تىلشىلەرىمىز لاي يۇينيڭ، جاڭ چيڭحۋا حابارلايدى. نەشە كۇننەن بەرى كوپتەگەن ساياحاتشى قۇلجا قالاسىنىڭ فاڭساۋحۋ ەكولوگيالىق باقشاسىنا كەلىپ، ٴبىر جۇپ سىبىرلاق اققۋدىڭ 7 اق ۇرپەك بالاپانىن ەرتىپ كولشىكتەن ازىق ىزدەگەن، سۋدا جۇزگەن كورىنىسىن تاماشالادى.

قۇلجا قالالىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايىلىم مەكەمەسىنىڭ ورمان قورعاۋ قىزمەتكەرى داي جۇن وسى ٴوڭىردى باسقارۋ - قورعاۋعا جاۋاپتى، وسى ٴبىر جۇپ سىبىرلاق اققۋ 7 بالاپانىن ەرتىپ وسىندا قيمىل جاساعاننان بەرى ول ەكى قىزمەتتەسىمەن بىرگە شارلاۋدى كوبەيتتى.

«ٴبىز ساياحاتشىلارعا تاماشالاۋ بارىسىندا سىبىرلاق اققۋدى مازالاماۋدى ەسكەرتىپ تۇرامىز، وسى بىرنەشە جىلدا فاڭساۋحۋ ەكولوگيالىق باقشاسىنا كەلىپ قىستايتىن سىبىرلاق اققۋدىڭ سانى ۇزدىكسىز ارتتى، قازىر وسىندا قالىپ بالاپان وسىرۋدە، سوندىقتان ولاردى ٴتىپتى دە جاقسى قورعاۋىمىز كەرەك» دەدى داي جۇن تىلشىگە.

داي جۇن تىلشىگە تەبىرەنە بىلاي دەدى: «شارلاۋ ـ قورعاۋ بارىسىندا ٴبىز تاعى ٴبىر جۇپ سىبىرلاق اققۋدىڭ ۇيادا جۇمىرتقا باسىپ جاتقانىن بايقادىق».

فاڭساۋحۋ سازدىعىنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن ٴونىمدى باقىلاۋ ـ ولشەۋ ٴۇشىن، قۇلجا قالاسى ىلگەرىندى ـ كەيىندى قۇستارعا جەم بەرۋ پۋنكتىن سالىپ، قۇرىلعى ورناتىپ، ايقىن بەلگىلەمە شىعارىپ، قورعاۋ تەبىنىن ارتتىردى.

 فوتو سۋرەت اۋەسكەرى ما جىجۇن «مىنا 7 سىبىرلاق اققۋ بالاپانى وتە سۇيكىمدى، اققۋدى تاماشالاۋعا كەلگەن ساياحاتشىلاردىڭ بۇل ارانىڭ ورتاسىن جاقسى قورعاۋىن ٴۇمىت ەتەمىن» دەدى.

5 - ايدىڭ 26 - كۇنى جۇڭگو عىلىم اكادەمياسى شينجياڭ ەكولوگيا جانە جاعراپيا زەرتتەۋ ورنىنىڭ پروفەسسورى ما ميڭ مەن جۇڭگو جابايى حايۋاناتتاردى قورعاۋ قوعامى عىلمي تەكسەرۋ كوميتەتىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشى مۇشەسى لي ليانچىڭ باسقالاردىڭ جولداعان بەينە جازبالارى مەن سۋرەتتەرىن كورگەننەن كەيىن ايرىقشا اسەرلەنىپ، تەلەفون ارقىلى ٴوز كوزقاراستارىن ٴبىلدىردى.

«بۇرىن سىبىرلاق اققۋ ەبىنۇر كولى مەن ۇلىڭگىر كولىندە ٴوسىپ ـ وربىگەن كەزى بولعان، ٴبىراق اۋا رايى مەن قورشاعان ورتانىڭ وزگەرىسىنە ىلەسە، سوڭعى 50 جىلدان بەرى سىبىرلاق اققۋدىڭ شينجياڭدا بالاپان وسىرگەندىگى جونىندەگى ەستەلىك بايقالماعان ەدى، سىبىرلاق اققۋدىڭ ىلە اڭعارىندا ٴوسىپ - ٴوربۋى − جەرگىلىكتى ورىننىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىنىڭ بارعان سايىن جاقسارعاندىعىن، ادامداردىڭ جابايى حايۋاناتتاردى قورعاۋ تانىمىنىڭ ۇزدىكسىز كۇشەيگەندىگىن تۇسىندىرەدى. سىبىرلاق اققۋدىڭ ٴبىر جولدا 3 تە 4 بالاپان باسۋى قالىپتى ٴىس، ال 7 بالاپان باسۋى ٴبىرشاما از كەزىگەدى، بۇل ٴوسىپ - ٴونۋ ورتاسىنىڭ ٴتىپتى دە تاماشا ەكەنىن تۇسىندىرەدى» دەدى ما ميڭ. 

 ون نەشە جىلدان بەرى ىلە اڭعارىنداعى سىبىرلاق اققۋ ٴتۇرىن قالپىنا كەلتىرۋ جانە قورعاۋ قىزمەتىنە كۇش سالعان لي ليانچىڭ بىلاي دەدى:  جۋىق جىلداردان بەرى ىلە اڭعارىندا قىستايتىن سىبىرلاق اققۋدىڭ سانى ۇزدىكسىز ارتتى، ال قازىر سىبىرلاق اققۋ وسىندا قالىپ كوبەيىپ وتىر، بۇل ٴبىر جاعىنان، سىبىرلاق اققۋدىڭ ٴتۇرىن قالپىنا كەلتىرۋ جانە قورعاۋ قىزمەتىنىڭ ناتيجەسىن ايگىلەسە، ەندى ٴبىر جاعىنان، جەرگىلىكتى ورىننىڭ ەكولوگيانى قالپىنا كەلتىرۋ قىزمەتىنىڭ ناتيجەسىن بەينەلەپ وتىر. ىلە اڭعارى قازىر جۇڭگوداعى ەڭ ۇلكەن سىبىرلاق اققۋ قىستايتىن مەكەنگە اينالدى. 

لي ليانچىڭ ىلەنىڭ ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ تەبىنىن ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، سىبىرلاق اققۋ ٴتۇرى مەن سانىنىڭ قالپىنا كەلۋىنە ٴتىپتى دە كوپ ٴتيىمدى شارت - جاعداي جاراتىپ، سىبىرلاق اققۋدىڭ قىستايتىن جەرى سىندى ايگىلى ماركا جاراتىپ، جەرگىلىكتى بۇقاراعا باقىت جاراتۋىن ٴۇمىت ەتتى. 

بالاپاندارىنا ازىق ۇستاۋدى ۇيرەتۋدە

 «تاڭعى جاتتىعۋ»

 دامىلداۋ

 ۇياعا ورالاردا

 فوتو سۋرەت اۋەسكەرى

 اققۋدى تاماشالاۋعا كەلگەن ساياحاتشىلار

( سۋرەتتەردى لاي يۇينيڭ، جاڭ چيڭحۋا تۇسىرگەن)