مەملەكەتتىڭ 2022 - جىلعى 1 - توپتاعى جاڭا سورت ۇقىعىنا يە بولعان وسىمدىكتەر تىزىمدىگى شىعارىلدى

شينجياڭنان 6 ءتۇرلى جيدە تاڭدالدى

انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ساۋ حۋا 6 - ايدىڭ 22 - كۇنى ۇرىمجىدەن حابارلايدى. ”شينجياڭدا جيدە، شىرعاناق جانە قىزىل ميا سىندى 3 اسىل بار“. جۋىقتا 3 اسىلدىڭ ءبىرى جيدە جايلى قۋانىشتى حابار كەلدى، مەملەكەتتىك ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم مەكەمەسى جاريالاعان 2022 - جىلعى 1 - توپتاعى جاڭا سورت ۇقىعىنا يە بولعان وسىمدىكتەر تىزىمدىگىندە شينجياڭ ورمان شارۋاشىلىعى عىلىم اكادەمياسى تاڭداپ جەتىلدىرگەن 6 ءتۇرلى جيدەنىڭ جاڭا سورتى تاڭدالعان، بۇل شينجياڭنىڭ كوپ جىلداردان بەرى ورمان - ءشوپ، وسىمدىكتىڭ جاڭا سورتى ۇقىعىن ەڭ كوپ يەلەگەن ءبىر رەتى بولىپ، رايونىمىزدىڭ جيدە وندىرىسىندە ەگىمشىلىكتى جالپىلاستىرۋدى جانە كاسىپ سالالاندىرىپ دامىتۋدى جەدەلدەتۋگە نەگىز قالادى.

ۇعىسۋعا قاراعاندا، جيدەنىڭ 6 ءتۇرلى جاڭا سورتى جەكە - جەكە يافىڭ، جينشا، بايشاتيان، حۇڭيۇي، حۇڭليڭ، جينحۋاڭحوۋ ەكەن، تۇگەلدەي ءىرى جەمىستى جيدە بولىپ، وڭتۇستىك شينجياڭ وڭىرىنەن اكەلىنىپتى، شينجياڭ ورمان شارۋاشىلىعى عىلىم اكادەمياسىنىڭ زەرتتەرمەندەرى 10 جىلدان استام ۋاقىت ۇزدىكسىز ىزىنە ءتۇسىپ باقىلاۋ، تاجىريبەدەن وتكىزۋ جانە زەرتتەۋ ارقىلى ءىرى جەمىستى 20دان استام جيدەنىڭ اراسىنان تاڭداپ جەتىلدىرگەن وسى 6 ءتۇرلى جيدەنىڭ جاڭا سورتى قۋاڭشىلىققا ءتوزىمدى، سور توپىراققا شىدامدى، دەرت - دەربەزگە قارسىلىق قۋاتى كۇشتى، ءدامى ءتىل ۇيىرەتىن، مول ءونىم بەرەتىن ەرەكشەلىكتەرگە يە ەكەن.

”جيدە اعاشى قۋاڭ رايوندا وسىرۋگە ۇيلەسەتىن اعاش، ەلىمىزدىڭ سولتۇستىگىنە كەڭ تارالعان، قۋاڭشىلىققا، سورتاڭ توپىراققا ءتوزىمدى ەرەكشەلىككە يە بولعاندىقتان، ىلعي دا سورتاڭ توپىراقتى جەرلەر، ەگىس اتىزدارىنىڭ جاعالاۋى، جول بويى سياقتى ءوسىپ - جەتىلەتىن ورتا شارت - جاعدايى ءبىرشاما ناشار جەرلەردە وسەتىن، ومىرشەڭدىك قۋاتى توتەنشە كۇشتى ەكولوگيالىق اعاش تۇرىنە جاتادى، جەلدى توسىپ، قۇمدى ورنىقتىرۋ، توپىراقتى قۇنارلاندىرۋ رولىنا يە“. شينجياڭ ورمان شارۋاشىلىعى عىلىم اكادەمياسى ورمان ءوسىرىپ، قۇمدى تىزگىندەۋ زەرتحاناسىنىڭ زەرتتەرمەنى لو چيڭحۇڭ بىلاي دەدى: جيدە ەكولوگيالىق جانە ەكونوميكالىق ونىمدىلىككە يە، ءبىراق ەجەلدەن بەرى ادامدار ونىڭ ەكولوگيالىق رولىنا كوبىرەك ءمان بەرىپ، ەكونوميكالىق ونىمدىلىگىنەن پايدالانۋدى ەسكەرمەدى. كوپتەگەن زەرتتەۋلەردە كورسەتىلۋىنشە، جيدەنىڭ قورەكتىگى مول بولۋمەن بىرگە، قۇرامىندا قانت، بەلوك جانە ۆيتامين سياقتىلار بار بولۋمەن بىرگە، دارىلىك قۇنى دا وتە ايقىن بولىپ، گۇلى، جەمىسى جانە بۇتاعى، جاپىراعى تۇگەلدەي دارىگە پايدالانىلاتىن بولىپ، كەڭىردەكشە قابىنۋ، اس قورىتۋدىڭ جاقسى بولماۋى سياقتى كوپتەگەن اۋرۋلاردى ەمدەۋگە پايدالانىلادى ەكەن، جيدەنىڭ كوپ ءتۇرلى پايداسىنا ەل ءىشى - سىرتىندا كەڭ كولەمدە نازار اۋدارىلىپ، باتىس سولتۇستىك وڭىردەگى نەگىزگى وسىرىلەتىن ورمان اعاشتارىنىڭ بىرىنە اينالدى.

شينجياڭ ورمان شارۋاشىلىعى عىلىم اكادەمياسى جيدە زەرتتەگەن 10 نەشە جىلدا شينجياڭنىڭ جيدە بايلىعىن تەكسەرۋ قىزمەتىن اياقتاپ، وسى نەگىزدە بۇكىل شينجياڭ كولەمىندە جاڭا سورتتى ەكشەپ، جەتىلدىرىپ، ەڭ سوڭىندا 6 ءتۇرلى جاڭا سورتتى جەتىلدىرۋدى اياقتاپ، وسىمدىك جاڭا سورتى ۇقىعىنا يە بولدى. ”وسى 6 ۇلكەن جەمىستى جيدەنىڭ اتىن ءبىزدىڭ زەرتتەۋ ۇجىمى قويعان، ادەتتە بايقالعان جەرى + سىرتقى بەينەسىنىڭ ەرەكشەلىگى بويىنشا اتالادى. ماسەلەن، ”يافىڭ“ − تۇقىم قاينارى شايار اۋدانىندا سورتىنىڭ ءمول ءونىم الۋ ەرەكشەلىگى جاقسى بولعاندىعىنان وسىلاي اتالعان. ’جينشا‘− جيدە ءتۇسىنىڭ التىن ءتۇستى، ياركەن اۋدانىندا بايقالعاندىعىنان وسىلاي اتالعان. ’حۇڭليڭ‘− جەمىسى قىزىل، سىرتقى بەينەسى قوڭىراۋعا ۇقسايتىندىقتان وسىلاي اتالعان“، - دەدى لو چيڭحۇڭ.

تانىستىرۋعا قاراعاندا، شينجياڭنىڭ جيدە اعاشى، نەگىزىنەن، وڭتۇستىك شينجياڭ وڭىرىنە تارالعان، ادەتتە شارۋالار وزدەرى ەگەدى، ءالى زور كولەمدە جىنتىكتەي وڭدەلە قويماعان بولىپ، وتباسىلاردىڭ اۋلالارىندا جولدىڭ، اتىزدىڭ شەتىندە ەگۋدى نەگىز ەتىپ، نەگىزىنەن ىقتاسىن ورمان بەلدەۋى رولىن اتقارادى ەكەن.

”بايلىقتى كادەگە جاراتۋ، جاڭا، ساپالى سورتتاردى جەتىلدىرۋ جانە جالپىلاستىرۋمەن بىرگە، جيدەنى ازىق - تۇلىك رەتىندە وڭدەپ ءوندىرۋدى سىناقتان وتكىزىپ جاتىرمىز، قازىر ءىشىنارا ازىق - تۇلىكتەردى ءوندىرۋ، وڭدەۋ تەحنيكالارىندا سەرپىلىس جاسالدى جانە تاجىريبە توپتالدى، ايتسەدە ءالى دە شيكىزات جانە زور كولەمدەندىرۋ ءوندىرىس جەلىسى كەمشىل بولىپ وتىر“. لو چيڭحۇڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: قازىر ۇجىم جيدەنىڭ 3 جاڭا سورتىن اۆتونوميالى رايوننىڭ اعاش ساپالى تۇقىم ۇقىعىن الۋعا جولداپ، كەلەسى باسقىشتاعى جالپىلاستىرۋعا دايىندىق جاسادىق. جيدە اعاشىنىڭ قۋاڭشىلىققا، سورتاڭدىققا ءتوزىمدى تاماشا ەرەكشەلىگى بولعاندىقتان، بۇدان كەيىنگى جالپىلاستىرىپ ەگۋ ەگىستىك جەر بايلىعىن يەلەمەيدى، ونى قۋاڭ دالا، قۇبا ءتۇز سياقتى قورشاعان ورتا شارت - جاعدايى ءبىرشاما ناشار وڭىرگە ەگەمىز، بوراننان قورعاپ، قۇمدى بەكەمدەۋ، توپىراقتى قۇنارلاندىرۋ سىندى ەكولوگيالىق رولى بولۋدان سىرت، جەمىس شىرىنى، اشىتىلعان اراق سياقتىلاردى جىنتىكتەي وڭدەۋ كاسىپ سالاسىن دامىتۋعا بولادى، شينجياڭنىڭ تاعى ءبىر ەرەكشە قۇرعاق جەمىس اعاشى ءتۇرىن تۇلعالاۋداي كومەسكى كۇشى بار، ەكولوگيالىق ونىمدىلىگى، ەكونوميكالىق ونىمدىلىگى جانە قوعامدىق ونىمدىلىگى بار ”ءۇش پايدالى“ اعاش ءتۇرى بولۋىنان ءۇمىت بار.