− مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ بىرلەسىپ ساقتانۋ، بىرلەسىپ تىزگىندەۋ مەحانيزمى ىندەتتەن ساقتانۋداعى قولامتالى ماسەلەلەرگە جاۋاپ قايتاردى
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى لي حىڭ، گۋ تيانچىڭ، ۋىن جيڭحۋا
3 - ايدان بەرى ەلىمىزدە ىندەت كوپ تۇيىندە بىتىراي تارالىپ، كوپتەگەن ولكەنى شارپىدى. زات اينالىمىنىڭ ىركىلىسسىزدىگىندەگى، كوكتەمگى ەگىس، باعىپ - باپتاۋداعى ٴدوپ كەلگەن بوگەتتىك ٴتۇيىندى ماسەلەلەردى قايتكەندە شەشۋگە بولادى؟ بۇقارانىڭ «شۇعىل، قيىن، ۋايىمداعان، ٴزارۋ» ماسەلەلەرىنە مەڭزەس، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ بىرلەسىپ ساقتانۋ، بىرلەسىپ تىزگىندەۋ مەحانيزمى 4 - ايدىڭ 19 - كۇنى اقپار جاريالاۋ ٴماجىلىسىن اشىپ، جۇرت ٴتۇيىندى تۇردە ٴجىتى قاداعالاپ وتىرعان وسى ىستەر توڭىرەگىندە جاۋاپ قايتاردى.
ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جاعدايى ورنىقتى، قوعام اياسىندا يكەمدى نولگە ٴتۇسىرۋدى تەز ارادا جۇزەگە اسىرۋ كەرەك
مەملەكەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ، سالاماتتىق كوميتەتى اۋرۋدى تىزگىندەۋ مەكەمەسىنىڭ ورىنباسار باستىعى ۋ لياڭيوۋ تانىستىرىپ بىلاي دەدى: 3 - ايدىڭ 1 - كۇنىنەن 4 - ايدىڭ 18 - كۇنىنە دەيىن 31 ولكە (اۆتونوميالى رايون، توتە قاراستى قالا) مەن شينجياڭ ٴوندىرىس - قۇرىلىس بيڭتۋانىنان مالىمدەلگەن جەرگىلىكتى جۇعىمدالۋشىلاردىڭ سانى جيىنى 497 مىڭ 214 بولىپ، شيزاڭ اۆتونوميالى رايونىنان باسقا بارلىق ولكەنى شارپىدى.
«جۋىقتاعى ٴبىر مەزگىلدە بۇكىل ەلدە ىندەت جاعدايىندا بىرتىندەپ ورنىقتى بولۋ اۋقىمى جارىققا شىقتى، ٴبىراق وڭىرلەر اراسىندا ايقاسپالى كىرۋدىڭ ىقپالى كورنەكتى بولىپ، جەر - جەردىڭ يكەمدى نولگە ٴتۇسىرۋ مىندەتى جاپالى بولىپ وتىر». ۋ لياڭيوۋ بىلاي دەدى: حىبەي، جياڭسۋ، جىجياڭ، انحۇي، گۋاڭدۇڭ، فۋجيان، لياۋنيڭ سياقتى ولكەلەردە ىندەت تۇلعالىق جاقتان ورنىعۋعا بەت الدى؛ جيلين ولكەسى جيلين قالاسىندا ىندەت ۇزدىكسىز جاقسارۋدا، چاڭچۇن قالاسىندا ىندەتتىڭ جالپى جاقتان تومەندەۋ بەتالىسى جارىققا شىقتى؛ شاڭحاي قالاسىندا جۋىق كۇندەردە ىندەت ٴالى دە جوعارى دەڭگەيدە تۇر، الەۋمەتتىك اۋماقتا تارالۋ حاۋىپ - قاتەرى ٴبىرشاما جوعارى، ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جاعدايى ٴالى دە قيىن.
دۇنيە جۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنىڭ كەڭ تارالۋى حالىقارا نازار اۋدارىپ وتىرعان الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۋاقيعاسىن ۇزدىكسىز قالىپتاستىراتىندىعىن جاريالادى. مەملەكەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ، سالاماتتىق كوميتەتىنىڭ اقپارات مالىمدەمەشىسى مي فىڭ مىنانى ٴبىلدىردى: عىلمي، دالمە - ٴدال، يكەمدى نولگە تۇسىرۋدەن ەكى ۇدايىلانباۋعا، اۋىتقىماۋعا ۇزدىكسىز تاباندى بولىپ، ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ شارالارىن ەگجەي - تەگجەيلى، ناقتى تياناقتاندىرىپ، قوعام اياسىندا يكەمدى نولگە ٴتۇسىرۋ نىساناسىن تەز ارادا جۇزەگە اسىرۋ كەرەك.
«يكەمدى نولگە تۇسىرۋدە مۇلدە جۇعىمدالماۋعا ۇمتىلۋعا بولمايدى». جۇڭگو اۋرۋدى تىزگىندەۋ ورتالىعى ەپيدەميولوگيا اۋرۋلارى عىلىمىنىڭ باس مامانى ۋ زۇنيوۋ تانىستىرىپ بىلاي دەدى: يكەمدى نولگە ٴتۇسىرۋ مەن مۇلدە جۇعىمدالماۋدىڭ ماندىك جاقتان پارقى بار. يكەمدى نولگە ٴتۇسىرۋ دەگەنىمىز جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنىڭ تۋىلۋىنا مەڭزەس، ٴبىرى بايقالعاندا ٴبىرىن جويۋ، جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋستىڭ ىندەت تۋىلعان جەردە تارالۋىنا مۇمكىندىك قالدىرماۋ ٴارى ۆيرۋستىڭ باسقا وڭىرلەرگە تارالۋىنان، كەڭەيۋىنەن ساقتانۋ. تۋىلعان ٴاربىر ىندەتكە مەڭزەس، بارىندە ٴبىرشاما قىسقا ۋاقىتتا تىزگىندەۋ تالاپ ەتىلەدى.
بوگەتتى تۇيىندەردى اشىپ، اشىق، ىركىلىسسىز بولۋدى قامتاماسىز ەتۋدى ماڭىزدى ورىنعا قويۋ كەرەك
تاياۋدا بۇكىل ەلدە جەرگىلىكتى توپتالۋ سيپاتىنداعى ىندەت جاعدايىنىڭ تارالۋ ٴتۇيىنى كوپ، اۋماعى كەڭ بولىپ، ٴجيى تۋىلعاندىقتان، ٴىشىنارا وڭىرلەردە ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ قاتىناسقا اسەر ەتىپ، اۆتوكولىكتەر بوگەلىپ قالۋ، زات اينالىمى ىركىلىسسىز بولماۋ سياقتى ماسەلەلەر جارىققا شىقتى. مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ بىرلەسىپ ساقتانۋ، بىرلەسىپ تىزگىندەۋ مەحانيزمى 4 - ايدىڭ 10 - كۇنى حابارلاندىرىپ باسىپ تاراتىپ، جۇك تاسىمالىنىڭ، زات اينالىمى جولىنىڭ اشىق، ىركىلىسسىز بولۋىن قامتاماسىز ەتۋ قىزمەتىن شىن مانىندە جاقسى ىستەۋدى تالاپ ەتتى؛ مەملەكەتتىك كەڭەس 4 - ايدىڭ 18 - كۇنى ٴماجىلىس اشىپ، مەملەكەتتىك كەڭەس زات اينالىمى قامتاماسىزدىعى قىزمەت مەحانيزمىن قۇرۋدى ۇيعاردى...
«قاي - قاشان دا اشىق، ىركىلىسسىز بولۋدى قامتاماسىز ەتۋدى جالپى جاعداي قىزمەتىنىڭ ماڭىزدى ورنىنا قويۋ كەرەك». قاتىناس - تاسىمال مينيسترلىگى تاس جول مەكەمەسىنىڭ باستىعى ۋ چۇنگىڭ مىنالاردى ٴبىلدىردى: قاتىناس - تاسىمال مينيسترلىگى حالىق تۇرمىسىن ەڭ تومەنگى شەكتە قامتاماسىز ەتۋدى، جۇك تاسىمالىن ىركىلىسسىزدەندىرۋدى، كاسىپ سالاسى اينالىمىن جۇزەگە اسىرۋدى ارقاۋ ەتىپ، بۇكىل ەلدە ٴبىر تۇتاس ٴوزارا مويىندالاتىن جولحاتتى جەدەل جالپىلاستىرىپ پايدالانۋ، زات اينالىمى وتكەرمەلەۋ الاڭدارىن جەدەل دايىنداپ قۇرۋ جانە ولاردان ويداعىداي پايدالانۋ، باقىلاۋ - تەكسەرۋدى، ساقتاندىرۋدى كۇشەيتۋ سياقتىلاردى قامتىعان قىزمەتتەردى كۇش سالا ويداعىداي يگەرەدى.
مەملەكەتتىك پوچتا مەكەمەسى بازاردى باقىلاۋ - باسقارۋ مەكەمەسىنىڭ ورىنباسار باستىعى بيان زودۇڭ مىنالاردى ٴبىلدىردى: ىندەت اۋىر وڭىرلەردە جەدەل جەتكىزۋ باقشا - رايونى سياقتى قۇرىلعىلاردى تايانىش ەتىپ، ٴبولىپ تاراتۋ الاڭدارىن قۇرىپ، پوچتا، جەدەل جەتكىزۋ تاسىمال كولىكتەرىنىڭ ٴوتۋىن شىن مانىندە قامتاماسىز ەتىپ، نەگىزگى تۇرمىستا تۇتقيىل، ۋاقىتتىق جانە تىعىز - تاياڭ قيىنشىلىققا جولىققان نەگىزگى جەلى تاسىمال شوفەرلەرى مەن جەدەل جەتكىزۋشىلەرگە قاراتا شارالاردى دەر كەزىندە جولعا قويىپ، قيىن وتكەلدەن وتۋىنە كومەكتەسۋ كەرەك.
ٴىشىنارا وڭىرلەردەگى «كوكونىس ساتىپ الۋ قيىن بولۋ، كوكونىس قىمبات بولۋ» ماسەلەسىنە قاراتا اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق مينيسترلىگى اۋىل - قىستاق كووپەراتيۆ شارۋاشىلىعىنا جەتەكشىلىك ەتۋ مەكەمەسىنىڭ ورىنباسار باستىعى ماۋ دىجى بىلاي دەدى: بۇكىل ەلدەگى «كوجە قاتىق» ونىمدەرى ٴوندىرىسىنىڭ جالپى مولشەرى بۇقارانىڭ تۇتىنۋ قاجەتىن قاناعاتتاندىرا الادى. قاتىستى تاراۋلار جەر - جەردى استىق، ماي، كوكونىس، جەمىس - جيدەك سياقتى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدى ۇدايىلاندىرۋداعى ٴتۇيىندى قامتاماسىز ەتىلەتىن زاتتىق ماتەريالدار كولەمىنە ەنگىزىپ، ٴتۇيىندى زاتتىق ماتەريالدار تاسىمال كولىكتەرىنە بۇكىل ەلدە ٴبىر تۇتاس قولدانىلاتىن جولحاتىن بەرۋگە قۋزايدى. شوفەر - قىزمەتكەرلەرىنىڭ حابارلاسۋ ۇلكەن ساندى مالىمەتى ٴجۇرىس - تۇرىس كارتوچكاسىنىڭ جاسىل تۇسىندە ＊ بەلگىسى بار ٴارى ولكە اتتاپ ىندەتكە قاتىستى وڭىرلەرگە كىرىپ - شىعاتىن اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن تاسيتىن كولىكتەردى، جولحاتى بار ٴارى ىندەتتەن ساقتانۋ تالابىنا تولىمدى جاعدايدا قاتىناۋىن بەتالدى شەكتەۋگە نەمەسە ٴوز بەتىنشە ٴناسيحاتتاپ قايتارۋعا بولمايدى.
ىندەتكە قانشا ٴدوپ كەلگەن سايىن استىق ٴوندىرىسىن سونشا ورنىقتىرۋ كەرەك
قازىر كوكتەمگى ەگىس، باعىپ - باپتاۋدىڭ قاربالاس مەزگىلى، استىق ەگۋ مەملەكەت شارۋاشىلىعى مەن حالىق تۇرمىسىنا سايادى. ماۋ دىجى مىنانى ٴبىلدىردى: كەزەكتە كوكتەمگى ەگىس، باعىپ - باپتاۋ جاپپاي ورىستەتىلدى، جالپى تۇلعالىق ىلگەرىلەۋشىلىگى ٴبىرشاما ٴساتتى. قازىر بۇكىل ەلىمىزدە كوكتەمگى استىق ەگۋ نىساناداعى جەر اۋدانىنان %20 ارتتى، قارقىنى سايكەس مەزگىلدەگىدەن 1.2 پايىز تەز.
ىندەتكە قانشا ٴدوپ كەلگەن سايىن نەگىزگى جاعدايدى بارىنشا ورنىقتىرۋ، استىق ٴوندىرىسىن سونشا ورنىقتىرۋ كەرەك. تاياۋدا ىندەت جاعدايىنىڭ ەگىنشىلەردىڭ اتىزعا بارۋىنا، اۋىل شارۋاشىلىق ماتەريالدارىنىڭ جەتكىزىلۋىنە، اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارىنىڭ جولعا شىعۋىنا جانە سىرتتاعى ەگىنشىلەردىڭ اۋىلعا قايتىپ ەگىس جۇمىستارىمەن شۇعىلدانۋىنا ٴبىر قىدىرۋ ىقپال تۋدىرۋىنا مەڭزەس، اۋىل شارۋاشىلىق، اۋىل - قىستاق مينيسترلىگى ەگىنشى بۇقارانىڭ جانە بازار نەگىزگى تۇلعالارىنىڭ ٴىس جۇزىندىك قيىنشىلىقتارىن ٴبىر - بىرلەپ شەشتى.
اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق مينيسترلىگى تاياۋدا كوكتەمگى ەگىس ٴوندىرىسى، مال شارۋاشىلىعىنىڭ قالىپتى ٴوندىرىس، ساتۋ ٴتارتىبىن قورعاۋ سياقتى جاقتارداعى قىزمەتتەردى ورنالاستىرىپ، ويداعىداي يگەردى ٴارى ىستىق لەنيالى تەلەفون جانە ينتەرنەت جەلىسىندە ٴسوز قالدىرۋ تۇعىرىن اشتى. «كوپشىلىك اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق مينيسترلىگى سايتىنىڭ باس بەتىنەن قاتىستى ينفورماتسيالاردى كورە الادى، تەلەفون نەمەسە ينتەرنەتتە ٴسوز قالدىرۋ ارقىلى جولىققان قيىنشىلىقتارى مەن ماسەلەلەرىن اڭىس ەتۋىنە بولادى. اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق مينيسترلىگى قاتىستى تاراۋلارمەن جانە جەرگىلىكتى ورىنمەن بىرگە دەر كەزىندە تەكسەرىپ، بىرگە ىلگەرىلەتىپ شەشەدى» دەدى ماۋ دىجى.
كەلەسى قادامدا اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق مينيسترلىگى قاتىستى تاراۋلارمەن بىرگە دارەجەگە، تۇرگە ايىرىپ، دالمە - ٴدال ساقتانۋ - تىزگىندەۋگە ۇزدىكسىز تاباندى بولىپ، بوگەتتى، توسقاۋىلدى شىنايى ارشىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى ٴوندىرىسىن جانە ادام، زات اينالىمىنىڭ ٴتارتىبىن قورعايدى. سونىمەن بىرگە «ٴبىر تاياقپەن ايداۋدان»، «قاراپايىمداستىرۋدان» جانە «باسى ارتىق مىندەت - تالاپ قويۋدان» قاتاڭ ساقتانىپ، ٴوز بەتىمەن توسقاۋىل قويىپ توسۋعا، بەتالدى جول بوگەپ، قىستاقتاردى قۇرساۋلاۋعا قاتاڭ تيىم سالادى.
مۇندا ىندەت تۋىلعان باسقارۋ - تىزگىندەۋ ٴوڭىرى اۋىل شارۋاشىلىعى ٴوندىرىسىن ۇيلەسىمدى ورنالاستىرىپ، ەگىنشىلەردىڭ شوعىرلى ۋاقىتتان اۋاشالانىپ اتىزعا بارىپ، ۇيىنەن اتىزعا، اتىزدان ۇيىنە دەيىنگى «ەكى نۇكتە، ٴبىر سىزىق ۇلگىسى» بويىنشا جۇمىس ىستەۋىنە رۇقسات ەتۋ كەرەك. ىندەت تۋىلعان قۇرساۋلانعان وڭىرلەر ەگىنشىلەردى ەگىس جۇمىستارىن ٴوزارا كومەكتەسىپ ىستەۋگە ۇيىمداستىرىپ، قوعامدانعان قىزمەت وتەۋ نەگىزگى تۇلعاسىن سۇيەنىش ەتىپ، مىندەتتەپ باسقارۋ قىزمەت وتەۋىن ورىستەتىپ، قىستاقتان شىعىپ، اتىزعا بارۋعا لاجسىز ەگىنشىلەردىڭ جەتكىلىكتى، تولىق ەگۋىنە، ەگۋ مەزگىلىندە ەگۋىنە كومەكتەسۋ كەرەك.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 4 - ايدىڭ 19 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)