شي جينپيڭ الەمدىك دامۋ جونىندەگى جوعارى جىكتەگىلەر كەڭەسىن باسقاردى ٴارى ماڭىزدى ٴسوز سويلەدى

ىنتىماقتى، تەرەزەسى تەڭ، بىركەلكى، جالپىعا ٴتيىمدى جوعارى ساپالى الەمدىك دامۋ سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسىن ورناتۋدى ىلگەرىلەتىپ، جالپىعا ٴتيىمدى دە تەپە - تەڭ، سايكەسىمدى دە سيىسىمدى، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلەتىن، بىرگە گۇلدەنەتىن الەمدىك دامۋ جاڭا ٴداۋىرىن بىرگە جاراتۋ كەرەك دەپ باسا دارىپتەدى

شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 6 - ايدىڭ 24 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى (ٴتىلشى ياڭ يجۇن). مەملەكەت ٴتوراعاسى شي جينپيڭ 6 - ايدىڭ 24 - كۇنى كەشتە بەيجيڭدە بەينە ەكران تاسىلىمەن الەمدىك دامۋ جونىندەگى جوعارى جىكتەگىلەر كەڭەسىن باسقاردى ٴارى ماڭىزدى ٴسوز سويلەدى. الجيريانىڭ زۇڭتۇڭى تەبوۋىن، ارگەنتينانىڭ زۇڭتۇڭى فەرناندەز، ەگيپەتتىڭ زۇڭتۇڭى سيسي، يندونەزيانىڭ زۇڭتۇڭى جوكو، يراننىڭ زۇڭتۇڭى لايشي، قازاقستاننىڭ زۇڭتۇڭى توقايەۆ، رەسەيدىڭ زۇڭتۇڭى پۋتين، سەنەگالدىڭ زۇڭتۇڭى سالل، وڭتۇستىك افريكانىڭ زۇڭتۇڭى رامافوسا، وزبەكستاننىڭ زۇڭتۇڭى ميرزيويەۆ، برازيليانىڭ ورىنباسار زۇڭتۇڭى مۋراو، كامبودجانىڭ باس ٴۋازىرى حۇڭسىن، ەفيوپيانىڭ زۇڭليى ابي، فيجيدىڭ زۇڭليى مۇباينيماراما، ٴۇندىستاننىڭ زۇڭليى مودي، مالايزيانىڭ زۇڭليى يسمايل، تايلاندتىڭ زۇڭليى بايۇي قاتىناستى. ٴار ەلدىڭ باسشىلارى «جاڭا داۋىردەگى الەمدىك دامۋ سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسىن ورناتىپ، 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كەڭەستىك ٴتارتىبىن قول ۇستاسا تياناقتاندىرايىق» نەگىزگى تاقىرىبىن ارقاۋ ەتىپ، حالىقارالىق دامۋ سەلبەستىگىن كۇشەيتۋ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كەڭەستىك ٴتارتىبىن جەدەل تياناقتاندىرۋ سياقتى كەلەلى ماسەلەلەر جونىندە ىشكەرىلەي پىكىر اۋىستىرىپ، دامۋ سەلبەستىگى ۇلى جوسپارىن بىرگە اقىلداسىپ، كەڭ كولەمدى ماڭىزدى ورتاق تانىمعا كەلدى.

حالىق سارايىنىڭ جينسى زالىندا شىراقتار جارقىراپ، كەڭەسكە قاتىناسقان 18 ەلدىڭ مەملەكەت تۋىنىڭ تۋ قاتارى جارقىراپ تۇردى.

كەشكى ساعات 8 مولشەرىندە، شي جينپيڭ كەڭەستىڭ باستالعاندىعىن جاريالادى. كەڭەسكە قاتىناسقان ٴار ەل باسشىلارى بەينە ەكران قىسقا فيلمىن بىرگە كورىپ، بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەر مەن وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ تاياۋ جىلداردان بەرگى سەلبەستىگىنىڭ ماڭىزدى ساتتەرىمەن قايتالاي قاۋىشتى. 18 ەلدىڭ باسشىلارىنىڭ «بۇلتتىق توپتىق سۋرەتى» ۇلكەن ەكراندا كورسەتىلگەندە مايداندا قىزۋ شاپالاق ٴۇنى كوتەرىلدى.

شي جينپيڭ «جوعارى ساپالى سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناس ورناتىپ، الەمدىك دامۋدىڭ جاڭا ٴداۋىرىن بىرگە جاراتايىق» دەگەن تاقىرىپتا ماڭىزدى ٴسوز سويلەدى.

شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: دامۋ − ادامزات قوعامىنىڭ ماڭگىلىك نەگىزگى تاقىرىبى. تىنباي دامىعاندا عانا، حالىقتىڭ الاڭسىز تۇرمىس، تىنىش قوعام جونىندەگى ارمانىن جۇزەگە اسىرۋعا بولادى. ۇزاق ۋاقىتتان بەرى، وركەندەپ كەلە جاتقان قالىڭ ەلدەر وزدەرىنىڭ مەملەكەت جاعدايىنا ۇيلەسەتىن دامۋ جولىن قاراستىرۋ، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدى جۇزەگە اسىرۋ جولىندا قاجىماي - تالماي قۇلشىنىس جاساپ، جان سۇيىنەرلىكتەي جەتىستىككە قول جەتكىزدى. بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەر مەن وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ەكونوميكاسى بۇكىل الەمنىڭ تەڭ جارتى ۇلەسىن يەلەدى، عىلىم - تەحنيكا، وقۋ - اعارتۋ، قوعام، مادەنيەت سياقتى سالالاردا دا باياندى دامۋعا قول جەتكىزدى. كەزەكتە جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى بۇكىل الەمنىڭ تالاي جىلعى دامۋ جەتىستىگىن جالماپ بارادى، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كەڭەستىك ٴتارتىبىنىڭ تياناقتانۋ اياق الىسى كەدەرگىگە ۇشىراۋدا، وڭتۇستىك پەن سولتۇستىك جىلعاسى ۇزدىكسىز زورايىپ، استىق، ەنەرگيا حاۋىپسىزدىگىندە داعدارىس جارىققا شىقتى. سونىمەن بىرگە، ٴار ەل حالقىنىڭ بەيبىتشىلىككە تالپىنۋ، دامۋدى كوزدەۋ، سەلبەستىكتى جەبەۋ تىلەگى اناعۇرلىم كۇشەيىپ، بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەر مەن وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ىنتىماقتاسا ٴوزىن الۋەتتەندىرۋ ەرىك - جىگەرى ونان ارى بەكەمدەلىپ، جاڭا كەزەكتى عىلىم - تەحنيكا توڭكەرىسىنىڭ جانە كاسىپ سالاسى وزگەرىسىنىڭ ٴار ەلگە اكەلگەن وراي ٴورىسى اناعۇرلىم كەڭەيدى.

شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: بۇل سىن - سايىسقا تولى ٴداۋىر ٴارى ۇمىتكە تولى ٴداۋىر. ٴبىز دۇنيە ٴجۇزىنىڭ دامۋ اۋقىمىن جىعا تانىپ، سەنىمدى بەكەمدەپ، ىسكە كىرىسىپ، جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ، كۇش - قايرات توپتاپ، الەمدىك دامۋدى ىلگەرىلەتىپ، جالپىعا ٴتيىمدى دە تەپە - تەڭ، سايكەسىمدى دە سيىسىمدى، سەلبەسىپ بىرگە يگىلىككە كەنەلەتىن، بىرگە گۇلدەنەتىن دامۋ ارناسىن بىرگە قالىپتاستىرۋىمىز كەرەك.

ٴبىرىنشى، ٴبىز دامۋدى جەبەيتىن حالىقارالىق ورتاق تانىمدى بىرگە ۇيىستىرۋىمىز كەرەك. ٴار ەل حالقىنىڭ بارلىعى تاماشا تۇرمىس كەشىرە العاندا عانا گۇلدەنۋ سوندا عانا باياندى بولادى، حاۋىپسىزدىك سوندا عانا قامتاماسىزدىققا يە بولادى، ادامدىق ۇقىقتىڭ سوندا عانا نەگىزى بولادى. دامۋدى حالىقارالىق كەڭەستىك تارتىپتە وزەكتى ورىنعا قويىپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كەڭەستىك ٴتارتىبىن تياناقتاندىرىپ، بارلىق ادام دامۋعا باسا ٴمان بەرەتىن، ٴار ەل سەلبەستىكتى بىرگە كوزدەيتىن ساياسي ورتاق تانىم قالىپتاستىرۋ كەرەك.

ەكىنشى، ٴبىز دامۋعا پايدالى حالىقارالىق ورتانى بىرگە قالىپتاستىرۋىمىز كەرەك. قورعامپازدىق ٴوزىن - ٴوزى قۇرساۋلاعاندىق، «شاعىن شەڭبەر» قۇرۋ تەك ٴوزىن وقشاۋ حالگە تۇسىرەدى، جوعارى شەكتىك جازالاۋ باسقاعا زيان سالىپ، ٴوزىن سورلاتادى، بايلانىستى ٴۇزىپ، قامداۋدى توقتاتۋ ىسكە اسپايدى، ۇزاققا بارمايدى. شىن پەيىل، ادال نيەتپەن دامۋدى كوزدەپ، ٴبىرجاعادان باس، ٴبىر جەڭنەن قول شىعارا وتىرىپ دامۋدى جەبەپ، اشىق دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرىپ، اناعۇرلىم ٴادىل، ۇيلەسىمدى الەمدىك باسقارۋ جۇيەسى مەن ٴتۇزىم ورتاسىن ورناتۋ كەرەك.

ٴۇشىنشى، ٴبىز الەمدىك دامۋدىڭ جاڭا قوزعاۋشى قۋاتتارىن بىرگە جەتىلدىرۋىمىز كەرەك. عىلىم - تەحنيكا مەن تۇزىمدە جاڭالىق اشۋدى ىلگەرىلەتىپ، تەحنيكا وتكەرمەلەۋدى جانە بىلىمنەن بىرگە يگىلىكتەنۋدى جەدەلدەتىپ، وسى زامانعى كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، سيفر جىلعاسىن تولتىرىپ، تومەن كومىر قىشقىل گازىنا بۇرىلىس جاساۋدى تەزدەتىپ، اناعۇرلىم قۋاتتى، جاسىل، اقاۋسىز الەمدىك دامۋدى جۇزەگە اسىرۋدى ىلگەرىلەتۋ كەرەك.

ٴتورتىنشى، ٴبىز الەمدىك دامۋ سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسىن بىرگە ورناتۋىمىز كەرەك. سەلبەسكەندە عانا ۇلكەن ٴىس تىندىرۋعا بولادى، يگى ٴىس تىندىرۋعا بولادى، باياندى ٴىس تىندىرۋعا بولادى. دامىعان ەلدەر بورىشىن وتەۋلەرى كەرەك، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەر سەلبەستىكتى تەرەڭدەتۋلەرى كەرەك، وڭتۇستىك پەن سولتۇستىك ەكى جاق ٴبىر بەتالىسپەن ٴجۇرىپ، ىنتىماقتى، تەرەزەسى تەڭ، بىركەلكى، جالپىعا ٴتيىمدى الەمدىك دامۋ سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسىن بىرگە قۇرۋى، ٴارقانداي ٴبىر ەلدى، ٴارقانداي ٴبىر ادامدى قاتاردان قالدىرماۋى كەرەك. بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ الەمدىك دامۋ سەلبەستىگى بارىسىندا ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ سايكەستىرۋ رولىن ساۋلەلەندىرۋىنە قولداۋ كورسەتىپ، ساۋدا - ونەركاسىپشىلەر سالاسىن، قوعامدىق توپتاردى، مەديالاردى، اقىل - پاراسات قويمالارىن الەمدىك دامۋ سەلبەستىگىنە ات سالىسۋعا ىنتالاندىرۋ كەرەك.

شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: جۇڭگو ەجەلدەن بەرى وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەر ۇلكەن شاڭىراعىنىڭ ٴبىر مۇشەسى. جۇڭگو الداعى جەردە ناقتى شارا قولدانىپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كەڭەستىك ٴتارتىبىن ۇزدىكسىز قولدايدى.

− جۇڭگو الەمدىك دامۋ سەلبەستىگىنە بايلىق ۇسىنىلىمىن ارتتىرىپ، وڭتۇستىك − وڭتۇستىك سەلبەستىگى كومەك قورىن بىرىكتىرىپ، «الەمدىك دامۋ جانە وڭتۇستىك − وڭتۇستىك سەلبەستىگى قورى» دارەجەسىنە كوتەرىپ، جۇڭگو − بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى بەيبىتشىلىك جانە دامۋ قورىنا ۇسىنىلىمدى ارتتىرىپ، الەمدىك دامۋ باستاماسى سەلبەستىگىن ورىستەتۋگە قولداۋ كورسەتەدى.

− جۇڭگو ٴار جاقپەن ٴتۇيىندى سالالارداعى سەلبەستىكتى قول ۇستاسا ىلگەرىلەتىپ، دامۋ بايلىعىن جۇمىلدىرىپ، الەمدىك كەدەيلىكتى ازايتۋ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋ سەلبەستىگىن تەرەڭدەتىپ، استىق ٴوندىرىسى مەن قامداۋ قۋاتىن جوعارىلاتىپ، تازا ەنەرگيا سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسىن ىلگەرىلەتەدى؛ ۆاكسينانى جاسامپازدىقپەن زەرتتەپ اشۋدى جانە بىرلەسىپ ٴوندىرۋدى كۇشەيتەدى؛ قۇرلىق پەن تەڭىز - مۇحيت ەكولوگياسىن قورعاۋ جانە ودان باياندى پايدالانۋدى جەبەيدى؛ جالپى حالىقتىڭ سيفرلىق ساپاسى مەن شەبەرلىگىن جوعارىلاتىپ، ونەركاسىپتەنۋدىڭ تيپىن جاڭالاپ، دارەجەسىن ٴوسىرۋدى تەزدەتىپ، سيفرلى ٴداۋىردىڭ ۇلاسۋىن، تۇتاسۋىن ىلگەرىلەتىپ، ٴار ەلدىڭ دامۋىنا جاڭا قوزعاۋشى كۇش ۇستەيدى.

− جۇڭگو حالىقارالىق دامۋ جونىندەگى ٴبىلىم، تاجىريبە اۋىس - كۇيىسى تۇعىرىن ورناتىپ، الەمدىك دامۋدى جەبەۋ ورتالىعىن قۇرىپ، الەمدىك دامۋ ٴبىلىم تورىن ورناتىپ، ەل باسقارۋ تاجىريبەسى جونىندە اۋىس - كۇيىس ورىستەتەدى؛ دۇنيە جۇزىلىك جاستار دامۋى تالقى مىنبەرىن وتكىزىپ، الەمدىك جاستار دامۋ ارەكەت جوسپارىن بىرگە باستاپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كەڭەستىك ٴتارتىبىن تياناقتاندىرۋعا ەڭ كەڭ كولەمدى كۇش - قۋات ۇيىستىرادى.

شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: «نيەت پەن مۇرات توعىسسا ورىندالمايتىن ٴىس جوق». ٴبىز سەنىمدى بەكەمدەپ، جوعارى ساپالى سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناس ورناتۋدىڭ دۇرىس بەتالىسىن بويلاي قول ۇستاسا ەكپىندەي ىلگەرىلەپ، گۇلدەنگەن، دامىعان جاڭا ٴداۋىردى بىرگە جاراتايىق.

كەڭەسكە قاتىناسقان باسشىلار جەكە - جەكە ٴسوز سويلەدى. ولار مىنالاردى ٴبىلدىردى: جۇڭگو جاقتىڭ باستاماسىنا ٴارى وسى رەتكى الەمدىك دامۋ جونىندەگى جوعارى جىكتەگىلەر كەڭەسىن ۇيىمداستىرعاندىعىنا العىس ايتامىز، ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ الەمدىك دامۋ سەلبەستىگى جونىندەگى تەرەڭ بايىمداۋىن بارىنشا القايمىز. كەزەكتە حالىقارانىڭ بەيبىتشىلىك جانە دامۋ ىستەرى قاتاڭ سىن - سايىسقا ٴدوپ كەلۋدە. بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەر مەن وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەر اناعۇرلىم ٴادىل، بىركەلكى حالىقارالىق ٴتارتىپ ورناتاتىن، بەيبىتشىلىكتى، حاۋىپسىزدىكتى، تەپە - تەڭدىكتى، دامۋدى جەبەيتىن شەشۋشى كۇش، ىنتىماقتى، سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، حالىقارالىق قوعامنىڭ دامۋ ماسەلەسىن وزەكتى ورىنعا قويۋىن ىلگەرىلەتىپ، كوپ ساندى وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ قاجەتى مەن تىلەگىنە ۇيلەسەتىن اناعۇرلىم كوركەم دۇنيە ٴجۇزىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ كەرەك. وسى رەتكى كەڭەس ٴدال ٴساتى تۇسكەن كەزگە تۋرا كەلدى، ٴمانى زور، حالىقارالىق دامۋ سەلبەستىگى جونىندە جاڭا ورتاق تانىمعا كەلىپ، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ورتاق مۇددەسىن قورعاۋعا پايدالى بولىپ، دۇنيە ٴجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگىن قورعاۋعا، ورتاق دامۋدى جەبەۋگە جاڭا قوزعاۋشى كۇش ۇستەيدى.

ٴار ەل باسشىلارى جۇڭگو جاق ورتاعا قويعان الەمدىك دامۋ باستاماسى مەن الەمدىك حاۋىپسىزدىك باستاماسىن القاپ ٴارى قولداپ، ٴبىر اۋىزدان بىلاي دەپ قارادى: دامۋ حاۋىپسىزدىكتىڭ نەگىزى، حاۋىپسىزدىك دامۋدىڭ العى شارتى، جۇڭگو جاقتىڭ باستاماسى قالىڭ وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ٴجىتى قاداعالاعان ىستەرىنە جانە قاجەتىنە ۇيلەسەدى، حالىقارالىق ورتاق تانىمدى ۇيىستىرۋعا، دامۋ بايلىعىن جۇمىلدىرىپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كەڭەستىك ٴتارتىبىن تياناقتاندىرۋدى تەزدەتۋگە پايدالى، كەدەيلىكتى ازايتۋ، ىندەتكە قارسى اتتانۋ، استىق حاۋىپسىزدىگى، ەنەرگيا حاۋىپسىزدىگى سياقتى سالالاردا سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، الەمدىك دامۋ باستاماسىن وڭىرلەردىڭ دامۋ جوباسىمەن ۇشتاستىرۋدى كۇشەيتىپ، كەدەيلىك، تەڭسىزدىك جانە دامۋ سالاسىنداعى سىن - سايىسقا بىرگە توتەپ بەرۋدى ٴۇمىت ەتەمىز. ٴار جاق سىڭار جاقتى جازالاۋدان تۋىنداعان ۇنامسىز سىرتقا كەڭەيۋ اسەرىنە جانە ونىڭ ٴالسىز وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەرگە تۋدىرعان اۋىر زاردابىنا قاتاڭ ٴجىتى نازار اۋدارىپ، بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ناعىز كوپ جاقتىلىقتى امالياتتا ايگىلەپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى ۋستاۆىنىڭ باس ماقساتى مەن پرينسيبىن قورعاپ، ادىلدىكتى، تۋراشىلدىقتى ۇستانىپ، الەمدىك باسقارۋ جۇيەسىن وزگەرتۋدى ىلگەرىلەتۋ كەرەك. بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەر مەن وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەر سايكەسۋدى، سەلبەسۋدى كۇشەيتىپ، حالىقارالىق ىستەردەگى ۋاكىلدىك سيپاتى مەن ٴسوز سويلەۋ ۇقىعىن كۇشەيتىپ، حالىقارالىق ەكونوميكا، فينانس جۇيەسىنىڭ ورنىقتى، اقاۋسىز اينالىمىن بىرگە قورعاپ، دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ورنىقتى جاندانۋىن جانە باياندى دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، ىنتىماقتى، تەرەزەسى تەڭ، بىركەلكى، جالپىعا ٴتيىمدى الەمدىك دامۋ سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسىن قول ۇستاسا ورناتۋ كەرەك.

كەڭەستە ٴتوراعا مالىمدەمەسى جاريالانىپ، كەڭەسكە قاتىناسقان ٴار جاقتىڭ الەمدىك دامۋ جونىندەگى ساياسي ورتاق تانىمى جاپپاي باياندالىپ، الەمدىك دامۋ باستاماسىنىڭ ٴتۇيىندى سالالارىن توڭىرەكتەي وتىرىپ، ناقتى سەلبەستىك شارالارى العا قويىلدى.

ديڭ شۋەشياڭ، ۋاڭ ي، حى ليفىڭ قاتارلىلار كەڭەسكە قاتىناستى.