇكىمەتى جاساعان جابايى جەمىس ورمانى بايلىعىن قورعاۋ جانە دامىتۋ ارناۋلى جوباسىن اتقارۋ؛

(5) جابايى جەمىس ورمانىن قورعاۋ، دامىتۋ جانە پايدالانۋ قيمىلدارىن باقىلاۋ - تەكسەرۋ؛

(6) زاڭداردا، زاڭدىق ەرەجەلەردە بەلگىلەنگەن باسقا دا مىندەتتەر. 

دامۋ جانە رەفورما كوميتەتى، جاراتىلىستىق بايلىق، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ، مادەنيەت جانە ساياحات، بازار باقىلاۋ، سۋ يگىلىگى سياقتى تاراۋلار ٴوز قىزمەت جاۋاپكەرشىلىكتەرى بويىنشا جابايى جەمىس ورمانى بايلىعىن قورعاۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋى كەرەك.

7 - تارماق اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتى، ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەلەرى قاتىستى تاراۋلاردى ۇيىمداستىرىپ، ٴار 5 جىلدا ٴبىر رەت جابايى جەمىس ورمانى بايلىعىنىڭ ٴتۇرى، سانى، ٴوسۋ جانە تارالۋ جاعدايىنا تەكسەرۋ جۇرگىزۋى، سونداي - اق جابايى جەمىس ورمانى بايلىعىن تەكسەرۋ، تالداۋ ناتيجەسىنە نەگىزدەلىپ، جابايى جەمىس ورمانى بايلىعىن تەكسەرۋ ساندى مالىمەتى مەن ينفورماتسيا ارحيۆىن تۇرعىزۋى كەرەك. 

اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرى تەكسەرۋ ناتيجەسىنە نەگىزدەلىپ، ٴوز قاراستىلىعىنداعى وڭىردەگى جابايى جەمىس ورمانىن قورعاۋ قىزمەتىنىڭ ناتيجەسىنە دەر كەزىندە تالداۋ جاساپ، زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، ساقتانۋ شارالارىن رەتتەۋ جوباسىن جاساۋى ٴارى ۇيىمداستىرىپ اتقارۋى كەرەك. 

8 - تارماق اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ، ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەلەرىنىڭ، اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ ورمان شارۋاشىلىعى مەن جايىلىم، اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق تاراۋلارى جانە ىلەدە تۇراتىن تاۋلى وڭىرلەردەگى مەملەكەت مەنشىگىندەگى ورماندى باسقارۋ تاراۋلارى جابايى جەمىس ورمانىنىڭ ٴوسۋ ورتاسىن باقىلاۋ - ولشەۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، يكەمدى باقىلاۋ - ولشەۋ جۇرگىزىپ، سيگنال ينفورماتسياسىن دەركەزىندە تاراتادى، باقىلاۋ - ولشەۋ ناتيجەسىنە نەگىزدەلىپ، قالپىنا كەلتىرۋ، جاڭالاۋ، زياندى جاندىكتەردىڭ الدىن الۋ جانە ونى تىزگىندەۋ جوباسىن جاسايدى. جاساندى جولمەن تولىقتاپ ەگۋ، ارنايىلانعان ٴبىر تۇتاس الدىن الۋ - جونگە سالۋ جانە وڭىرلىك الدىن الۋ سياقتى شارالاردى اتقارىپ، زياندى ورگانيزمدەردەن جالپىلىق ساقتانۋ قۋاتىن جوعارىلاتۋعا قولداۋ كورسەتەدى.

9 - تارماق اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ، ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەلەرىنىڭ، اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ سۋ يگىلىگى اكىمشىلىك باسقارۋ تاراۋلارى سۋارۋ شارت - جاعدايى بار جابايى جەمىس ورمانى وسەتىن وڭىرلەردى سۋارۋعا پايدالانىلاتىن سۋمەن قامتاماسىزداندىرۋى كەرەك. 

10 - تارماق اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتى، ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەلەرى، اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرى جەرگىلىكتى ورىنداعى جابايى جەمىس ورمانىنىڭ ٴوسۋ ەرەكشەلىگىمەن بىرلەستىرىپ، وسىمدىك باقشاسىن، مادەنيەت، عىلىم جالپىلاستىرۋ كورمە سارايىن قۇرىپ، جابايى جەمىس ورمانى جونىندەگى عىلىم جالپىلاستىرۋ ۇگىت تاربيەسىن كۇشەيتۋى كەرەك.

وقۋ - اعارتۋدى باسقارۋ تاراۋلارى، مەكتەپتەر وقۋ - وقىتۋ قيمىلى بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ جابايى جەمىس ورمانىن قورعاۋ تانىمىن جەتىلدىرۋگە باسا ٴمان بەرۋى كەرەك. 

اقپارات مەديالارى جابايى جەمىس ورمانىن قورعاۋ زاڭ - ەرەجەلەرى جانە قورعاۋ بىلىمدەرى جونىندە الەۋمەتتىك يگىلىك سيپاتتى ۇگىت جۇرگىزىپ، جابايى جەمىس ورمانىن بۇلدىرەتىن ارەكەتتەرگە قوعامدىق پىكىر باقىلاۋىن جۇرگىزۋى كەرەك. 

11 - تارماق اۋداندىق، قالالىق حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايىلىم باسقارۋعا جاۋاپتى تاراۋلارى ٴوسىپ - جەتىلۋىنە حاۋىپ تونگەن جابايى جەمىس ورمانى بايلىعىنا جاساندى جولمەن جەتىلدىرۋ، جاڭالاۋ، كوشىرۋ سياقتى قۇتقارۋ شارالارىن قولدانىپ، ولاردىڭ ٴوسۋ ورتاسىن قورعاۋى نەمەسە قالپىنا كەلتىرۋى كەرەك. 

12 - تارماق اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايىلىم باسقارۋعا جاۋاپتى تاراۋلارى اۋىلدىق (قالاشىق) حالىق ۇكىمەتتەرىمەن، قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىمەن بىرگە ورماندى جەردى، جايىلىمدى كوتەرمەگە الىپ تيجارات جۇرگىزۋگە ۇقىقتى اداممەن، پايدالانۋ ۇقىعىن العان اداممەن اقىلداسىپ، جابايى جەمىس ورمانى شوعىرلى، تۇتاسقان وڭىرلەردە جابايى جەمىس ورمانىن قورعاۋ تۇيىندەرىن (شاعىن ٴوڭىر) قۇرادى.

قورعاۋ تۇيىندەرىن (شاعىن ٴوڭىر) اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرى تەكسەرىپ، وبلىستىق حالىق ۇكىمەتى نەمەسە ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەلەرىنە بەكىتتىرگەننەن كەيىن قوعامعا جاريالايدى ٴارى اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ ورمانشىلىق جانە جايىلىم، اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق اكىمشىلىك باسقارۋ تاراۋىنا ارحيۆكە الدىرادى. 

13 - تارماق قورعاۋ تۇيىندەرىندە (شاعىن ٴوڭىر) اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ جابايى جەمىس ورمانىن باسقارۋعا جاۋاپتى تاراۋلارى سول جەردەگى اۋىلدىق (قالاشىق) حالىق ۇكىمەتتەرىمەن بىرلەسىپ باسقارۋ - قورعاۋ قوسىنىن قۇرىپ، باسقارۋ - قورعاۋ قىزمەت جاۋاپكەرشىلىگىن ايقىنداۋى ٴارى قورعاۋ بەلگىسى جانە شەكارا قازىعى، راشەتكا، بەلگى تاقتاسى سياقتى قۇرىلعىلاردى ورناتۋى كەرەك. 

قورعاۋ تۇيىندەرىنە (شاعىن ٴوڭىر) قورشاپ جەتىلدىرۋ شاراسىن قولدانۋ كەرەك. قورشاپ جەتىلدىرۋ مەزگىلىن، قورشاپ جەتىلدىرۋ رايونىن اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتىنىڭ ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايىلىم باسقارۋ تاراۋلارى بەلگىلەپ، دارەجەلەس حالىق ۇكىمەتىنە جولداپ بەكىتتىرەدى، ادەتتە ٴار كەزەگى 5 تە 10 جىل بولادى. 

14 - تارماق قورعاۋ تۇيىندەرىندەگى (شاعىن ٴوڭىر) بۇرىننان بار ورماندىق جەردى، جايىلىمدى كوتەرمەگە الىپ تيجارات جۇرگىزۋ ۇقىعىن العان ادامدار، پايدالانۋ ۇقىعىن العان ادامدار جابايى جەمىس ورمانى تۇرعان جەردەگى اۋىلدىق (قالاشىق) حالىق ۇكىمەتىمەن نەمەسە قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىمەن قورعاۋ جاۋاپكەرلىك حاتىنا قول قويىپ، جابايى جەمىس ورمانىن قورعاۋ جاۋاپكەرلىگىن ايقىنداۋى كەرەك؛بۇرىننان بار ورماندىق جەردى، جايىلىمدى كوتەرمەگە الىپ تيجارات جۇرگىزۋشىلەردى، پايدالانۋشىلاردى كوشىرۋگە تۋرا كەلسە، قورعاۋ ٴتۇيىنى (شاعىن ٴوڭىر) تۇرعان جەردەگى اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتى ۇيلەسىمدى ورنالاستىرادى. 

15 - تارماق قورعاۋ تۇيىندەرىندە (شاعىن ٴوڭىر) مىناداي ارەكەتتەرگە تيىم سالىنادى:

(1) بەكىتۋدەن وتكىزبەي تۇرىپ، تابيعي جابايى جەمىس ورمانىن جانە ورمان اراسىنداعى باسقا دا جابايى وسىمدىكتەردى جيناۋ، كەسۋ، قازۋ؛

 (2) ٴوز بەتىمەن تاس، قۇم - شاعىل قازۋ، توپىراق الۋ، ٴدارى قازۋ، ٴشوپ شابۋ؛ 

(3) جابايى حايۋاناتتاردى اۋلاۋ سياقتى جابايى جەمىـس ورمانى بايىرعى مەكـەندەرىن بۇلدىـرەتىن ارەكەتتەر؛

(4) زاڭعا قايشى قۇرىلىس نەمەسە باسقا دا قۇرىلعىلاردى سالۋ؛

(5) قورعاۋ بەلگىلەرىن، قۇرىلعىلارىن ٴبۇلدىرۋ، ۇرلاۋ، ٴوز بەتىمەن ورنىن اۋىستىرۋ؛

(6) زاڭداردا، زاڭ - ەرەجەلەردە بەلگىلەنگەن باسقا دا ارەكەتتەر. 

16 - تارماق قورعاۋ ٴتۇيىنىن (شاعىن ٴوڭىر) قۇرۋ سەبەبىنەن، بۇرىننان بار ورماندىق جەردى، جايىلىمدى كوتەرمەگە الىپ تيجارات جۇرگىزۋ ۇقىعى مەن پايدالانۋ ۇقىعىنا يە ادامنىڭ ەكونوميكالىق كىرىمى ازايىپ كەتكەن بولسا، اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتى، ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەلەرى، اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرى ۇيلەسىمدى تولىقتاما بەرەدى . 

17 - تارماق  بىتىراڭقى ورنالاسقان جابايى جەمىس ورمان بايلىعى جونىنەن، اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتىنىڭ ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايىلىم باسقارۋ تاراۋلارى اۋىلدىق (قالاشىق) حالىق ۇكىمەتتەرىمەن، قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىمەن جانە ورماندى جەردى، جايىلىمدى كوتەرمەگە الىپ تيجارات جۇرگىزۋشىمەن، پايدالانۋشىمەن قاتىستى زاڭدار مەن زاڭ - ەرەجەلەردەگى بەلگىلەمەلەر بويىنشا بىرلىكتە قورعاۋ قىزمەتىن جاقسى ىستەۋى كەرەك. 

18 - تارماق اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتى، ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەلەرى، اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرى جابايى جەمىس ورمانى بايلىعىن جانە ونىڭ گەن قامباسىن قورعاۋدى جانە پايدالانۋدى ارناۋلى جەمىس ورمانى كاسىبىن دامىتۋ جوباسىنا ەنگىزىپ، تۇقىمدىق زاتتا جاڭالىق جاراتۋ، اكتيۆ زاتتاردى اشۋ سياقتى ٴوندىرىس سالاسىنا اينالدىرۋدى ىلگەرىلەتۋى كەرەك. 

كاسىپورىنداردى، قوعامدىق ۇيىمداردى جانە جەكەلەردى جابايى جەمىس ورمانى بايلىعىنا سۇيەنىپ، جاساندى جولمەن قولدا جەتىلدىرۋ سياقتى تاسىلدەر ارقىلى جەرگىلىكتى ەرەكشە ورمان ونىمدەرىن جەتىلدىرۋگە شابىتتاندىرۋ جانە قولداۋ كورسەتۋ كەرەك. 

19 - تارماق اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتىنىڭ ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايىلىم باسقارۋ تاراۋى جابايى جەمىس ورمانى بايلىعىن قورعاۋ جانە دامىتۋ ارناۋلى جوباسىنا ساي، ورنىن عىلمي تاڭداپ، ۇيلەسىمدى ورنالاستىرىپ، جابايى جەمىس ورمانىن جەتىلدىرۋ بازاسىن قۇرىپ، جابايى جەمىس ورمانىن جاساندى جولمەن ٴوسىرۋدى زەرتتەۋدى جانە ەكولوگيانى قالپىنا كەلتىرۋدى كۇشەيتەدى.

جوعارى مەكتەپتەردىڭ، عىلمي زەرتتەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ، كاسىپورىنداردىڭ جانە باسقا دا قوعامدىق ۇيىمداردىڭ جابايى جەمىس ورمانى بايلىعىن تەكسەرۋىنە، تۇقىم ەنگىزىپ قولدا جەتىلدىرىپ، اشىپ پايدالانۋىنا،  زياندى ورگانيزمدەردەن ساقتانۋ جانە ونى جونگە سالۋىنا دەم بەرىلەدى جانە قولداۋ كورسەتىلەدى.

جابايى جەمىس ورمانىن جاساندى جولمەن جەتىلدىرۋمەن شۇعىلداناتىن ورىندار مەن جەكەلەر جەتىلدىرگەن جاڭا سورتتار نەمەسە ونىمدەر زاڭدا بەلگىلەنگەن شارتتارعا ۇيلەسسە، بازارلاندىرۋ ارقىلى پايدا الۋىنا بولادى. 

20 - تارماق ورماندى جەردى، جايىلىمدى پايدالانۋ ۇقىعىن نەمەسە كوتەرمەگە الىپ تيجارات جۇرگىزۋ ۇقىعىن العان ادام ساياحات جوباسىنا ۇيلەسەتىن ورماندى جەردى، جايىلىمدى زاڭ بويىنشا سەلبەستىك كووپەراتيۆىنە، باستاماشى كاسىپورىندارعا، كورىنىس وڭىرلەرىنە، كورىنىس تۇيىندەرىنە جارناعا قوسۋ نەمەسە اينالىمعا سالۋ سياقتى تاسىلدەر ارقىلى اۋىل - قىستاق ساياحات تيجاراتىنا قاتىناسۋعا شابىتتاندىرىلادى. 

جابايى جەمىس ورمانى بايلىعىنان پايدالانىپ مادەنيەت، ساياحات سياقتى تيجارات قيمىلدارىن ورىستەتەتىن كاسىپورىندار نەمەسە جەكەلەر قورعاۋ تۇيىنىندەگى (شاعىن ٴوڭىر) قىستاق تۇرعىندارىن قاتىستى تيجارات قىزمەت وتەۋمەن شۇعىلدانۋعا الدىمەن قىزمەتكە قابىلداۋعا شابىتتاندىرىلادى.

21 - تارماق ٴار قانداي ورىن مەن جەكەنىڭ بارلىعىندا جابايى جەمىس ورمان بايلىعىن قورعاۋ جاۋاپكەرشىلىگى بار، جابايى جەمىس ورمان بايلىعىن جانە ونىڭ ٴوسۋ ورتاسىن يەلەپ الۋ نەمەسە ٴبۇلدىرۋ ارەكەتتەرىن مالىمدەۋگە جانە شاعىم بەرۋگە ۇقىقتى. 

22 - تارماق وسى ەرەجەدەگى بەلگىلەمەلەرگە قايشىلىق جاساپ، زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋعا ٴتيىستى ارەكەتتەرگە قاتىستى زاڭدار مەن زاڭ - ەرەجەلەرگە ساي جازا قولدانىلادى.  

23 - تارماق مەملەكەت قىزمەتكەرلەرى وسى ەرەجەگە قايشىلىق جاساپ، قىزمەت ۇقىعىنان بەتالدى پايدالانسا، قىزمەتتە سەلقوستىق ىستەسە، كوڭىلگە قاراپ جولدان تايسا، زاڭ بويىنشا شارا كورىلەدى؛ قىلمىس قالىپتاستىرعاندارىنىڭ زاڭ بويىنشا قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىگى قۋزاستىرىلادى. 

24 - تارماق بۇل ەرەجە 2023 - جىلى 12 - ايدىڭ 1 - كۇنىنەن باستاپ اتقارىلادى.