رەداكتور ەسكەرتپەسى: ءار جىلعى كوكتەم مەزگىلى بوي ءوسۋدىڭ تاماشا كەزى. ال بالالار جونىنەن العاندا كوكتەم بوي ءوسۋدىڭ التىن مەزگىلى سانالادى. ولاي بولسا، بويدىڭ وسۋىنە تۇقىم قۋالاۋدان سىرت، تاعى دا قانداي فاكتورلار تىكەلەي ىقپال جاسايدى؟ اتا - انالار بالالارىنىڭ بويى ءوسۋ جاعدايىنىڭ قالىپتى - قالىپسىزدىعىن قالاي تۇجىرىمداي الادى؟ بالالار بويىن قالاي بولعاندا عىلمي وسىرۋگە بولادى؟

بويدىڭ وسۋىنە قانداي فاكتورلار اسەر ەتەدى؟

ادەتتە، ادامنىڭ بوي بيىكتىگىنە اسەر ەتەتىن فاكتورلاردىڭ %70 - %80ى تۇقىم قۋالاۋ فاكتورىنا جاتادى، ۇقساس ۇلت، ۇقساس اۋلەت ادامدارىندا جاستىق كوكتەم مەزگىلىندەگى جەتىلۋدىڭ ەرتە - كەش بولۋىندا ۇقساستىقتار بولادى. انانىڭ جۇكتىلىك مەزگىلىندەگى قورەكتەنۋى، كوڭىل كۇيى، جاتىر جانە بالا جولداسىنىڭ جاعدايى، جۇكتىلىك مەزگىلىندەگى قان قىسىمى، قانتتى نەسەپ اۋرۋى قاتارلىلار بەلگىلى دارەجەدە بالالاردىڭ تۋما بوي بيىكتىگىنە اسەر ەتەدى.

تۇقىم قۋالاۋدان سىرت، تاعى ناۋقاس سالدارىنان، تاربيە سەبەبى، تۇرمىستاعى قورەكتىك، ارەكەت، ۇيقى، پسيحولوگيالىق سەبەپ جانە ورتا سالدارىنان، ۇقساس ءبىر اتا - انادان تۋىلعان بالالاردىڭ بوي بيىكتىگىندە دە ۇقساماستىق بولادى. سوندىقتان اتا - اناسىنىڭ بويى بيىك بولعانىمەن بالاسىنىڭ بولاشاقتاعى بويى بيىك بولۋى دا ەكىتالاي بولۋى مۇمكىن، بوي بيىكتىگىن قاداعالاپ تۇرۋ كەرەك.

بالانىڭ بوي بيىكتىگىنىڭ قالىپتى - قالىپسىزدىعىنا قالاي تۇجىرىم جاساۋعا بولادى؟

ورتالىق مەديتسينا داشۋەسىنە قاراستى بەيجيڭ بالالار شيپاحاناسى ىشكى سەكرەتسيا، تۇقىم قۋالاۋ، زات الماسۋ ماماندىعىنىڭ تەتە اعا شيپاگەرى لي يۇيچۋان بىلاي دەپ تانىستىردى: 0 - 2 جاس ارالىعى نارەستەلەردىڭ بويى ەڭ تەز وسەتىن ءبىرىنشى مەزگىل، ءۇش جاستان كەيىن بالالاردىڭ بوي بيىكتىگى ادەتتە جىلىنا 5 - 7 سانتيمەتردەن ءوسىپ، جاستىق شاقتىڭ العاشقى مەزگىلىنە دەيىن وسى قالىپتى ساقتايدى.

قىز بالانىڭ جاستىق داۋرەنى ادەتتە 8 جاستان باستالىپ، ورتا ەسەپپەن 9 - 10 جاسقا دەيىن جالعاسادى. ۇل بالانىڭ جاستىق داۋرەنى ادەتتە 9 جاستان كەيىن باستالىپ، ورتا ەسەپپەن 11 -  12 جاسقا دەيىن جالعاسادى. تۇتاس جاستىق داۋرەن مەزگىلىندەگى ءوسۋ بارىسى 1.5 - 6 جىل، ورتا ەسەپپەن 4 جىل بولادى، بۇل مەزگىلدەگى بالانىڭ بوي ءوسۋ جىلدامدىعى جاستىق داۋرەننەن بۇرىنعى مەزگىلدەگىدەن 2 ەسە ارتادى.

نە ءۇشىن ”ەرتە ءوسۋ“ ”كەشەۋىلدەپ ءوسۋ“ ايتىلىمدارى بار؟

جۇڭگو مەديتسينا داشۋەسى اۆياتسيا باس شيپاحاناسى بوي بيىكتىگىن مەڭگەرۋ كاسىبىنىڭ مامانى يۋان چۇنچيڭ بىلاي دەدى: ءاربىر بالانىڭ بوي ءوسۋى توقتايتىن جاسى مەزگىلى ۇقسامايدى، كەي بالانىڭ بويى ون جەتى، ون سەگىز جاسقا دەيىن ءوسىپ، كەي بالانىكى 15 جاستان كەيىن توقتاپ قالادى. دەگەنىمەن، ءبار بالانىڭ وسۋدەن توقتاعان سۇيەك جاسى نەگىزىنەن ۇقساس بولادى. قالىپتى جاعدايدا، ۇل بالانىڭ سۇيەك جاسى 16، قىز بالانىڭ سۇيەك جاسى 14 بولادى، سول جاسقا بارعاندا وسۋدەن توقتايدى.

سۇيەك جاسى مەن ءوز جاسىندا ىشكى جاقتان بايلانىس بولا ما؟ قالىپتى جاعدايدا، سۇيەك جاسى مەن ادەتتەگى جاس ارالىعىندا 1 جىل پارىق بولادى، سۇيەك جاسى تۇرمىستىق جاسىڭىزدان ءبىر جاس ۇلكەن بولسا، وندا بويىڭىز ”ەرتە وسكەن“ ەسەپتەلەدى، كەرسىنشە بولسا، ”كەشىگىپ ءوسۋ“ بولادى، ەگەر بالانىڭ بويى وزىمەن جاستى بالالاردان الاسا بولسا، نەمەسە نەداۋىر بيىك بولسا، اتا - انالار بالا بوي بيىكتىگىنىڭ ءوسۋ جاعدايىنا كوڭىل بولۋمەن بىرگە، جۇيەلى ەمدەۋ ورىندارىنا بارىپ، سۇيەك جاسىن سۋرەتكە الدىرىپ، كاسىپتىك شيپاگەرلەردىڭ جەتەكشىلىگىندە سايكەستى شارالاردى قولدانۋى كەرەك.

بالانىڭ بويى وسپەي الاسا بويلى بولىپ قالۋدان ساقتانىڭىز

ورتالىق مەديتسينا داشۋەسىنە قاراستى بەيجيڭ بالالار شيپاحاناسىنىڭ تەتە اعا شيپاگەرى ساۋ بيڭيان بىلاي دەدى: بالا بويىنىڭ الاسا بولۋىنان ساقتانۋ ءۇشىن، اتا - انالار بەلگىلەنگەن مەرزىم ىشىندە بوي بيىكتىگىن ولشەپ تۇرۋ وتە ماڭىزدى. ادەتتە بالانىڭ ەكى جاستان كەيىنگى بويىنىڭ ءوسۋ قارقىنى ءار جىلى 5 سانتيمەتردەن تومەن، جاستىق كوكتەم مەزگىلىندەگى بويىنىڭ ءوسۋ قارقىنى ءار جىلى 6 سانتيمەتردەن تومەن بولسا، شيپاحاناعا دەر كەزىندە بارىپ تەكسەرتۋ كەرەك.

باستاۋىش مەكتەپ كەزەڭىندەگى بويدىڭ شۇعىل ءوسۋى، جىنىستىق جاقتاعى ەرتە جەتىلۋدەن دەرەك بەرەدى

باتىس سولتۇستىك انا - بالالار شيپاحاناسى بالالار دەنساۋلىعىن كۇتىمدەۋ ءبولىمىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى گاۋ شۋەتيڭ بىلاي دەدى: جىنستىق جاقتان ەرتە جەتىلۋ دەگەندى كوپتەگەن اتا - انالار نەگىزىنەن بىلەدى، ءارى ونىڭ بالاعا زيان ەكەنىن دە تۇسىنەدى. ولاي بولسا، اتا - انالار بالالار جەتىلۋىندەگى قالپسىزدىقتى قالاي بايقاۋى كەرەك؟

تابەتى توسىننان جاقسارادى، بوي بيىكتىگىنىڭ، دەنە سالماعىنىڭ ارتۋى تەزدەيدى. كوپتەگەن بالالاردىڭ جاستىق كوكتەم مەزگىلىنەن كەيىن زات الماسۋى تەزدەپ، تابەتى ارتۋ جاعدايى كورىلەدى، الايدا، بالالاردىڭ دەنە سالماعى جانە بوي بيىكتىگىنىڭ ارتۋى كورنەكتى دارەجەدە جوعارىلاعان بولسا، ءارى كيىمدەرى تەز كىشىرەيگەن بولسا، ءسوزسىز، قىراعىلىقتى ارتتىرۋ كەرەك.

بالانىڭ بويىن وسىرۋدە، وتباسى قالاي كومەكتەسۋ كەرەك؟

　　ۇيقى

ءوسۋ گورمونى بوي بيىكتىگىن جەبەيتىن ماڭىزدى گورمون، ادەتتە كەشكى ۇيقى كەزىند ءبولىپ شىعارىلاتىن تاماشا كەز. اتا - انالار بالالارىن كەشكى ساعات 10نان بۇرىن دەمالدىرۋى، وقۋ جاسىنان بۇرىنعى بالالاردى كەشكى ساعات 9دان بۇرىن ۇيىقتاتىپ بولۋى كەرەك.

　　ازىق-تۇلىك

سونىمەن ءبىر ۋاقىتتا، بالالارعا مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا قورەكتىگى مول ازىقتىقتاردى تاڭداۋ؛ ماي قۇرامى، قانت قۇرامى جوعارى، تۇزدى تاعامداردى بەرمەۋ، تويدىرىپ تاماقتاندىرماۋ، ءتارتىپتى تاماقتاندىرۋ، باياۋ تاماقتانۋعا ۇيرەتۋ.

　　دەنە تاربيە

ءبي بيلەۋ، جىپتەن سەكىرۋ، مالتاۋ، دوپ تۇرىندەگى دەنە تاربيەلەر سياقتى سەكىرۋ جانە كەرىلۋ ارەكەتتەرىن ىستەۋ، سونىمەن بىرگە ءار كۇنى دالا قيمىلىمەن جەتكىلىكتى اينالىسۋ، مۇنىڭ بارلىعى بالالار بويىنىڭ وسۋىنە پايدالى.