ازعان قىستاعى:

ءانجۇر باقىتتىڭ گۇلىن اشتى

انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى لۋ فىڭباۋ، سۇڭ ۋيگو

جاز كۇنى، اتۇش قالاسى سۇنتاع قالاشىعى ازعان قىستاعى تاعى ءبىر قاربالاستىققا تولى ماۋسىمدى قارسى الدى، دوعاپ دۇكەنىندە، قالىبنۇر ابدۇرەيىم ءانجۇر ءدامدى دوعاپتى قاريدالاردىڭ الدىنا قويۋدا؛ كاۋاپ پەشىندەگى مامەتجان يمامنىڭ ءانجۇر كاۋاپتارىنان ماي بىجىلداي تەپشىپ تۇر... ازعان قىستاعىندا ءانجۇردىڭ كەزدەسپەيتىن جەرى جوق، ءانجۇر باقىتتىڭ گۇلىن اشىپ، اۋىل - قىستاقتى كوركەيتىپ، بۇقارانى بايىتتى.

ءانجۇر مول قورەكتىك پەن دارىلىك قۇنعا بىردەي يە، ادامدار ونى ”شيانگو“ دەپ اتايدى، قانت قۇرامى جوعارى بولعاندىقتان، ”اعاش باسىنداعى شەكەر ءمانتى“ دەگەن اتقا دا يە بولعان. اتۇش قالاسى ەجەلدەن ”جۇڭگونىڭ ءانجۇر مەكەنى“ دەگەن ادەمى اتقا يە، ال ءانجۇر مولىنان وسەتىن ازعان قىستاعى بۇكىل قالانىڭ ءانجۇر ەگىس اۋماعىنىڭ ۇشتەن ءبىرىن يەلەگەن. بۇكىل قىستاقتاعى 1100 نەشە مۋلىق ءانجۇر اعاشىنىڭ اراسىندا جاسى 450 جىلدان اساتىندارى 100 تۇپكە، 100 جىلدان اساتىندارى 761 تۇپكە جەتەدى. قىستاق تۇرعىندارى ءانجۇردىڭ ارقاسىندا اقشا تاۋىپ، ازعان قىستاعى 2019 - جىلى تۇتاس تۇلعالىق جاقتان كەدەي قىستاق قاتارىنان شىعارىلدى.

”كەدەيلىكتەن ارىلعاننان كەيىن، ءبىز جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي ىستەپ، ءانجۇر جاعىندا كوپ جۇمىس تىندىردىق“. ازعان قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ ورىنباسار شۋجيى لي يان بىلاي دەدى: قىستاق ءانجۇردى وزەك ەتە وتىرىپ مادەنيەت، ساياحات، اس - سۋ، اۋىل شارۋاشىلىق قوسىمشا ونىمدەرىن وڭدەۋ سياقتى كوپ ءتۇرلى كاسىپ سالالارىنىڭ ءوزارا ۇلاسۋىن، ءوزارا ءسىڭىپ، توعىسا دامۋىن جەبەدى.

وسى بىرنەشە جىلدا، ازعان قىستاعىندا ءانجۇر ۇلتتىق سالت - سانا كوشەسى، ءانجۇر مادەنيەت الاڭى، نان مادەنيەتى كوشەسى سياقتىلار سالىنىپ، وزىنە ءتان مادەنيەت جەر بەلگىسىنە يە بولدى؛ قىستاق تۇرعىندارى اركىم ءوز ونەرىن ايگىلەپ، ءانجۇر كاۋاپ، ءانجۇر تورە تاباق تاۋىق ەتى، ءانجۇر سامسا، ءانجۇر ءدامدى دوعاپ سياقتى ءتۇرلى ەرەكشە ءدامدى تاعامداردى جارىققا شىعاردى؛ ءانجۇر اعاشى ورمانىنىڭ جانىنان قاز - قاتار ەرەكشە حالىقتىق تۇسەلحانالار سالىندى؛ ءانجۇر وڭدەۋ زاۆودى ءانجۇر توسابىن، جەمىس قاعىن، قانتتالعان جەمىستى تولاسسىز ءوندىردى...

ازعان قىستاعىن ارالاپ جۇرسەڭىز، جولدىڭ ەكى جاعىندا حالىقتىق تۇسەلحانالار، اسحانالار، كوفەحانالار، ساياحاتتىق ەستەلىك بۇيىمدارى دۇكەنى بىرىنە - ءبىرى جالعاسىپ، شاتتىق داۋالى، ”جىبەك جولىنداعى كەرۋەن“ ستەرەولدى داۋال سىزباسى سياقتىلار ساياحاتشىلاردى توقتاپ قىزىقتاۋعا باۋراپ تۇرعانىن كورەسىز، وسى زامانعى تىنىسقا تولى اۋىل - قىستاق ساياحاتىنىڭ كارتيناسى كوز الدىڭىزدا باياۋ جازىلادى.

قىستاق كوركەيدى، اتاعىن ەستىپ ساياحاتشىلار ۇزبەي كەلەتىن بولدى. 2021 - جىلى ازعان قىستاعىنا كەلگەن ساياحاتشىنىڭ مولشەرى 100 مىڭ ادام - رەتكە جەتىپ، 2020 - جىلعىداعىدان 4 ەسە كوبەيدى، وعان قوسا 2021 - جىلعى جۇڭگونىڭ كورىكتى سەيىل - سەرۋەن اۋىل - قىستاعى جانە مەملەكەتتىك 3A دارەجەلى ساياحات كورىنىس ءوڭىرى بولىپ باعالاندى.

قىستاققا كەلگەن ساياحاتشىلار 100 جىلدىق كونە دۇكەن ”ساراڭدوق“ دوعاپ دۇكەنىندە ”سەڭدەي سوعىلىستى“، سونىمەن بۇل دۇكەن دەرەۋ كولەمىن ۇلعايتىپ، ونىمدەرىن مولايتتى. ”كۇن ىسىسا بولدى، ساۋدامىزعا جەتىسە الماي قالامىز“، - دەدى قالىبنۇر قوناقتارعا ايران دوعاپتى ۇسىنا تۇرىپ تىلشىگە.

قىستاقتاعى ساۋدا ورايىن كورگەن مامەتجان سىرتتاعى ەكىنشى قول اۆتوكولىك ساتاتىن ساۋداسىن تاستاي سالىپ، ءۇيىن ادەمىلەپ اشەكەيلەپ، ساياحاتشىلارعا تۇسەلحانا ەتىپ دايىنداپ، ءۇيىنىڭ سىرتىنا بالمۇزداق جابدىعى مەن كاۋاپ پەشىن قويىپ، ءبىر جىلدا 200 مىڭ يۋاننان استام كىرىس كىرگىزدى. ”ۇيدەن - اق مول اقشا تابۋعا بولادى، سىرتتا ىستەگەننەن كوپ جاقسى“، - دەدى ول.

2020 - جىلى، ازعان قىستاعىنىڭ جان باسىندىق كىرىسى 10 مىڭ 600 يۋاننان اسسا، بىلتىر 12 مىڭ يۋاننان استامعا ارتتى. كاسىپ سالالارىنىڭ توعىسا دامۋىنان انجۇردەن دە ءتاتتى تۇرمىس تۋىندادى.