مەملەكەتتىك 12 ـ كەزەكتى از ۇلت ادەبيەت جاسامپازدىعى ”تۇلپار سيلىعىن“ تاراتۋ سالتى 2020 ـ جىلى 9 - ايدىڭ 25 ـ كۇنى كەشتە جۇڭگو وسى زامانعى ادەبيەت سارايىندا وتكىزىلدى، 26 جازۋشى مەن 5 اۋدارماشى ساحناعا شىعىپ سيلىق الدى.   (ماتەريالدىق سۋرەت)

جۇڭگو جازۋشىلار تورىنان

2012 ـ، 2016 ـ جانە 2020 ـ جىلعى ”تۇلپار سيلىعىن“ باعالاۋدا رايونىمىزدان 18 جازۋشى (اۋدارماشى) وسى ەرەكشە داڭققا يە بولدى. شينجياڭ − ”تۇلپار سيلىعىنا“ يە بولعان ادام سانى ەڭ كوپ ولكەلەردىڭ ٴبىرى، سونداي - اق مۇنى 40 نەشە جىلدان بەرى شينجياڭداعى از ۇلت ادەبيەتىنىڭ دامىپ، گۇلدەنگەندىگىنىڭ كۋاسى دەۋگە بولادى. 2 - ايدىڭ 26 - كۇنى اۆتونوميالى رايوندىق ادەبيەت - كوركەمونەرشىلەر بىرلەستىگى شينجياڭ جازۋشىلار قوعامىنىڭ ورىنباسار باس حاتشىسى ٴابۋ تىلشىلەردىڭ سۇحباتىن قابىلداعاندا بىلاي دەدى: ”تۇلپار سيلىعى“ بولماسا، شينجياڭداعى از ۇلت ادەبيەتىنىڭ قارىشتاپ دامىعان بۇگىنگى كۇنى بولماس ەدى، سونشاما كوپ تاڭداۋلى جازۋشىلار، اۋدارماشىلار شىقپاس ەدى.

ۇعىسۋعا قاراعاندا، جۇڭگو جازۋشىلار قوعامى مەن مەملەكەتتىك ۇلت ىستەرى كوميتەتى بىرلەسىپ ۇيىمداستىرعان از ۇلتتاردىڭ مەملەكەتتىك 13 - كەزەكتى ادەبيەت جاسامپازدىعى ”جۇڭگو ادەبيەت سالتاناتى . تۇلپار سيلىعى كەشى“ گۋاڭشيدىڭ ناننيڭ قالاسىندا وتكىزىلەدى ەكەن. 3  - ايدىڭ 1 - كۇنى شينجياڭ جازۋشىلار قوعامى وسى كەزەكتى ”تۇلپار سيلىعى“ تۋىندىلارىن جيناۋ قىزمەتىن باستاعان.

”تۇلپار سيلىعى“ − مەملەكەت دارەجەلى ادەبي سيلىق، بۇل سيلىقتى الۋ وڭاي ەمەس. بۇل سيلىقتىڭ ورنالاستىرىلۋى سيلىققا يە بولعاندار جونىنەن العاندا ٴارى شابىتتاندىرۋ، ٴارى جەبەۋ بولىپ، بۇل ويلاماعان جەردەن جازۋشىلاردى جاسامپازدىق جاراتۋعا شابىتتاندىرىپ، ٴتىپتى دە كوپ تاڭداۋلى تۋىندىلار جاراتىپ، شينجياڭداعى از ۇلت ادەبيەت جاسامپازدىعىنا اسا زور قوزعاۋشى كۇش قوستى“ دەدى شينجياڭ جازۋشىلار قوعامىنىڭ ورىنباسار ٴتوراعاسى ەركەش قۇرمانبەك قىزى. ول ەكى رەت ”تۇلپار سيلىعىن“ الىپ قانا قويماي، 11 - كەزەكتى ”تۇلپار سيلىعىن“ باعالاۋدا ٴادىلعازىلار القاسىنىڭ مۇشەسى بولدى.

ونىڭ قاراۋىنشا، تاياۋ جىلداردان بەرى شينجياڭدا باعالاۋعا قاتىناسقان جانە ”تۇلپار سيلىعىنا“ يە بولعان تۋىندىلاردان قاراعاندا، نەگىزىنەن شينجياڭداعى از ۇلت ادەبيەت جاسامپازدىعىنىڭ جالپى تۇلعالىق ورەسىنە ۋاكىلدىك ەتەدى، كەيبىر تۋىندىلاردا ٴداۋىردىڭ رەال بەت - بەينەسى مەن قوعامنىڭ دامۋىنا نازار اۋدارىلعان نەمەسە رۋحاني دۇنيە مەن مادەني تۇرمىستى بەينەلەۋگە باسا ٴمان بەرىلگەن، نەمەسە ۇلتتىق ەستەمە مەن اۋىل - قىستاققا تامىر تارتىپ، كۇندەلىكتى ۇساق - تۇيەك ىستەردى سەرگەكتىكپەن بايقاپ، تابيعات دۇنيەسىندەگى بارلىق زاتتارعا كوڭىل بولىنگەن، وندا مادەنيەت جان تامىرىنا دەگەن تاباندىلىق پەن رۋحاني دۇنيەگە دەگەن ەڭ سوڭعى تالپىنىس تا بار. بۇل تۋىندىلاردىڭ مازمۇنى باي، كوركەمدىك ٴتاسىلى الۋان ٴتۇرلى بولىپ، جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ مايەكتى ٴمانىن بايىتىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ورتاق رۋحاني ورتاسىن قۇرۋعا دەم بەرگەن.

ەركەشتىڭ 2008 - جىلعى ”تۇلپار سيلىعىنا“ يە بولعان ”قارا ارعىماق قايتىپ كەلدى“ اتتى شىعارماسىندا ول قازاقتىڭ قاراپايىم تىرشىلىك فيلوسوفياسىن بايانداعان، جازۋشى ولاردىڭ جاپا - ماشاقاتقا تاپ بولعاندا ٴۇن - ٴتۇنسىز باتىلدىق ەتەتىن جىگەرىنە ٴتانتى بولىپ، ٴوز كوڭىل قالاۋى بويىنشا توگىلدىرە جازادى. سيلىققا يە بولعاننان كەيىن دە ەركەش قۇرمانبەك قىزى تىنىمسىز قالام تەربەپ، سوڭعى 5 جىلدان بەرى ىلگەرىندى - كەيىندى «ارعىماق» جانە «اقسۋات» اتتى ەكى رومان جازىپ ۇلگىردى. 

جۇڭگو جازۋشىلار قوعامىنىڭ جاسامپازدىق ٴبولىمى بەيجيڭدە «ارعىماققا» ارناپ ارناۋلى زەرتتەۋ - تالقى ٴماجىلىسىن اشىپ، مۇنى ”جاڭا داۋىردەگى شينجياڭداعى ٴار ۇلت حالقىنىڭ تاماشا تۇرمىستى بىرگە جاراتقان تاعدىر داستانى“ دەپ قارادى.

ٴتىلشىنىڭ شينجياڭ جازۋشىلار قوعامىنان ۇعىسۋىنشا، جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاننان قازىرگە دەيىن شينجياڭداعى ۇيعۇر جازۋشىلارى جازعان رومان 370 كە تاياپ، سان جانە ساپا جاعىنان ورنىقتى جوعارىلاعان. مۇنىڭ ىشىندە 10 ـ كەزەكتى ”تۇلپار سيلىعىنا“ يە بولعان اۆتونوميالى رايونىمىزداعى جاس جازۋشى ياسىنجان سادىقتىڭ «بەكتەردىڭ ٴومىر بايانى» اتتى رومانى تاراتىلعاننان كەيىن 10 كۇن ىشىندە قايتا باسىلىپ، 2 جىلعا جەتپەيتىن ۋاقىتتا 4 رەت قايتا باسىلىپ، وقىرمانداردىڭ نازارىن بارىنشا اۋدارعان.

2020 - جىلى يلين باسپاسى ”ادەبيەت ورتاق تۇلعاسى كىتاپتارى . جۇڭگونىڭ قازىرگى زامانعى كوپ ۇلتتى كلاسسيك جازۋشىلار قامباسىن“ (1 - جيناق) شىعاردى، بۇل جەلىلەس كىتاپتار مەملەكەتتىك باسپا قورى قارجىلاندىرعان نىسان بولىپ، بۇعان شينجياڭدىق جازۋشىلاردان عايرات اسىم، ەركەش قۇرمانبەك قىزى جانە حاسىننىڭ جەكە كىتاپتارى ەنگىزىلگەن. بۇل كىتاپتار «اسپاندا تەمىر تور جوق»، حاسىن اۋدارعان «كوكجال ۇلىپ، ٴان اۋەلەگەن اتا مەكەن» كىتابى 12 - كەزەكتى ”تۇلپار سيلىعىنىڭ“ اۋدارما سيلىعىن الدى.

”ٴىس جۇزىندە وسى از ۇلت جازۋشىلارى ٴوز ۇلتىنىڭ قازىرگى زامان ادەبيەتىنىڭ دامۋ بارىسىنداعى ەڭ ۇزدىك، ەڭ ىقپالدى ۋاكىلدەرى عانا ەمەس، تۇتاس جۇڭگو قازىرگى زامان ادەبيەت تاريحىندا ٴوز ورنى بار جازۋشىلار“ دەدى نانجيڭنەن كەلگەن ادەبيەت سىنشىسى حى پيڭ. ول «ادەبيەت ورتاق تۇلعاسى كىتاپتارى. جۇڭگونىڭ قازىرگى زامانعى كوپ ۇلتتى كلاسسيك جازۋشىلار قامباسىنىڭ» باس رەداكتورى. سوناۋ 2018 ـ جىلى ول ەل ىشىندەگى ىقپالى بار «گۇلىستان» ادەبي جۋرنالىنىڭ ”گۇلىستانعا نازار“ ايدارىندا عايرات اسىم قاتارلى كوپ ۇلت جازۋشىلارىنىڭ جاسامپازدىعى جونىندە ارناۋلى توقتالعان.

ساقا جازۋشىلار قالام تەربەپ، ٴبىر توپ جاس جازۋشىلار مەن اقىندار ۇزدىكسىز جاڭا تۋىندىلار جاراتىپ، جاسامپازدىق جەتىستىكتەرى كۇن سايىن مولايىپ، ادەبيەت جاسامپازدىعىن قىزۋ سۇيەتىن ٴبىر توپ ٴار ۇلت جازۋشىلارى وزدەرىن سىناپ كورمەكشى بولىپ، كوز تارتارلىق كوركەم شينجياڭدى ادەبيەتپەن بەينەلەدى.

”ٴبىز ’جۇڭگو از ۇلت ادەبيەت شولپاندارى جەلىلەس كىتابىنا‘ 90 - جىلداردىڭ تۋماسى بولعان ەكى جازۋشى مۇھاداس حايروللا مەن مامەتيمىن ابليزدىڭ وسى كەزەكتى <تۇلپار سيلىعىنا> ۇسىنىلعانىن بىلدىك. ٴار ۇرپاقتىڭ ٴوز ادەبيەتى بولادى، ٴبىز بۇدان بىلاي <تۇلپار سيلىعىن> الاتىن ٴتىپتى دە جاقسى تۋىندىلاردىڭ، ٴتىپتى دە كوپ، ٴتىپتى دە ۇزدىك جاڭا ادامداردىڭ جارىققا شىعۋىن ٴۇمىت ەتەمىز“ دەدى ابۋ تىلشىگە.

(«شينجياڭ گازەتىنەن»)