ەسىك اشۋدىڭ الەمدىك دامۋعا جاڭا نۇرلى بولاشاق اكەلۋىنە مۇمكىندىك جاسايىق

　　− ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ 5 - كەزەكتى جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىنىڭ اشىلۋ سالتىنداعى ماڭىزدى ارناۋ ءسوزى جونىندە

　　□ حالىق گازەتىنىڭ شولۋشىسى

”جۇڭگو ءار ەلمەن بىرگە ناعىز كوپ جاقتىلىقتى امالياتتا ايگىلەپ، اناعۇرلىم كوپ ەسىك اشۋ ورتاق تانىمىن ۇيىستىرىپ، الەم ەكونوميكاسىنىڭ دامۋى ءدوپ كەلگەن قيىنشىلىقتار مەن سىن - سايىستاردى بىرگە جەڭىپ، ەسىك اشۋدىڭ الەمدىك دامۋعا جاڭا نۇرلى بولاشاق اكەلۋىنە مۇمكىندىك جاساۋدى قالايدى“. 11 - ايدىڭ 4 - كۇنى ءتوراعا شي جينپيڭ بەينە ەكران تاسىلىندە، 5 - كەزەكتى جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىنىڭ اشىلۋ سالتىنا قاتىناسىپ ءارى ماڭىزدى ارناۋ ءسوز سويلەپ، ”ەسىك اشۋ − ادامزات وركەنيەتىنىڭ العا باسۋىنداعى ماڭىزدى قوزعاۋشى كۇش، دۇنيە ءجۇزىنىڭ گۇلدەنۋىندە، دامۋىندا، ءسوزسىز، باسىپ وتەتىن جول“ ەكەندىگىن اتاپ كورسەتىپ، ”دامۋ جەتىستىكتەرىنەن ءار ەل حالىقتارىن اناعۇرلىم كوپ، اناعۇرلىم ءادىل يگىلىكتەندىرۋدى“ باسا دارىپتەپ، جۇڭگونىڭ ءار ەلدىڭ، ءار جاقتىڭ جۇڭگونىڭ ءىرى بازار ورايىنان بىرگە يگىلىكتەنۋىن، تۇزىمدىك ەسىك اشۋ ورايىنان بىرگە يگىلىكتەنۋىن، حالىقارالىق سەلبەستىكتى تەرەڭدەتۋ ورايىنان بىرگە يگىلىكتەنۋىن ىلگەرىلەتەتىندىگىن سالتاناتتى تۇردە جاريالاپ، كورمەگە قاتىناسقان سيلى قوناقتاردىڭ جاپپاي مويىنداۋىنا يە بولىپ، حالىقارالىق قوعامدا قىزۋ اڭىس قوزعادى.

ەكونوميكانىڭ ۇشان - تەڭىزى توقتاۋسىز تولقىپ، ەسىك اشۋدىڭ كوكتەم سامالى دۇنيە ءجۇزىن مەيىرگە بولەدى. قىرعي قاباقتىق سوعىس اياقتاعان سوڭ، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى قاۋىرت دامىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا قۋاتتى قوزعاۋشى كۇش ۇسىنىپ، تاۋار مەن كاپيتالدىڭ اعىلۋىن، عىلىم - تەحنيكا مەن مادەنيەتتىڭ العا باسۋىن بارىنشا جەبەدى. ايتسەدە، ءبىر مەزگىلدەن بەرى ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى ”تەرىس جەلگە، كەرى اعىنعا“ تاپ بولىپ، ”دۇنيە ءجۇزىنىڭ ەسىك اشۋ كورسەتكىشى“ ۇزدىكسىز تومەندەپ، الەمدىك ەسىك اشۋ ورتاق تانىمى السىرەدى. كەي مەملەكەتتەر ”بايلانىستى، تىزبەكتى ءۇزىپ“، ”ءوز اۋلاسىنىڭ قورعانىن بيىك سوققىسى“ كەلدى. تەڭىزگە قاراي جوڭكىلە اققان ۇلى داريا ىلعي دا كەرى اعىنعا تاپ بولۋى مۇمكىن ەكەندىگىن، ءبىراق، ونىڭ شىعىسقا جوڭكىلگەن اعىسىن ەشقانداي كەرى اعىن بوگەي المايتىندىعىن جىعا تانىعامىز ءجون. ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى وندىرگىش كۇش دامۋىنىڭ وبيەكتيۆ تالابى، كەرى قايتارۋعا كەلمەيتىن تاريحي ۇلكەن اۋقىم. كوپتەگەن كەرى اعىندار، حاۋىپتى قايراڭدار بوي كورسەتكەنىمەن، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋ بەتالىسى ەشقاشان وزگەرگەن ەمەس، وزگەرمەيدى دە، ەسىك اشۋ مەن سەلبەستىك باياعىداي تاريح اعىمى، ءوزارا تيىمدىلىك جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىكتەنۋ ءالى دە جۇرت قالاۋى بولىپ قالا بەرەدى. ءبىز ەكونوميكانىڭ جاھاندانىپ دامۋىنىڭ ۇلكەن اۋقىمىن يگەرىپ، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنىڭ اناعۇرلىم اشىق، سيىسىمدى، جالپىعا ءتيىمدى، تەڭگەرىمدى، تەڭ يگىلىكتەنەتىن باعىتقا قاراي دامۋىن مىزعىماس تاباندىلىقپەن ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك.

قازىرگى دۇنيە جۇزىندە الەمدىك قۇن تىزبەگى، قامداۋ تىزبەگى ىشكەرىلەي دامىپ، ءار ەل ءبىر - بىرىمەن قويان - قولتىق ارالاسىپ كەتكەن. ەسىك اشۋ مەن سەلبەستىك − حالىقارالىق ەكونوميكا مەن ساۋدانىڭ ومىرشەڭدىگىن كۇشەيتەتىن ماڭىزدى قوزعاۋشى كۇش، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ورنىقتى جاندانۋىن ىلگەرى باستىرۋدىڭ رەال تالابى، ادامزات قوعامىنىڭ توقتاۋسىز العا باسۋىن جەبەۋدىڭ داۋىرلىك تالابى بولىپ تابىلادى. قورعانىمپازدىق − ءوزىن - ءوزى قۇنداقتاۋ، ”شاعىن توپ“ قۇرىپ الۋ ءوزىن وقشاۋلاۋدان باسقا دانەڭە ەمەس، شەكتەن شىعارا ىقپال شارا قولدانۋ ءوزىن زيانداپ، وزگەنى زاقىمدايدى، بايلانىستى ءۇزىپ، قامداۋدى توقتاتۋ كادەگە جارامايدى، ەشقايدا اپارمايدى. ءار ەل تەك ناعىز كوپ جاقتىلىققا تاباندى بولىپ، قورعان سوعۋدان گورى قورعاندى شاعۋعا، وقشاۋلانۋدان گورى ەسىك اشۋعا، بايلانىستى ۇزۋدەن گورى توعىسۋعا تاباندى بولىپ، اشىق تيپتەگى دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتكەندە عانا، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ومىرشەڭدىگىن تولىق تاسقىنداتا الادى. جۇڭگو سىرتقا ەسىك اشۋ سىندى نەگىزگى مەملەكەت ساياساتىنا تاباندى بولىپ، ءوزارا تيىمدىلىك جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىكتەنۋ سىندى ەسىك اشۋ ستراتەگياسىن تاباندىلىقپەن جۇرگىزىپ، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنىڭ دۇرىس بەتالىسىنان جازباي، ەلى ءىشى جانە حالىقارا سىندى ەكى ۇلكەن بازاردىڭ، ەكى ءتۇرلى بايلىقتىڭ بىرلەسىپ ارەكەتتەنۋ اسەرىن كۇشەيتەدى. 5 جىلدىڭ الدىندا، ءتوراعا شي جينپيڭ يمپورت كورمەسىن وتكىزۋدى جاريالاعاندا، ەسىك اشۋدى كەڭەيتۋدى، جۇڭگونىڭ ۇلكەن بازارىن دۇنيە ءجۇزىنىڭ ۇلكەن ورايىنا اينالدىرۋدى كوزدەگەن بولاتىن. مىنە بۇگىن، يمپورت كورمەسى جۇڭگونىڭ جاڭا دامۋ ارناسىن قالىپتاستىراتىن تەرەزەسىنە، جوعارى دەڭگەيدەگى ەسىك اشۋدى ىلگەرىلەتەتىن تۇعىرىنا، كۇللى الەم بىرگە يگىلىكتەنەتىن حالىقارالىق الەۋمەتتىك ونىمگە اينالىپ ۇلگىردى. ءتوراعا شي جينپيڭ ارناۋ سوزىندە، ەسىك اشۋدىڭ ماڭىزدى ءمانىن تەرەڭ بايىمداپ ءتۇسىندىرىپ، جۇڭگونىڭ ەسىك اشۋدى كەڭەيتەتىن بەرىك بەكىمىن سالتاناتتى تۇردە جاريالاپ، ەسىگى اشىق، وزىنە سەنىمدى ءىرى ەلدىڭ دارقاندىعىن كورسەتىپ، جالپاق جاھاننىڭ پايداسىن كوزدەيتىن ءىرى ەلدىك جاۋاپكەرشىلىكتى ايگىلەدى، بۇل دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ دۇرىس ارنامەن العا دامۋىنا جەتەكشىلىك ەتۋدە، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ جاندانۋىن ىلگەرى باستىرۋدا ماڭىزدى مانگە يە.

قازىر دۇنيە جۇزىندە 100 جىلدا بولماعان زور وزگەرىس جەدەل قۇبىلىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ جاندانۋ قوزعاۋشى كۇشى جەتكىلىكسىز بولىپ وتىر. ءتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”ءبىز ەسىك اشۋ ارقىلى دامۋداعى قيىنشىلىقتى شەشىپ، ەسىك اشۋ ارقىلى سەلبەسۋ كۇشىن شوعىرلاندىرىپ، ەسىك اشۋ ارقىلى جاڭالىق اشۋ جاعدايىن ۇيىستىرىپ، ەسىك اشۋ ارقىلى بىرگە يگىلىكتەنۋ باقىتىن كوزدەپ، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنىڭ ۇزدىكسىز العا بەت الۋىن ىلگەرىلەتىپ، ءار ەلدىڭ دامۋ قوزعاۋشى قۋاتىن نىعايتىپ، دامۋ جەتىستىكتەرىنەن ءار ەل حالىقتارىن اناعۇرلىم كوپ، اناعۇرلىم ءادىل يگىلىكتەندىرۋىمىز كەرەك“. وندىرگىش كۇشتىڭ دامۋىنا ورالعى بولاتىن بارلىق قورشاۋدى تالقانداپ، كاپيتال مەن تەحنيكانىڭ ەركىن اعىلۋىنا مۇمكىندىك جاساپ، الەمدىك كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ ورنىقتىلىعىن، ىركىلىسسىزدىگىن قورعاپ، ساۋدا مەن قارجى قوسۋدىڭ ەركىن، قولايلى بولۋىن جەبەپ، ەسىك اشۋ ارقىلى دامۋداعى قيىنشىلىقتى شەشكەندە عانا، دامۋ بارىسىندا ءتۇرلى قيىن ماسەلەلەردى شەشىپ، حالىقتى باقىتقا كەنەلتۋگە بولاتىندىعىن؛ اۋىس - كۇيىستى، سەلبەستىكتى تەرەڭدەتىپ، ”قول اجىراتۋدان“ گورى ”قول ۇستاسۋعا“ تاباندى بولىپ، نولدىك جيىنتىق ويىنىنىڭ ورنىنا تىلدەسۋدى، سەلبەسۋدى، ەسىكتى تارس بەكىتىپ، باسقالاردى قاقپايلاۋدىڭ ورنىنا ەسىك اشۋ مەن سيىسىمدىلىقتى قويىپ، مەن عانا دوكەيمىن دەۋشىلىكتى اۋىس - كۇيىس جاساسۋمەن، ءوزارا ۇلگى الۋمەن الماستىرىپ، ەسىك اشۋ ارقىلى سەلبەسۋ كۇشىن شوعىرلاندىرعاندا عانا، سەلبەسۋ بارىسىندا ءىرى ىستەردى تىندىرۋعا، يگى ىستەردى تىندىرۋعا، ۇزاق بولاشاقتىق ىستەردى تىندىرۋعا بولاتىندىعىن؛ جاڭالىق اشۋ سەلبەستىگىن كۇشەيتىپ، عىلىم - تەحنيكانىڭ ەكونوميكامەن تەرەڭدەي توعىسۋىن ىلگەرىلەتىپ، جاڭالىق اشۋ تابىستارىنان بىرگە يگىلىكتەنۋدى كۇشەيتىپ، ءبىلىم، تەحنيكا، دارىندى سەكىلدى جاڭالىق اشۋ فاكتورلارىنىڭ اعىلۋىن تەجەيتىن قامال - كەدەرگىلەردى قۇلشىنا جويىپ، ەسىك اشۋ ارقىلى جاڭالىق اشۋ جاعدايىن ۇيىستىرعاندا عانا، جاڭالىق اشۋ بارىسىندا ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدى العا جىلجىتىپ، ادامزاتقا ورتاق سىن - سايىستارعا توتەپ بەرۋگە بولاتىندىعىن؛ حالىقپەن تىلەكتەس، الەممەن مۇددەلەس بولۋعا تاباندى بولىپ، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ كوكەي تەستى قاجەتىنە نازار اۋدارىپ، دامۋدىڭ بىركەلكى بولماۋ، تولىق بولماۋ ماسەلەسىن كۇش سالا شەشىپ، الەمدىك دامۋ باستاماسىنىڭ تىڭعىلىقتى تياناقتانۋىن ورنىقتى ىلگەرىلەتىپ، ەسىك اشۋ ارقىلى بىرگە يگىلىكتەنۋ باقىتىن كوزدەگەندە عانا، ءار ەل حالقىنىڭ بارلىعىن تاماشا تۇرمىسقا جەتكىزۋگە بولاتىندىعىن، ءسوز جوق، جىعا تانۋىمىز كەرەك. ءبىز اناعۇرلىم اشىق، سيىسىمدى دۇنيە ءجۇزىنىڭ ءار ەلگە اناعۇرلىم كەڭ دامۋ ءورىسىن ازىرلەپ، ادامزاتقا اناعۇرلىم گۇلدەنگەن بولاشاق سيلايتىندىعىنا سەنەمىز.

ەسىك اشۋ العا باستىرادى، توماعا - تۇيىقتىق قالايدا كەنجە قالدىرادى. قانداي حاۋىپ - قاتەرگە، اپاتقا، كەرى اعىنعا جولىقسا دا، ادامزات قوعامى قالايدا العا باسىپ وتىرادى ءارى، ءسوز جوق، ۇزدىكسىز العا باسادى دا. اماليات ءار ەلدىڭ ەسىك اشۋعا بەت الۋداي، سەلبەستىككە بەت الۋداي ۇلكەن اۋقىمىنىڭ وزگەرمەگەندىگىن تولىق دالەلدەپ وتىر. ءار ەل قول ۇستاسىپ، حاۋىپ - قاتەر، سىن - سايىسقا بىرگە توتەپ بەرىپ، سەلبەسۋ مەن پىكىرلەسۋدى بىرگە كۇشەيتىپ، سىرتقا ەسىك اشۋدى بىرگە كەڭەيتىپ، ءبىر نيەتپەن ىنتىماقتاسىپ، كۇش - قايراتتى شوعىرلاندىرىپ، مويىماس قايسارلىقپەن العا باسسا، ءسوز جوق، ادامزاتتىڭ نۇرلى بولاشاعىنا بىرگە جول اشا الادى.

(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 11 - ايدىڭ 5 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)