(2017 - جىلى 4 - ايدىڭ 25 - كۇنى ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىستىق 14 - كەزەكتى حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ 3 - رەتكى ماجىلىسىندە ماقۇلدانىپ، 2017 - جىلى 7 - ايدىڭ 28 - كۇنى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق 12 - كەزەكتى حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ 30 - رەتكى ماجىلىسىندە بەكىتىلدى. 2022 - جىلى 6 - ايدىڭ 12 - كۇنى ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىستىق 15 - كەزەكتى حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ 3 - رەتكى ماجىلىسىندە وزگەرىس ەنگىزىلىپ، 2022 - جىلى 7 - ايدىڭ 29 - كۇنى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق 13 - كەزەكتى حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ 34 - رەتكى ماجىلىسىندە بەكىتىلدى)

1 - تارماق قۇلىستاي جايىلىمىن قورعاۋ، قۇرۋ جانە ودان ۇيلەسىمدى پايدالانۋ، جايىلىمنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن جاقسارتۋ، ەكونوميكا مەن قوعامنىڭ باياندى دامۋىن جەبەۋ ٴۇشىن «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ جايىلىم زاڭى» سياقتى قاتىستى زاڭ، ەرەجەلەرگە نەگىزدەلىپ، قۇلىستاي جايىلىمىنىڭ ەكولوگياسىن قورعاۋ ٴىس جۇزىندىگىمەن بىرلەستىرىلىپ، وسى ەرەجە جاسالدى. 

2 - تارماق قۇلىستاي جايىلىمىندا جايىلىمدى جوسپارلاۋ، قۇرۋ، قورعاۋ، پايدالانۋ جانە باسقارۋ سىندى قيمىلدارمەن شۇعىلدانۋدا وسى ەرەجە قولدانىلادى. 

زاڭدا، زاڭ - ەرەجەلەردە جايىلىمدى، ورماندى، جابايى حايۋاناتتاردى، وسىمدىكتەردى، سۋ بايلىعىن قورعاۋ جانە پايدالانۋ جونىندە ايىرىم بەلگىلەمەلەر بولسا، سول بويىنشا بەلگىلەنەدى. 

3 - تارماق قۇلىستاي جايىلىمىندا ەكولوگيانى قورعاۋدى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋ، ەكولوگيانى قورعاۋدى ۋنيۆەرسالدى جونگە سالۋمەن ۇشتاستىرۋ، جان سانىن، قوعامدى تابيعات ەكولوگياسىمەن ٴوزارا سايكەستىرۋ، ەكونوميكالىق دامۋدى بايلىق ورتاسىمەن سايكەستىرۋ باعىتى اتقارىلادى.

4 - تارماق تارباعاتاي ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەسى، قۇلىستاي جايىلىمى قاراستى ورىنداعى اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرى جايىلىمدى قورعاۋ جانە ودان پايدالانۋدى ٴوز دارەجەسىندەگى حالىق شارۋاشىلىعى جانە قوعامدىق دامۋ جوسپارىنا ەنگىزىپ، جايىلىمدى قورعاۋ، قۇرۋ جانە ودان ۇيلەسىمدى پايدالانۋ جونىندەگى ۇگىت تاربيەنى كۇشەيتۋى كەرەك. 

بيڭتۋاننىڭ 9 - شىسى جايىلىمدى زاڭ بويىنشا قورعاۋى، پايدالانۋى جانە قۇرۋى كەرەك. 

5 - تارماق تارباعاتاي ايماعىنداعى، قۇلىستاي جايىلىمى قاراستى ورىنداعى اۋداندىق (قالالىق) ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايىلىمدى باسقارۋعا جاۋاپتى تاراۋلار وسى اكىمشىلىك وڭىردەگى ورمان، جايىلىمدى باقىلاۋ - باسقارۋ قىزمەتىنە جاۋاپتى بولادى. 

دامۋ جانە رەفورما كوميتەتى، قازىنا، سۋ يگىلىگى، ەكولوگيالىق ورتا، قوعام حاۋىپسىزدىگى، اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق، جاراتىلىستىق بايلىق، مال شارۋاشىلىعى، مال شيپاگەرلىگى مەكەمەلەرى سياقتى قاتىستى تاراۋلار ٴوز قىزمەت مىندەتى كولەمىندە قۇلىستاي جايىلىمىن قورعاۋعا قاتىستى قىزمەتتەردى تىڭعىلىقتى ىستەۋى كەرەك. 

6 - تارماق تارباعاتاي ايماقتىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايىلىمدى باسقارۋعا جاۋاپتى تاراۋلار قاتىستى تاراۋلارمەن بىرگە قۇلىستاي جايىلىمىن قورعاۋ، قۇرۋ جانە ودان پايدالانۋ جوسپارىن جاساپ، ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەسىنە بەكىتتىرىپ اتقارادى. 

قۇلىستاي جايىلىمىن قورعاۋ، قۇرۋ، پايدالانۋ جوسپارى جايىلىمدى قورعاۋ، قۇرۋ، پايدالانۋدىڭ ۇزاق ۋاقىتتىق نىساناسىن، تاياۋ مەزگىلدەگى نىساناسىن جانە شارالارى، جايىلىمنىڭ فۋنكتسيالىق وڭىرلەرگە ٴبولىنۋى جانە ٴتۇرلى قۇرىلىستاردىڭ جالپى تۇلعالىق ورنالاستىرىلۋى، ٴتۇرلى كاسىپتىك جوسپار سياقتىلاردى قامتۋى كەرەك. 

7 - تارماق تارباعاتاي ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەسى، قۇلىستاي جايىلىمى قاراستى ورىنداعى اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتى قۇلىستاي جايىلىمىن قورعاۋعا قارجى قوسۋ جانە قامتاماسىزداندىرۋ مەحانيزمىن ورناتۋى ٴارى دارەجەلەس قازىنا مەجە ەسەبىنە ەنگىزۋى كەرەك. 

8 - تارماق قوعامدىق ۇيىمدار مەن جەكەلەردى جاساندى شابىندىق قۇرىلىسى، جاراتىلىستىق جايىلىمدى شۇرايلاندىرۋ، جەم - ٴشوپ بازاسى قۇرىلىسى، جايىلىمدى قورشاۋ، جەم - ٴشوپتى زاپاس ساقتاۋ سياقتى تۇرمىستىق، وندىرىستىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسى سياقتى قيمىلدارمەن زاڭ بويىنشا شۇعىلدانۋعا شابىتتاندىرىلادى، قولداۋ كورسەتىلەدى. 

الدىڭعى تارماقتا ايتىلعان قۇرىلىس قيمىلدارىمەن شۇعىلدانعاندار، بەلگىلەمە بويىنشا قاتىستى تيىمدىلىك ساياساتتاردان يگىلىكتەنەدى. 

9 - تارماق زاڭ بويىنشا يە بولعان جايىلىمنان پايدالانۋ ۇقىعى جانە جايىلىمدى كوتەرمەگە الىپ تيجارات جۇرگىزۋ ۇقىعى زاڭ جاعىنان قورعالادى، ٴارقانداي ورىننىڭ جانە جەكەنىڭ قول سۇعۋىنا بولمايدى. 

10 - تارماق تارباعاتاي ايماعىنداعى، قۇلىستاي جايىلىمى قاراستى ورىنداعى اۋداندىق (قالالىق) ورمان شارۋاشىلىعىن جانە جايىلىمدى باسقارۋعا جاۋاپتى تاراۋلار جايىلىمنىڭ مەملەكەتتىك جانە اۆتونوميالى رايوندىق مال سيىمدىلىعى ولشەمى بويىنشا، مال سيىمدىلىعىن مەرزىمدى ۋاقىتتا بەكىتىپ تۇراقتاندىرادى.

تارباعاتاي ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەسى، قۇلىستاي جايىلىمى قاراستى ورىنداعى اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرى مال جايۋعا تيىم سالۋ، تىنىقتىرۋ، ٴورىس جاڭالاپ جايۋ سياقتى شارالاردى قولدانىپ، تۇياقكەستى بولۋدان ساقتانىپ، جايىلىمعا قاراي مال تۇراقتاندىرۋ، جايىلىم مەن مالدىڭ تەپەتەڭدىگىن ساقتاۋ ٴتۇزىمىن اتقارۋى كەرەك. 

جايىلىمنان پايدالانۋشىلار مەن جايىلىمدى كوتەرمەگە الىپ تيجارات ەتۋشىلەر بەلگىلەنگەن مال سيىمدىلىعىنا قاراي باعىم مولشەرىن بەلگىلەيدى. 

مال باعۋعا تيىم سالىنعان جايىلىمنان پايدالانۋشىلاردىڭ ٴوندىرىسى مەن تۇرمىسىن اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرى قاتىستى بەلگىلەمەلەر بويىنشا ورنالاستىرادى. 

11 - تارماق قۇلىستاي جايىلىمىندە تومەندەگىدەي قيمىلداردى جۇرگىزۋگە تيىم سالىنادى:

(1) جاراقسىز زاتتاردى، قۇرىلىس قوقسىقتارىن، تۇرمىستىق قوقسىقتاردى نەمەسە قۇرامىندا رادياكتيۆتىك زاتتار بار قاتتى كۇيدەگى كەرەكسىز زاتتاردى توگۋ، كومۋ؛

(2) ماي تەكتەستەردى، قىشقىل سۇيىقتىقتاردى، ٴسىلتىلى سۇيىقتىقتاردى نەمەسە قۇرامىندا رادياكتيۆتىك زاتتار بار جاراقسىز سۇيىقتىقتاردى توگۋ، كومۋ؛

(3) سۋ ايدىنىندا ماي نەمەسە ۋلى زاتتار جابىسقان اۆتوموبيل - كەمەلەردى، ىدىستاردى جۋۋ؛

(4) مەملەكەت بەلگىلەگەن ىعىستىرۋ ولشەمىنە سايكەس كەلمەيتىن باسقا بىلعانىشتاردى توگۋ ، كومۋ؛ 

(5) زاڭدا، زاڭ - ەرەجەلەردە بەلگىلەنگەن، جايىلىمدى بۇلدىرەتىن باسقا دا ارەكەتتەر. 

12 - تارماق تارباعاتاي ايماقتىق سۋ يگىلىگى اكىمشىلىك باسقارۋ تاراۋى قۇلىستاي جايىلىمىنىڭ سۋ - توپىراعىن ساقتاۋ جوباسىن جاساپ، سۋ قاينارىن قورعاپ، توپىراقتىڭ قۇمايتتانۋىنىڭ، سورتاڭدانۋىنىڭ الدىن الۋى ٴارى ونى تياناقتاندىرۋدى قۋزاۋى كەرەك. 

قۇلىستاي جايىلىمىنىڭ جوعارعى اعارىنداعى قاراۇڭگىر سۋ قويماسى، ەمىل سۋ قويماسى، اقسۋ سۋ قويماسى، قارابۋرا سۋ قويماسى، ٴۇشسۋ سۋ قويماسى، ۇلاستاي سۋ قويماسى سياقتى ورتاشادان جوعارى سۋ قويمالارىندا سۋ بايلىعىن ٴبىر تۇتاس ورنالاستىرۋ پرينسيبىنە ساي، سۋ مولشەرىن جوسپار بويىنشا ىعىستىرىپ، قۇلىستاي جايىلىمىنا تابيعي جىبەرىلەتىن سۋ مولشەرىنە كەپىلدىك ەتۋ كەرەك.

اۋىز سۋ قاينارىنىڭ سۋ مولشەرىنە، ساپاسىنا ىقپال جەتكىزەتىن نەمەسە ىقپال جەتكىزۋى مۇمكىن بولعان ٴارقانداي قيمىلعا تيىم سالىنادى. 

13 - تارماق جايىلىمدا تىكەلەي جايىلىمدى قورعاۋعا جانە مال شارۋاشىلىعى وندىرىسىنە قىزمەت وتەيتىن ينجەنەريالىق قۇرىلعىلاردى سالۋدى بەكىتۋ ۇقىعى بار جايىلىم باسقارۋعا جاۋاپتى تاراۋلار بەكىتەدى. 

14 - تارماق قۇلىستاي جايىلىمىندا تاس كەرپىش جانە قاڭىلتاق كەرپىش قۇمدانىن قۇرۋ، قۇم شاعىل الۋ، تاس قازۋ، جابايى وسىمدىك قازۋ، جامىلعى وسىمدىكتەردى ويرانداۋ نەمەسە قۇدىق بۇرعىلاۋ، ويرانداۋ، قابىر قازۋ، كولشىك جاساۋ سياقتى ارەكەتتەرمەن شۇعىلدانۋعا تيىم سالىنادى. 

15 - تارماق قۇلىستاي جايىلىمىنداعى سازدى جەرلەر اۋماعىندا ٴار جىلى 4 - ايدىڭ 1 - كۇنىنەن 6 - ايدىڭ 1 - كۇنىنە دەيىنگى مەزگىل بالىق اۋلاۋعا تيىم سالۋ مەرزىمى بولادى. 

16 - تارماق قۇلىستاي جايىلىمىندا تىڭ جەر اشۋعا تيىم سالىنادى. اشىلعان تىڭ جەرلەر جوسپارلى تۇردە شەگىندىرىلەدى؛ قۇمايتتانعان، سورتاڭداعان جەرلەردى قالپىنا كەلتىرۋ كەرەك. 

17 - تارماق تارباعاتاي ايماعىنداعى، قۇلىستاي جايىلىمى قاراستى ورىنداعى اۋداندىق (قالالىق) ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايىلىم باسقارۋ تاراۋى ورمان ەكولوگياسىن قالپىنا كەلتىرۋدىڭ وزىق تەحنيكاسىن زەرتتەپ، جالپىلاستىرىپ، تابيعي ورماندى، جاساندى ورماندى قورشاپ جەتىلدىرۋ، مەرزىم بويىنشا باپتاۋ سياقتى شارالاردى قولدانىپ، ەكولوگيانى قالپىنا كەلتىرۋى كەرەك. 

18 - تارماق تارباعاتاي ايماعىنداعى، قۇلىستاي جايىلىمى قاراستى ورىنداعى اۋداندىق (قالالىق) مادەنيەت جانە ساياحات باسقارۋ تاراۋى قۇلىستاي جايىلىمىنىڭ ساياحات كورىنىس وڭىرلەرىن (تۇيىندەرىن) جانە ساياحات لەنياسىن قوعامعا اشىق جاريالاۋى كەرەك. 

ساياحات تيجاراتشىلارى مەن ساياحاتشىلار كورىنىس رايوندارىن (تۇيىندەرىن) باسقارۋ جونىندەگى بەلگىلەمەلەرگە بويسۇنۋى كەرەك، جايىلىمدى، وسىمدىك جامىلعىسىن، اعاشتاردى جانە ساياحات قۇرىلعىلارىن بۇلدىرەتىن ارەكەتتەردى ىستەۋىنە بولمايدى. 

19 - تارماق قۇلىستاي جايىلىمىنا كىرەتىن ماتورلى قاتىناس قۇرالدارى جولدا ٴجۇرۋى، جايىلىمعا كىرمەۋى، جامىلعى وسىمدىكتەردى تاپتاماۋى كەرەك.

20 - تارماق قۇلىستاي جايىلىمىندا جايىلىمدى، ورماندى ٴورت اپاتىنان ساقتاۋ جانە ٴورت حاۋپىن باسقارۋعا الۋ مەزگىلى ٴتۇزىمى جولعا قويىلادى. ناقتى ۋاقىتىن سول ورىنداعى اۋداندىق ( قالالىق ) حالىق ۇكىمەتى بەلگىلەيدى جانە قوعامعا جاريالايدى.

21 - تارماق قۇلىستاي جايىلىمىن قورعاۋدا باسقارۋ جاۋاپكەرشىلىگى بار قاتىستى تاراۋلاردىڭ قىزمەتكەرلەرىنەن بۇل ەرەجەدەگى بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساپ، قىزمەتكە نەمقۇرايدى قاراعان، بەتكە قاراپ جولدان تايعان، قىزمەت ۇقىعىنان بەتالدى پايدالانعاندارعا باسقارۋعا جاۋاپتى تاراۋ نەمەسە باقىلاۋ ورگانى زاڭ بويىنشا جازا قولدانادى؛ قىلمىس قالىپتاستىرعاندارىنىڭ زاڭ بويىنشا قىلمىستىق جاۋاپكەرلىگى قۋزاستىرىلادى. 

22 - تارماق وسى ەرەجەگە قايشىلىق جاساعان، زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋعا ٴتيىستى ارەكەتتەر قاتىستى زاڭدار، زاڭ - ەرەجەلەر بويىنشا اتقارىلادى. 

23 - تارماق بۇل ەرەجە جاريالانعان كۇنىنەن باستاپ اتقارىلادى.