بالالار مەكتەپكە كىردى، جاستارعا جۇمىس تابىلدى

− وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ قوعامدىق دامۋ وزگەرىستەرىنە شولۋ

شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى سۇن جى، حۋ بيشيا

3 - رەتكى ورتالىقتىڭ شينجياڭ قىزمەتى جونىندەگى اڭگىمە ءماجىلىسى اشىلعاننان بەرى وڭتۇستىك شينجياڭداعى 4 ايماق - وبلىس اناعۇرلىم كۇشتى تەبىنمەن، اناعۇرلىم ءونىمدى شارالارمەن وقۋ - اعارتۋ ىستەرىنىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، وڭتۇستىك شينجياڭ قوعامىنىڭ ورنىقتىلىعى مەن دامۋىنا باياندى قوزعاۋشى كۇش قاينارىن ازىرلەدى. سونىمەن بىرگە، كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋى ارقىلى جۇمىستانۋدى جەبەپ، قىزمەت ورنىن ورنىقتىرىپ، جۇمىستانۋدى قامتاماسىز ەتۋدىڭ ”سەنترلەس شەڭبەرىن“ جاقسى سىزىپ، وڭتۇستىك شينجياڭداعى ءار ۇلت جاستارىنىڭ وقۋعا پەيىلدى بولۋىنا، جاقسى وقۋىنا، جۇمىستانۋى قامتاماسىز ەتىلۋىنە مۇمكىندىك جاسادى.

جايشىلىقتاعىداي قىزمەت كۇنىندە ءتىلشى اۆتوكولىكپەن وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ اۋىل - قىستاق تاس جولىن بويلاپ، دىتتەگەن جەرىنە جەتكەندە اۋلالار تىپ - تىنىش ەكەن. جەرگىلىكتى كادر تىلشىگە قىستاق تۇرعىندارىنىڭ نە اتىزدا ەڭبەكتە ەكەندىگىن، نە كورشىلەس اۋىل - قالاشىقتاعى زاۆودتاردا قىزمەتتە ەكەندىگىن ايتتى. كولىك ايالداعان حوتان ايماعى حوتان اۋدانى بۇزاق اۋىلى قۇم قىستاعىنداعى بالاباقشا قىزۋ دۋمانعا تولى ەكەن، بالالار مۇعالىمنىڭ باستاۋىندا دەنە تاربيە الاڭىندا سىرعاناق ساتى، سەرىپپەلى توسەك سياقتى جابدىقتاردا ويناپ ءجۇرىپتى.

”بالاباقشا قىزمەتتەگى اتا - انالاردى ۋايىمنان ارىلتتى، اتا - انالاردىڭ ءبارى الاڭسىز بولدى“. بالاباقشانىڭ باستىعى ارزىگۇل الىم بىلاي دەدى: بالاباقشادا جالپى 240 بالا، 14 ارناۋلى كاسىپتىك وقىتۋشى بار. مەكتەپ سالاماتتىق، قوعام، ءتىل، كوركەمونەر جانە عىلىم بويىنشا ساباقتار بەلگىلەگەن، بالالار جانە تاڭعى اس پەن تۇسكى استان تەگىن يگىلىكتەنەدى.

جاقىنعى جىلداردان بەرى وڭتۇستىك شينجياڭداعى 4 ايماق - وبلىس اۋىل - قىستاقتاردا مەكتەپكە دەيىنگى 3 جىلدىق تەگىن تاربيەنى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەپ، اۋىل - قىستاقتاردا بالاباقشالاردىڭ ”سالىنۋعا تيىستىلەرىن تۇگەل سالۋدى“، 4 جاستان 6 جاس ارالىعىنداعى مەكتەپكە دەيىنگى بالالاردىڭ ”بالاباقشاعا كىرۋگە تيىستىلەرىن تۇگەلدەي كىرگىزۋدى“ جۇزەگە اسىردى، قۇم قىستاعى بالاباقشاسى سياقتى مەكتەپ ۇيلەرى مەن وقىتۋشىلاردى سەپتەۋ الدەقاشان وڭتۇستىك شينجياڭ اۋىل - قالاشىقتارىنداعى ”ولشەمدى سەپتەۋگە“ اينالدى.

بۇدان سىرت، وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ جەر - جەرى ورتا مەكتەپ كەزەڭىندەگى وقۋ - اعارتۋدى كوپ تۇرلىلەندىرە دامىتۋدى، كاسىپتىك وقۋ - اعارتۋعا رەفورما جاساپ دامىتۋدى، جوعارى مەكتەپ وقۋ - اعارتۋىنىڭ ماندىك دامۋىن بەلسەندىلىكپەن ىلگەرىلەتتى. پايدالانىلاتىن جەردى شوعىرلاندىرىپ، ابزال وقۋ - اعارتۋ بايلىعىن بىرىكتىرۋ ءۇشىن، حوتان قالاسىنداعى مەكتەپتەردىڭ ورنالاسۋى بىتىراندى، كلاستا وقۋشى سانى مول، شارت - جاعدايى ناشار بولۋ سياقتى كورنەكتى ماسەلەلەردى كۇش سالا شەشتى، حوتان قالاسىندا بىلتىر 10 - ايدا چاۋياڭ وقىتۋ باقشا رايونى سالىندى ءارى پايدالانۋعا بەرىلدى، ول حوتانداعى كوپتەگەن باستاۋىش مەكتەپتى، ورتا مەكتەپتى بىرىكتىرىپ، حوتان ايماعىنداعى كولەمى ەڭ ۇلكەن دايەكتى وقۋ - اعارتۋ كاسىپ سالاسى باقشا رايونىنا اينالدى.

ورتالاۋ مەكتەپ ءبولىمى مەكتەپ اۋماعىنا كىرسەڭىز، كلاستار كەڭ دە جارىق، جاتاقتار تازا، رەتتى ەكەن. وقۋشىلار ىندەتتەن ساقتانۋ تالابى بويىنشا توپقا ءبولىنىپ، اسحاناعا تاماقتانۋعا بارا جاتىر. تۇستەن كەيىن دوپ الاڭىندا بالالار التى ايرىعىنان تەر سورعالاپ جۇرسە، حۇسنيحات ۇيىندە قارا سيالى قالام ەركىن جورعالايدى. ورتالاۋدىڭ 3 - جىلدىعىنا ەندى عانا تۇسكەن تۇمارىس اركىن تىلشىگە مەكتەپتىڭ كەمەلدى جاتاق شارت - جاعدايىمەن قامداعاندىعىن، سوندىقتان ءوزى مەن كلاستاعى باسىم كوپ ساندى ساباقتاسىنىڭ تۇگەلدەي مەكتەپتە تۇرىپ جاتقاندىعىن، ءسويتىپ ءتىپتى دە كوپ زەيىن - زەردەسىن قاربالاس وقۋعا كوبىرەك جۇمساي الاتىندىقتارىن ايتتى.

”اتا مەكەنىم حوتان قۇمدى شولمەن جاناسىپ جاتادى، كەلەشەكتە شيامىن داشۋەسىنە ەمتيحان بەرىپ، تەڭىز جاعاسىندا تۇرمىس كەشىرىپ، وقىعىم كەلەدى“، - دەدى ءالى ورتالاۋ مەكتەپتىڭ 3 - جىلدىعىندا وقيتىن تۇمارىس كەلەشەگىنە زور ءۇمىت ارتىپ.

جۇمىستانۋ − حالىق تۇرمىسىنىڭ نەگىزى. ءار ۇلت جاستارىنىڭ ءساتتى جۇمىستانىپ، ءومىر ساحناسىندا جەتىستىك سەزىمىنە، تابىس سەزىمىنە يە بولۋىن پارمەندى قامتاماسىز ەتۋ وڭتۇستىك شينجياڭدا كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋى مەن اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى ءونىمدى ۇشتاستىرۋعا سايىپ عانا قالماستان، ونان دا ماڭىزدىسى، جەرگىلىكتى ورىننىڭ وقۋ - اعارتۋ ىستەرىنىڭ ۇزاق بولاشاقتىق دامۋىندا دەم بەرۋ جانە ۇلگىلىك رولىن اتقارادى.

22 جاستاعى ءالىمجان قادىر جونىنەن ايتقاندا، قىزمەتكە جاڭا قاتىناسقان ونىڭ بۇگىنگى كۇنى ايلىق ەڭبەكاقىسى اكەسىنەن اسىپ، وتباسىندا اتى - زاتىنا ساي ”ارقا تىرەككە“ اينالۋدان اسقان ماقتانىشتى ءىس جوق.

بىلتىر ورتا تەحنيكۋمنان وقۋ تاۋىسقان ءالىمجان حوتان ايماعى قاراقاش اۋدانى قاراساي قالاشىعى تەرىم قىستاعىندا تۇراتىن ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتىنىڭ قولداۋىندا، شينجياڭ مەيبيتى توبى شەكتى سەرىكتەستىگىنە كەلىپ كاسىپ سالاسى جۇمىسشىسىنا اينالدى.

سەرىكتەستىك قىزمەتكەرلەردى تاماق، جاتار ورىنمەن تەگىن قامدادى، ءالىمجان ”ساقاداي سايلانىپ جۇمىسقا ارالاسىپ“، تەز ارادا جۇمىس تارتىبىندەگى ماڭىزدى تۇيىندەردى يگەرىپ الدى، ول ىلە - شالا ەتتى تاۋىق ءبولىمى كەسەكتەپ تۋراۋ بانىنىڭ باستىعى بولىپ تاعايىندالىپ، ايىنا 4100 يۋان كىرىس تاپتى. ”ەڭبەكاقىمنىڭ ءبىر ءبولىمىن اكە - شەشەمە بەرەمىن، اسقانىن وزىمە قالدىرامىن“، - دەدى ءالىمجان، - ”تۇراقتى قىزمەتىم بار، كوڭىلىم قازىر جايلانىپ قالدى“.

ءتىلشى اقسۋ، حوتان سياقتى جەرلەردى ارالاپ جاعداي ۇعىسۋ بارىسىندا جەر - جەردىڭ ءبىر جىلدان بەرى جۇمىستاندىرۋ ارقىلى حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ ساياساتى تەبىنىن ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ەرتە جۇمىستانۋىنا، تەز جۇمىستانۋىنا كومەكتەسكەندىگىن بايقادى. بارعان سايىن گۇلدەنگەن كاسىپ سالاسى ەكونوميكاسى ءالىمجان سەكىلدى جاڭادان مەكتەپ بىتىرگەن جاستاردان تالايىن قابىلدادى، سوڭعىلارى بىرتىندەپ وڭتۇستىك شينجياڭ ەكونوميكاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنداعى ”نەگىزگى كۇشكە“ اينالۋدا. ساناققا نەگىزدەلگەندە، 2021 - جىلى 7 - ايدىڭ سوڭىنا دەيىن شينجياڭ قالا، قالاشىقتاردا تىڭنان 356 مىڭ 200 ادامدى جۇمىستاندىرىپ، بۇكىل شينجياڭدا جۇمىستانعانداردىڭ جالپى سانى 13 ميلليون ادامنان اسىپ، جوعارى مەكتەپتەردەن وقۋ تاۋىساتىن وقۋشىلاردىڭ بارار بەتالىسىنىڭ تياناقتانۋ مولشەرى ％90كە جەتكەن.

اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدە وزەك ادامدا، ءتۇيىن جاستاردا. جاقىنعى جىلداردان بەرى وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ جەر - جەرى اۋىل - قىستاقتىڭ ەرەكشە باسىمدىعىنداعى كومەسكى كۇشتەردى تولىق اشىپ، جاستاردىڭ ءۇي ماڭىندا - اق تالانتىن ايگىلەيتىن تۇعىر تابۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.

اقسۋ ايماعى ونسۋ اۋدانى كوكيار قالاشىعى تاعلاق قىستاعى شەكارادان 60 كيلومەتر الىستا، ءزاۋلىم تيانشاننىڭ تەمىر شىڭى ەتەگىندە يرەلەڭدەگەن اسفالت جول تۇمان شوككەن تاۋ اراسىنا سۇعىنىپ جاتىر، ەكى جاعالاۋىنداعى اركەلكى ورنالاسقان وزگەشە ستيلدى حالىقتىق تۇسەلحانالاردىڭ كوركى كوز تارتادى.

شينجياڭنىڭ قوعام ورنىقتىلىعىنىڭ پايداسىن تولىق شىعارۋىندا اقسۋ مادەنيەت - ساياحات دامىتۋ توبى شەكتى سەرىكتەستىگى جەرگىلىكتى ورىندا ”اۋىلعا قايتۋ· تاعلاق قىستاعى“ تاۋلى اۋىل - قىستاق ەكولوگيالىق ساياحات ايگىلى ماركاسىن جاراتىپ، دوۋيىن، كۋايشوۋ سياقتى جاڭا اقپارات قۇرالدارى تاراتۋ تۇعىرى ارقىلى ۇگىتتەپ تانىستىردى، بۇرىنعى كەدەي قىستاق بۇگىن كۇرت وزگەرىپ، ”ينتەرنەتتە تانىمال“ بولعان ساياحات قىستاعىنا اينالدى.

اتا مەكەنىنىڭ كەرەمەت وزگەرىستەرىن كورگەندە شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىعى داشۋەسىنەن وقۋ تاۋىسقان ايگۇل سامەت ساباقتاستارىمەن بىرگە قالادا قالماي، قايتا اتا مەكەنىنە قايتىپ، اكە - شەشەسىنىڭ شارۋالار شاتتىعى ساياجايىن اشۋىنا جاردەمدەسۋدى تاڭدادى. ”بۇرىن قىستاقتا تۇك جوق بولاتىن، جاستار قالعىسى كەلگەنىمەن، لايىقتى قىزمەت جوق، سىرتقا شىعىپ جۇمىس ىستەپ كەتۋشى ەدى“، - دەي كەلىپ ايگۇل، - ”ەكولوگيالىق ساياحاتتى ورىستەتكەننەن بەرى ساياحاتشىلار بارعان سايىن كوبەيدى، مەن ەسىك الدىنان - اق اقشا تابا الاتىن بولدىم“، - دەدى.

مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋعا جاتتىق سويلەسۋ قابىلەتىمەن جانە تاماشا قىزمەت وتەۋىمەن ايگۇلدىڭ وتباسىنداعى شارۋالار شاتتىعى ساياجايىنىڭ قازىر اجەپتاۋىر اتى شىعىپ، وتباسىنىڭ كىرىسى دە سوعان سايكەس جوعارىلادى. بيىل مەملەكەت مەرەكەسى قارساڭىنا دەيىن تاعلاق قىستاعى قابىلداعان ساياحاتشى 196 مىڭ 500 ادام - رەتكە، ساياحات كىرىسى 27 ميلليون 400 مىڭ يۋانعا جەتىپ، بۇكىل قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جان باسىندىق ارتقان كىرىسى 20 مىڭ يۋاننان استى.

وڭتۇستىك شينجياڭداعى نەگىزگى ساتى كادرىنىڭ ءبىرى تىلشىگە بىلاي دەدى: وڭتۇستىك شينجياڭدا جاستار مەن وسپىرىمدەر - بالالار شوعىرى مول، وقۋعا ءتۇسۋ جانە جۇمىستانۋ ماسەلەسى ءونىمدى شەشىلسە، وڭتۇستىك شينجياڭدى دامىتۋ ماسەلەسىن دە ۇزاق بولاشاقتى تياناق ەتە شەشكەندىك بولىپ تابىلادى.

(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 10 - ايدىڭ 8 - كۇنى ۇرىمجىدەن بەرگەن حابارى)