پامير ۇستىرتىندە جاڭا قىستاققا كوشىپ، دۋماندى توي وتكىزدى

　　□ شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى لي شياڭ، ۋاڭ كىۋىن، حۋ حۋحۋ

”باقىت تىلەۋ“! كوكتەمگى تەڭەلۋ مەزگىلىندە پامير ۇستىرتىندە قارلى تاۋلار اق كورپە جامىلىپ، تىنىشتىققا شومعانىمەن شينجياڭ تاشقورعان تاجىك اۆتونوميالى اۋدانىنىڭ فۋمين قىستاعى شاتتىققا جانە مەيىرگە شومدى. ارالىعى نەشە ءجۇز مەتر كەلەتىن ەكى جاستىڭ ۇيلەرىنە تۋىس - تۋعاندارى، دوس - جاراندارى، قىستاق تۇرعىندارى تۇس - تۇستان جينالىپ، سىبىزعى تارتىپ، داپ سوعىپ، ءان شىرقاپ، ءبي بيلەپ، ءبىر اراعا باس قوسىپ، توي تويلادى. توي دۋماندى دا قاراپايىم، ۇنەمشىلدىكپەن وتكىزىلدى − بۇل ارادا تاجىك ۇلتىنىڭ ءداستۇرلى ۇيلەنۋ تويى وتكىزىلىپ جاتقان ەدى.

فۋمين قىستاعى تاشقورعان تاجىك اۆتونوميالى اۋدانى تاتيكول قونىس جاڭالاپ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ بويىنشا ورنالاستىرۋ ءتۇيىنىنىڭ ءبىر بولەگى. 25 جاستاعى جاس كەلىن گۇلحان زانجابيل مەن 34 جاستاعى كۇيەۋ جىگىت ءمارماتحان ءچىنتومۇردىڭ ۇيلەنۋ تويىنان جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ سوڭعى جىلداردان بەرى تۇرمىستارىنداعى زور وزگەرىستەردى كورۋگە بولادى.

وسى اۋداندا 30 مىڭنان استام تاجىك تۇرعىنى كەڭ كوسىلگەن كۇنلۇن تاۋىنىڭ باۋرايىنا بىتىراڭقى قونىستانعان.

ءمارماتحان ءچىنتومۇر مەن گۇلحان زانجابيل بۇرىن مارياڭ اۋىلىنىڭ تۇرعىنى ەدى، بىرەۋى ءپىل قىستاعىندا، ەندى بىرەۋى نۇشىدۇن قىستاعىندا تۇراتىن، الايدا 2 قىستاقتىڭ ورتاسىن زاڭعار تاۋ مەن ءزاراپشان وزەنى ءبولىپ تۇراتىندىقتان، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ءوزارا بارىس - كەلىسى سيرەك ەدى.

2017 - جىلى تاتيكول قونىس جاڭالاپ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ بويىنشا ورنالاستىرۋ ءتۇيىنى نىسانى باستاپ اتقارىلعاننان بەرى، وسى اۋداننىڭ 5 اۋىلىنداعى 1400دەن استام ەگىنشى - مالشى ىلگەرىندى - كەيىندى جاڭا قونىسقا كوشىپ كىردى. 2018 - جىلى گۇلحان زانجابيل وتباسىنداعىلارمەن بىرگە وسى اراعا كوشىپ كەلگەننەن كەيىن، ول اۋدان ورتالىعىندا قىزمەت ىستەيتىن مارماتحان چىنتومۇرمەن تانىسىپ، ماحاببات بايلادى، ”ەگەر قونىس جاڭالاپ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ بولماعان بولسا، بۇيرىقشا مۇنداي باقىتتى باس قوسۋ دا بولماس ەدى“، - دەدى جاس كەلىننىڭ اكەسى زانجابيل مانىك تەبىرەنە.

تاجىك ۇلتىنىڭ وسى ءداستۇرلى تويى 3 كۇنگە جالعاستى. 1 - كۇنى تۋىس - تۋعان، دوس - جاراندارى قۇتتى بولسىن ايتا كەلسە، ەرتەسىندە قۇتتى كەلىننىڭ اياعى جەتتى، 3 - كۇنى كەلىننىڭ بەتى اشىلدى، مول داستارقان جايىلىپ، قوناق قابىلداندى. ءار كۇنى توي - دۋمانعا تولى بولدى. مەملەكەت دارەجەلى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇراسى بولعان تاجىك ۇلتىنىڭ توي سالتى تاشقورعاننىڭ مادەنيەت - ساياحات تانىسقىسىنىڭ ءبىرى سانالادى. توي حابارىن ەستىپ، ساياحاتشىلار دا مۇندا كەلىپ، كوپشىلىك قۋانىش پەن باقىتتىڭ تىلەۋىندە بىرگە بولدى.

5 جىلدىڭ الدىنداعى قونىس جاڭالاپ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ ينجەنەرياسى وسى اۋدانداعى تەرەڭ تاۋ قويناۋىندا تۇراتىن 1000نان استام ەگىنشى - مالشىنىڭ كەدەيلىكتەن تۇبەگەيلى ارىلىپ، قوعامدىق دامۋدىڭ يگىلىگىنە جانە وسى زامانعى تۇرمىستىڭ قولايلىلىعىنا كەنەلۋىنە مۇمكىندىك جاسادى. كەدەيلىك قالپاعى الىنىپ تاستالعاننان كەيىن، بۇكىل اۋدان بويىنشا قونىس جاڭالاپ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ بويىنشا ءبىرشاما كولەمدى ورنالاستىرۋ ءتۇيىنى بولعان تاتيكولدىڭ اتى فۋمين قىستاعىنا، ايمين قىستاعىنا وزگەرتىلىپ، اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتۋدىڭ تىڭ جورىعىنا قادام تاستالدى. بۇگىنگى كۇندە قىستاق تۇرعىندارىنىڭ بولاشاعى جونىنەن اناعۇرلىم كوپتەگەن مۇمكىندىكتەر جاراتىلدى.

”اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ قىزمەتىنىڭ ۇزدىكسىز ىلگەرىلەۋىنىڭ ارقاسىندا اۋىلداستاردىڭ تۇرمىسى بۇرىنعىعا قاراعاندا نەداۋىر جاقساردى“. وسى اۋداندىق اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋ مەكەمەسىنىڭ باستىعى ەركىن ۇسەيىن: ”سونىمەن بىرگە ءتىپتى دە كوپ جاستار جاڭا قىستاققا كوشۋ ارقىلى بىرتىندەپ قالاعا قاراي بەت الدى“، - دەدى.

كۇيەۋ جىگىت ءمارماتقان ءچىنتومۇر تىلشىگە تاشقورعان قالاشىعىندا ءۇيى بار ەكەندىگىن، تويدان كەيىن ايەلىمەن بىرگە اۋدان ورتالىعىنداعى قابات ۇيگە كوشىپ كىرۋ جوسپارى بار ەكەندىگىن ايتتى. جاس كەلىن گۇلحان زانجابيل تارتىنا كەيىن بالا سۇيگەننەن كەيىن، پەرزەنتىن تاشقورعان اۋدان قالاسىندا نەمەسە قاشقار قالاسىندا وقىتۋ ويى بار ەكەندىگىن ايتتى. ”تۇرمىسىمىز بارعان سايىن جاقساردى. العا ىلگەرىلەيمىز، كەرى كەتپەيمىز“.

قازىر پامير ۇستىرتىندە كوكتەم لەبى ەسىپ، بارشا تىرشىلىك جانداندى. ”مۇزارت اتاسى“ مۇزتاع شىڭى ەتەگىندە ورىك گۇلى اشىلىپ، اۋىل - قىستاقتاعى اتىز باسىندا قاۋىرت جۇمىس باستالىپ، ءبىر جىلعى ءۇمىت تۇقىمى ەگىلدى. كوپتەگەن عاشىقتار وسى جاس جۇبايلار سياقتى وسى ماۋسىمدا توي جاساۋدى قالاپ، ءومىردىڭ بالزامىن تاتىپ، ءتىپتى دە باقىتتى تۇرمىستى قارسى الدى.

(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 3 - ايدىڭ 25 - كۇنى ۇرىمجىدەن بەرگەن حابارى)