رەداكتور ەسكەرتپەسى

2021 - جىل كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەۋ، كەڭەيتۋ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتۋ باستاماسى باستالعان جىل. ءبىر جىلدان بەرى رايونىمىزدىڭ جەر - جەرى، تاراۋلارى ”ءتورتتى توقتاتپاۋ“ تالابىن قاتاڭ تياناقتاندىرىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەۋدىڭ، كەڭەيتۋدىڭ باياندى مەحانيزمىن ورناتىپ، اقاۋسىزداندىرىپ، كاسىپ سالاسى جانە جۇمىستاندىرۋ ارقىلى كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋدى ۇزدىكسىز ورىستەتىپ، قونىس جاڭالاپ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ بويىنشا كوشىرگەننەن كەيىنگى سۇيەمەلدەۋ قىزمەتىن جاقسى ىستەپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى، اۋىل - قىستاقتى جونگە سالۋدى ءتارتىپتى ىلگەرىلەتىپ، بەلسەندى ونىمدىلىككە قول جەتكىزدى. ءار ۇلت كادرلارى مەن بۇقاراسىنىڭ قايراتى تاسىپ، كۇرەس جىگەرى اسقاقتاپ، جالپى حالىقتىڭ بىرگە بايۋىن بىرتىندەپ جۇزەگە اسىرۋ نىساناسىنا قاراي نىق قاداممەن ارشىنداي العا باستى. بۇگىننەن باستاپ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتى ”100 جىلدىق كۇرەس جولىندا جاڭا ساپارعا اتتانايىق“ ايدارىندا ”كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەيىك، كەڭەيتەيىك“ دەگەن ايدارشامەن جەلىلەس حابار بەرەدى، نازار سالعايسىزدار.

قايتا كەدەيلەسۋدەن ساقتانۋدىڭ تورىن بەرىك توقىپ، كەدەيلىكتەن ارىلۋ ساپاسى، ناتيجەسى ايتارلىقتاي بولدى

　　 انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ شياڭ

كەدەيلىكتەن ارىلىپ قايتالاي كەدەيلەسپەگەندە عانا، كەدەيلىكتەن شىن مانىندە ارىلعان بولادى. بيىل رايونىمىز قايتالاي كەدەيلەسۋدەن ساقتانۋدى قاداعالاۋ، ساقتاندىرۋ جانە كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ ءتۇزىمىن، مەحانيزمىن ونان ارى اقاۋسىزداندىرىپ، كەمەلدەندىرىپ، كەدەيلىكتەن ارىلۋى تۇراقسىز وتباسىلاردى، كەدەيلەسۋگە تاياپ تۇرعان وتباسىلاردى جانە كەزدەيسوق اۋىر قيىنشىلىققا ۇشىراعان وتباسىلاردى قاداعالاۋدى جانە كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋدى ءتۇيىندى تۇردە كۇشەيتىپ، الدىن الۋ مەن ساقتانۋدى تۋ باستان جاقسى ىستەپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىكتەرىن شىنايى بەكەمدەپ، كەڭەيتىپ، كەدەيلىكتەن ارىلعان وڭىرلەردىڭ دامۋى مەن بۇقارانىڭ تۇرمىسىن جاقسارتۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتتى.

　قاداعالاۋدى، ساقتاندىرۋدى كۇشەيتىپ، يكەمدى باسقارۋدى جۇزەگە اسىردى

قىس كۇنى تاڭەرتەڭ، سۋىق جەل سۇيەكتەن وتەدى. يىڭسار اۋدانى ساعان اۋىلى كەنتارىق قىستاعىنىڭ تۇرعىنى سايدىگۇل رىشيت ۇستىنە قىزعىلت سارى جۇمىس كيىمىن كيىپ، قولىنا سىبىرتكى، تەمىر كۇرەگىن الىپ، تىنىشتىققا شومعان اۋىل اراسىنداعى شاعىن جولمەن ءجۇرىپ كەلەدى.

كوزدەۋلى جەرگە جەتكەن سوڭ، جولدى سىپىرىپ، قوقىر - قوقسىقتاردى تازالادى، كوپ وتپەي سايدىگۇلدىڭ ماڭدايىنان تەر سورعالادى. ”شارشامادىم، جۇرەگىم دە، دەنەم دە جىلۋلىققا تولى“، - دەدى ول كۇلە سويلەپ.

كەدەيلىكتەن ارىلعان سوڭ سايدىگۇلدىڭ كىرىسى تۇراقسىز بولعاندىقتان، جەرگىلىكتى ورىن جاعىنان كەدەيلىكتەن ارىلتۋ بويىنشا باقىلاپ - ساراپتالاتىن وتباسىلار قاتارىنا ەنگىزىلەدى ءارى باعىتتامالى تۇردە ساقتاندىرۋ شارالارىن اتقارىپ، ونىڭ قايتالاي كەدەيلەسپەۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتەدى.

”ۇكىمەتتىڭ كومەگىندە مەن جول كۇتۋشىگە اينالدىم، قازىر اي سايىن تۇراقتى كىرىسىم بار“، - دەگەن ول: ”مەن وسى قىزمەتتى، ءسوزسىز، جاقسى ىستەپ، ءتىپتى دە جاقسى تۇرمىس كەشىرەمىن“، - دەدى.

ءارقايسى ايماقتىڭ (وبلىس، قالا) زات باعاسى كورسەتكىشىنىڭ وزگەرىسى، اۋىل - قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جان باسىندىق قولداعى تابىسى سياقتى فاكتورلارمەن بىرلەستىرە وتىرىپ، رايونىمىز قاداعالاۋ سىزىعىن عىلمي، ۇيلەسىمدى تۇراقتاندىرىپ، يكەمدى قاداعالاۋدى كۇشەيتىپ، قايتالاي كەدەيلەسۋدىڭ، كەدەيلەسۋدىڭ الدىن الدى. جەر - جەر كىرىس وزگەرىسى مەن ”ەكىدەن تارىقتىرماۋ، ءۇشتى قامتاماسىز ەتۋدى“ بەكەمدەۋ جاعدايىن ۇزدىكسىز باقىلاپ، سيگنال شىراعىن دارەجەگە ءبولىپ ساقتاندىرۋ، رايون، ايماق، اۋدان، اۋىل، قىستاق بەس دارەجەگە ءبولىپ جاۋاپتى بولۋدان پايدالانىپ، يكەمدى كومەكتەسۋدى، سۇيەمەلدەۋدى تياناقتاندىردى.

ءبىر رەتكى ”ساقتاندىرۋ“ ارقىلى ءپايزاۋات اۋدانى قىزىلبويى قالاشىعى ايدىڭ قىستاعىنىڭ تۇرعىنى پاتيما ابدۇكەرىم قايتا ەسىن جيدى. وسىنىڭ الدىندا بالاسى شيپاحاناعا جاتىپ وپەراتسيا جاساتۋعا كەتكەن شىعىن ءبىر وتباسىنىڭ اۋىرتپاشىلىعىن كۇرت مولايتادى.

وسى جاعداي كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ ۇلكەن ساندى مالىمەت تەكشەسىنىڭ حاۋىپ - قاتەردەن ساقتاندىرۋىن قوزعايدى، اۋدان ارناۋلى ادام جىبەرىپ جاعداي ۇعىسقان سوڭ، دەر كەزىندە وعان كومەكتەسىپ، ەمدەۋ قامسىزداندىرۋىنان كوتەرتۋ ماتەريالدارىن دايىنداپ، ەمدەۋ، قۇتقارۋ كومەگىن ءوتىنىش ەتەدى.

”پارتيا مەن ۇكىمەت بىزگە سۇيەنىش بولعاندىقتان، كەدەيلىكتىڭ تامىرىن تۇبەگەيلى قۇرتتىق“، - دەدى پاتيما اسەرلەنىپ.

جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتىلىككە جەتۋ جولىندا بىردە - ءبىرىنىڭ قاتاردان قالۋىنا بولمايدى. كولەمدى قايتالاي كەدەيلەسۋ تۋىلماۋدىڭ تومەنگى شەگىن باتىل ساقتاۋ ءۇشىن، بيىل شينجياڭ قايتالاي كەدەيلەسۋدەن ساقتانۋدى يكەمدى باسقارۋ جانە كومەكتەسۋ، سۇيەمەلدەۋ مەحانيزمىنە قاتىستى حۇجاتتاردى شىعارىپ، قايتالاي كەدەيلەسۋدەن ساقتانۋدىڭ تورىن ءجيى توقىدى. تۇتاس رايونداعى اۋىل - قىستاق جان سانىنا اكىمشىلىك قىستاق (الەۋمەتتىك اۋماق)، اۋدان (قالا، رايون) نەگىزگى ينفورماتسياسىنا اداقتاپ تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، قاداعالاۋ وبيەكتىلەرىن دەر كەزىندە قامتۋعا، دالمە - ءدال كومەكتەسۋگە، سۇيەمەلدەۋگە شىنايى كەپىلدىك ەتىپ، يكەمدى باقىلاۋ، ءدال ۋاعىندا ساقتاندىرۋ، كەدەيلەسپەي تۇرىپ الدىمەن ساقتاندىرۋ، تۇتقيىل كەدەيلەسسە دەرەۋ سۇيەمەلدەۋ، ۇدايى اداقتاۋدى جۇزەگە اسىرىپ، قايتالاي كەدەيلەسۋدىڭ، كەدەيلەسۋدىڭ حاۋىپ - قاتەرىن جورگەگىندە جويدى.

　　قالپاعى الىنعانىمەن، جاۋاپكەرشىلىكتى توقتاتپاي، ساياساتتىڭ ورنىقتىلىعىن ساقتادى

قاشقار قالاسى اققاش اۋىلى كول قىستاعىنىڭ تۇرعىنى نۇرمامەت يمىت وسى قىستاقتىڭ ”ءتورتتى توقتاتپاۋ“ اتىزى سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ باستىعى.

”بيىل قىستاق قىستاق كوللەكتيۆىنىڭ 100 نەشە مۋ جەرىن ’ءتورتتى توقتاتپاۋ‘ اتىزى رەتىندە، ەڭ تومەن اقىمەن وتباسىندا بالا باعىپ وتىرعان ايەلدەر مەن سىرتقا شىعىپ ەڭبەك ىستەۋ قابىلەتى ءالسىز قىستاق تۇرعىندارىنان قۇرىلعان سەلبەستىك كووپەراتيۆىنە كوتەرمەگە بەرىپ، كەدەيلىكتەن ارىلعان قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كىرىس ارتتىرىپ، بايۋ سەنىمدەرىن ونان ارى نىعايتتى“، - دەدى نۇرمامەت.

كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ مىندەتى ورىندالعاننان كەيىن، رايونىمىزدىڭ جەر - جەرى قالپاعى الىنعانىمەن جاۋاپكەرشىلىكتى توقتاتپاۋعا، قالپاعى الىنعانىمەن ساياساتتى توقتاتپاۋعا، قالپاعى الىنعانىمەن كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋدى توقتاتپاۋعا، قالپاعى الىنعانىمەن باقىلاۋ - باسقارۋدى توقتاتپاۋعا تاباندى بولىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەۋدى، كەڭەيتۋدى اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋمەن ءونىمدى ۇشتاستىرۋدى ىلگەرىلەتتى.

كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ كۇشىن السىرەتپەدى. ”كەدەيلىكتەن ارىلعاننان كەيىن، كادرلار دا ۇنەمى ۇيگە كەلىپ تۇرمىس احۋالىمدى ۇعىسىپ، قانداي ماسەلە بولسا تەز ارادا شەشىپ بەردى“، - دەدى يىڭىسار اۋدانى لومپا اۋىلى ەرىقلا قىستاعىنىڭ تۇرعىنى روزىگۇل مامەتتۇرسىن، ”قازىر تۇرمىسىمىز الاڭسىز ءوتىپ جاتىر“، - دەدى ول.

ۇسىنىلىم سەرپىنىن السىرەتپەدى. بيىل جىل باسىنان بەرى رايونىمىز كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەۋدى، كەڭەيتۋدى اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋمەن ءونىمدى ۇشتاستىرۋعا جۇمساۋعا 30 ميلليارد يۋاننان استام قارجى ورنالاستىردى.

كاسىپ سالاسىن دامىتۋ، جۇمىستاندىرۋ، قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ سياقتىلار دا ”نۇر ۇستىنە نۇر“ بولدى. اۆتونوميالى رايون جۇمىستاندىرۋدىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن جەبەۋ، اۋىل - قىستاقتىڭ تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن باسقارۋ جانە وقۋ - اعارتۋ، سالاماتتىق جاعىندا كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىگىن بەكەمدەۋ، كەڭەيتۋ سياقتى 50 نەشە ساياساتتىق حۇجاتتى ىركەس - تىركەس شىعارىپ، قىزمەتتە بوستىق، ساياساتتا اقتاڭداق قالدىرماۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتتى؛ «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايون قازىناسىنىڭ اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى ىلگەرىلەتۋمەن ۇشتاستىرۋ كومەك قاراجاتىن باسقارۋ ءادىسى» سياقتىلاردى جاساپ، كەدەيلىكتەن ارىلعان 32 اۋداننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنا ساياتىن قازىنالىق قاراجاتتاردى ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋ، رەتتەۋ ساياساتىن اتقارۋىن ۇزدىكسىز قولدادى.

　　ىشكى قوزعاۋشى كۇشتى قاۋلاتىپ، يدەيالىق جاقتان ”قايتا كەدەيلەسۋدەن“ ساقتاندى

يدەيا ورنىقتى بولىپ، جۇرت ءبىر نيەتتە بولسا، تاماشا بولاشاققا تاستاعان قادام اناعۇرلىم نىق بولادى. قايتا كەدەيلەسۋدەن ساقتانۋدا رۋحاني جاقتاعى نەگىزدى بەكەمدەپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدا ءتۇبىردى بەكەمدەۋدى، ۇزاق بولاشاقتى قامتاماسىز ەتۋدى كەپىلدەندىرۋگە تۋرا كەلەدى.

ءپايزاۋات اۋدانى جامباز اۋىلى چاقا قىستاعىنىڭ تۇرعىنى سەلىمجان تۇرسۇن وتكەندە قىستاقتا اتى شىققان ”جالقاۋباي“ ەدى، بۇگىنگى كۇنى ۇنەمى قىستاق تۇرعىندار جينالىسىندا بايۋ تاجىريبەسىن ايتىپ بەرەتىن بولعان.

”كەدەيلىكتەن ارىلۋدان بۇرىن قىستاق كادرلارى ۇنەمى ۇيىمە كەلىپ اڭگىمەلەسىپ، ساياساتتى ءتۇسىندىرىپ، دامۋدى اقىلداسىپ، جىگەرىمدى ۇشتاپ، قىستاقتان شىعىپ جۇمىس ىستەۋگە باتىلدىق ەتۋىمە مۇمكىندىك جاسادى“، - دەدى سەلىمجان، ”كەدەيلىكتەن ارىلعاننان كەيىن ولار مەنى ۇزدىكسىز جاقسى ىستەپ، قىستاقتاعى باسقا تۇرعىندارعا ونەگە بولۋعا شابىتتاندىردى. ادامنىڭ يدەياسىندا وزگەرىس بولسا، كەدەي تۇرمىس تا كەلمەسكە كەتەدى ەكەن“.

كەدەيلىكتەن ارىلسا دا، جىگەر - قايرات كەم بولسا، قايتا كەدەيلەسۋ حاۋپى بۇرىنعىداي ساقتالا بەرەدى. بيىل جىل باسىنان بەرى بۇكىل رايوننىڭ جەر - جەرىندەگى ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ بويىنشا قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتتەرى مەن قىستاق ”ەكى كوميتەتى“ باسشىلىق القاسىنداعىلار كوپ ءتۇرلى ءتاسىل ارقىلى بۇقارالىق قىزمەتتى سابىرلىلىقپەن، ىجداعاتتىلىقپەن ىستەپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ساياساتىن جالپى بەتتىك ءتۇسىندىرىپ، بۇقارانىڭ بايۋ وي جەلىسىن كەڭەيتۋگە، بايۋ سەنىمىن ارتتىرۋعا كومەكتەسىپ، بايۋ باستاماشىلارىن بايۋ جونىندە اسەر سويلەۋگە، بايۋ جولىن اڭگىمەلەۋگە ۇيىمداستىرىپ، كەدەيلىكتەن ارىلعان بۇقارانىڭ يدەيالىق ”توسپاسىن“ بەكەمدەدى.

تاۋدان اسساڭ، شىڭعا شىعاسىڭ. كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ ۇتىلامالى تاياقشاسىن جاقسى جالعاپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدىڭ جاڭا ساپارىن باستادى. شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسى نىق سەنىممەن العا باسۋدا.