− ەڭبەك ەرى رۋحى جونىندەگى شولۋ

شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ٴتىلشىسى فان شي 

ەڭبەك ەرى دەگەنىمىز نە؟

− ول ۇلتتىڭ ەگەيلەرى، حالىقتىڭ ونەگەسى، رەسپۋبليكانىڭ ۇلەسكەرى.

ەڭبەك ەرى رۋحى دەگەنىمىز نە؟

− قىزمەت ورنىن ٴسۇيىپ، كاسىپتى قاستەرلەۋ، ۇزدىك بولۋعا ۇمتىلۋ، قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جۇرگىزۋ، باتىلدىقپەن جاڭالىق اشۋ، اتاق - ابىرويعا بەرىلمەۋ، ۇلەس قوسۋعا پەيىل بولۋ.

2020 - جىلى 11 - ايدىڭ 24 - كۇنى وتكىزىلگەن مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرلەرىن جانە وزات قىزمەتكەرلەردى ماداقتاۋ - سيلاۋ جينالىسىندا باس شۋجي شي جينپيڭ ەڭبەك ەرلەرى رۋحىنىڭ، ەڭبەك رۋحىنىڭ، ۇستا رۋحىنىڭ تەرەڭ ٴمانىن ەگجەي - تەگجەيلى تۇجىرىمداپ، ەڭبەك ەرى رۋحى، ەڭبەك رۋحى، ۇستا رۋحى − بۇكىل پارتيانى، بۇكىل ەلدەگى ٴار ۇلت حالقىن بوران - شاشىنعا بوگەلمەي، ەرلىكپەن العا باسۋعا ىنتالاندىراتىن قۋاتتى رۋحاني قوزعاۋشى كۇش ەكەندىگىن اتاپ كورسەتىپ، ەڭبەك ەرى رۋحىن، ەڭبەك رۋحىن، ۇستا رۋحىن بارىنشا اسقاقتاتۋ كەرەكتىگىن باسا دارىپتەدى.

قىزمەت ورنىن ٴسۇيىپ، كاسىپتى قاستەرلەۋ، ۇزدىك بولۋعا ۇمتىلۋ − وزگەرمەيتىن كۇرەس جۇرگىزۋ قاسيەتى

ۇلىلىق قاراپايىمدىلىقتا، قاھارمان حالىقتان شىعادى.

پارتيامىز حالىقتى باستاپ توڭكەرىستىك كۇرەس جۇرگىزۋ بارىسىندا توپ - توپ «ەڭبەك قاھارماندارى» مولىنان شىقتى، «شەكارا وڭىردەگى جۇمىسشى» جاۋ جانكۇي سۋعا مالشىنعان ماقتالى مەشپەتىن كيىپ 2 مىڭ سەلتسي گرادۋستىق دومنا پەش الدىندا قىزمەت ىستەدى، كۇنى بويى تەرگە مالشىنسا دا شارشاپ - شالدىقتىم دەمەدى؛جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاننان كەيىن، ٴوز ىسىنە ٴوزى قوجايىن بولعان جۇڭگو جۇمىسشى تابى پارتيانىڭ قامىن ويلاپ، مەملەكەتتىڭ قيىنشىلىقتى شەشۋىنە كومەكتەسىپ، سوتسياليستىك توڭكەرىس جانە قۇرىلىس تاسقىنىنا بار كۇشپەن ات سالىستى، داچيڭداعى «قۇرىش ادام» ۋاڭ جينشي «20 جىل از ٴومىر سۇرۋگە رازى ەكەم، ٴىرى مۇناي الابىن اشۋعا جانىمدى سالامىن» دەپ ايبىندى سەرت بەردى؛

رەفورما جاساپ، ەسىك اشۋ دابىلى قاعىلدى، ەڭبەك ەرلەرى ٴداۋىر اۋقىمىندا قاسقايىپ تۇرىپ، ٴورىس اشا العا ۇمتىلدى، كاسىپ سالاسى جۇمىسشىسى شۇي جىنچاۋ جۇك قورابىن تيەۋدە - تۇسىرۋدە ارت - ارتىنان 6 رەت دۇنيە ٴجۇزى رەكوردىن جاڭالاپ، دۇنيە ٴجۇزىن تاڭ قالدىرعان «جىنچاۋ ونىمدىلىگىن» جاراتتى؛

پارتيا 18 - قۇرىلتايى جۇڭگوشا سوتسياليزمنىڭ جاڭا ٴداۋىرىن باستادى، بارعان سايىن كوبەيگەن ٴبىلىمدى، شەبەر، جاڭالىق اشا بىلەتىن ەڭبەكشىلەر جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى ارمانىن جۇزەگە اسىرۋ ٴۇشىن كۇرەس جاسادى، «عارىش جابدىقتارىن دانەكەرلەۋشى التىن قول مايتالمان» گاۋ فىڭلين ىلگەرىندى - كەيىندى 90 نان استام راكەتانىڭ «وزەگىن» دانەكەرلەپ، عارىشتا دانەكەرلەۋ بويىنشا 200 دەن استام تۇردە قيىندىقتان قامال الىپ، عارىش، اۋە سالاسىنداعى «ٴىرى ەل ۇستاسىنا» اينالدى؛

...

ەڭبەك ەرلەرىنىڭ بويىنان باستان - اياق ساباقتاسقان كۇشتى قوجايىندىق كاسىپكەرلىك ىسكەرلىك جانە جاۋاپكەرشىلىك سەزىم، اسقار شىڭعا باتىلدىقپەن شىعاتىن بەرىك جىگەر جانە مويىماس قاسيەت، ەڭبەكتى ارداقتايتىن، قىزمەتتىڭ تالابىنان شىعاتىن وسكەلەڭ قاسيەت ايگىلەندى.

1950 - جىلدان قازىرگە دەيىن ەلىمىز ىلگەرىندى - كەيىندى 16 رەت ماداقتاۋ - سيلاۋ جينالىسىن اشتى، ماداقتالىپ - سيلانعان مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرلەرى مەن وزات قىزمەتكەرلەر 30 مىڭ ادام - رەتتەن استى.

مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرى، جۇڭتيە 4 - بارلاۋ − جوبالاۋ ورنى توبى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ينجەنەرى شياۋ ميڭچيڭنىڭ قاراۋىنشا «ٴبىر ونەرگە دەن قويساڭ، سول ونەردىڭ مامانى بولاسىڭ؛ ٴبىر كاسىپتى زەيىن سالا ىستەسەڭ سول كاسىپتەن ناتيجە شىعاراسىڭ»، بۇل ەڭبەك ەرلەرىن ۋاكىل ەتكەن ەڭبەكشىلەر باستان - اياق تاباندى بولاتىن اۋەلگى ماقسات.

قىزمەت ىستەگەنىنە 30 جىلعا تاياعان شياۋ ميڭچيڭ ٴبىر قاراپايىم تەحنيك قىزمەتكەردەن مەملەكەتتىك ينجەنەريا بارلاۋ - جوبالاۋدىڭ ۇستاسىنا اينالىپ، ۇجىمدى باستاپ «ون مىڭ شاقىرىمدىق چاڭجياڭداعى ٴبىرىنشى تۋنەل» ۋحان - چاڭجياڭ تۋنەلىنەن «دۇنيە جۇزىندەگى تۇڭعىش جوعارى جىلدامدىقتى پويەز سۋ استى قالقان قۇرىلىمدى تۋنەلىنە» دەيىن، گۋاڭجوۋ - شىنجىن - شياڭگاڭ جوعارى جىلدامدىقتى تەمىر جولى شىزىياڭ تۋنەلى سياقتى 60 تان استام ٴىرى تيپتى سۋ استى تۋنەلىن زەرتتەدى جانە جوبالادى، جوبالاعان كوپتەگەن تۋنەلدەرى بۇكىل ەلدەگى، اۋەلى، دۇنيە جۇزىندەگى ەڭدەر كەرەمەتىن جاراتتى.

ٴداۋىر وزگەرسە دە كۇرەس جاساۋ قاسيەتى ماڭگى وزگەرمەيدى.

قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جۇرگىزۋ، باتىلدىقپەن جاڭالىق اشۋ − وزگەرمەيتىن كۇرەس جاساۋ ىنتاسى

سوتسياليزم ىستەۋمەن كەلگەن، جاڭا ٴداۋىر كۇرەسپەن كەلگەن.

2013 - جىلدان بۇرىن ەلىمىز 2000 توننادان اساتىن ٴىرى تيپتى شىنجىر تاباندى كراندى تۇگەلدەي يمپورت ەتەتىن، باعاسى، ساتىپ العاننان كەيىنگى قىزمەت وتەۋ سياقتىلاردا باسقالارعا باعىنىشتى بولاتىن. جۇڭگونىڭ ٴوزىنىڭ «ەرەن كرانىن» جاساپ شىعۋ شۇيگۇڭ توبىنىڭ اعا ينجەنەرى سۇن ليدىڭ ارمانى ەدى.

2013 - جىلى سۇن لي مەن ۇجىمنىڭ بار كۇشپەن قامال الۋىنىڭ ارقاسىندا 4000 توننالىق شىنجىر تاباندى كران شاندۇڭنىڭ يانتايىندا ٴساتتى جاسالىپ، تۇڭعىش رەت بوي كورسەتىپ، ەلىمىزدىڭ ەرەسەن اۋىر توننالىق شىنجىر تاباندى كراندى زەرتتەپ اشۋ، ٴوندىرۋ سالاسىندا قامال الۋدى جۇزەگە اسىردى. وسى جابدىقتا قۇرامالاۋ، توپتاۋ جوباسى جاسامپازدىقپەن پايدالانىلىپ، ەل ىشىندەگى كوپ ٴتۇرلى تەحنيكالىق اقتاڭداقتىڭ ورنى تولدىرىلدى.

«وسى ارمان ٴۇشىن ٴبىز تۇپ - تۋرا 23 جىل كۇرەس جاسادىق» دەدى سۇن لي.

جاڭالىق اشۋ − ٴدال ەڭبەك ەرى رۋحىنىڭ ۇزدىكسىز دامۋىنىڭ، ۋاقىتپەن بىرگە ىلگەرىلەۋىنىڭ داۋىرلىك ٴمانى سانالادى.

«جاڭالىق اشۋ تانىمىن كۇشەيتىپ، جاڭالىق اشۋ ويىن جەتىلدىرىپ، قاجىرلىلىقپەن جاڭالىق اشاتىن باتىلدىق، ەلدەن بۇرىن ۇمتىلاتىن ارىن، شارىقتاي ورگە ۇمتىلاتىن جىگەر كورسەتۋ كەرەك». 2020 - جىلى 11 - ايدىڭ 24 - كۇنى مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرلەرىن جانە وزات قىزمەتكەرلەردى ماداقتاۋ - سيلاۋ جينالىسىندا، باس شۋجي شي جينپيڭ ەڭبەكشىلەرگە وسىلاي دەپ ۇندەۋ تاستادى.

مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرى شۋە يىڭ جۇڭحاڭ ونەر كاسىبى شي - ان ۇشاق ونەركاسىبى شەكتى سەرىكتەستىگىنەن كەلگەن، 1992 - جىلدان باستاپ حالىقارالىق اۆياتسيا جاساۋ سەلبەستىك نىسانى − تىك قۇيرىق قاناتتى قۇراستىرىپ وندىرۋگە قاتىناسقان. ۇشاقتاعى ٴاربىر زاكليەپكانىڭ ەڭ ساپالى، كورىنىسىنىڭ ەڭ ادەمى بولىپ شىعۋى ٴۇشىن ول جانە ونىڭ قىزمەتتەستەرى جۇمىس ٴادىسى مەن تەحنولوگيالىق بارىستى ۇزدىكسىز كۇش سالا جاقسارتتى، ىلگەرىندى - كەيىندى تابىستاعان 7000 نان استام ساپالى تىك قۇيرىق قانات حالىقارالىق اۆياتسيا جاساۋ - سەلبەستىك كاسىپورنىنىڭ ايرىقشا مويىنداۋىنا يە بولعان.

مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرى جۋ شىجيە جىجياڭ ولكەسى حايگاڭ توبى نيڭبو بەيلۇن 3 - جۇك قوراپتاۋ پورتى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ اسپا كران شوفەرى، وسى جۇمىسپەن شۇعىلدانعان 20 نەشە جىلدان بەرى ول قىزمەت ورنىنان تاپجىلماي، باتىلدىقپەن جاڭالىق اشتى، ونىڭ اتىمەن اتالعان اسپا كران جۇرگىزۋ ٴادىسى دە قازىر 0.3 نۇسقاسىنا دەيىن جاڭالاندى.

...

مەملەكەتتىك باس جۇمىسشى ۇيىمى زەرتتەۋ كافەدراسىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى لي رۇي - ي مىنالاردى ٴبىلدىردى: ەڭبەك ەرى رۋحى ٴداۋىردىڭ دامۋىنا ىلەسە ۇزدىكسىز وزگەرىپ، امالياتتىق تالابى بارعان سايىن جوعارىلاپ، جەتەكشىلىك ەتۋ قۇنى بارعان سايىن زورايادى، جاڭالىق اشۋ تانىمىن كۇشەيتۋدى، جاڭالىق اشۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋدى ونان ارى باسا دارىپتەيدى.

اتاق - ابىرويعا بەرىلمەۋ، ۇلەس قوسۋعا پەيىل بولۋ − وزگەرمەيتىن كۇرەس جۇرگىزۋ ستيلى

ٴبىر ميكرومەتر دەگەنىمىز قانشالىق جىڭىشكە؟ ٴبىر تال شاشتىڭ الپىستان بىرىندەي!

قالىپتىڭ دالدىك دارەجەسىن ٴبىر ميكرومەتر ىشىندە يگەرۋ مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرى، ۋشي ۋييان جارنا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ اعا تەحنيگى چىن لياڭنىڭ تاماشا ونەرى.

«جانە دە ٴبىراز دەن قويساق، ٴبىر ميكرومەترلىك دالدىك دارەجەسىنە ٴتىپتى دە جاقىنداي تۇسەمىز!»، ٴار رەتكى سىن - سايىسقا اناعۇرلىم جاقسى توتەپ بەرۋ ٴۇشىن چىن لياڭ وزىنە وسىنداي قىزمەت ولشەمىن بەلگىلەدى.

ٴوز قىزمەتىن تياناق ەتۋ، اتاق - ابىرويعا بەرىلمەۋ، قىزمەت ورنىن ٴسۇيىپ، ۇلەس قوسۋ، مىنە بۇل سان ۇرپاق ەڭبەك ەرلەرىنىڭ كۇرەس جاساۋ ستيلى.

يە جىچىڭ جىجياڭ ولكەسىنىڭ ەڭبەك ەرى، گوۋاڭ ۋىنجوۋ قالاسى دۇڭتوۋ رايونى ەلەكتر جەتكىزۋ سەرىكتەستىگى جەلى ورناتۋ اترەتىنىڭ باستىعى، 1986 - جىلى قىزمەتكە قاتىناسقاننان بەرى ەلەكتر تورابى قۇرىلىسىنىڭ ٴبىرىنشى شەبىندەگى قىزمەت ورنىندا تابانى كۇرەكتەي 35 جىل ىستەدى.

ەلەكتر تورابى قۇرىلىسى مىندەتى ەرەسەن اۋىر مەزگىلدە ول ٴار كۇنى تاڭ اتقاننان كەش باتقانعا دەيىن تىنىم المادى، تاۋ اسىپ، سۋ كەشىپ، مەرەكە - مەيرام، دەمالىستان باز كەشىپ، قۇرىلىس اترەتى مۇشەلەرىمەن بىرگە ەلەكتر سىمىن تارتتى، ەلەكتر باعاناسىن ٴتىزدى، ورناتتى... ٴبىر ىستەگەندە تۇزدە 10 نەشە ساعات ٴجۇردى. «ازىراق جاپا شەكسەڭ، شارشاساڭ ەشتەمە ەتپەيدى، ماڭىزدىسى، ٴاربىر جۇمىس مىندەتىن ۋاعىندا ساپاسىنا، سانىنا كەپىلدىك ەتە وتىرىپ ورىنداۋ» دەدى ول.

ۇلىلىق قاراپايىمدىلىقتان تۋادى، قاراپايىمدىلىق ۇلىلىقتى جاراتادى.

«تەك عانا قاجىماي - تالماي كۇرەس جاساعاندا عانا، باقىت جاراتىپ، ارماندى جۇزەگە اسىرۋعا بولادى». مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرى، جۇڭتيە 1 - مەكەمەسى 5 - سەرىكتەستىگىنىڭ اعا ولشەۋشىسى باي جىيۇڭ تەبىرەنگەن سەزىممەن وسىلاي دەدى. قاراپايىم ٴبىر تەحنيكتەن «شەبەر ولشەۋشىگە» دەيىن، 20 نەشە جىلدىق كاسىپتىك ومىرىندە ول باستان - اياق «قايسى سالادا ىستەسە سول سالانى ٴسۇيۋ، قايسى سالانى زەرتتەسە سونىڭ مامانى بولۋ» رۋحىمەن ٴۇن - ٴتۇنسىز ٴبىرىنشى شەپكە تامىر تارتىپ، ادام ومىرىندەگى وزىنەن اسۋدى ۇزدىكسىز جۇزەگە اسىردى. ول جانە ونىڭ ۇجىمىنداعىلار ٴدال ولشەگەن لەنيا جۇڭگو جوعارى جىلدامدىقتى پويەزى قاتىناۋ ارالىعىنىڭ وننان ٴبىر بولەگىن يەلەدى.

ەڭبەك بار باقىتتىڭ قاينارى. جاڭا داۋىرگە وتكەننەن بەرى ەلىمىزدىڭ جۇمىسشى تابى مەن قالىڭ ەڭبەكشى بۇقاراسى جۇڭگو ارمانىن جۇزەگە اسىرۋ ۇلى ۇردىسىندە قايسارلىقپەن كۇرەس جاساپ، ۇزدىك بولۋعا ۇمتىلىپ، ەرلىكپەن شىڭعا شىعىپ، جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋدىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە جەتۋدە، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ شەشۋشى شايقاسىن جۇرگىزۋدە نەگىزگى قوسىندىق رولدارىن ساۋلەلەندىرىپ، اقىل - پاراساتتارى مەن ماڭداي تەرلەرى ارقىلى ەڭبەك داڭقتى، ٴبىلىم ارداقتى، دارىندىلار باعالى، جاسامپازدىق ۇلى دەيتىن قوعامدىق سالتتى قالىپتاستىرىپ، «جۇڭگو ارمانى. ەڭبەك ارداقتى» جاڭا تاراۋىن جازدى.

تاريحتى حالىق جاراتقان، ەڭبەك بولاشاق اشادى. ەڭبەك ەرى رۋحىنىڭ شابىتتاندىرۋىمەن سان مىڭداعان ەڭبەكشىلەر ٴوز قىزمەت ورىندارىندا باس الماي قاجىرلىلىقپەن ىستەپ، وزدەرىنىڭ قاجىماس ەڭبەكتەرىمەن ەرلىكپەن العا ىلگەرىلەپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋعا تاسقىنداعان كۇش - قۋات ۇيىستىرۋدا.

شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 9 - ايدىڭ 20 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى