گو جۇن (ٴوز ٴتىلشىمىز)   شۇي لي (ەرىكتى ٴتىلشى)

سۋرەتتە: الحور ۇزۋدەن كورىنىس.

باياۋ ەسكەن قوڭىر سامالمەن جەمىستىڭ اڭقىعان حوش ٴيىسى مۇرىندى جارادى. 8 - ايدىڭ 15 - كۇنى قۇلجا اۋدانى قاس قالاشىعىنىڭ سولتۇستىك تاۋ باۋرايىنداعى ىلە گۋانتۇڭ بيولوگيا توبى شەكتى سەرىكتىگىنىڭ تيانشان گۇلدى الابى ەگىمشىلىك بازاسى الحور باقشاسىنداعى 7 مىڭ 500 مۋ جەردەگى قىزارا پىسكەن الحور جەمىسىن ديقان جۇمىسكەلەر ەپپەن ٴۇزىپ، سۇرىپتاپ، جاشىكتەرگە سالىپ، بالعىن كۇيىندە بازارعا شىعارۋعا قاۋىرت دايىنداپ جاتقان - دى.

تيانشان گۇلدى الابى ەگىمشىلىك بازاسىنداعى الحور 2019 - جىلدان باستاپ جەمىس بەرە باستادى ٴارى سول جىلى سىرتقا ساتىلا باستاعاننان قازىرگە دەيىن ٴونىم مولشەرى جىل سايىن ارتۋدا، بيىل ٴونىم مولشەرى 2 مىڭ تونناعا جەتەتىن كورىنەدى. تيانشان گۇلدى تەڭىز الابى ەگىمشىلىك بازاسىندا ميكرو ورگانيزمدى تىڭايتقىش پەن بيوورگانيكالىق تىڭايتقىش پايدالانىلادى، وزگەشە جاعراپيالىق ابزالدىققا يە بۇل جەرگە كۇن نۇرى جەتكىلىكتى تۇسەدى، تاڭەرتەڭگى جانە كەشكى تەمپەراتۋرا پارقى زور،  مۇندا پىسكەن الحور ٴىرى، ەتتى، ٴتۇسى ٴمولدىر، ٴدامى ٴتىل ۇيىرەدى. ٴار جىلى جەمىس پىسكەن مەزگىلدە ساۋداگەرلەر تولاسسىز كەلىپ ساتىپ الادى.

نەشە ٴجۇز ديقان جۇمىسكەر الحور باقشاسىندا ۇزگەن جەمىستەرىن شەلەكتەرگە سالۋدا، ەر جۇمىسشىلار تولتىرا تيەلگەن الحوردى ٴۇش دوڭگەلەكتى ۆەلوسيپەدپەن قارا ٴتۇستى كەپتىرۋ تورىنىڭ استىنداعى ٴبولىپ قوراپتاۋ ورنىنا جەتكىزۋدە. جۇزگە جۋىق ايەل جۇمىسشى سۇرىپتاۋ، قوراپتاۋ، تارازىلاۋ جۇمىستارىن ىستەۋدە. وسى الحورلار بەيجيڭ، شاڭحاي، حاڭجوۋ، چىڭدۋ سياقتى ٴىرى قالالارعا ساتىلادى.

بيىل ەكىنشى جىلى الحور ساتىپ العالى كەلگەن ساۋداگەر حۇڭ سۇنكۇن − چىڭدۋ جياڭنانچۇن ساۋدا شەكتى سەرىكتىگىنىڭ باس ديرەكتورى. ول بىلاي دەدى: 8 - ايدىڭ 14 -  كۇنى چىڭدۋعا جونەلتكەن ٴبىر توننا الحور الارماننىڭ قولىنا ٴتيدى. الارماندى ىلەنىڭ جوعارى ساپالى الحورىنان ٴدام تاتتىرۋ ٴۇشىن، ولار الدىن الا ساتۋ جانە توراپتا ساتۋ فورماسى ارقىلى الحوردى ٴۇزىپ الىسىمەن الارماننىڭ قولىنا دەرەۋ جەتكىزۋگە كەپىلدىك ەتەدى.

«ٴبىز بىلتىر كۇزدە بيىلعى 500 تونناعا جۋىق جەمىسكە تاپسىرىس قابىلداعامىز، جارىم كيلوگرام، ٴبىر كيلوگرام، ەكى كيلوگرامنان تۇرلىشە سالماقتا قوراپتاپ ەكى كۇننىڭ ىشىندە چىڭدۋ، شاڭحاي، جياشيڭ، حاڭجوۋ سياقتى قالالاردىڭ جەمىس - جيدەك بازارىنا جەتكىزەمىز. تيانشان گۇلدى الابى ەگىمشىلىك بازاسىنداعى الحورعا كۇن نۇرى تولىق تۇسەدى، جەمىستىڭ قانت قۇرامى جوعارى، لاستانباعان، ساپاسى وتە جاقسى، بۇرىن شەتەلدەن يمپورت ەتكەن الحوردان دا ٴدامدى، ادەتتەگى جاعدايدا ەكى كيلوگرام الحوردىڭ بولشەك ساتۋ باعاسى 128 يۋان اينالاسىندا بولىپ، تۇتىنۋشىلار ايرىقشا ۇناتادى» دەدى حۇڭ سۇنكۇن.

تيانشان گۇلدى الابى ەگىمشىلىك بازاسى دامىتقان ەرەكشە جەمىس - ورمانى مەن باسقا دا ەكونوميكالىق داقىلدار 20 مىڭ مۋ جەرگە ەگىلگەن، مۇندا باستىسى الحور، بۇتاعىندا قۇرعايتىن ورىك، المۇرت، مايمۇل شاپتول سياقتى ٴونىم تۇرلەرىن نەگىز ەتكەن. ەرەكشە جەمىس - ورمان ەگىمشىلىگى ماڭايداعى شارۋالاردى كوپتەگەن جۇمىس ورنىمەن قامدادى. ٴۇيى ٴدوڭمازار قالاشىعىندا تۇراتىن تولۇناي يارمامەت پەن باسقادا 12 بويجەتكەن وسى كۇنى تاڭەرتەڭ ساعات 8 دە اۆتوكولىكپەن كەلىپ، الحور باقشاسىندا جۇمىسقا تىكە كىرىسىپ كەتتى. تولۇناي بىلاي دەدى: «ٴبىز 3 - ايدان باستاپ وسى ارادا ىستەپ كەلەمىز، كوكتەمدە ٴشوپ وتايمىز، جازدا باپتايمىز، كۇزدە جەمىس ۇزەمىز، ٴار كۇنى ىستەيتىن جۇمىس بار، كۇنىنە 100 يۋان تابامىز، ەڭبەكاقىمىزدى ۋاعىندا بەرەدى. كولىك مايلاۋعا اقشا جۇمساعانمەن، بۇل ىلگەرگى كىرىسى جوق ٴۇي جۇمىسىن ىستەگەننەن الدەقايدا ارتىق. الحوردى توتەنشە ابايلاپ ٴۇزۋ، بەتىندەگى اق ٴتۇستى قىلاۋىنا جولاماۋ كەرەك، ايتپەگەندە قۇنى تومەندەپ كەتەدى». تولۇناي الحور ٴۇزۋدى تۇسىندىرۋمەن بىرگە، وڭ بىلەگىنە شەلەگىن ٴىلىپ الىپ، ەكى قولىمەن الحوردى ٴۇزىپ جاتتى.

ما يان − ساميۇز قالاشىعى بۇلاق قىستاعىنىڭ تۇرعىنى، تيانشان گۇلدى الابى بازاسىندا ىستەگەنىنە 4 جىل بولدى، ول ٴار كۇنى موتوتسيكلمەن 10 مينۋتتا جۇمىس ىستەيتىن جەرىنە جەتەدى. ما يان بىلاي دەدى: «قىس ماۋسىمىنان باسقا ماۋسىمدا ىستەيتىن جۇمىس بار، 3 -، 4 - ايلاردا اعاش بۇتاعىن بايلاپ، ٴشوپ وتايمىز، 5 -، 6 - ايلاردا جەمىس اعاشتارىن باپتايمىز، 8 -، 9 - ايلاردان كەيىن قىس تۇسۋدەن بۇرىن جەمىستەردى ٴۇزىپ قوراپتايمىز. بۇل ارانىڭ جۇمىسى باسقا جەردەن جاقسى، كورىنىس تاماشالاۋعا دا بولادى، اۋاسى دا جاقسى، كۇندىك ەڭبەكاقىمىز 120 - 130 يۋان، ەڭبەكاقىمىز مۇلدە كەشىكتىرىلىپ كورگەن ەمەس. ەڭ ماڭىزدىسى بۇرىن جالاڭ جۇمىس ىستەپ اقشا تابۋدى عانا بىلسەك، ال قازىر ۋاقىت ۇزارا كەلە جەمىس اعاشىن باپتاۋ جۇمىستارىن يگەردىك، ٴوز اۋلامىزدىڭ جەمىستەرىن دە وسى سياقتى باپتادىق». قاس قالاشىعى قاس قىستاعىنىڭ تۇرعىنى نۇرشات تەيىپ وسى ايدا 2 مىڭ نەشە يۋان ەڭبەكاقى الدى، كوپشىلىكتىڭ ويىندا ول شەبەر سانالادى، ٴشوپ وتاۋ، جەمىس ٴۇزۋ، جەمىس تاسۋ سياقتىلاردىڭ ٴبارىن ىستەيدى، ٴار كۇنى باقشاعا كەلگەندە ول تاماق ىشۋدەن باسقا كەزدە نەگىزىنەن دەمالمايتىن. نۇرشات بىلاي دەدى: «ٴۇيىمنىڭ جانىندا جۇمىس ىستەۋ وتە قولايلى بولدى، تەر توكسەك عانا اقشا تابۋعا بولادى، نەتكەن جاقسى. مەن بۇل ارانى كىرىس كىرگىزىپ، اۋقاتتاناتىن جەر دەپ تانيمىن».

ىلە تيانشان گۇلدى الابى ساياحات اشۋ شەكتى سەرىكتىگى ەگىن - ورمان شارۋاشىلىعى ٴبولىمىنىڭ ورىنباسار باس ديرەكتورى شۇي بيڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: «بيىل اۋا رايى سەبەبىنەن مول ٴونىم الىناتىن مەزگىلدەگى الحوردىڭ ٴونىم مولشەرى مەجەدەگىدەي بولمادى، الايدا المانىڭ تۇرقى وتكەن جىلداعىدان ۇلكەن بولىپ، ٴدامى ٴتاتتى، قانت قۇرامى جوعارى بولدى، جۇمىسكەر ىستەتۋ مولشەرى دە ٴبىر ەسە ارتتى. ٴبىز نەگىزىنەن ٴبىر مىڭ 500 ادام اينالاسىندا جۇمىسكەر ىستەتەمىز، كەلەر جىلى الحوردىڭ ٴونىم مولشەرى 3 مىڭ تونناعا جەتكەندە جۇمىسكەرلەردىڭ سانى 2 مىڭعا جەتەتىن بولادى. بۇدان كەيىن سەرىكتىگىمىز ەرەكشە جەمىس - ورمان ەكپەشىلىگىنىڭ كولەمى مەن ٴونىم سورتى جاعىنا كۇش سالىپ، ماڭايداعى اۋىل - قالاشىقتارداعى اناعۇرلىم كوپ بۇقارانىڭ جەمىس - ورمان شارۋاشىلىعىن دامىتۋ ارقىلى كىرىسىن ارتتىرىپ، اۋقاتتانۋعا باستايمىز».