汉文 ىلە اقپارات تورابىنا حوش كەلدىڭىزدەر!
شينجياڭعا ءومىر بويى بۇلجىماستان ۇلەس قوستى
2023-09-18 11:03:56     كورىلىم:رەت كەلۋ قاينارى:تيانشان تورى  جاۋاپتى رەداكتور:جاڭىلقان قوجا قىزى

 شينجياڭعا ءومىر بويى بۇلجىماستان ۇلەس قوستى

  − شينجياڭ داشۋەسىنىڭ شەكارا وڭىرگە كومەكتەسكەن قارت وقىتۋشىلارى جونىندە

  □ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى جاۋ شييا، ەرىكتى ءتىلشى جاڭ فاڭ

”ءبىرىنشى تالابى: شينجياڭ، ەكىنشى تالابى: شينجياڭ“. 1960 - جىلى چيڭحۋا داشۋەسىنىڭ مەحانيكا فاكۋلتەتىنەن وقۋ تاۋىسقان چيۋ سۋچين «وقۋ تاۋىسۋ ءبولىسى تىلەك كەستەسىنە» وسىلاي جازدى. ”ماۋجۋشي قالىڭ جاستاردى اۋىل - قىستاققا بارۋعا، شەكارا وڭىرلەرگە بارۋعا، وتان ەڭ قاجەت ەتكەن جەرلەرگە بارۋعا ۇندەدى. قانشالىقتى جاپالى وڭىرگە بارعان سايىن سونشالىقتى داڭققا بولەنەسىڭ، مەن شينجياڭعا بارىپ، شەكارا ءوڭىردىڭ قۇرىلىسىنا ات سالىسقىم كەلدى“. ءار جولى باسقالار سۇراي قالعاندا، چيۋ سۋچين ىلعي دا وسىلاي جاۋاپ بەرەتىن.

الدىڭعى عاسىردىڭ 50 -، 60 - جىلدارىندا چيڭحۋا داشۋەسىندەگى، بەيجيڭ داشۋەسىندەگى چيۋ سۋچيندى قامتىعان توپ - توپ جوعارى مەكتەپ زيالى جاستارى ومىرلەرىندە ۇقساس تاڭداۋ جاساپ، شارت - جاعدايى جاپالى وتانىمىزدىڭ بايتاق باتىس سولتۇستىگى − شينجياڭعا اتتاندى. نەشە ونداعان جىلدارداعى داڭقتى داۋرەندە ولار شينجياڭعا ءومىر بويى بۇلجىماستان ۇلەس قوسىپ، ”پارتيا ءۇشىن ادام تاربيەلەۋ، مەملەكەت ءۇشىن دارىندى تاربيەلەۋ“ ۋادەلەرىن ىسكە اسىردى.

  بەلسەنە ءۇن قوسىپ، شينجياڭعا اتتاندى

1953 - جىلى قىستىڭ باس كەزىندەگى ءبىر كۇن، ءبىر جۇك اۆتوكولىگى لانجوۋ − شينجياڭ تاس جولىندا زىمىراپ كەلە جاتتى، جۇڭگو حالىق داشۋەسىنىڭ تۇڭعىش كەزەكتى ماركسيزم - لەنينيزم نازارياسى اسپيرانتتار كلاسىنان وقۋ تاۋىسقان شۇي يۇيچي شوفەردىڭ قاسىنداعى ورىندا وتىرعان ەدى، ءاسىلى مەكتەپتە قالىپ وقىتۋشىلىقپەن شۇعىلدانۋىنا بولاتىن ول وقۋ - اعارتۋ مينيسترلىگىنىڭ شينجياڭعا جىبەرۋگە وقىتۋشى تاڭدايتىندىعىنان حابار تاپقان سوڭ، ءارى - ءسارى بولماستان ”شينجياڭعا بارۋدى“ تاڭدادى.

كەلەسى جىلى ەندى عانا بەيجيڭ ونەركاسىپ شۋەيۋانىنىڭ (قازىرگى بەيجيڭ جاراتىلىستىق عىلىمدار داشۋەسى) حيميا فاكۋلتەتىنەن وقۋ تاۋىسقان باۋ يۇڭحى دا باتىسقا بەت العان پويەزگە شىقتى. بەيجيڭنەن شىعىپ شي - اندى، لۇڭشيدى باسىپ ءوتىپ، لانجوۋعا كەلگەن سوڭ پويەزدەن اۆتوكولىككە اۋىسىپ، ءيىر - قيىر 8 تاۋلىك جول باستى. باۋ يۇڭحى كەزىندە ماقالاسىندا وسى ءبىر كەشىرمەسىن بىلاي دەپ ەسكە الدى: ”سول كەزدە شينجياڭعا بارۋ قازىرگىدەي قولايلى ەمەس ەدى... ءبىز تۇپ - تۋرا 27 كۇندە جەتتىك“.

”باتىس بولىككە بارامىز، نەگىزگى ساتىعا بارامىز، وتان ەڭ قاجەت ەتكەن جەرلەرگە بارامىز“! وسى ءسوز شۇي يۇيچي، باۋ يۇڭحى سىندى وسى ۇرپاق ادامدار جونىنەن العاندا، استە قاراپايىم ۇران ەمەس، ونىڭ ار جاعىندا ءبىر ۇرپاق ادامداردىڭ اسقاق توڭكەرىستىك سەنىمى جانە وتانعا، حالىق ىستەرىنە دەگەن شەكسىز ادال بولۋداي قاستەرلى قۇندىق تالپىنىسى جاتىر.

الدىڭعى عاسىردىڭ 50 - جىلدارىنىڭ باسىندا جاڭا جۇڭگو دۇنيەگە كەلگەن سوڭ كوپ وتپەي سان سالالى كاسىپ كوركەيتۋدى كۇتىپ تۇرعان، شينجياڭدا دارىندى تاپشى بولعاندىقتان، شەكارا ءوڭىردى كوركەيتەتىن تەحنيكالىق قىزمەتكەرلەر جانە وقىتۋشىلار شۇعىل قاجەت بولدى. 1950 - جىلى سول كەزدە جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى شينجياڭ بولىمشە بيۋروسىنىڭ شۋجيى بولىپ تۇرعان ۋاڭ جىن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنە شينجياڭ شۋەيۋانى نەگىزىندە شينجياڭ داشۋەسىن قۇرۋدى العا قويدى، ورتالىقتىڭ قاتىستى تاراۋلارى بەلسەندى تۇردە شينجياڭ سىرتىنداعى جوعارى مەكتەپتەردەن كادرلاردى جانە قىرۋار وقىتۋشىلاردى قىزمەتتە بولۋعا، وقىتۋشىلىقپەن اينالىسۋعا اۋىستىردى، سونداي - اق چيڭحۋا داشۋەسى، بەيجيڭ داشۋەسى، سىچۋان داشۋەسى سياقتى جوعارى مەكتەپتەردەن وقۋ تاۋىسقان وقۋشىلاردى شەكارا ءوڭىردىڭ وقۋ - اعارتۋ ىستەرىنە كومەك بەرۋگە ۇندەدى.

ۇندەۋ جاريالانعاننان كەيىن، قالىڭ وقىتۋشىلار مەن وقۋ تاۋىسقان وقۋشىلاردىڭ بەلسەنە ءۇن قوسۋىنا يە بولىپ، ىلگەرىندى - كەيىندى 100دەن استام وقىتۋشى - وقۋشى شينجياڭعا اتتاندى.

سول جىلدارى شينجياڭ داشۋەسىندە وقىتۋشىلار قوسىنىنىڭ كۇشى ەرەكشە ءالسىز ەدى، وقىتۋشى تاپشى بولىپ قانا قويماي، وقىتۋ شارت - جاعدايى دا ءبىرشاما ناشار بولاتىن، ءتىپتى، كەمەلدى وقۋلىق تا جوقتىڭ قاسى ەدى. تۇرمىس شارت - جاعدايى تىپتەن جاپالى بولاتىن، جاتاقتا قۇبىر سۋ جوق، قىستا قاڭىلتىر پەشپەن جىلىنۋعا تۋرا كەلەتىن، كەيدە سۋىق بولعاندا قالامداعى سيانىڭ ءوزى قاتىپ قالۋشى ەدى. وسىلاي بولا تۇرسا دا، ءبولىنىپ كەلگەن داشۋە بىتىرگەن وقۋشىلار قايراتتارىنان قايتپادى.

مەكتەپ قۇرىلعان العاشقى كەزدە وقىتۋشىلار ساباق وتۋدەن، عىلىممەن اينالىسۋدان تىس، تاعى دا وقىتۋ عيماراتىن سالۋ، اعاش ەگۋ، كوكونىس ەگۋ، توعان قازۋ سياقتىلارمەن شۇعىلداناتىن. بۇگىنگى تاڭدا شينجياڭ داشۋەسىنىڭ نىشاندىق كورىنىسىنە اينالعان حۇڭحۋ كولىن سول كەزدەگى وقىتۋشى - وقۋشىلار ساباقتان سىرتقى ۋاقىتتارىنان پايدالانىپ بىرگە سالىپ شىققان.

بىرىنشىدەن كەدەي، ەكىنشىدەن اق، قورشاعان ورتاسى سۇركەيلى بولۋدان قازىرگى تاڭدا كۇننەن - كۇنگە كوركەيگەن، جاسىل جەلەك جامىلعان شينجياڭ داشۋەسىنىڭ دامۋ تاريحى توراڭعى رۋحىن بويتۇمار ەتكەن اعا بۋىن شيندالىقتاردىڭ ءوز كۇشىنە سۇيەنىپ ءومىر سۇرگەن، قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جاساعان ۇلەس قوسۋ تاريحى بولىپ تابىلادى.

  جوقتان بار بولدى، السىزدەن كۇشەيدى

كۇنى بۇگىنگە دەيىن شينجياڭ داشۋەسىنىڭ قايتىس بولعان پروفەسسورى، بيولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى جوۋ پەيجى اۋىزعا الىنسا بولعانى، وقىتۋشى - وقۋشىلاردىڭ ءبارى قۇرمەتتەپ ”جوۋ مىرزا“ دەپ اتايدى. بۇل ءارى ونى ەسكە الۋ، ءارى ونى قۇرمەتتەۋ، قادىرلەۋ ەدى.

جوۋ پەيجى شينجياڭ داشۋەسى بيولوگيا ءپانى قۇرىلىسىنىڭ العاشقى نەگىزىن قالاۋشى ءارى جەتەكشى تۇلعا. سول كەزە مەكتەپتىڭ وقىتۋ ورتاسى توتەنشە جاپالى ەدى، جاراتىلىستىق پاندەر جوق، بارلىعىن نولدەن باستاۋعا تۋرا كەلەتىن. 1953 - جىلى مەكتەپ بيوحيميا فاكۋلتەتىن قۇرىپ، شينجياڭ ىشىنەن كەلگەن جوعارى مەكتەپ وقۋشىلارىن قابىلدادى، بەيجيڭ داشۋەسىنەن اسپيرانتتىق بىتىرگەن جوۋ پەيجىنىڭ ءوزى بىرنەشە مىندەت اتقاردى، ول وقىتۋشىلاردى باستاپ وقىتۋ مەتودىن ىشكەرىلەي زەرتتەپ، شينجياڭنىڭ 1 - توپتاعى بيولوگيا ماماندىعى بىلىمدەرىنە يە جوعارى مەكتەپ تاۋىسقان وقۋشىلارىن باۋلىدى، وسى وقۋشىلار كەيىن عىلىم، وقۋ - اعارتۋ شەبىندەگى تىرەكتى كۇشكە اينالدى.

”مىرزانىڭ بىزگە اشقانى وسىمدىكتەر فيزيولوگياسى مەن وسىمدىكتەر تاكسونومياسى ەدى، ونىڭ ساباعىن وقۋشىلاردىڭ ءبارى ۇناتىپ تىڭدايتىن، تەرەڭ ويدى تۇسىنىكتى تىلمەن بايانداپ، كوپتەگەن باسقا پاندەردىڭ وقۋشىلارىن دا باۋرادى. ونىڭ ءبىلىمى ۇشان تەڭىز ەدى، زوولوگيا، ماتەماتيكا، فيزيكا، حيميا دەيسىڭ بە، مىرزا ءبارىن بىلەتىن، ونىڭ ۇستىنە تاماشا سويلەۋشى ەدى“، - دەدى جوۋ پەيجىنىڭ وقۋشىسى شيا چيڭي.

شۇي يۇيچي ەسكە الىپ بىلاي دەيدى: سول كەزدە نەگىزگى وقۋلىقتار قامتاماسىزداندىرىلماعاندىقتان، ساياسي ساباق وقۋلىعىن ءوزى قۇراستىردى. شينجياڭ داشۋەسىنىڭ وقىتۋىنداعى قاشىقتان بارلاۋ تەحنيكاسى سىندى ءپاننىڭ اقتاڭداعىن تولتىرۋ ءۇشىن، شەكارا وڭىرگە كومەككە كەلگەن وقىتۋشى چىن مو قاشىقتان بارلاۋ ساباعىن ىرىقتى تۇردە مىندەتىنە الدى ءارى امالياتتىڭ قاشىقتان سەزۋ تەحنيكاسى دارىندىلارىن باۋلۋ جونىنەن توتەنشە ماڭىزدى ەكەندىگىن العا قويدى. چىن مو ىلگەرىندى - كەيىندى « 1000000: 1داي جۇڭگو جەرىنەن پايدالانۋ كارتاسىن قۇراستىرۋدى زەرتتەۋ»، «500000: 1داي بۇكىل شينجياڭنىڭ جەر بايلىعىنان پايدالانۋ كارتاسى جونىندەگى زەرتتەۋ» سياقتى 20 نىساندى ورىنداۋعا ات سالىسىپ، مەملەكەت پەن شينجياڭنىڭ ەكونوميكالىق قۇرىلىسىنا، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋىنا ماڭىزدى عىلىم - تەحنيكالىق تىرەك ازىرلەدى.

شينجياڭ داشۋەسى جۇڭگو تىلدەرى فاكۋلتەتىنىڭ پروفەسسورى شۇي سى - ي 1979 - جىلى ەڭ الدىمەن اسپيرانتتارعا ”ءتىل عىلىمى جونىندەگى ايگىلى شىعارمالارعا باعا“، ”نازاريالىق ءتىل عىلىمى“ سياقتى وسى زامانعى ءتىل عىلىمى ساباقتارىن اشتى، كوپتەگەن وقۋشىلار وسى ارادا سوسسيۋر، بلۋمفيلد سياقتى وسى زامانعى ءتىل عىلىمى زەرگەرلەرىنىڭ اتىنا قانىعىپ، وسى زامانعى ءتىل عىلىمىنىڭ جاۋھارلارىن تۇسىنەدى.

تەك قىزمەت قاجەتى بولسا بولدى، ءوز كاسىبى جانە ساباعى بولماسا دا ىستەي بەرۋشى ەدى. شينجياڭ داشۋەسىندە اعا بۋىن زيالىلار ەڭبەككەر ءارى سابىرلى بولىپ، زەر سالا وقىتۋ جۇرگىزدى، تاجىريبەسى جەتكىلىكسىز بولسا وزدەرى ىزدەندى، تاجىريبەحانا بولماسا ءوز قولدارىمەن سالدى، وقۋلىق ۇيلەسىمسىز بولسا وزدەرى قۇراستىرىپ - اۋداردى، استىق جەتىسپەسە وزدەرى ەكتى... اۋەلگى ماقساتتان جانە بورىشتان بۇلجىماي، وقۋشىلارعا ءبىلىم جەتكىزىپ، رۋحتى جالعاستىردى.

شينجياڭ داشۋەسى ماتەماتيكا ءپانىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى چىن دىحۋاڭ، راديو ەلەكترونيكا فاكۋلتەتىنىڭ نەگىزىن سالۋشى ۋ زۇڭياۋ، زوولوگيا ءىلىمىنىڭ نەگىزىن سالۋشى حۋاڭ رىنشين، اعىلشىن ءتىلى ماماندىعىنىڭ نەگىزىن سالۋشى حۇڭ شۋەچيڭ، شينجياڭ از ۇلتتارى دەنە تاربيە دارىندىلارىن باۋلۋدىڭ كوزىن اشۋشى جاڭ رۇنجى... وسىلاي بارلىققا كەلدى، السىزدەن كۇشەيدى، توپ - توپ جاس زيالىلاردىڭ كەلۋى سول كەزدەگى شينجياڭ داشۋەسى وقىتۋشىلار قوسىنىنداعى قىسىلتاياڭ جاعدايدى اجەپتەۋىر باسەيتتى، مەكتەپ قۇرىلىسى، ءپان ورنالاستىرۋ، عىلمي زەرتتەۋ سياقتى جاقتاردا ماڭىزدى رولدارىن ساۋلەلەندىردى. ولاردىڭ ىشىندەگى كەيبىرەۋى عىلىمنىڭ دامۋىنا نەگىز قالاپ، وقىتۋدىڭ، عىلمي زەرتتەۋدىڭ سەركەسىنە اينالدى؛ كەيبىرەۋى ءپان قۇرىلىسىنىڭ باستاماشىسىنا اينالىپ، مەكتەپتىڭ ءپان ءتۇرى قۇرىلىسىن اقاۋسىزداندىرۋعا ماڭىزدى ۇلەس قوستى؛ كەيبىرەۋى عىلمي زەرتتەۋ ۇجىمىن قۇرىپ، بەلسەندى تۇردە ماگيستر ءتۇيىنىن، دوكتور ءتۇيىنىن وتىنىشكە جولداپ، پاندەردىڭ دامۋىنا تاماشا نەگىز قالادى؛ كەيبىرەۋى تاجىريبەحانا قۇرىپ، پاندەردى اۆتونوميالى رايوننىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋ قاجەتىمەن ءوزارا ۇشتاستىرىپ، قاتىستى سالالارداعى ”القىمداعان“ قيىن ماسەلەلەردەن قامال الىپ، مەكتەپتىڭ قوعامعا قىزمەت ەتۋ فۋنكتسياسىن جۇزەگە اسىرۋىنا دەم بەردى.

  ۇلەس قوسۋ رۋحىنىڭ ۇشقىنى جالعاسا ءتۇستى

”جەتەكشىم سەكىلدى، بۇگىنگى مەن دە وقۋشىلارعا شينجياڭ داشۋەسىنىڭ 100 جىلدىق كۇرەس تاريحىن باياندايمىن، جىر ەتەرلىك قىزىل حيكايانى باياندايمىن، سان ۇرپاق شينجياڭ داشۋەسى ماركسيزم - لەنينيزمشىلدەرىنىڭ ۇتىلامالى ۇزاق جورىعىن باياندايمىن“، - دەدى مەيىربان ۇستازى شينجياڭ داشۋەسى ماركسيزم - لەنينيزم ءپانىن دامىتۋ جەتەكشىسى ليۋ گۋانجاڭدى ەسكە العان شينجياڭ داشۋەسى ماركسيزم شۋەيۋانىنىڭ پروفەسسورى ياڭ لي تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىكپەن.

1986 - جىلى ياڭ لي شينجياڭ داشۋەسى ساياسي فاكۋلتەتىنەن تولىق كۋرس بىتىرگەن سوڭ جالعاستىرا ماگيسترلىق وقىدى، جەتەكشىسى ءدال ليۋ گۋانجاڭ بولدى، وسى اسپيرانتتىق وقۋ كەشىرمەسى ياڭ ليدىڭ ماركسيزمدى تانۋى جونىندەگى شەشۋشى بىرنەشە جىل بولدى. وقۋ تاۋىسقان سوڭ ياڭ لي مەكتەپتە قالىپ، وقىتۋشى بولدى، ليۋ گۋانجاڭنىڭ ياڭ ليگە جەتەكشىلىگى بۇرىنعىسىنداي جالعاسا بەردى، ساباققا دايىندالۋدان تارتىپ ساباقتا سويلەيتىن ءسوزدى دايىنداۋعا دەيىن قولما - قول ۇيرەتتى.

ليۋ گۋانجاڭنىڭ ىقپالىندا ياڭ لي ءمورال ارقىلى تاربيەلەۋدى ءوزىنىڭ ومىرلىك تالپىنىسى ەتتى، 30 نەشە جىلدىق ۋاقىتتا ول جاڭادان كەلگەن جاس بالادان ماركسيزم نازارياسى ماماندىعىنىڭ پروفەسسورىنا، دوكتورانت جەتەكشىسىنە اينالدى، ياڭ ليدىڭ كوپتەگەن وقۋشىلارى شينجياڭنىڭ ءىشى - سىرتىنداعى جوعارى مەكتەپتەردىڭ يدەيا - ساياسي ساباعىنىڭ وقىتۋشىلارى جانە كاسىپورىن، ءىسورىنداردىڭ تىرەكتىلەرى بولىپ، سان ۇرپاق شيندالىقتاردىڭ شەكارا وڭىرگە تامىر تارتۋ، شەكارا وڭىرگە ۇلەس قوسۋ سىندى ادام تاربيەلەۋ سۇيىسپەنشىلىگى مەن توراڭعى رۋحىن جالعاستىرىپ جانە امالياتتا ايگىلەپ كەلەدى.

جاڭا بامبۋكتىڭ كونە بامبۋك بۇتاقتارىنان بيىك بولۋى بۇكىلدەي كونە ءدىڭنىڭ تىرەك بولۋىنان ءنار الادى. ليۋ گۋانجاڭ قاتارلىلاردى ۋاكىل ەتكەن قارت پروفەسسورلار ادالدىقپەن مامىلە جاساپ، وزگەنىڭ دەمەۋشىسى بولىپ، كەيىنگى بۋىندى رياسىز ايالادى، وسىنىڭ ارقاسىندا توپ - توپ جاس وقىتۋشىلار تەز ارادا وقىتۋدىڭ، عىلمي زەرتتەۋدىڭ مىعىم كۇشىنە اينالىپ، شينجياڭ داشۋەسىنىڭ دامۋىنا بەرىك دارىندىلار نەگىزىن قالادى.

نەشە ونداعان جىلداردان بەرى اعا بۋىن شەكارا وڭىرگە كومەككە كەلگەن وقىتۋشىلار شينجياڭعا تامىر تارتىپ، قاتىستى پاندەردى بەلسەنە قۇرىپ، زەر سالا عىلمي زەرتتەۋمەن اينالىسىپ، دارىندىلاردى دەن قويا باۋلىپ، ومىرلىك شىنايى سۇيىسپەنشىلىكتەرىمەن بەرىلۋ جانە قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جاساۋ ارقىلى ”وقۋ - اعارتۋ ارقىلى مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ، عىلىم ارقىلى شەكارا كۇزەتۋ“ سىندى ساياسي جاۋاپكەرشىلىكتەرى مەن ”توراڭعى رۋحىمەن ادام تاربيەلەۋ، شەكارا ءوڭىردى كوركەيتىپ، شەكارانى بەكەمدەۋگە قىزمەت ەتۋ“ سىندى اسقاق سۇيىسپەنشىلىكتەرىن جاندى ءتۇسىندىردى.

جىلدار جىلجىپ وتسە دە رۋح جالعاسا بەردى. شينجياڭ داشۋەسىنە كومەككە كەلگەن وقىتۋشى شۇي جاڭدى ينجەنەرلىك پاندەردى العاش اشقان كەزدەرىن ”شينجياڭ داشۋەسىنىڭ دامۋ تاريحىنداعى ءبىر تولقىنعا“ بالادى، ەگەر وسى جاستىق ورالدارى مەن ىستىق قاندارىن ارناعان شەكاراعا كومەكتەسكەن قارت وقىتۋشىلاردى ءمولدىر سۋ دەسەك، سۋدان تولقىن جينالىپ، تولقىننان وزەن جوڭكىلەدى، شينجياڭ داشۋەسى سوندا عانا قاتتى اعىس بارىسىندا العا ىلگەرىلەيدى جانە داميدى.

بۇگىنگى تاڭدا شينجياڭ داشۋەسى مەملەكەتتىڭ ”قوس بىرەگەي“ داشۋەلەرى تىزىمىنەن ورىن الىپ، ءۇرتىس تالاي جىل بويى وقۋ تاۋىسقان %70 وقۋشى شينجياڭدا قالۋدى تاڭدادى، مەكتەپ شينجياڭ داشۋەسىن جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىندەگى ەرەكشەلىگى ايقىن جالپىلىق سيپاتتاعى زەرتتەۋ تيبىندەگى بىرەگەي داشۋە ەتىپ قۇرىپ، شينجياڭ داشۋەسىن قىزىل گەندى جالعاستىراتىن رۋح مەكەنىنە، شەكارا ءوڭىردى گۇلدەندىرىپ، شەكارانى بەكەمدەيتىن دارىندىلاردى باۋلۋدىڭ بەسىگىنە، ءوڭىردى جاڭالىق اشا دامۋعا جەتەكتەيتىن بيىگىنە اينالدىرىپ، وقۋ - اعارتۋدا قۋاتتى ەل قۇرۋعا شينجياڭنىڭ كۇش - قۋاتىن ارناۋعا قۇلشىنىپ كەلەدى.