بەتاشار
بەتتى وپكەن كوكتەم سامالى، گۇلدەردىڭ حوش ءيىسى اڭقىعان شينجياڭ. كوكتەمنىڭ باسى 3 - ايدا تيانشاننىڭ وڭتۇستىك - سولتۇستىك باۋرايى ىركەس - تىركەس گۇل جايناعان ماۋسىمعا ءوتتى، كورىكتى شينجياڭنىڭ تاماشا كارتيناسى بىرتە - بىرتە كەسكىندەلە ءتۇستى. كوكتەمنەن جازعا دەيىن، جازدان كۇزگە دەيىن شينجياڭنىڭ بار الابى گۇلگە ورانىپ تۇرلەنىپ، ماساتىداي قۇلپىرىپ، كورىكتى شينجياڭنىڭ كوركەم كورىنىسى بارىنشا ايگىلەندى. اسقار تاۋدىڭ شوقىسىنان وزەن الابىنا، تەرەڭ شاتقالعا دەيىن، اۋىل شەتىندەگى ەگىنجايلاردان قالا - قالاشىقتاعى مالىلەرگە دەيىن الۋان گۇلدەر قۇلپىرا اشىلدى، قارىشتاپ دامىعان، كۇن سايىن تۇلەگەن گۇل ەكونوميكاسى قالانى دامىتۋ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدەگى، حالىقتى بايىتىپ كىرىستى ارتتىرۋداعى ماڭىزدى ارناعا اينالدى. بەينە جىل سايىن قۇلپىرا اشىلعان گۇل ىسپەتتى، ادامداردىڭ تۇرمىسى دا جىل سايىن گۇلدەي جاينادى. گۇل تەڭىزىنىڭ قۇشاعىندا شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ گۇلدەنىپ - كوركەيگەن، بالداي ءتاتتى باقىتتى تۇرمىسى، جىل سايىن قول جەتكىزگەن جەمىسى جاتىر. بۇگىننەن باستاپ، انار بۇلت / شينجياڭ گازەتى ”جاڭا جورىقتا ەكپىندەي ىلگەرىلەپ، جاڭا داۋىردە ەسە قوسايىق“ ارناۋلى ستونىندا ”كورىكتى شينجياڭ . گۇلمەن كومكەرىلگەن شينجياڭعا ساياحاتتايىق“ تاقىرىبىندا جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى حابارىن جاريالاپ، قۇلپىرا اشىلعان گۇلدەر ءىزىن بويلاي شينجياڭنىڭ وزگەشە كوركىنءتۇيسىنىپ، تيانشان الابىنىڭ باقىتتى، تاماشا تۇرمىسىن جىرلايدى.
3 - ايدىڭ 16 - كۇنى تۇرپان قالاسى گاۋچاڭ رايونىنا ورنالاسقان شينجياڭ حۇڭگويۋان اۋىل شارۋاشىلىق، ورمان شارۋاشىلىق عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ورىك باقشاسىندا اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكتەرى قورعاۋ - كۇتىمدەۋ جۇمىستارىن ىستەۋدە. تەمپەراتۋرانىڭ جوعارىلاۋىنا بايلانىستى تۇرپان قالاسىنىڭ جەر - جەرىندە ورىك گۇلى جامىراي اشىلا باستادى.
سۋرەتتى انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ساي زىڭلى تۇسىرگەن
انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى رىن جياڭ
اۋا رايى بىرتىندەپ جىلىنىپ، بۇتاقتاردان ورىك گۇلىنىڭ قاۋىزى قىلتيا باستادى. ”وسى سەنبى - جەكسەنبىنىڭ وزىندە ساياحاتشىلار كەلىپ’ پاميردىڭ تۇڭعىش كوكتەمىن‘ سۋرەتكە ءتۇسىرىپ قايتتى“، - دەدى 3 - ايدىڭ 14 - كۇنى شينجياڭ دالالىق كولىك جاھانكەز ساياحات شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ جاۋاپتىسى جاڭ جۇن.
ءدال سول ساتتە ونىڭ تۇرعان جەرى تاشقورعان تاجىك اۆتونوميالى اۋدانى قوعۇشلۇق اۋىلىنداعى بازا ەدى، بۇل بازانىڭ قۇرىلعانىنا 2 جىل بولدى، تاشقورعان - ياركەن بايىرعى جولىنا ورنالاسقان، شينجياڭنىڭ ءىشى - سىرتىنداعى ساياحاتشىلار داڭقىن اسىرعان ”ورىك گۇلى قىستاعىنان“ تىم الىستا ەمەس. جاڭ جۇن 3 - ايدىڭ باسىندا - اق وسىندا كەلىپ، بيىلعى تۇڭعىش توپتاعى ساياحاتشىلاردى قابىلداۋ قامىنا كىرىستى.
3 - ايدىڭ ورتا شەنىندە وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ باسىم كوپ جەرلەرىندە كوكتەمنىڭ لەبى ەسىپ، ورىك گۇلى، المۇرت گۇلى، شاپتول گۇلدەرى ارت - ارتىنان قۇلپىرا اشىلدى، گۇل تاماشالاۋ مەزگىلىنىڭ جەتىپ كەلۋىمەن، شينجياڭ ساياحاتىندا ”گۇلدەي قۇلپىرعان مەزگىلدىڭ“ بەتاشارى باستالدى.
ماساتىداي قۇلپىرعان تاعى ءبىر جىل
”كۇللى تىرشىلىك جاندانا باستاعان 3 - اي كەزىندە بايىنعولين وبلىسىنىڭ جەر - جەرىندە الۋان گۇلدەر جارىسا اشىلدى. گۇل تاماشالاعىڭىز كەلە مە؟ قايدا باراسىز؟ قالاي قىدىراسىز؟ ەندەشە، بايىنعولين وبلىسىندا گۇل تاماشالاۋدىڭ مىنا ءبىر جوسپارىن ساقتاپ الىڭىز“! 3 - ايدىڭ باسىندا ”بايىنعولين وبلىسىنىڭ مادەنيەت - ساياحات ءۇنى“ ۋيچات الەۋمەتتىك ءنومىرى گۇل تاماشالاۋ جوسپارىن شىعارىپ، شينجياڭنىڭ ءىشى - سىرتىنداعى ساياحاتشىلارعا بايىنعولين موڭعۇل اۆتونوميالى وبلىسىنىڭ گۇل تاماشالاۋ ساياحاتىن تانىستىردى.
اۋا رايىنىڭ جىلىنۋىمەن شينجياڭنىڭ جەر - جەرى گۇل تاماشالاۋ ساياحاتىن ىركەس - تىركەس جولعا قويدى، توقسۇن، بۇگۇر، تاشقورعان، كۇنەس، كۇشار... ورىك گۇلى ەڭ ەرتە اشىلعان اۋدان - قالالار كوركەم كورىنىستەردى جاريالاپ، اسەم سۋرەت تىزبەسىن جاسادى، گۇل تاماشالاۋداعى ءتۇرلى ساياحات لەنيالارىنان كوز قايمىقتى.
سوڭعى جىلدارى شينجياڭنىڭ جەر - جەرى گۇل تاماشالاۋ بايلىعىن تەرەڭدەي اشىپ، گۇل تاماشالاۋ ەكونوميكاسىن زور كۇشپەن دامىتۋعا كۇش سالدى، ”كوكتەمدە گۇل تاماشالاۋ، جازدا سالقىنداۋ، كۇزدە تەرۋ، قىستا قاردا اسىر سالۋ“ كوپتەگەن جەرلەردەگى اۋىل - قىستاق ساياحاتىندا ۇنەمى كەزدەسەتىن ۇلگىلەردىڭ بىرىنە اينالدى.
تولىقسىز ساناققا قاراعاندا، ءار جىلى 3 - ايدان 5 - ايعا دەيىن شينجياڭنىڭ جەر - جەرىندەگى گۇل تاماشالاۋ، جايلاۋعا بارۋ، ساياحاتتاۋ قيمىلدارى، سونداي - اق جەلى ونىمدەرى جۇزدەن اسادى ەكەن. 2021 - جىلى كوكتەمدە شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىعى اۋا رايى ستانسياسىنىڭ تۇڭعىش رەت جاريالاعان ”گۇل مەزگىلى الدىن الا مالىمەتىندە“ شينجياڭنىڭ گۇل تاماشالاۋ ۋاقىت كەستەسى جاريالانىپ، وڭتۇستىك، سولتۇستىك شينجياڭداعى ورىك گۇلى، شاپتول گۇلى، الما گۇلى، المۇرت گۇلى سياقتى گۇلدەردىڭ اشىلاتىن ۋاقىتى جونىندە حابارلاردى ءبولىسىپ، ساياحاتشىلار ءۇشىن، ءتىپتى، جاقسى گۇل تاماشالاۋ ساياحاتتىق سەزىنۋىن ازىرلەگەن.
بۇگىنگى كۇندە گۇل تاماشالاۋ ساياحاتى تەك كوكتەم ماۋسىمىنداعى ساياحاتتىڭ ماڭدايعا باسار ماركاسى عانا ەمەس. 3 - ايدا تۇرپانعا بارىپ ورىك گۇلىن تاماشالاۋعا، 4 - ايدا شىحىزىعا بارىپ شاپتول گۇلىن تاماشالاۋعا، 5 - ايدا حوتانعا بارىپ راۋشان گۇلىن تاماشالاۋعا، 6 - ايدا ىلەگە بارىپ لاۆاندا گۇلىن تاماشالاۋعا، 7 - ايدا موڭعۇلكۇرەگە بارىپ راپىس گۇلىن تاماشالاۋعا، 9 - ايدا سانجىعا بارىپ كۇرەڭكەي گۇلىن تاماشالاۋعا بولادى... شينجياڭ ىشىندەگى كوپتەگەن ساياحات كووپەراتيۆتەرى شينجياڭنىڭ گۇل كالەندارىن ونىمدىك ايلىق كالەندارعا اينالدىردى.
جايقالا اشىلعان ءاربىر شوق گۇلدىڭ بوگەنايى بولەك
”يەيۇن جىلعاسىندا سەرۋەندەسەڭىز، 6000 مۋلىق ورىك گۇلى باقشاسىنان بۇتاقتاردا جايقالعان اپپاق ورىك گۇلىن تاماشالاپ، اڭقىعان حوش يىستەن ءلاززات الاسىز، ’ورىك گۇلى ولەڭىن‘ ناشىنا كەلتىرە وقىپ، «جىڭجيدىڭ كوك شىبىق مەرەكەسىندە گۇل تاماشالاۋ سۋرەتى» مەلودراماسىن تاماشالايسىز، ورىك گۇلى قارماسىنان ءدام تاتاسىز“، - دەدى بۇگۇر اۋدانى مادەنيەت، دەنە تاربيە، راديو - تەلەۆيزيا جانە ساياحات مەكەمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى، مادەني ەسكەرتكىشتەر مەكەمەسىنىڭ باستىعى جۋ يانليڭ تانىستىرىپ، بۇل اۋدان الدا وتكىزەتىن گۇل تاماشالاۋ قيمىلىندا كوپتەگەن مادەنيەت، ساياحات قيمىلىن توعىستىرعان.
”ءبىز ورىك گۇلىن ارقاۋ ەتە وتىرىپ، ءبىر قىدىرۋ ونىمدەر جاراتتىق، ماسەلەن، ورىك گۇلى قارماسى، ورىك گۇلى جەلپۋىشى، ورىك گۇلى شاتىرى سياقتىلار. بۇگۇر ورىگىنىڭ ساپاسى اسا جاقسى، بۇگۇردىڭ ورىك گۇلى مەرەكەسى دە وزگەشە“، - دەدى جۋ يانليڭ.
”جەر - جەردە گۇل تاماشالاۋ ساياحاتىنىڭ ورىستەتىلۋى گۇل تاماشالاۋ ەكونوميكاسىن جانداندىرۋمەن بىرگە، ساياحات ونىمدەرىنىڭ جالاڭ - جاداعاي، ۇقساس، ءبىر تەكتى بولۋى سياقتى ماسەلەلەردى دە تۋىنداتتى، اسىرەسە، ورتا، جوعارى دەڭگەيدەگى ساياحات ونىمدەرى ءبىرشاما از“، - دەدى جاڭ جۇن.
10 نەشە جىلدىڭ الدىندا جاڭ جۇن ءوز اۆتوكولىگىمەن تاشقورعان - ياركەن بايىرعى جولىنا بارىپ، ورىك گۇلىن تاماشالاپ، ورىك گۇلىن سۋرەتكە ءتۇسىرىپ، ”پاميردىڭ تۇڭعىش رەتكى كوكتەمىنىڭ“ تانىمالدىعىن ءوز كوزىمەن كورگەن، سونىمەن بىرگە ورتا، جوعارى دەڭگەيلى ساياحات ونىمدەرىنىڭ از بولۋى سەبەپتى وكىنىش تە ارقالاپ قايتقان، مىنە بۇل ونىڭ سارا ونىمدەر بازاسىن قۇرۋعا قارجى قوسۋىنداعى العاشقى ويى ەدى. ”ساپالى بايلىق جوعارى ساپالى ساياحات ونىمدەرىن اشۋعا تىپتەن مۇقتاج“. جاڭ جۇننىڭ قاراۋىنشا، قونالقى، اس - سۋ سياقتى ساياحاتتىڭ نەگىزدىك قۇرىلىسىن كەڭەيتۋدەن تىس، ءوز ەرەكشەلىگىنە قاراي ”گۇل تاماشالاۋ +“ دامۋىن ىلگەرىلەتۋ گۇل تاماشالاۋ ساياحاتىنداعى جارقىن تۇيىندەردى مولايتىپ، ساپانى جوعارىلاتۋداعى نەگىزگى ءتۇيىن بولادى.
”شينجياڭنىڭ تۇڭعىش كوكتەمى“ داڭقتى ەسىمىنە يە تۇرپاندا جىل سايىن قۇلپىرا اشىلعان گۇلدەر اۋەلگىدەي بولعانىمەن، جىل سايىنعى كورىنىستەردە وزىندىك ەرەكشەلىكتەر بار. بيىل نانحۋ قىستاعىندا وزگەرىس زور: بۇرىنعى ورىك گۇلى مەرەكەسىندە ساياحاتشىلار نەگىزگى جولدىڭ ەكى جاعىنا جينالىپ سەرۋەندەيتىن، بيىل قىستاقتا 6 ۇلكەن ساياحات ارناسى اشىلدى، شارۋالار ساياجايى، دۇكەندەر مولايىپ 100دەن استامعا جەتتى، جاڭادان اشىلعان حالىقتىق تۇسەلحانا 50دەن استى. ”گۇل تاماشالاۋ + كونسەرت نومىرلەرىن قويۋ“ ،”گۇل تاماشالاۋ + ءدامدى تاعام“، ”گۇل تاماشالاۋ + سەيىل - سەرۋەن“... ساياحاتشىلار وزگەشە سەزىمگە بولەندى.
ەندىگارى ءبىر جارق ەتىپ جوق بولمايتىن بولدى
”تاۋ گۇل مەرەكەسى باستابىندا تەك بىرنەشە كۇن عانا وتكىزىلەتىن، كەيىن 100 نەشە كۇنگە ۇزاردى، قازىر ءبىزدىڭ نىسانامىز تاۋ گۇلى مەرەكەسىن تۇتاس جىلدىق مادەنيەت - ساياحات مەرەكەسى قيمىلىنا اينالدىرۋ“، - دەدى تارباعاتاي ايماقتىق مادەنيەت، دەنە تاربيە، راديو - تەلەۆيزيا جانە ساياحات مەكەمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ ورىنباسار شۋجيى، مەكەمە باستىعى چاي حۇڭحۋا.
تارباعاتايداعى شاعانتوعاي تاۋ گۇلى مەرەكەسى 2007 - جىلدان باستاپ وتكىزىلگەننەن بەرى، ءۇرتىس 15 كەزەك ءوتتى، ول شينجياڭداعى ەڭ ايگىلى گۇل تاماشالاۋ مەرەكەسى قيمىلدارىنىڭ ءبىرى. بىرنەشە كۇننەن 100 كۇنگە دەيىن تاۋ گۇلى مەرەكەسىندە تابيعي بايلىق كادەگە جاراتىلدى. ”شاعانتوعاي اۋدانىنىڭ ’ازيا - ەۆروپانىڭ قولقا جۇرەگىندەگى گۇل باقشا‘ دەگەن ەسىمى بار، ءتۇرلى تاۋ گۇلى ارت - ارتىنان اشىلىپ، گۇل اشۋ مەزگىلى 100 نەشە كۇنگە ۇلاسادى“، - دەدى چاي حۇڭحۋا، 100 نەشە كۇننەن تۇتاس جىلعا ۇزارتۋدا ”ساياحات +“دى دامىتۋعا سۇيەندىك. بيىلعى تاۋ گۇلى مەرەكەسىنىڭ جەلىلەس قيمىلدارى ءوز اۆتوكولىگىمەن ساياحاتتاۋ، جايلاۋدا تۇنەۋ، تاۋلى جەر دالالىق ۆەلوسيپەد راللي جارىسى، تۇڭعىش كەزەكتى بارلىق تاۋىن اينالا جۇگىرەتىن جارتىلاي مارافون جارىسى، تۇڭعىش كەزەكتى تاۋ اڭعارى مۋزيكا مەرەكەسى، تۇڭعىش كەزەكتى ”مول ءونىم ساۋىتىنا“ تالاسۋ باسكەتبول جارىسى، ”تاۋ گۇلى ساۋىتى“ فوتو سۋرەت جارىسى سياقتى كوپ ءتۇرلى قيمىلداردى قامتىپ، ساياحات دەنە تاربيە، مادەنيەت سياقتىلارمەن تەرەڭدەي توعىسادى، ءتۇرلى قيمىلدار 5 - ايدان باستان 12 - ايعا دەيىن جالعاسادى.
”گۇل ماڭگى جايقالىپ تۇرمايدى“، گۇل اشۋ مەرزىمىنىڭ قىسقا بولۋى گۇل تاماشالاۋ ەكونوميكاسىن دامىتۋعا تۇساۋ بولىپ وتىرعان وسال تۇس، كوزدىڭ جاۋىن العانىمەن، مەرزىمى قىسقا بولاتىن گۇل تاماشالاۋ ساياحاتىن قايتكەندە ءتورت ماۋسىمدا بىردەي جۇرگىزۋگە بولادى؟ شينجياڭ تيانران فاڭشياڭ اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ القا باستىعى رىن كىنىڭ قاراۋىنشا، مادەنيەتتى ىشكەرىلەي توعىستىرىپ، مادەنيەت فاكتورى ارقىلى جالاڭ تابيعي كورىنىستى تانىستىرۋ جايتىن وزگەرتىپ، ساياحاتشىلاردى گۇل تاماشالاۋ ساياحاتىنان ءومىردى ءتۇسىنىپ، مادەنيەتتىڭ حيكىمەتىن سەزىندىرىپ، تاماشا اسەردى ارتتىرۋعا جەتەلەۋ كەرەك ەكەن.
2011 - جىلدان باستاپ شينجياڭ تيانران فاڭشياڭ اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگى 100 ميلليون يۋاننان استام قارجى قوسىپ لاۆاندا باقشاسىن قۇرىپ، جۇپار ءشوپ كاسىپ سالاسى مادەنيەتىن جۇيەلى ايگىلەيتىن ”جۇپار ءشوپ عىلىم جالپىلاستىرۋ مادەنيەت بازاسىن“ قۇردى. قازىر لاۆاندا باقشاسىندا لاۆاندا مادەنيەت مۇراجايى عانا ەمەس، تاعى لاۆاندا ەگىمشىلىك رايونى، وڭدەۋ رايونى بار، ول شينجياڭداعى تۇڭعىش رەتكى لاۆاندا ۇيلەنۋ توي سۋرەتىنە ءتۇسىرۋ بازاسى سياقتىلار بولىپ، ەگىمشىلىك، مانەرلەۋ، ساياحات سياقتى كوپ نەگىزدى كاسىپ سالاسى تىزبەگىن قالىپتاستىردى. وسى باقشا رايونى مەملەكەتتىك اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىم - تەحنيكاسى باقشا رايونىنان ۇلگى كورسەتۋ رايونى، مەملەكەتتىك سەيىل - سەرۋەن اۋىل شارۋاشىلىعى مەن اۋىل - قىستاق ساياحاتىنان ۇلگى كورسەتۋ ءتۇيىنى بولىپ، ىلە لاۆانداسىن تاماشالاۋداعى، ءسوزسىز، ساياحاتتايتىن كورىنىس تۇيىندەرىنىڭ ءبىرى بولدى. بۇل سەرىكتەستىك جاراتقان جيەيوۋ حانىشا ماركاسى دا كەمەلدەنىپ ”جۇڭگونىڭ ايگىلى ماركاسىنا“ اينالدى. بيىل بۇل سەرىكتەستىك تاعى 100 ميلليون يۋاننان استام قارجى قوسىپ، ازىق - تۇلىك سەحى، حوش ءيىستى بۇيىمدار سەحى، لاۆاندا مادەنيەت جاسامپازدىق ورتالىعى سياقتىلاردى قۇرىپ، لاۆاندا مادەنيەت مۇراجايى قاتارلىلاردى كەڭەيتىپ سالادى. گۇل تاماشالاۋ ساياحاتى ”گۇل اشىلعان ماۋسىمدا ساياحاتتاۋدان“ ”ءتورت ماۋسىمدا دا ساياحاتتاۋعا“ وزگەردى، سونىمەن قاتار ”تاماقتانۋ، قونۋ، قاتىناس، ساياحات، زات ساتىپ الۋ، كوڭىل اشۋ“ تۇتاس كاسىپ سالاسى تىزبەگىندىك ساياحاتقا اينالدى.