بۇلجىماي، تۇرلەندىرمەي، ىندەتتىڭ تارالۋىن، ءورشۋىن شاپشاڭ تەجەۋ كەرەك

− مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ بىرلەسىپ ساقتانۋ، بىرلەسىپ تىزگىندەۋ مەحانيزمىنىڭ قاتىستى ماماندارى كەزەكتەگى ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدەگى وزەكتى ماسەلەلەرگە جاۋاپ بەردى

شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ”شينحۋا نازارى“ تىلشىلەرى

جۋىقتان بەرى بۇكىل ەل كولەمىندەگى جەرگىلىكتى ورىنداردا ىندەتتىڭ تارالۋ كولەمى كەڭ، تارالۋ تىزبەگى كوپ بولۋ، شارپۋ اۋماعى كەڭەيۋ سىندى قاتاڭ دا كۇردەلى احۋال جارىققا شىقتى.

بىرنەشە كۇننەن بەرى، ەلىمىز ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ قىزمەتىن ونان ارى ساپالىلاندىرۋ جونىندەگى 20 تارماقتى شارانى جاريالادى، حىسۋان تەكسەرۋدىڭ اتقارۋ ءادىسى، حاۋىپ - قاتەرلى اۋماقتاردى بەلگىلەۋ جانە باسقارۋ - تىزگىندەۋ جوباسى سىندى ءتورت تەحنيكالىق حۇجاتتى باسىپ تاراتتى، جەر - جەردىڭ تياناقتاندىرۋ جاعدايى قالاي بولىپ جاتىر؟ ىندەتتى قايتكەندە اناعۇرلىم ءدال، جوعارى ونىمدىلىكپەن باسقارۋ - تىزگىندەۋگە بولادى؟ مەديتسينالىق بايلىقتار قۇرىلىسى جانە ونى ورنالاستىرۋ جاعدايى قانداي؟ جۇرت نازار اۋدارىپ وتىرعان وزەكتى ماسەلەلەردى ارقاۋ ەتە وتىرىپ، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ بىرلەسىپ ساقتانۋ، بىرلەسىپ تىزگىندەۋ مەحانيزمىنىڭ قاتىستى ماماندارى قۇزىرلى جاۋاپ بەردى.

1 - سۇراۋ: 20 تارماقتى ساپالىلاندىرۋ شاراسىنىڭ جاريالانعانىنا 10 نەشە كۇن بولدى، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ بىرلەسىپ ساقتانۋ، بىرلەسىپ تىزگىندەۋ مەحانيزمىنىڭ جالپىلىق گرۋپپاسى حىسۋان تەكسەرۋدىڭ اتقارۋ ءادىسى، حاۋىپ - قاتەرلى اۋماقتاردى بەلگىلەۋ جانە باسقارۋ - تىزگىندەۋ جوباسى سىندى ءتورت تەحنيكالىق حۇجاتتى دا باسىپ تاراتتى، جەر - جەردىڭ تياناقتاندىرۋ جاعدايى قانداي؟ قازىر ءىشىنارا وڭىردە ىندەتتىڭ تارالۋ جىلدامدىعى تەزدەپ بارادى، قاتىستى تاراۋلار ىندەت جاعدايىن ءبىر جاقتى ەتۋدى قالاي ىلگەرىلەتىپ جاتىر؟

جاۋاپ: قازىر ەلىمىزدە جەرگىلىكتى ورىنداردا ىندەت جاعدايى ءالى دە قاتاڭ، كۇردەلى بولىپ وتىر، ”ۇشتەن بۇلجىماۋ“ − پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ەل ءىشى - سىرتىنداعى ىندەت جاعدايىن عىلمي تۇجىرىمداي وتىرىپ ەلىمىزدىڭ ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ قىزمەتىنە قويعان ايقىن تالابى. ءبىز پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شەشىمدەرىن، ورنالاستىرۋلارىن تولىق، دالمە - ءدال، جالپى بەتتىك دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، سالعىرتسۋ، بوساڭسۋ پسيحيكاسىن، كۇتىپ وتىرۋ، بايقاستاپ ارتىن باعۋ پيعىلىن باتىل جويىپ، 9 - نۇسقاداعى ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جوباسىنان جانە 20 تارماقتى ساپالىلاندىرۋ شاراسىنان بۇلجىماۋعا، تۇرلەندىرمەۋگە تاباندى بولىپ، ساقتانۋدى، ەرتە قامدانۋدى، شاپشاڭ بولۋدى تياناق ەتىپ، ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ قىزمەتتەرىن عىلمي، دالمە - ءدال ويداعىداي ىستەۋىمىز كەرەك.

تاياۋدان بەرى مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ بىرلەسىپ ساقتانۋ، بىرلەسىپ تىزگىندەۋ مەحانيزمىنىڭ جالپىلىق گرۋپپاسى بەينە ەكراندا اقىلداسۋ، ورنالاستىرۋ جانە باۋلۋ سياقتى كوپ ءتۇرلى تاسىلدەر ارقىلى جەر - جەردىڭ 20 تارماقتى ساپالىلاندىرۋ شاراسىنىڭ تىڭعىلىقتى تياناقتانۋىن جەدەل ىلگەرىلەتۋىن ورنالاستىردى. جەر - جەر ورنالاستىرۋ ءماجىلىسىن، باۋلۋ ءماجىلىسىن جەدەل اشىپ، ءوز جەرىندەگى ساقتانۋ - تىزگىندەۋ شارالارىن ساپالىلاندىرۋ قىزمەتى جونىندە ورنالاستىرۋ جاساپ، يدەيا مەن ارەكەتتى پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شەشىمدەرىمەن، ورنالاستىرۋلارىمەن باتىل بىرلىككە كەلتىردى.

سونىمەن بىرگە، جەر - جەر ءوز ەرەكشەلىگىمەن جانە ءىس جۇزىندىك جاعدايىمەن ۇشتاستىرىپ، قىزمەت ارناۋلى ءبانىن قۇرىپ، قاتىستى سايكەستى حۇجاتتاردى باسىپ تاراتىپ، ناقتى ەرەجەلەردى نەمەسە سىلتەمەلەردى تياناقتاندىرىپ، ساپالىلاندىرۋ شارالارىنىڭ تياناقتانۋ جاعدايىن ۇدايىلانعان قۋزاۋ - جەتەكشىلىك ەتۋ كولەمىنە ەنگىزىپ، 20 تارماقتى ساپالىلاندىرۋ شاراسىن جان - جاقتى، كوپ تۇرعىدان ۇگىتتەپ، ۇعىندىرىپ، ءتۇسىندىرىپ، باۋلۋ جوسپارى مەن اتقارۋ جوباسىن جاساپ، تۇرلىشە باۋلۋ وبيەكتىلەرىنە قاراي جەلىلەس باۋلۋ مەن ساتىعا ءبولىپ باۋلۋ ۇيىمداستىرىپ ورىستەتىپ، ىندەت جاعدايىن جوعارى ونىمدىلىكپەن ءبىر جاقتى ەتۋدى ونان ارى ىلگەرىلەتتى.

سونىمەن بىرگە، جەر - جەر ساتى - ساتى بويىنشا اۋىرتپالىق قوسۋ ماسەلەسىن رەتتەۋ - وڭاۋ سەرپىنىن ونان ارى ارتتىرىپ، ءوز بىلگەنىنشە مەكتەپتەردى جاۋىپ، ساباق توقتاتۋ، جۇمىستى، ءوندىرىستى توقتاتۋ، بەكىتۋدەن وتكىزبەي تۇرىپ قاتىناستى ءۇزىپ تاستاۋ، ءوز بىلگەنىنشە ”تىنىش كۇيدە“ باسقارۋ، ءوز بىلگەنىنشە بەكىتۋ، بەكىتۋدەن ۇزاق ۋاقىت شىعارماۋ، ءوز بىلگەنىنشە ناۋقاس قابىلداۋدى توقتاتۋ سياقتى ماسەلەلەردى ءتۇيىندى تۇردە رەتتەپ - وڭاپ، بۇقارانىڭ ارىز - شاعىم بەرۋ، اشكەرەلەۋ ارناسىن ىركىلىسسىزدەندىرىپ، بۇقارا ارىز - شاعىم تۇسىرگەن شۇعىل، قيىن، ۋايىمداعان، ءزارۋ ماسەلەلەردى دەر كەزىندە شەشىپ، 20 تارماقتى ساپالىلاندىرۋ شاراسىنىڭ تىڭعىلىقتى تياناقتانۋىنا، ونىمدىلىك كورسەتۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتى.

مەملەكەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ، سالاماتتىق كوميتەتى، مەملەكەتتىك اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ مەكەمەسى ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ قىزمەت گرۋپپاسىنان 15ىن جىبەرۋ نەگىزىندە، بەينە ەكراندا اقىلداسۋدى، جەتەكشىلىك ەتۋدى جانە تۇيىننەن - تۇيىنگە باعىتتاي وتىرىپ ورنالاستىرۋدى كۇشەيتىپ، ءتۇيىندى ولكەلەردىڭ ىندەت جاعدايىن ءبىر جاقتى ەتۋىنە جەتەكشىلىك ەتۋدى ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، تەز تارالعان ىندەتتى شاپشاڭ تىزگىندەپ، ىندەتتىڭ تارالۋ، ءورشۋ بەتالىسىن باتىل تىزگىندەۋدى تالاپ ەتتى.

2 - سۇراۋ: قازىر بۇكىل ەلدەگى ىندەت جاعدايى ءالى دە اۋىر، كۇردەلى، كەيبىر جەرلەردە جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋسپەن جۇعىمدالعانداردىڭ سانى قىسقا ۋاقىت ىشىندە كۇرت كوبەيدى، ىندەت جاعدايىن قايتكەندە اناعۇرلىم دالمە - ءدال، جوعارى ونىمدىلىكپەن تىزگىندەۋگە بولادى؟

جاۋاپ: ىندەت جاعدايىن اناعۇرلىم دالمە - ءدال، جوعارى ونىمدىلىكپەن باسقارۋ - تىزگىندەۋدەگى ماڭىزدى ءتۇيىن − مىنا 3 ”ءتورتتى“ ورىنداۋ كەرەك:

ءبىرىنشى، ”ءتورت ەرتە بولۋدى“ ويداعىداي تياناقتاندىرىپ، ۇدايىلانعان قاداعالاۋدى، الدىن الا ساقتاندىرۋدى ويداعىداي ىستەپ، ىندەت جاعدايىن قاداعالاۋدىڭ سەزگىرلىگىن جوعارىلاتۋمەن بىرگە، حاۋىپ - قاتەرلى قىزمەت ورنىندا ىستەيتىندەردى، ءتۇيىندى قۇرىلىمداردى جانە ءتۇيىندى قاۋىمداردى قاداعالاۋدى كۇشەيتىپ، حاۋىپ - قاتەرى بارلاردى ەرتە بايقاۋدى جانە ەرتە باسقارۋ - تىزگىندەۋدى شىنايى ورىنداۋ كەرەك.

ەكىنشى، ”ءتورت جاقتىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن“ ناقتىلاندىرىپ، قاراستى جەر، تاراۋ، مەكەمە - ورىن، جەكە ادام سىندى ءتورت جاقتىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن جاپپاي تياناقتاندىرۋ، ىندەت تۋىلماعان جەرلەر، تاراۋلار جانە مەكەمە - ورىندار ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدىڭ ۇدايىلانعان شارالارىن ناقتى، ەگجەي - تەگجەيلى تياناقتاندىرۋ؛ الدا - جالدا ىندەت تۋىلا قالسا، شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ بويىنشا قولباسشىلىق ەتۋ جۇيەسىن دەرەۋ ىسكە قوسىپ، بارلىق ساقتانۋ - تىزگىندەۋ كۇشتەرىن جۇمىلدىرىپ، تەز تارالعان ىندەتتى شاپشاڭ تىزگىندەپ، ءبىر نيەتپەن ىندەتكە قارسى اتتانىپ، بۇكىل قوعام بىرگە ساقتاناتىن - تىزگىندەيتىن شايقاس شەبىن قۇرۋ كەرەك.

ءۇشىنشى، ”ءتورتتى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ“، حىسۋان تەكسەرۋ كۇشتەرىن، ەپيدەميولوگيالىق تەكسەرۋ كۇشتەرىن، اۋاشالاۋ بايلىقتارىن جانە جىلجىمالى ادامداردى باسقارۋدى ءونىمدى تۇردە ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، رەتتەپ، ساقتانۋ - تىزگىندەۋ بايلىعىنان ۇيلەسىمدى پايدالانىپ، ساقتانۋ - تىزگىندەۋدىڭ بىرىككەن كۇشىن قالىپتاستىرۋ كەرەك.

3 - سۇراۋ: 20 تارماقتى ساپالىلاندىرۋ شاراسى مەديتسينالىق بايلىق قۇرىلىسىن كۇشەيتۋدى تالاپ ەتەدى، قازىر جەر - جەردىڭ مەديتسينالىق بايلىق قۇرىلىسى جانە ونى ورنالاستىرۋ جاعدايى قانداي؟

جاۋاپ: ەلىمىز ءبىر ميلليارد 400 ميلليوننان استام حالقى بار ءىرى ەل، قارتتار سانى كوپ، نەگىزدىك اۋرۋلارى بار ادامدار دا مول، مەديتسينالىق بايلىق جالپى جاقتان سالىستىرمالى جەتكىلىكسىز، وڭىرلەر ارا، قالا مەن اۋىل ارا ايىرماشىلىق ءبىرشاما زور، ءالى دە ساپانى جوعارىلاتىپ، سيىمدىلىقتى كەڭەيتۋگە جانە وڭىرلەر ارا تەڭگەرىمدى ورنالاستىرۋعا، اسىرەسە، سالماقتى ناۋقاستارعا مەديتسينالىق قىزمەت وتەۋدەگى ولقىلىقتاردى تولىقتاۋعا تۋرا كەلەدى.

ەڭ زور قۇلشىنىس جاساپ، جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋسپەن جۇعىمدالۋشىلاردى جيناۋعا تيىستىلەرىن تۇگەلدەي جيناۋدى، ەمدەۋگە تيىستىلەرىن تۇگەلدەي ەمدەۋدى ويداعىداي قامتاماسىز ەتۋ، سونىمەن بىرگە حالىق بۇقاراسىنا كۇندەلىكتى مەديتسينالىق قىزمەت وتەۋدى ويداعىداي قامتاماسىز ەتىپ، تالاپ بويىنشا جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋسپەن جۇعىمدالۋشىلاردى تۇرگە ءبولىپ قۇتقارۋ - ەمدەۋ كەرەك. جاي تۇردەگى، سالماقتى تۇردەگى جانە سالماقتى ناۋقاسقا اينالۋ قاتەرى بار جۇعىمدالۋشىلاردى دەر كەزىندە بەلگىلەنگەن شيپاحاناعا الىپ قۇتقارۋ - ەمدەۋ كەرەك. جۇعىمدالۋشىلاردىڭ ۇلكەن ءبىر توبى اۋرۋ بەلگىسى جەڭىل نەمەسە اۋرۋ بەلگىسى جوق جۇعىمدالۋشىلار، ولاردى فاڭساڭ شيپاحانالارىنا قابىلداپ ەمدەۋ كەرەك. فاڭساڭ شيپاحانالارىن ورنالاستىرۋ كۇندەلىكتى مەديتسينالىق قىزمەت وتەۋگە مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا ىقپال جەتكىزبەۋ، باسقا ەمدەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ حالىق بۇقاراسىنىڭ اۋرۋ كورسەتۋگە، ەمدەلۋگە قاتىستى تۇراقتى قاجەتىن قاناعاتتاندىرۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن بولىپ تابىلادى.

ىندەت تۋىلعان جەرلەردە ەمدەۋ قۇرىلىمدارى ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدى عىلمي، دالمە - ءدال ويداعىداي ىستەۋ كەرەك، ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدى جەلەۋ ەتىپ ىندەت تۋىلۋ حاۋىپ - قاتەرى بار ەمدەۋ قۇرىلىمدارىن ”جابا سالىپ بولدى - ءبىتتى“، ”بەكىتە سالىپ بولدى - ءبىتتى“ دەۋگە بولمايدى. حاۋىپ - قاتەرى بار، شىنىندا، بەكىتۋ قاجەتتى ەمدەۋ قۇرىلىمدارى مەن قاتىستى بولىمدەرگە قاراتا، شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ، ءبىر جاقتى ەتۋ مەحانيزمىن كۇشەيتىپ، قورشاعان ورتانى زارارسىزداندىرۋ، ميكروب جويۋ، حاۋىپ - قاتەردى ءبىر - بىرلەپ تەكسەرۋ سياقتى قىزمەتتەردى دەر كەزىندە ورىستەتىپ، جۇعىمدالۋ حاۋىپ - قاتەرىن ەڭ تەز قارقىنمەن الاستاپ، تەز بەكىتىپ، جىلدام اشۋ كەرەك.

(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 11 - ايدىڭ 23 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)