جەل - قۇز اۋرۋلار ٴبولىمى مامانىنىڭ جەل - قۇز اۋرۋىنا شالدىققان ناۋقاستارعا كورسەتكەن «ٴۇش پايدالى، ٴۇش پايداسىز» سىندى التى ٴتۇرلى ٴادىسى پۋريندى تەجەۋىڭىزگە كومەكتەسەدى.

« ٴۇش پايدالى»:

ٴبىرىنشى، سۋدى كوپ ٴىشۋ. ٴار كۇنى ىشىلەتىن سۋ مولشەرى 2 - 3 ليتر بولعاندا، ٴار كۇنگى نەسەپتىڭ 2 ليتردەن كوپ بولۋىنا كەپىلدىك ەتۋگە بولادى. تۇندە نەسەپتىڭ قويىلۋىنان ساقتانۋ ٴۇشىن  دەنەدەگى سۋ قۇرامىن تولىقتاپ وتىرۋ كەرەك. سۋ ىشۋدە قايناعان سۋ، مينەرال سۋ، سولعىن شاي، كوكونىس شىرىنىن تۇتىنۋ پايدالى. كومىر قىشقىلدى سۋسىندىقتار، جەمىس شىرىنى سياقتىلاردى ىشپەگەن ٴجون. ەگەر جۇرەك پەن بۇيرەك قىزمەتى جاقسى بولماسا سۋ مولشەرى ٴتىپتى دە  لايىقتى بولۋ كەرەك.

ەكىنشى، جاڭا كوكونىستەر مەن جەمىس - جيدەك سىندى نەگىزدىك ازىقتاردى كوپ تۇتىنۋ. بۇلاي ىستەۋ دەنەدە نەگىزدىڭ ساقتالۋ مولشەرىن ارتتىرىپ، نەسەپ قىشقىلدى تۇزدىڭ ەرۋىن تەزدەتەدى،  بۇل نەسەپ قىشقىلىنىڭ دەنەدەن سىرتقا شىعارىلۋىنا ٴتيىمدى بولىپ، تاس بايلانۋدان ساقتايدى. سونىمەن بىرگە كوكونىس پەن جەمىس - جيدەك قۇرامىنداعى مول ۆيتامين C نەسەپ قىشقىلىنىڭ ٴبولىنۋىن تەزدەتەدى، سوندىقتان ٴار كۇنى كوكونىستەن ٴبىر كيلوگرام، جەمىس - جيدەكتەن 500 گرام تۇتىنۋ دارىپتەلەدى.

ٴۇشىنشى، ۇيلەسىمدى دەنە شىنىقتىرۋ. ۇيلەسىمدى دەنە شىنىقتىرۋ ناۋقاس جاعدايىن ورنىقتىرىپ، ٴدارىنىڭ ەمدەۋ ونىمدىلىگىن ارتتىرىپ، ارتىق ەنەرگيانى سارىپ ەتىپ، زات الماسۋدى تەزدەتىپ، قالىپتى دەنە سالماعىن ساقتاۋعا پايدالى. قانداعى قانت مولشەرى مەن ماي مولشەرىن تومەندەتىپ، نەسەپ قىشقىلىنىڭ سىرتقا شىعارىلۋىن جەدەلدەتۋمەن بىرگە بۋىنداردىڭ اۋرۋىن باسەيتىپ، بۋىنداردىڭ تارتىلۋى مەن بۇلشىق ەتتەردىڭ ٴتۇيىلۋىنىڭ الدىن الادى. سوندىقتان جەل - قۇز اۋرۋى جەڭىل ناۋقاستار لايىقتى دەنە ارەكەتىمەن شۇعىلدانۋ، مۇندا جاياۋ ٴجۇرۋ، اقىرىن جۇگىرۋ، تايجي جۇدىرىقشىلىعى، بادۋانجين، ۋچينشي سياقتىلاردى نەگىز ەتۋ، سۇراپىل ارەكەت جاساماۋ، ٴار كۇنگى دەنە شىنىقتىرۋ ۋاقىتىن ٴبىر ساعاتتان اسىرماۋ كەرەك.

«ٴۇش پايداسىز»:

ٴبىرىنشى، كوپ قابىلداۋدان ساقتانۋ. ادەتتە كۇنىنە قابىلداناتىن جالپى جىلۋ ەنەرگياسى قالىپتى دەنە سالماعى بويىنشا مىڭ گرامعا 20 - 25 كالوريا بويىنشا ەسەپتەلەدى. دەنە سالماعى شەكتەن تىس ارتىپ كەتكەن نەمەسە سەمىز ناۋقاستار دەنە سالماعىن جەڭىلدەتۋى كەرەك. دەنە سالماعىن تەز ارادا جەڭىلدەتۋ كەتون اۋرۋىن نەمەسە جەل - قۇز اۋرۋىنىڭ شۇعىل قوزۋىن كەلتىرىپ شىعاراتىندىقتان دەنە سالماعىن بىرتىندەپ ٴتۇسىرۋ كەرەك.

ەكىنشى، ساماۋرىن سورپاسى مەن قويۋ سورپا ىشپەۋ. ساماۋرىن سورپاسىندا پىسىرىلاتىن ازىقتىق ماتەريالدارىنىڭ كوبى جوعارى پۋريندى ازىقتىقتار، مولشەردەن تىس تۇتىنعاندا جەل - قۇز اۋرۋىن اسقىندىرادى. ساماۋرىن سورپاسىن تۇتىنعاندا كوكونىس سياقتى قۇرامىندا پۋرين تومەن ازىقتىق ماتەريالدارىن تاڭداعان ٴجون.

تەڭىز ونىمدەرى، ەت، حايۋاناتتاردىڭ ىشكى ورگانيزمدەرى، ساڭىراۋقۇلاق سياقتىلار ۇزاق ۋاقىت قايناعان سوڭ قۇرامىنداعى پۋرين سورپاعا شىعاتىندىقتان سورپانىڭ قۇرامىنداعى پۋرين مولشەرى جوعارىلايدى، سوندىقتان قانداعى نەسەپ قىشقىلى جوعارى ناۋقاستار نەمەسە جەل - قۇز اۋرۋى بارلار از ىشكەن ٴجون.

ٴۇشىنشى، تەمەكى مەن اراقتى جانە تەڭىز ونىمدەرىن تۇتىنباۋ. سپيرت دەنەدە نەسەپ قىشقىلىنىڭ قالىپتاسۋىن جەدەلدەتۋمەن بىرگە، بۇيرەكتىڭ نەسەپ قىشقىلىن ٴبولىپ شىعارۋىن تەجەيدى. تەمەكى، سپيرت جەل - قۇز اۋرۋىن قوزعايدى، سوندىقتان جەل - قۇز اۋرۋى بارلار تەمەكى مەن اراقتان، اسىرەسە، سىرادان تيىلۋى كەرەك. تەڭىز ونىمدەرى جوعارى پۋريندى ازىقتىققا جاتاتىندىقتان ودان دا اۋلاق بولعان ٴجون.

(شينحۋا تورابىنان)