− ٴتوراعا شي جينپيڭ باستاماشىلدىقپەن دارىپتەگەن الەمدىك باسقارۋ كوزقاراسى دۇنيە جۇزىنە تەرەڭ وي سالدى

بۇل حالىقارالىق ٴتارتىپ جەدەل رەتتەلگەن وزگەرىس ٴداۋىرى، بۇل ادامزات وركەنيەتىنىڭ دامۋىنداعى، بىرتىندەپ كەمەلدەنۋىندەگى شەشۋشى ٴسات.

دۇنيە جۇزىنە كوز سالساق، ٴىرى ەلدەردىڭ تارتىسى شيەلەنىسىپ، ٴداستۇرلى حاۋىپسىزدىك پەن ٴداستۇرلى ەمەس حاۋىپسىزدىك ماسەلەسى ارالاسىپ، ەكونوميكانىڭ قالپىنا كەلۋى دارمەنسىز كۇيگە ٴتۇسىپ، الەمدىك، جۇيەلىك حاۋىپ - قاتەردىڭ تولعاعى جيىلەپ، الەمدىك باسقارۋدىڭ قىزىل سيفرى كۇن سايىن جوعارىلاپ، ادامزات قوعامى تاعى دا جول ايىرىعىنا كەلىپ، جاڭا ۇستانىممەن جول باستاۋعا ۇندەدى.

ادامزاتتىڭ العا باسۋىنا تالپىنىپ، دۇنيە ٴجۇزىنىڭ ۇلى بىرلىگىنە ۇمتىلدى. بۇرىن بولىپ كورىلمەگەن قاتاڭ سىن - سايىستار الدىندا، مەملەكەت ٴتوراعاسى شي جينپيڭ دارقان پەيىل ۇستانىپ، بىرگە اقىلداسۋ، بىرگە قۇرۋ، بىرگە يگىلىكتەنۋ سىندى الەمدىك باسقارۋ كوزقاراسىن باستاماشىلدىقپەن دارىپتەپ، ادامزاتتىڭ ورتاق سىن - سايىستارىن شەشۋگە جاڭا وي جەلىسىن اشىپ، جاڭا جول ىزدەپ، دۇنيە ٴجۇزىنىڭ باياندى بەيبىتشىلىگى مەن دامۋىن، گۇلدەنۋى مەن العا باسۋىن ىلگەرىلەتۋ ٴۇشىن يدەيالىق وي ازىرلەدى.

باتىلدىقپەن جاۋاپكەرشىلىك ارقالاپ، ٴداۋىر سۇراۋىنا جاۋاپ بەردى

«دۇنيە جۇزىندەگى ٴار ەل تاعدىرلاس الىپ كەمەگە مىنگەن، اساۋ تولقىنداردان ٴوتىپ، نۇرلى بولاشاققا بەت الۋ ٴۇشىن، ٴسوز جوق، قيىندىقتى بىلەك بىرىكتىرە جەڭۋ كەرەك، الدە بىرەۋدى تەڭىزگە تاستاۋعا ۇرىنۋشىلىق قاشان دا قابىل الىنبايدى».

2022 - جىلى 4 - ايدا ٴتوراعا شي جينپيڭ بو - اۋ ازيا تالقى مىنبەرىنىڭ 2022 - جىلعى جىلدىق ٴماجىلىسىنىڭ اشىلۋ سالتىندا «الىپ كەمەگە بىرگە شىعۋ» دەگەن تەڭەۋدى جالعاستىرا قولدانۋ ارقىلى ۇزاق ۋاقىت جاھاندانۋ بارىسىن باستان كەشىرگەن دۇنيەدە ٴارقايسى ەلدەر بەينەتتە دە، زەينەتتە دە بىرگە بولادى، تەك تاعدىرلاس بولاتىن رەالدىقتى تەرەڭ تانىپ، بەينەتتى دە، زەينەتتى دە بىرگە وتكەرسە عانا قات - قابات سىن - سايىستاردى، حاۋىپ - قاتەرلەردى جەڭىپ، نۇرلى بولاشاققا بەت الادى دەپ وبرازدى ايقىن ٴتۇسىندىردى.

«دۇنيە ٴجۇزىنىڭ اشتى - تۇشتىنى بىرگە تاتۋىن جەبەۋ ٴۇشىن»، «سەنىمدى بەكەمدەپ، قيىندىقتى بىلەك بىرىكتىرە جەڭۋ»، «ادامزات بەينەت پەن زەينەتتى بىرگە وتكەرەتىن تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا»... ىندەت، حاۋىپسىزدىك سياقتى كوپتەگەن جاقتاعى سىن - سايىستار الدىندا، ٴتوراعا شي جينپيڭ تۇرلىشە حالىقارالىق ورتادا دۇنيە جۇزىندەگى ٴار ەلدى قول ۇستاسا نيەتتەس بولۋعا، ۋاقىتتىق قيىندىقتى بىرگە جەڭۋگە قايتا - قايتا ۇندەپ، قازىرگى ۋاقىتتاعى الەمدىك باسقارۋدىڭ قىزىل سيفرىن شەشۋگە ايقىن بەتالىس كورسەتتى.

كەزەكتە دۇنيە ٴجۇزىنىڭ وزگەرىسى، ٴداۋىردىڭ وزگەرىسى، تاريحتىڭ وزگەرىسى بۇرىن بولىپ كورىلمەگەن ۇلگىدە جۇرىلۋدە. بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ باس حاتشىسى گۋتتەرەس الەمدىك دامۋدىڭ «قىسىلتاياڭ ساتكە» جەتكەندىگىن ەسكەرتتى.

بۇكىل ادامزاتتىڭ ورتاق مۇددەسى مەن ورتاق قۇندىلىعىن شىعار ٴتۇيىن ەتكەن ٴتوراعا شي جينپيڭ تاريح زاڭدىلىعىن يگەرىپ، ٴداۋىر اعىمىنا ۇيلەسىپ، جاسامپازدىقپەن ٴبىرسىپىرا جاڭا ۇستانىمداردى، جاڭا باستامالاردى العا قويىپ، «دۇنيە جۇزىنە نە بولدى، ٴبىز قايتەمىز» دەگەن داۋىرلىك سۇراۋعا جۇڭگو جوباسىن ازىرلەدى.

«ٴبىز بىرگە اقىلداسۋ، بىرگە قۇرۋ، بىرگە يگىلىكتەنۋ سىندى الەمدىك باسقارۋ كوزقاراسىنا تاباندى بولىپ، الەمدىك ىستەردى ٴار ەل حالقى اقىلداسىپ ٴبىر جاقتى ەتۋگە تاباندى بولىپ، الەمدىك باسقارۋ ەرەجەسىنىڭ دەموكراتيالانۋىن بەلسەنە ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك»؛

«پىكىرلەسۋگە، قارسىلاسپاۋعا، قامال تۇرعىزۋعا ەمەس، قامالدى شاعۋعا، بايلانىستى ۇزۋگە ەمەس، توعىسۋعا، سيىسىمدى بولۋعا، قاقپايلاماۋعا تاباندى بولىپ، ٴادىل دە تۋراشىل بولۋ ۇستانىمى ارقىلى الەمدىك باسقارۋ جۇيەسىن جاڭارۋعا جەتەكتەۋ كەرەك»؛

«دۇنيە جۇزىندەگى ماسەلەلەر قىم - قۋىت، كۇردەلى، ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ شىعار جولى − كوپ جاقتىلىقتى قورعاپ جانە ونى امالياتتا ايگىلەپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ»؛

«تۇرلىشە مەملەكەتتەر، تۇرلىشە وركەنيەتتەر ٴوزارا قۇرمەت ەتۋ بارىسىندا بىرگە دامۋى، ورتاقتىققا ۇمتىلىپ، پارىقتى ساقتاۋ بارىسىندا سەلبەسىپ تەڭ يگىلىكتەنۋى كەرەك»...

سان رەتكى ٴتۇيىندى جەردى ٴداپ باسقان تۇسىندىرۋلەر سان رەتكى ادال دا شىنايى ۇندەۋ بولدى. ٴتوراعا شي جينپيڭ باستاماشىلدىقپەن دارىپتەگەن الەمدىك باسقارۋ كوزقاراسى ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ تۋىن بيىك ۇستاپ، الەمدىك باسقارۋ جۇيەسىنىڭ وزگەرىسىنە داۋىرلىك قوزعاۋشى كۇش ۇستەدى.

ٴوزارا قۇرمەت ەتىپ، ٴادىل دە تۋراشىل، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىكتەنەتىن جاڭاشا حالىقارالىق قارىم - قاتىناستىڭ ورناۋىن ىلگەرىلەتتى، جاڭالىق اشۋ، سايكەستى بولۋ، جاسىل بولۋ، اشىق بولۋ، بىرگە يگىلىكتەنۋ سىندى دامۋ ۇستانىمىن باستاماشىلدىقپەن دارىپتەدى، ورتاق، كەشەندى، سەلبەسكەن، باياندى حاۋىپسىزدىك كوزقاراسىنا تاباندى بولدى، تەڭ تۇرعىدا قۇرمەتتەۋ، ىنتىماقتاسا سەلبەسۋ سىندى ٴتارتىپ كوزقاراسىن امالياتتا ايگىلەدى، اشىق، توعىسپالى، ٴوزارا ٴتيىمدى، تەڭ ۇتاتىن سەلبەستىك كوزقاراسىن دارىپتەدى... تالاي جىلدان بەرى جۇڭگو الەمدىك باسقارۋدى كەمەلدەندىرۋگە ۇزدىكسىز اقىل - پاراسات قوسىپ، ۇزاق ۋاقىت بەيبىت بولاتىن، بىرگە گۇلدەنىپ - كوركەيەتىن جالپىعا ورتاق دۇنيە ٴجۇزىن قۇرۋعا بارعان سايىن ايقىندالعان اماليات جولىن كەسكىندەدى.

ٴتوراعا شي جينپيڭ باستاماشىلدىقپەن دارىپتەگەن الەمدىك باسقارۋ كوزقاراسى نەشە ٴجۇز جىلدان بەرگى حالىقارالىق ٴتارتىپ وزگەرىسىنىڭ ار جاعىنداعى ازۋلىلار السىزدەردى تارپا باس سالاتىن، بىرەۋگە بىرەۋ كۇن كورسەتپەيتىن كونە «دۇنيەگە كوزقاراسىنان» اسىپ ٴتۇسىپ، حالىقارالىق قارىم - قاتىناس نازارياسىنىڭ تىڭ دەڭگەيىن اشتى.

گرەتسيانىڭ بۇرىنعى زۇڭليى پاپاندرەۋ بىلاي دەدى: جۇڭگونىڭ الەمدىك باسقارۋ قۋاتتاماسى باي دا جان - جاقتى، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ ارقىلى جۇڭگونىڭ مۇددەسىن دۇنيە جۇزىندەگى ٴار ەلدىڭ مۇددەسىمەن بىرگە بايلانىستىرادى. حارۆارد داشۋەسى فايربانك جۇڭگونى زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ اعا زەرتتەۋشىسى روسس ترير بىلاي دەپ قارادى: ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن تۇعىرناما ەتكەن الەمدىك باسقارۋ جۇيەسى جۇڭگو مەن دۇنيە جۇزىندەگى ٴار ەل قاتىناسىنىڭ ۇزاق ۋاقىت دامۋى جونىندەگى ستراتەگيالىق تولعانىستى ايگىلەدى، سونداي - اق حالىقارالىق جۇلگەنىڭ جاڭا ٴتارتىبىنىڭ ورناۋىنا جاڭا قوزعاۋشى كۇش ۇستەدى.

ارمان تۇبىندە جۇزەگە اسادى، تەك قۇلشىنىس توقتاماسا بولعانى. «جۇڭگو ٴار ەلمەن بىرگە اقىلداسۋ، بىرگە قۇرۋ، بىرگە يگىلىكتەنۋ ۇستانىمىن بەرىك ۇستانىپ، سەلبەسۋ وي جەلىسىنە ىزدەنىس جاساپ، سەلبەسۋ ۇلگىسىندە جاڭالىق اشىپ، جاڭا جاعدايداعى كوپ جاقتىلىق امالياتىن ۇزدىكسىز بايىتۋدى قالايدى».

بريكس ەلدەرىنىڭ جاڭا دامىتۋ بانكەسى، ازيا نەگىزدىك قۇرىلعىلارعا قارجى قوسۋ بانكەسى سياقتى جاڭاشا حالىقارالىق قۇرىلىمداردىڭ اشىلۋىنان «بىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى» بىرگە قۇرۋدىڭ مول تابىسىنا دەيىن، جۇڭگو جوعارى ساپالى ٴتۇزىم سيپاتتى الەۋمەتتىك ونىممەن قامداۋ ارقىلى حالىقارالىق سەلبەستىكتىڭ جاڭا تۇعىرىن بەلسەنە قۇرىپ، ٴوزارا پايدا جەتكىزىپ، بىرگە يگىلىكتەنۋدىڭ «بالكۇلشەسىن» ۇزدىكسىز زورايتىپ، الەمدىك باسقارۋدىڭ ارتۋ مولشەرى رەفورماسىنىڭ جولىنا ىزدەنىس جاسادى.

كامبودجا پاتشالىق عىلىم اكادەمياسى حالىقارالىق قارىم - قاتىناستى زەرتتەۋ ورنىنىڭ باستىعى جين پيڭ بىلاي دەدى: الەمدىك باسقارۋدىڭ قىزىل سيفرى ۇزدىكسىز ۇلعايعان جاعدايدا، جۇڭگو كوپ جاقتىلىق پەن جاھاندانۋ سەنىمىن سەرپىلتىپ، اشىق تا كوپ نەگىزدىك دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىن ورناتۋدا، سيىسىمدىلىقپەن ارتاتىن جانە باياندى داميتىن جاڭا جول اشىپ، اناعۇرلىم تاماشا ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدا ايرىقشا ماڭىزدى رول اتقاردى.

كوپكە ورتاق دۇنيەدە جاراسىمدى سەلبەسۋدىڭ جاڭا جولىن اشتى

2022 - جىلى 5 - ايدىڭ 31 - كۇنى مومباسا - نايروبي تەمىر جولى سالىنعانىنا 5 جىل بولدى. ٴتوراعا شي جينپيڭ كوڭىل بولگەن وسى افريكانىڭ «گۇلدەنۋ جولى» جەرگىلىكتى بۇقاراعا كوركەم بولاشاققا بەتتەگەن ٴۇمىت تەرەزەسىن اشتى.

كەنيانىڭ گۇلىن، شايىن ەكسپورت ەتەتىن ساۋداگەرلەر اناعۇرلىم جوعارى ٴونىمدى، جىلدام تاسىمال تاسىلىنە يە بولدى؛ جاساۋشى ساۋداگەرلەردىڭ اينالىمعا ٴتۇسىرۋ وزىندىك قۇنى تومەندەدى، قامداۋ تىزبەگىنىڭ ونىمدىلىگى جوعارىلادى؛ كەنيا كوپتەگەن ەلمەن ۇلاستى، تۇتاستى جانە ەكونوميكا - ساۋدا بارىس - كەلىسى ۇزدىكسىز كۇشەيدى − «مەملەكەتتەردى تۇتاستىرىپ، گۇلدەنۋگە بەت الۋ» سىندى پويەز ۇرانى رەالدىققا اينالدى.

جۇڭگو جوباسى بىرگە دامۋدىڭ گۇلدەنۋ جولىن باستاماشىلدىقپەن دارىپتەدى.

«اسقاق مۇرات بولعاندا، دۇنيە كوپكە ورتاق بولادى»، سوناۋ 2000 نەشە جىلدىڭ الدىندا - اق جۇڭگونىڭ بۇرىنعى ٴدانىشپاندارى الەم ۇلى بىرلىگىنىڭ كەمەلدى كورىنىسىن تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىكپەن سۋرەتتەگەن، بۇل جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ جان تامىرىنا سىڭگەن رۋحاني تالپىنىسقا دا اينالدى.

«ٴار ەل بىرگە دامىسا عانا ناعىز دامىعاندىق بولىپ تابىلادى، كوپشىلىك بىرگە بايىسا عانا ناعىز بايىعاندىق بولىپ تابىلادى». «ادامزاتتىڭ باقىتقا تالپىنۋ جولىندا ٴبىر ەلدىڭ، ٴبىر ۇلتتىڭ دا قاعىس قالۋىنا بولمايدى». بۇل بۇگىنگى تاڭداعى جۇڭگولىقتاردىڭ ٴوز قۇلشىنىسىمەن اناعۇرلىم باقىتتى تۇرمىس جاراتۋمەن بىرگە، دۇنيە جۇزىندەگى ٴار ەلدىڭ بىرگە دامۋىن بار كۇشىمەن ىلگەرىلەتۋىنىڭ دە اۋەلگى ارمانى بولدى.

جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسى، جۇڭگو يمپورت - ەكسپورت تاۋارلار جارمەڭكەسى، جۇڭگو حالىقارالىق قىزمەت وتەۋ ساۋدا جارمەڭكەسى، جۇڭگو حالىقارالىق تۇتىنۋ بۇيىمدارى كورمەسى توڭىرەكتىڭ ٴتورت بۇرىشىنان كەلگەن قوناقتاردى، دوستاردى قارسى الدى؛ جۇڭگو − افريكا سەلبەستىك تالقى مىنبەرى، جۇڭگو − ورتا، شىعىس ەۆروپا مەملەكەتتەرى سەلبەستىك مەحانيزمى سياقتىلار ۇزدىكسىز تەرەڭدەدى، ناقتىلاندى؛ «ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى» جوعارى ساپادا بىرگە قۇرۋ شىعىس افريكادا العاشقى جوعارى جىلدامدىقتى تاس جول بولۋعا، مالديۆتا العاشقى تەڭىز اتتاعان ۇلكەن كوپىرى بولۋعا مۇمكىندىك جاسادى... دامۋدىڭ ورتاق تانىمىن ۇيىستىرىپ، دامۋدىڭ بىرىككەن كۇشىن توپتاپ، جۇڭگو دۇنيە جۇزىندەگى ٴار ەلمەن بىرگە ورتاق دامۋدىڭ «سيمفونياسىن» شىعانداتتى.

ىندەتتەن كەيىنگى داۋىردە وڭتۇستىك پەن سولتۇستىكتىڭ اراسىنىڭ ۇلعايىپ، دامۋ سەلبەستىگى قوزعاۋشى كۇشىنىڭ السىرەۋىنە قاراتا، ٴتوراعا شي جينپيڭ الەمدىك دامۋ باستاماسىن العا قويىپ، حالىقارالىق دامۋ سەلبەستىگىن جەبەپ، 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋعا جاڭا قوزعاۋشى كۇش ۇستەدى.

جۇڭگو جوباسى جاراسىمدى سەلبەسىپ بىرگە ٴومىر سۇرەتىن بەيبىتشىلىك ۇستانىمىن ايگىلەدى.

سان - ساناقسىز ٴداستۇرلى جانە ٴداستۇرلى ەمەس حاۋىپسىزدىك قاتەرى الدىندا، ٴتوراعا شي جينپيڭ تاياۋدا عانا الەمدىك حاۋىپسىزدىك باستاماسىن العا قويىپ، دۇنيە جۇزىندەگى ەلدەردى قارسىلاسپاي، قايتا پىكىرلەسەتىن، وداق قۇرماي، قايتا سەرىك بولاتىن، تەكەشە تىرەسپەي، قايتا بىرگە يگىلىكتەنەتىن جاڭاشا حاۋىپسىزدىك جولىمەن جۇرۋگە ۇندەپ، حالىقارالىق قاقتىعىستاردىڭ قاينارىن جويىپ، دۇنيە ٴجۇزىنىڭ باياندى تىنىشتىعىن جۇزەگە اسىرۋعا جاڭا بەتالىس ازىرلەدى.

الەمدىك حاۋىپسىزدىك باستاماسىنىڭ استارىندا مايەگى قالىڭ جۇڭگونىڭ «جاراسىمدى سەلبەسۋ» مادەنيەتى جاتىر. الەمدىك حاۋىپسىزدىك باستاماسى الەمدىك حاۋىپسىزدىك قىسپاعىن شەشەتىن جالپى تۇلعالىق وي جەلىسىن، جاراسىمدى سەلبەسۋ يدەياسىن، ديالەكتيكا قاعيداسىن قامتىپ، جۇڭگولىقتاردىڭ بەيبىتشىلىكتى قورعاۋعا شەبەر تاڭداۋلى ٴداستۇرلى اقىل - پاراسات ٴمانىن ايگىلەدى. «الەمدىك حاۋىپسىزدىك باستاماسى دۇنيە ٴجۇزىن اناعۇرلىم ورنىقتىرا تۇسەدى»، «دۇنيە ٴجۇزى اناعۇرلىم ٴادىل دە ۇيلەسىمدى جاڭاشا حاۋىپسىزدىك باسقارۋ جۇيەسىن ورناتۋ ٴۇشىن، الەمدىك حاۋىپسىزدىك باستاماسى بويىنشا ارەكەت ورىستەتۋى كەرەك»، الەمدىك حاۋىپسىزدىك باستاماسى حالىقارالىق قوعامنىڭ جاپپاي ٴۇن قوسۋىنا قول جەتكىزدى.

ۋكراينا داعدارىسى دۇنيە جۇزىنە اسەر ەتتى، جۇڭگو جاق باستان - اياق بەيبىتشىلىك جاعىندا تۇرىپ، دۇرىس پەن بۇرىستى تياناق ەتىپ، وبيەكتيۆتىك ادىلدىككە بويسۇنىپ، ىلگەرىندى - كەيىندى 5 تۇرعىسى مەن ادامگەرشىلىك داعدارىستى باسەيتەتىن 6 باستامانى العا قويىپ، داعدارىستى شەشىپ، جاعدايدى باسەيتۋگە جۇڭگو اقىل - پاراساتىن ارناپ، حالىقارالىق قوعامنىڭ، اسىرەسە، قالىڭ وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ بارىنشا تۇراقتاندىرۋىنا يە بولدى.

پالەستينا ماسەلەسىن شەشۋدەگى 4 ٴتۇيىندى قۋاتتامانى، ورتا شىعىستىڭ بەيبىتشىلىگىن، ورنىقتىلىعىن جەبەۋدەگى 5 ٴتۇيىندى باستامانى العا قويۋدان يراننىڭ يادرو ماسەلەسى جونىندەگى جالپى بەتتىك كەلىسىمدى قالپىنا كەلتىرىپ، ۋادەنى ورىنداۋ كەلىسسوزىن بەلسەندى ىلگەرىلەتۋگە دەيىن، سان - ساناقسىز قولامتالى ماسەلەلەر الدىندا، جۇڭگو باتىلدىقپەن بەيبىت تىلدەسۋ جاعىندا، ادىلدىك، تۋراشىلدىق جاعىندا تۇرىپ، حالىقارالىق قارىم - قاتىناس پەن الەمدىك باسقارۋعا ۇزدىكسىز قىمباتتى «جاراسىمدىلىق كۇشىن» ۇستەدى.

جۇڭگو جوباسى تىلدەسۋ، كەڭەسۋ سىندى قاتار تۇرۋ جولىن بەينەلەدى.

«دۇنيە جۇزىندە ماسەلەلەر كوبەيىپ ۇلعايا ٴتۇستى، الەمدىك سىن - سايىستار كۇن سايىن ارتا تۇسۋدە، مۇنى كەڭەسۋ، سەلبەسۋ ارقىلى شەشۋگە ٴتيىسپىز». 2020 - جىلى 9 - ايدا ٴتوراعا شي جينپيڭ بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى قۇرىلعاندىعىنىڭ 75 جىلدىعىن ەسكە الۋ باسشىلار باس قوسۋىندا حالىقاراداعى ىستەردى «كوپشىلىك اقىلداسىپ ىستەۋگە» ۇندەدى. وسى ٴبىر كوپ جاقتىلىقتى جۇڭگو بەينەلەۋى حالىقارالىق قارىم - قاتىناستىڭ دەموكراتيالانۋىنىڭ شىندىعىن ٴتۇسىندىرىپ، جۇڭگونىڭ حالىقارالىق باسقارۋ جۇيەسىنىڭ وزگەرىسىن ىلگەرىلەتۋدەگى تەرەڭ تولعانىسىن قامتىدى.

حالىقاراداعى وكتەمدىكتىڭ، سىڭار جاقتىلىقتىڭ كەراعار وزبىرلىعى الدىندا، ٴتوراعا شي جينپيڭ دۇنيە ٴجۇزىنىڭ كەلەشەك تاعدىرىن ٴار ەل بىرگە يگەرۋ تيىستىگىن، ناعىز كوپ جاقتىلىقتى امالياتتا ايگىلەۋ كەرەكتىگىن اتاپ كورسەتتى؛ «ٴبىر ەلدىڭ جەكە دارا يەمدەنۋى»، «بىرنەشە جاق بىرگە باسقارۋ» سىندى قاتە نىسايعا مەڭزەس، ٴتوراعا شي جينپيڭ «قاعيدانى حالىقارالىق قوعام بىرگە جاساۋى تيىستىگىن، ال كىمنىڭ بىلەگى جۋان، كۇشى مىعىم بولسا، سونىڭ ايتقانى ەسەپ بولماۋى كەرەكتىگىن، ٴتىپتى، قولدانىمپازدىقپەن، قوس ولشەممەن اينالىسىپ، ۇيلەسسە قولدانىپ، ۇيلەسپەسە تاستاۋعا بولمايتىندىعىن» اتاپ كورسەتتى؛ حالىقارالىق باسەكە، قاجالىس جوعارىلاپ، حالىقارالىق سەنىمدىلىك پەن سەلبەستىك جەمىرىلگەن جاعداي الدىندا، ٴتوراعا شي جينپيڭ ٴار ەلدى «ٴبىر - ٴبىرىن قۇرمەتتەۋدى، ٴوزارا سەنىمدىلىكتى الدىڭعى ورىنعا قويىپ، تىلدەسۋدەن، اقىلداسۋدان پايدالانىپ، ورتاقتىققا ۇمتىلىپ، پارىقتاردى ساقتاۋعا، ورتاقتىقتاردى شوعىرلاندىرىپ، ايىرماشىلىقتاردى جويۋعا تاباندى بولۋعا» ۇندەدى.

جۇڭگونىڭ الەمدىك باسقارۋ كوزقاراسى باستان - اياق پىكىرلەسۋگە، قارسىلاسپاۋعا، سيىسىمدى بولۋعا، قاقپايلاماۋعا تاباندى بولىپ، مۇددەلەر توعىسۋىن قۇلشىنا ۇلعايتىپ، ەڭ ۇلكەن سەنترلەس شەڭبەر سىزدى. افريكا وداعى كوميتەتىنىڭ بۇرىنعى ورىنباسار ٴتوراعاسى مۆەنچا بىلاي دەدى: ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ ٴادىل دە ۇيلەسىمدى حالىقارالىق ساياسي، ەكونوميكانىڭ جاڭا ٴتارتىبىن ورناتۋ جونىندەگى قۋاتتاماسى حالىقارالىق قوعامنىڭ جاپپاي قولداۋىنا يە بولدى.

تاعدىرلاس بولىپ، وركەنيەتتىڭ جاڭا تاراۋىن جازدى

جۋىقتا «تەرەزەنىڭ سىرتى كوك جۇلدىز» اتتى «عارىشتىق كينو» جەلىنى جاردى. شىنجوۋ −  13 تىڭ عارىشكەرى الەم كەڭىستىگىندە تۇرىپ، وزدەرىنىڭ نازارىنداعى وسى كورىكتى كوك ٴتۇستى عالامشاردى، ادامزاتتىڭ ورتاق ٴارى جالعىز مەكەنىن سۋرەتكە ٴتۇسىردى.

عارىشكەردىڭ نازارى ادامزاتقا تەرەڭ وي سالادى: شەكسىز دە شەتسىز الەمدە ادامزاتتى وسى كوك ٴتۇستى عالامشاردا باس قوسۋعا جازىپتى، بوران - شاشىندى بىرگە وتكەرىپ، قول ۇستاسا العا ىلگەرىلەپ، باقىتتى دا جاراسىمدى ادامزات وركەنيەتىن بىرگە جاساماۋعا سىلتاۋ جوق.

كوشپەلى بۇلت كوز الدىن توسسا دا قورىقپاي، بۇلتتى سىرىپ كۇندى كورۋگە شەبەر بولدى. ٴتوراعا شي جينپيڭ باستاماشىلدىقپەن دارىپتەگەن الەمدىك باسقارۋ كوزقاراسى تاعدىرلاس بولعان «بۇكىل ادامزاتتىق كوز ايانى» باستاپ، وزگەرىس پەن الاساپىراندىق ارالاسقان دۇنيە جۇزىنە بىرگە العا باسۋدىڭ رۋحاني بىرىككەن كۇشىن ۇيىستىردى.

ىندەتكە قارسى اتتانۋدىڭ حالىقارالىق سەلبەستىك بەتالىسىنا جەتەكشىلىك ەتىپ، دۇنيە جۇزىمەن ىندەتكە قارسى اتتانۋدىڭ تەحنيكاسى مەن تاجىريبەسىن ورتاقتاسىپ، ادامزاتتىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ، سالاماتتىق ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتتى؛ كليمات وزگەرىسىنىڭ سىن - سايىستارىنا بەلسەنە توتەپ بەرىپ، جەر شارىنىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتتى؛ دۇنيە جۇزىمەن كەدەيلىكتى ازايتۋ تاجىريبەلەرىن ورتاقتاسىپ، قالىڭ وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ، اسىرەسە، ەڭ دامىماعان ەلدەردىڭ كەدەيلىكتى جويۋىنا قولداۋ كورسەتتى جانە كومەكتەستى... «بارلىعى مەنىڭ باۋىرىم» دەيتىن الەمدىك ىنتا - ىقىلاس جۇڭگونىڭ حالىقارالىق ٴمورال جاۋاپكەرشىلىگىن ارقالاۋداعى بىر - بىرلەگەن ناقتى ارەكەتتەرىندە ايگىلەندى.

ۆەنەسۋەلا جاڭادان گۇلدەنگەن ەكونوميكالىق تۇلعالاردىڭ دامۋى جونىندەگى جوعارى دارەجەلى زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ عىلمي زەرتتەۋگە جاۋاپتى مەڭگەرۋشىسى لۋس دەل گاررو بىلاي دەدى: جۇڭگو ٴىس جۇزىندىك ارەكەتى ارقىلى ادامزات تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا ۇستانىمىن امالياتتا ايگىلەپ، الەمدىك باسقارۋدا بارعان سايىن ماڭىزدى رولىن ساۋلەلەندىرۋدە.

دۇنيە جۇزىنە اينالا كوز جىبەرسەك، كەيبىرەۋلەر «وركەنيەتتەر قاقتىعىسى ٴپاتۋاسى»، «ناسىلدىك ارتىقشىلىق ٴپاتۋاسى»، «تۇزىمدىك قارسىلاسۋ ٴپاتۋاسى» سياقتىلار ارقىلى سىڭار جاقتىلىقتى، وشپەندىلىكتى تۋىنداتىپ، يدەولوگيالىق قارسىلاسۋعا ايتاقتاپ، دۇنيە ٴجۇزى ٴدوپ كەلگەن بولشەكتەنۋ، قارسىلاسۋ حاۋىپ - قاتەرىن شيەلەنىستىردى.

«ٴبىز تەرەزەسى تەڭ بولۋدى جانە قۇرمەت ەتۋدى ۇستانىپ، تاكاپپارلىقتى جانە سىڭار جاقتىلى كوزقاراستى تاستاپ، ٴوز وركەنيەتىمىز بەن باسقا وركەنيەتتەردىڭ ايىرماشىلىعى جونىندەگى تانىمىمىزدى تەرەڭدەتىپ، تۇرلىشە وركەنيەتتەردىڭ اۋىس - كۇيىسىن، تىلدەسۋىن، جاراسىمدى بىرگە ٴومىر ٴسۇرۋىن ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك». مەيىرلى سوزدەر جۇڭگو باسشىسىنىڭ اشىق وركەنيەت كوز اياسى مەن دۇنيە ٴجۇزىنىڭ ۇلى بىرلىگىنە ۇمتىلۋ سىندى الەمدىك ىنتا - ىقىلاسىن ايگىلەدى.

5000 جىلدىق تەرەڭ قاتپارلى مادەنيەت مايەگى جۇڭحۋا وركەنيەتىنىڭ ٴبارىن تۇگەل قامتىعان اشىق پەيىلىن سومداپ، مەيىرباندىقتى دارىپتەيتىن، حالىقتى نەگىز ەتۋگە ٴمان بەرەتىن، ادالدىقتان اينىمايتىن، تۋراشىلدىقتى قاستەرلەيتىن، جاراسىمدى سەلبەسۋدى ارداقتايتىن، ۇلى بىرلىككە ۇمتىلاتىن رۋحاني مايەگىن ۇيىستىرىپ، جۇڭگو وركەنيەتىنىڭ تەرەڭ قاتپارلى «ورتاق تۇلعا» تانىمىن جەتىلدىردى.

 جۇڭگو باستاماشىلدىقپەن دارىپتەگەن الەمدىك باسقارۋ كوزقاراسىنىڭ بەينەلەيتىنى قارسىلاسۋدان اسىپ تۇسەتىن جاڭا قۇندىلىق كوزقاراسى مەن جاڭا ٴادىس نازارياسى، دۇنيە ٴجۇزىن ٴبولىپ قاراۋعا كەلمەيتىن تۇتاس تۇلعا رەتىندە قاراپ باسقارۋ جولىن جوبالاۋ، مەملەكەت، ۇلت، مادەنيەت، يدەولوگيا شەگىنەن ٴوتىپ، بۇكىل ادامزاتتىڭ ورتاق قۇندىلىعىنان جازبايتىن ايبىندى اماليات.

انگليا وقىمىستىسى مارتين جاك بىلاي دەدى: جۇڭگو «تىڭ مۇمكىندىك» ازىرلەپ، سەلبەسىپ بىرگە يگىلىككە كەنەلۋ، بىرگە قۇرىپ، بىرگە يگىلىكتەنۋ سىندى وركەنيەت دامۋىنىڭ جاڭا جولىن اشتى، «بۇل بۇرىنعى ادامداردا بولماعان ۇلاعاتتى شارا، سونداي - اق دۇنيە ٴجۇزىن وزگەرتكەن ۇلى جاسامپازدىق».

«ٴتوراعا شي جينپيڭ العا قويعان ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسى ۇستانىمى مەن «ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جول» باستاماسى سەلبەستىك، بەيبىتشىلىك جانە دامۋدىڭ شىندىعىن ٴتۇسىندىرىپ، دۇنيە ٴجۇزى حالقىنىڭ جالپىعا ورتاق تىلەگىن ايگىلەدى». پاكيستاننىڭ زۇڭتۇڭى الۆي بىلاي دەيدى: «ٴدال ٴتوراعا شي جينپيڭ بىزگە جەتكىزگەندەي، ادامزاتتا اناعۇرلىم ويداعىداي سەلبەستىك، اناعۇرلىم تەرەڭ ٴوزارا ٴتۇسىنىسۋ مەن اناعۇرلىم جان - جاقتىلى بەيبىتشىلىك بولۋى كەرەك».

«ادىلەت جولىمەن جۇرسەڭ، اسپان استىندا تەڭدىك ورنايدى» دەيتىن وركەنيەتتىك جالعاستىرۋ، «بار ەلدىڭ بەرەكەلەسۋى»، «جان - جانۋار جاراسىمدىلىقپەن ٴوربيدى» دەيتىن رۋحاني تالپىنىس تاريحتىڭ دۇلەي تولقىندارىنان شىعىپ، كەلەشەكتىڭ كوگىلدىر تەڭىز، كوك اسپانىنا قاراي كەتىپ بارادى. جۇڭگو ۇزدىكسىز كۇللى الەمدى كوكەيدە ساقتاپ، ارەكەتتە جاۋاپكەرشىلىك ارقالاپ، دۇنيە جۇزىندەگى العاباسار كۇش اتاۋلىمەن بىرگە بەيبىتشىلىكتىڭ، دامۋدىڭ تەلەگەي كۇشىن ۇيىستىرىپ، ادامزات وركەنيەتىنىڭ دامۋى، العا باسۋى ٴۇشىن تىڭ دا اناعۇرلىم زور ۇلەس قوسادى.

شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 6 - ايدىڭ 20 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى  (تىلشىلەر حان لياڭ، جىڭ حانگىن، ۋاڭ ياچىن  قاتىناسقان تىلشىلەر چىن شان، ۋي مىڭجيا، ديڭ جيڭ، يان جيە، ليۋ كاي)