باس بەتكە قايتۋ | 中文 ىلە اقپارات تورابىنا حوش كەلدىڭىزدەر!
جەر شارى تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرايىق
2021-10-14 15:02:50     كورىلىم:رەت كەلۋ قاينارى:تيانشان تورى  جاۋاپتى رەداكتور:جازيرا بولاتباي قىزى

− ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ «ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى شارتىنىڭ» 15 - رەتكى شارت جاساسۋشى جاقتار جينالىسىنىڭ باسشىلار باس قوسۋىندا سويلەگەن ارقاۋ ءسوزى جونىندە

حالىق گازەتىنىڭ شولۋشىسى


10 - ايدىڭ 11 - كۇنى «ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى شارتىنىڭ» 15 - رەتكى شارت جاساسۋشى جاقتار جينالىسى كۇنميڭدە اشىلدى، 140تان استام شارت جاساسۋشى جاقتان جانە 30دان استام حالىقارالىق قۇرىلىم مەن ۇيىمنان جيىنى 5000نان استام ۋاكىل ينتەرنەت جەلىسى جانە ينتەرنەت جەلىسىنەن تىس ۇشتاسقان تاسىلمەن جينالىسقا قاتىناسىپ، الەمدىك ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن جونگە سالۋدىڭ جاڭا ستراتەگياسىن بىرگە اقىلداسىپ، الەمدىك ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن جونگە سالۋدىڭ جاڭا ءۇردىسىن بىرگە باستادى.

”حالىقارالىق قوعام سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، ويدى ءبىر ارناعا شوعىرلاندىرىپ، كۇشتى ءبىر اراعا جۇمساپ، جەر شارى تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرۋ كەرەك“. «ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى شارتىنىڭ» 15 - رەتكى شارت جاساسۋشى جاقتار جينالىسىنىڭ باسشىلار باس قوسۋىندا ءتوراعا شي جينپيڭ بەينە ەكران تاسىلىمەن ارقاۋ ءسوز سويلەپ، ادامزاتتىڭ باياندى دامۋىن جەبەۋ بيىگىندە تۇرىپ، ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن قورعاۋدىڭ، جەر شارى تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرۋدىڭ كەلەلى ماڭىزىن تەرەڭدەي شەشىپ ءتۇسىندىرىپ، ادامزاتتىڭ جوعارى ساپالى دامۋ جاڭا ساپارىن باستاۋ جونىندەگى 4 ءتۇرلى قۋاتتاماسىن ايقىن العا قويىپ، جۇڭگونىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىنىڭ ناقتى شارالارىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتەتىندىگىن سالتاناتپەن جاريالادى، بۇل ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ءىرى ەل كوسەمىندىك دۇنيە جۇزىلىك كوز اياسى مەن جاھاندىق ىنتا - ىقىلاسىن تولىق ايگىلەپ، جۇڭگونىڭ الەمدىك ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىنىڭ ات سالۋشىسى، ۇلەسكەرى، جەتەكشىسى رەتىندەگى بەلسەندى ىسكەرلىگى مەن تاريحي جاۋاپكەرشىلىگىن تولىق كورسەتىپ، حالىقارالىق قوعامدا جاپپاي ۇندەستىك جانە تەرەڭ تولعانىسىن تۋدىردى.

”الەمدەگى ءاربىر جان يەسى ءوزىنىڭ جاراستىلىعىمەن تۋىندايدى، ءوزىنىڭ نارىمەن ەسەيىپ - ەرجەتەدى“. جەر شارى ادامزاتتىڭ بىرگە تۇرمىس كەشىرەتىن جانە قورعايتىن مەكەنى، ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى جەر شارى تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسىنىڭ جان تامىرى جانە ءتۇبىرلى نەگىزى، ول جەر شارىن تىرشىلىك تىنىسىنا بولەيدى، سونداي - اق ادامزاتتىڭ ءومىر ءسۇرۋى مەن دامۋىنىڭ دا نەگىزى. ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن قورعاۋ جەر شارى مەكەندى قورعاپ، ادامزاتتىڭ باياندى دامۋىن جەبەۋگە پايدالى. 1972 - جىلى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى ادامزات قورشاعان ورتاسى ءماجىلىسىن اشتى، ماجىلىسكە قاتىناسقان ەلدەر «ادامزات قورشاعان ورتاسى جارناماسىنا» بىرگە قول قويىپ، ورگانيزمدەر بايلىعىن قورعاۋدى 26 ءتۇرلى پرينسيپتىڭ ىشىنە ەنگىزدى. 1993 - جىلى «ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى شارتى» رەسمي كۇشىنە ەندى، شارت ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن قورعاۋ، ونىڭ قۇرامداس بولىگىن باياندى پايدالانۋ جانە تۇقىم قۋالاۋ بايلىعىن پايدالانۋدان تۋىنداعان پايدانى ءادىل، ۇيلەسىمدى ءبولىسۋ سىندى 3 ۇلكەن نىسانانى تۇراقتاندىرىپ، الەمدىك ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن قورعاۋدىڭ جاڭا ءداۋىرىن اشتى. كۇنميڭ جينالىسى ”ەكولوگيالىق وركەنيەت: جەر شارى تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرۋدى“ نەگىزگى تاقىرىپ ەتىپ، ”2020 - جىلدان كەيىنگى الەمدىك ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى جۇلگەسىن“ جاساۋدى ىلگەرىلەتىپ، بولاشاقتاعى الەمدىك ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن قورعاۋعا نىسانا بەلگىلەدى، جول ايقىندادى، مۇنىڭ الەمدىك ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن جونگە سالۋدىڭ تىڭ ساتىعا قادام تاستاۋىن ىلگەرىلەتىپ، الەمدىك قورشاعان ورتانى جونگە سالۋعا جاڭا قوزعاۋشى كۇش ۇستەيتىندىگى داۋسىز.

قازىرگى ۋاقىتتا الەمدەگى تۇرلەردىڭ جويىلۋى تەز قارقىن الىپ، ورگانيزمدەر الۋان تۇرلىلىگىنىڭ جوعالۋى مەن ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ ازعىنداۋى ادامزاتتىڭ ءومىر ءسۇرۋى مەن دامۋىنا ەلەۋلى حاۋىپ - قاتەر ءتوندىردى. مىنانى، ءسوز جوق، سەرگەكتىكپەن تاني ءبىلۋىمىز كەرەك: ادامزات ءبىر تۇتاس تۇلعا، جەر شارى ءبىر مەكەن. ادامزات تابيعاتتى دوستىقپەن قورعاسا، تابيعات تا جومارتتىقپەن قارىمجى قايتارادى؛ ادامزات تابيعاتتى دورەكىلىكپەن تالان - تاراجىلاسا، تابيعاتتىڭ جازاسى دا راقىمسىز بولادى. تاماشا ەكولوگيالىق ورتا − ءارى تابيعي بايلىق، ءارى ەكونوميكالىق بايلىق، ول ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ كومەسكى كۇشى مەن تەبىنىنە سايادى. جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى الەمدىك دامۋعا كەسىرىن تيگىزدى، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كەڭەستىك ءتارتىبىن ىلگەرىلەتۋ اناعۇرلىم زور سىن - سايىسقا ءدوپ كەلدى، ەكونوميكانى قالپىنا كەلتىرۋ جانە قورشاعان ورتانى قورعاۋ سىندى ەكى كەلەلى مىندەت الدىندا، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەر كومەك پەن قولداۋدى ءتىپتى دە قاجەت ەتىپ وتىر. تەك جەر شارى تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرعاندا عانا، ءار ءتۇرلى الەمدىك سىن - سايىستارعا توتەپ بەرىپ، تاماشا جەر شارى مەكەندى بىرگە قۇرۋعا بولادى. ءتوراعا شي جينپيڭ ”ادام مەن تابيعات جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرەتىن جەر شارى مەكەندى قۇرۋىمىز كەرەك“، ”ەكونوميكا مەن قورشاعان ورتا سايكەستى بىرگە ىلگەرىلەيتىن جەر شارى مەكەندى قۇرۋىمىز كەرەك“، ”دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەل بىرگە داميتىن جەر شارى مەكەندى قۇرۋىمىز كەرەك“ دەپ ايقىن العا قويدى، بۇل ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرەتىندىگىن تەرەڭ اشىپ كورسەتكەندىك، جاسىل تاۋ، تۇنىق سۋ − باعالى بايلىق دەگەندى ىشكەرىلەي يگەرگەندىك، ورتاق سىن - سايىستار جاعدايىندا، ءسوز جوق، بىرگە دامۋدى جەبەۋدى، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قول ۇستاسا قۇرۋدى تەرەڭ باعامداعاندىق بولىپ، جەر شارى تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرۋدىڭ بەتالىسى مەن جولىن ايقىنداپ بەردى.

ۇلى تابيعات − ادامدى قامتىعان تىرشىلىك اتاۋلىنىڭ بەسىگى، ادامزاتتىڭ ءومىر ءسۇرۋىنىڭ، دامۋىنىڭ نەگىزگى شارتى. ادام مەن تابيعات جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرەتىن جەر شارى مەكەندى بىرگە قۇرۋ ءۇشىن، ءبىز تابيعاتتى قادىرلەۋ، ودان يمەنۋ سەزىمىمەن تابيعاتقا قۇرمەت ەتىپ، تابيعاتقا ۇيلەسىپ، تابيعاتتى قورعاپ، ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ءومىر ءسۇرۋ جولىن قاراستىرىپ، ادام مەن تابيعات جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرەتىن جاڭا ارنانىڭ قالىپتاسۋىن ىلگەرىلەتىپ، جان - جانۋار جاراسىمدى ءومىر سۇرەتىن كورىكتى مەكەندى بىرگە قۇرۋىمىز كەرەك. ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ دەگەنىمىز وندىرگىش كۇشتەردى قورعاۋ، ەكولوگيالىق ورتانى جاقسارتۋ دەگەنىمىز وندىرگىش كۇشتى دامىتۋ، بۇل قاراپايىم اقيقات. ەكونوميكا مەن قورشاعان ورتا سايكەستى بىرگە ىلگەرىلەيتىن جەر شارى مەكەندى قۇرۋ ءۇشىن، ءبىز تابيعات زاڭدىلىعى ارقىلى بارلىق جان - جانۋاردى تىرشىلىككە يە ەتىپ، تابيعاتتى قورعاۋدان دامۋ ورايىن ىزدەپ، جاسىل دامۋ ءتاسىلىن جەدەل قالىپتاستىرىپ، ەكونوميكالىق دامۋ مەن قورشاعان ورتانى قورعاۋ جاعىندا بىردەي جەڭىسكە جەتۋدى جەبەپ، تاماشا ەكولوگيالىق ورتانى الەمدىك ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ باياندى دامۋىنىڭ تىرەگىنە اينالدىرۋىمىز كەرەك. 100 جىلدىق وزگەرىس پەن عاسىرلىق ىندەت ارالاسىپ، قاباتتاسقان جاعدايدا ءار ەل حالقىنىڭ بەيبىتشىلىك پەن دامۋعا دەگەن تىلەگى بارعان سايىن ارتىپ، ادىلدىككە، تۋراشىلدىققا دەگەن ءۇنى ونان ارى كۇشەيىپ، سەلبەسىپ بىرگە يگىلىككە كەنەلۋگە دەگەن تالپىنىسى اناعۇرلىم بەكەمدەلە ءتۇستى. دۇنيە جۇزىندەگى ەلدەر بىرگە داميتىن جەر شارى مەكەندى قۇرۋ ءۇشىن، ءبىز ىنتىماقتى كۇشەيتىپ، ۋاقىتشا قيىنشىلىقتى بىرگە جەڭىپ، دامۋدى الدىڭعى ورىنعا قويۋعا تاباندى بولىپ، حالىقتى وزەك ەتۋگە تاباندى بولىپ، جالپىعا ءتيىمدى، سيىسىمدى بولۋعا تاباندى بولىپ، جاڭالىق اشۋ ارقىلى دەم بەرۋگە تاباندى بولىپ، ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرۋىنە تاباندى بولىپ، ارەكەت باعدارىنا تاباندى بولىپ، اناعۇرلىم قۋاتتى، جاسىل، اقاۋسىز الەمدىك دامۋدىڭ جۇزەگە اسۋىن ىلگەرىلەتىپ، دامۋ جەتىستىگىمەن، تاماشا ەكولوگيامەن ءار ەل حالقىنا ءتىپتى دە كوپ، ءتىپتى دە ءادىل تۇردە تيىمدىلىك جەتكىزۋىمىز كەرەك.

”ادام جاسىل تاۋدى ارداقتاسا، جاسىل تاۋ، ءسوز جوق، ادامنىڭ ءۇمىتىن اقتايدى. ەكولوگيالىق وركەنيەت − ادامزات وركەنيەتى دامۋىنىڭ تاريحي بەتالىسى“. ءارقايسى جاقتار قول ۇستاسىپ، ەكولوگيالىق وركەنيەت ۇستانىمىن بەرىك ۇستانىپ، ۇرپاقتارعا جاۋاپتى بولۋ بيىگىندە تۇرىپ، بۇرىن بولماعان ۇلى ماقسات پەن ارەكەت ارقىلى ءبىر نيەتپەن كۇش قوسىپ، باتىلدىقپەن جاۋاپكەرشىلىك ارقالاساق بولعانى، ءسوزسىز، جەر شارى تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرا الامىز، تازا دا كورىكتى دۇنيە ءجۇزىن بىرگە قۇرا الامىز.

(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 10 - ايدىڭ 12 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)