جاڭ بەي

”وسى ءبىر ىزگى ءىس، ادىلەتتى قيمىل دەرلىكتەي تۇتاس جۇڭگونى شارپىپ، وسى قىستى شۋاققا بولەدى...“. ءبىر ايدىڭ الدىندا جۇك اۆتوموبيلى شوفەرى ءمانسۇر پاتتار مەن مامەت نۇردۇن ءوز اقشالارىمەن 4700 كيلومەترلىك جەرگە وكىلەتتى كولىك جۇرگىزىپ، جارالانعان شوفەر جاۋ شۇيلەيدىڭ جان باعىپ وتىرعان جۇك اۆتوموبيلىن ونىڭ اۋىلى جياڭسۋدىڭ پەيشيان اۋدانىنا اپارىپ بەردى. 1 - ايدىڭ 2 - كۇنى جياڭسۋ ولكەسى پەيشيان اۋداندىق پارتكوم مەن اۋداندىق ۇكىمەتتەن كەلگەن العىس حات شينجياڭدىق 2 جاقسى ادامنىڭ قولىنا ءتيدى. بارىپ قايتۋعا 10 مىڭ شاقىرىمدىق جول باسقان ادىلەتتى قيمىل بارلىق جەرگە جەتكەن تاماشا اڭگىمەگە اينالدى.

بۇل عانا ەمەس. تاياۋدا شينجياڭنىڭ قارامايلى قالاسىنان سوناۋ شالعايداعى گۋاڭشيدىڭ گۇيلينىنە جولدانعان تاعى ءبىر سالەمدەمە بار. سالەمدەمەنى تاپسىرىپ الۋشى ءوزىنىڭ جوعالدى دەگەن زاتىن مۇلدە بەيتانىس شينجياڭدىق اعايدىڭ جولداپ جىبەرەتىنىن ويلاماعان ەدى.

شىنتۋايتىندا، بايتاق شينجياڭ دالاسىندا مۇنداي مەيىرلى دە اسەرلى حيكايالار ەجەلدەن كەزدەيسوق نەمەسە ءىشىنارا جايت ەمەس، ءبىزدىڭ ماڭايىمىزدا تۋىلىپ جاتىر، كوپتەگەن اتى شىقپاعان شينجياڭدىق يگى ادامدار ءىس جۇزىندىك ارەكەتتەرى ارقىلى باسقالارعا كومەكتەسۋدى قۋانىش سانايتىن، ادال دا ىزگى، تۋراشىلدىقتى مۇددەدەن ماڭىزدى سانايتىن شينجياڭ حيكاياسىن ايگىلەپ كەلەدى. ولار جاقسى ىستەرگە جاناسىپ، الدا نە بولارىن سۇراماستان، وزدەرىنىڭ ءىس - ارەكەتتەرى، سوزدەرى ارقىلى جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ءداستۇرلى اسىل ءمورالىن امالياتتا ايگىلەدى، سونداي - اق سوتسياليستىك وزەكتى قۇن كوزقاراسىن تيانشان الابىندا نۇر شۇعىلا شاشتىردى. ءبىزدى اسەرلەندىرۋدەن تىس، وسىنداي قاراپايىم دا قۋاتتى وڭ ەنەرگيا تالاي جەرگە تارالىپ، اناعۇرلىم كوپ ادام ءۇشىن العا باسۋ، ىزگىلىككە ۇمتىلۋ شامىن جاعىپ، بولاشاققا بەت العان ساپاردى نۇرلاندىردى.

تالايلاعان قاراپايىم شينجياڭدىق يگى ادامدار ءبىزدى كوپتەپ اسەرلەندىرىپ كەلەدى. ساياحاتشىلارعا كومەكتەسكەن سوڭ اقشا الۋعا كونبەي، ابىرجىعاندا پارتيا مۇشەسى زناگىن كورسەتكەن ابدۇجاپپار مەڭدى ءبىر ارەكەتىمەن ايتار كوپ ءسوزىن اڭعارتىپ، بىزگە سەنىمنىڭ كۇش - قۋاتىن سەزىندىردى، ونان دا ماڭىزدىسى، پارتيانىڭ حالىق بۇقاراسىمەن ەتەنە بايلانىسىنىڭ قايتىپ 100 جىلدى باستان وتكەرىپ، بارعان سايىن قويۋلانا تۇسكەندىگىن اڭعارتتى؛ حوتاندىق بىلەگى ۇزىلگەن ۇل بالانى قۇتقارۋ سىندى ءومىر - ءولىم ساتىندە، اۋەجاي قىزمەتكەرلەرىنەن، قاراپايىم جولاۋشىلاردان اۋرۋ كورەتىن شيپاگەرلەرگە دەيىن ءاربىر بۋىنداعى ءاربىر ادام تىرشىلىكتىڭ ءمانىن ەڭ جوعارى ورىنعا قويىپ، بىزگە ءار ۇلت باۋىرلاستاردىڭ ءبىر نيەتپەن كۇش قوسىپ جاتقان تىرشىلىك كەرەمەتىن سەزىندىردى؛ 4700 كيلومەترلىك سۇيىسپەنشىلىك ”وكىلەتتى كولىگىن جۇرگىزگەن“ 2 جۇك اۆتوموبيلى شوفەرى شوفەر باۋىرلارى قيىندىققا جولىققاندا تيتتەي دە ويلانباستان كومەك قولدارىن سوزدى، سونداي - اق امالدىڭ بارىنشا باسى ارتىق شىعىنىن كوبەيتپەي، ”ەجەلگى جولداعى مەيىردى“، ”ءبىر ءۇيلى جانداي ەتەنەلىكتى“ وتانىمىزدىڭ سان مىڭ شاقىرىمعا سوزىلعان ۇزاق جولىنا جازدى... وسى شينجياڭدىق يگى ادامداردىڭ حيكايالارى قاراپايىم دا قىمباتتى، بىزگە ادامدىقتىڭ ەڭ ادەمى، ەڭ جاندى جاعىن كورسەتتى، سونداي - اق اناعۇرلىم كوپ ادامدى جاقسىدان ونەگە الۋعا ۇمتىلىپ، جاقسى لەپەسكە جان ءسۇيىندىرىپ، سولار سياقتى يگى ادام بولۋعا جىگەرلەندىردى.

بۇكىل ينتەرنەت جەلىسىندەگىلەر القاۋدان تىس، العىس حاتپەن بىرگە تاعى پەيشيان اۋدانىنىڭ ”يگى ادامدار قورى“ 2 شوفەرگە سيلىققا بەرگەن 10 مىڭ يۋان كەلدى. سيلىق اقشا الدىندا، ءمانسۇر مەن مامەت سىندى اق كوڭىل دە قاراپايىم ازاماتتار بىلاي دەدى: ”ءبىز تەك كىشكەنتاي ءىس ىستەدىك، وسىنشاما كوڭىل ءبولۋ مەن ماداقتاۋعا يە بولعانىمىزعا ىڭعايسىزدانىپ وتىرمىز“. ايتسە دە توراپتاستار تۇس - تۇستان ”يگى ادامدار ماراپاتتالۋى كەرەك“، ”وسىنداي يگى ادامدارعا جاقسىلىق بولعان ءىستى ۇناتامىن“ دەدى. ءبىز نە ءۇشىن ادالدىقتى، بەرەكە - بىرلىكتى، جوق - جىتىككە جاردەم ەتۋدى، ادىلەت ءۇشىن ايانباۋدى ماراپاتتايمىز؟ ويتكەنى قاسىمىزداعى ۇلگىلەر اياۋلى دا قادىرلى، ۇيرەنۋگە دە تاتيدى، ءاربىر رەتكى ىزگى ءىستى ماداقتاۋ − سانسىز ادامعا، سانسىز ىزگى نيەتكە بولعان ەڭ ەكپىندى تۇراقتاندىرۋ، بارلىعى ءمورالدى قاستەرلەپ، ىزگىلىككە ۇمتىلاتىن قوعامدىق سالتتى قالىپتاستىرۋ ءۇشىن ەڭ پارمەندى جىگەرلەندىرۋ بولىپ تابىلادى. ۇكىمەتتىڭ ماراپاتتاۋى مەن توراپتاستاردىڭ لەبىزدەرى ىزگى نيەتكە تولى ”قوس باعىتتى ات سالىسۋ“، بۇل ءدال ءبىزدىڭ سوتسياليستىك جاراسىمدى قوعام قۇرۋىمىز ءۇشىن ۇيىستىرۋعا قاجەتتى قۇدىرەتتى وڭ ەنەرگيا بولىپ تابىلادى.

كونە جىلدىڭ سوڭى مەن جاڭا جىلدىڭ باسىندا، ءبىزدىڭ كوپتەگەن ىزگى نيەتتى دە مەيىرلى حيكايالارىمىز كونەمەن قوشتاسىپ، جاڭانى قارسى الدى؛ بولاشاق الدىندا، ءبىز يىقتاسىپ، قول ۇستاسىپ ويلى - شۇڭقىر جولدى تەگىستەپ داڭعىل جولعا اينالدىرامىز. ىزگىلىكتى دابىرالى تۇردە ماراپاتتاپ، جاقسى ىستەردى بارلىق جەرگە جەتكىزىپ، يگى ادامداردىڭ اتاعىن اسپانداتىپ، ىزگى نيەتتەردىڭ سىلدىراعان بۇلاعىن جوڭكىلە تۇسكەن العا باسۋ تولقىنىنا اينالدىرىپ، بۇكىل قوعامنىڭ جاقسىلىققا جار بولىپ، ىزگىلىك پەن مەيىرىمگە بولەنۋىن ىلگەرىلەتەيىك.