قىپ - قىزىل اششى بۇرىش سيلادى ءتاتتى تۇرمىس

    رەداكتوردان

　　التىن كۇزدىڭ 9 - ايى، تيانشان الابىندا اعاش باسى جەمىسكە تولىپ، بار الاپتان جەمىس - جيدەكتىڭ حوش ءيىسى اڭقىدى. قىزىل، سارى، كۇلگىن، اق، جاسىل تۇستەر... كۇزگى جيىن - تەرىن كەزىندەگى شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسى بەينە جىلجىمالى بوياۋ تاقتاسىنا ۇقسايدى. 6 - رەتكى جۇڭگو شارۋالار مول ءونىم مەرەكەسى كەلۋ قارساڭىندا، انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتى ”شينجياڭنىڭ رەڭ كارتچكاسى“ جەلىلەس حابارىن جاريالاۋدى جوبالاپ، تيانشان الابىندا مول ءتۇسىم، مول ءونىم الىنعان سونى كورىنىستەردى، كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىنداعى تىڭ جەتىستىكتەردى جاندى تۇردە ايگىلەپ، جەر - جەردىڭ اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتۋدەگى ءداۋىر تىنىسىن سەزىنۋگە مۇمكىندىك جاسايدى.

　　ءۇشتۇرپان اۋدانى ءۇشتۇرپان قالاشىعى توعىزبۇلاق قىستاعىنىڭ تۇرعىندارى قىزىل بۇرىش كەپتىرىپ قاربالاس. 9 - اي قىزىل بۇرىشتان مول ءونىم الىناتىن ماۋسىم، كوز تاستاساڭىز، قىپ - قىزىل قىزىل بۇرىش تۇتاس كەپتىرۋ الاڭىنا تولتىرا جايىپ تاستالعان، مول ءونىم شاتتىعى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جۇزىنەن مەن مۇندالايدى.

　　□ سۋرەتتى ءۋالي قيۇم تۇسىرگەن

　　انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ءرايدا

　　تيانشان الابىنداعى مول ءونىم الىنعان كورىنىستەرگە كوز جىبەرەر بولساڭىز، تۇتاسىپ جاتقان ”قىزىل“ ءتۇستىڭ كوزدىڭ جاۋىن الاتىندىعىن بايقايسىز. شينجياڭنىڭ ”قىزىل ءتۇستى كاسىپ سالاسى“ اياسىنىڭ ۇشتەن ءبىرىن يەلەيتىن اششى بۇرىش دۋماندى مول ءونىم كارتيناسىن كەستەلەدى، ونان دا ماڭىزدىسى، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ اششى ءدامنىڭ ءتاتتى يگىلىگىن كورۋىنە مۇمكىندىك جاسادى.

　　تيانشان الابىندا قىزىل بۇرىش قىزاردى

　　شينجياڭنىڭ ءدامدى تاعامدارىن تىلگە الار بولساق، داپانجي، ءسوز جوق، وسىنىڭ قاتارىنان ويىپ ورىن الارى داۋسىز. داپانجيدىڭ شىققان جەرى − ساۋان قالاسى شينجياڭداعى ەڭ كولەمدى ازىقتىق قىزىل بۇرىشتى جيناۋ - جونەلتۋ ورنى.

　　كەزەكتە ساۋان قالاسى انجيحاي قالاشىعىنىڭ 10 مىڭ مۋلىق تابيعي كەپتىرۋ الاڭىندا قىزىل بۇرىشتار ”كۇن بۇلاۋىنان“ ءلاززاتتانۋدا. قىپ - قىزىل قىزىل بۇرىش كوز جەتكىسىز التىن قۇبا تۇزگە شەكسىز ومىرشەڭدىك كۇش قوستى.

　　”بيىل قىزىل بۇرىشتىڭ ءونىم مولشەرى بىلتىرعىدان جوعارى بولدى. ويتكەنى كوكتەمدە جاڭا سورت ەنگىزىلدى، ونىڭ ۇستىنە مايسا جەتىلدىرۋ، كوشىرىپ ەگۋ تەحنيكاسى قولدانىلدى، ءبىزدىڭ وتباسىمىزداعى قىزىل بۇرىش 20 − 10 كۇن بۇرىن بازارعا شىعارىلدى، ءونىم مولشەرى دە داعدىلى ەگۋدەن ％20 شاماسىندا جوعارى بولدى“، - دەدى ساۋان قالاسى انجيحاي قالاشىعى شۋاڭچي قىستاعىنداعى قىزىل بۇرىش ەگۋشى يۇي گاڭ، بيىل ونىڭ وتباسىندا ەگىلگەن جاس قىزىل بۇرىشتىڭ مۋ باسىندىق ءونىم مولشەرى 4 توننا شاماسىندا بولدى.

　　انجيحاي قالاشىعىندا بيىل جىلدىق جىڭىشكە قىزىل بۇرىش ەگىلگەن جەر اۋدانى 40 مىڭ مۋ بولىپ، بۇكىل شينجياڭداعى ازىقتىق قىزىل بۇرىش ەگىلگەن جەر اۋدانىنىڭ ％60ىن ۇستادى، جىلىنا 20 مىڭ توننادان استام قۇرعاق بۇرىش وندىرەدى، مۇنىڭ ％80تەن استامى شانشي، حۋنان سياقتى ەل ىشىندەگى قىزىل بۇرىش مانەرلەيتىن، جينايتىن - جونەلتەتىن ءىرى ولكەلەرگە ساتىلادى. 2022 - جىلى انجيحاي قالاشىعى ازىقتىق قىزىل بۇرىش بازارىنىڭ ساۋدا سوماسى 200 ميلليون يۋانعا جەتتى، بيىل 300 ميلليون يۋانعا جەتەدى دەپ مەجەلەنۋدە.

　　كليمات شارت - جاعدايى جاقسى، كۇن نۇرى، جىلۋ جەتكىلىكتى بولۋداي جاراتىلىستىق ابزالدىلىق شينجياڭنىڭ قىزىل بۇرىش ەگۋىنە العى شارت ازىرلەسە، ال عىلىم - تەحنيكا مول ءتۇسىم، مول ءونىم الۋعا نەگىز قالادى.

　　بىرنەشە كۇننەن بەرى يانجي حۇيزۋ اۆتونوميالى اۋدانىنداعى شارۋا وتباسىلارىنىڭ ءۇيىنىڭ الدى - ارتىندا قۇبا تۇزدەگى كەپتىرۋ الاڭىندا قىزىل بۇرىشتار الاپتى قىزىل تۇسكە بويادى.

　　”مەن بيىل 700 مۋ جەرگە قىزىل بۇرىش ەكتىم، ءونىم مولشەرى بىلتىرعىدان جوعارى بولدى“. يانجي حۇيزۋ اۆتونوميالى اۋدانى ۋحاۋچۇي اۋىلى شاڭۋحاۋچۇي قىستاعىنىڭ تۇرعىنى سۋ شياۋميڭ بىلاي دەدى: بيىلعى مول ءونىم الۋدى ماشينامەن مايسا جەتىلدىرۋ، كوشىرىپ ەگۋ تەحنيكاسىنان بولە قاراۋعا بولمايدى، ماشينامەن كوشىرىپ ەگۋدە ۋاقىت، كۇش، ادام كۇشى ۇنەمدەلەدى، شارۋالار ءۇشىن العاندا، ونەمدىلىكتىڭ ءوزى پايدا تاپقانمەن بىردەي.

　　بايىنعولين موڭعۇل اۆتونوميالى وبلىسى بيىل ەككەن ونەركاسىپ قىزىل بۇرىشى تۇگەلدەي ماشينامەن مايسا جەتىلدىرىپ، كوشىرىپ ەگىلدى. سوڭعى جىلداردان بەرى جەرگىلىكتى ورىن قىزىل بۇرىش ءدانىن مولشەرلەپ ەگۋ ماشيناسى، كوشىرىپ ەگۋ، مايسا كوشىرۋ ماشيناسى سياقتى جاڭا ماشينالاردى ۇزدىكسىز ەنگىزىپ، ماشينالاندىرۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، ءداستۇرلى جاساندى جولمەن كوشىرىپ ەگۋ ەڭبەك كۇشەمەلىلىگى زور، ونىمدىلىگى تومەن، وزىندىك قۇنى جوعارى بولۋ ماسەلەسىن ءونىمدى شەشىپ، قىزىل بۇرىش كاسىپ سالاسىنىڭ ارنايىلانعان، كولەمدەنگەن، ولشەمدەنگەن دامۋىن جەبەدى. بايىنعولين وبلىسى بيىل 500 مىڭ مۋدان استام جەرگە قىزىل بۇرىش ەكتى، مەجەمەن ءونىم مولشەرى ءبىر ميلليون 400 مىڭ توننادان استام بولىپ، ءونىم قۇنى 2 ميلليارد 530 ميلليون يۋانعا جەتەدى.

　　انجيحاي قىزىل بۇرىشى، يانجي قىزىل بۇرىشى، باعراش قىزىل بۇرىشى، يىڭىسار اششى قىزىل بۇرىشى، شايار پيگمەنتتى قىزىل بۇرىشى... وسى مول ءونىم الۋ مەزگىلىندە وسى زامانعى اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسى، ەگۋ، باسقارۋ ۇلگىسى قوسىلىپ، قىزىل بۇرىش تيانشان الابىن قىزارتتى.

　　”بۇرىش“ ءيىسى ەل ءىشى - سىرتىنا تارادى

　　”وتباسىمىز بيىل 40 مۋ جەرگە بۇرىش ەكتىك، 12 تونناسىن ساتىپ، 50 مىڭ يۋاننان ارتىق اقشا تاپتىق. بارلىعىن ساتساق، مولشەرمەن، 200 مىڭ يۋاننان ارتىق اقشا تابا الامىز“، - دەدى يىڭىسار اۋدانى ساعان قالاشىعى تەرەكالدى قىستاعىنىڭ تۇرعىنى قاھار تۇردى.

　　بىرنەشە كۇننەن بەرى يىڭىسار اۋدانىنداعى 70 مىڭ مۋ جەردەگى ەرەكشە اششى بۇرىشتى جيۋ، ساتۋ قىزمەتى دۋماندى ورىستەتىلۋدە. ەكولوگيا، كليمات جانە ورتا باسىمدىعى ەرەكشە اششى بۇرىش وسىرۋگە ۇيلەسەدى. ءدامى تاتىمدى، اششى ءدامى ۇيلەسىمدى بولعاندىقتان، اششى بۇرىش ساپاسىنا ”قاتاڭ“ تالاپ قوياتىن يۇننان، گۇيجوۋ، سىچۋان وڭىرلەرىنە جانە حۋنان، حىنان، شاندۇڭ سياقتى جەرلەردىڭ بازارىندا تابان تىرەپ تياناقتاپ تۇرا الدى.

　　قازىر يىڭىسار اۋدانىندا اششى بۇرىش جياتىن جانە مانەرلەيتىن كاسىپورىننان بەسەۋى، سەلبەستىك كووپەراتيۆىنەن 20دان استامى بار. قاشقار حايحۇڭ اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋ شەكتى سەرىكتەستىگى سولاردىڭ ءبىرى. وسى سەرىكتەستىكتىڭ باس ديرەكتورى پىڭ چۋانحاي بىلاي دەدى: ”بيىل سەرىكتەستىگىمىز 15 مىڭ توننا جاس بۇرىش، 2000 توننا شاماسىندا قۇرعاتىلعان بۇرىش ساتىپ الىپ، بۇرىش ەگەتىن ديقانداردىڭ مۋ باسىندىق ورتاشا كىرىسىن 6000 يۋاننان اسىرۋىنا سەپ بولادى“.

　　شينجياڭ بۇرىشىنىڭ حوش ءيىسى بۇكىل ەلدە تارالۋمەن بىرگە، مەملەكەت قاقپاسىنان القىپ ءوتىپ ءيىسى اڭقىدى.

　　”ءبىر اپتادان كەيىن ءبىزدىڭ پيگمەنتتى قىزىل بۇرىشتى جيىپ الۋىمىز قاۋىرت مەزگىلگە وتەدى، قازىر سەرىكتەستىك ەككەن 10 مىڭ مۋدان استام اششى بۇرىشتىڭ 1000 مۋدان استام جەرىندەگى اششى بۇرىش جينالماي جاتىپ، الدىن الا ساتىلىپ كەتتى“، - دەدى شينجياڭ جىجياڭ كاسىپورىن دامىتۋ شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى جاڭ جىجۇڭ.

　　2019 - جىلى اتالعان سەرىكتەستىك شينجياڭعا كومەكتەسۋشى كاسىپورىن رەتىندە شايار اۋدانىنا ىرگە تەپتى. جاڭ جىجۇڭ بىلاي دەدى: شايار اۋدانىندا وندىرىلگەن پيگمەنتتى قىزىل بۇرىشتىڭ ءبىتىمى كەسەك، سۇرىپتاۋ مولشەرى جوعارى، تاپتىرماس جاسىل ءونىم، بازاردا قىزۋ قارسى الۋعا بولەنگەن. ەكسپورت ەتۋشى ساۋداگەرلەرىڭ كومەگىندە بىلتىر شايار اۋدانىنىڭ پيگمەنتتى قىزىل بۇرىشى تۇڭعىش رەت شەتەل بازارىنا كىرىپ، يسپانيا، رەسەي، كورەيا، تايلاند، يندونەزيا سىندى مەملەكەتتەرگە ەكسپورت ەتىلدى.

　　”بيىل ەكسپورت مولشەرى تاعى دا ارتادى، وسى بىرنەشە كۇندە ءبىرتالاي ەكسپورتپەن شۇعىلداناتىن ساۋداگەرلەر اششى بۇرىشتى كورۋگە كەلدى“، - دەدى جاڭ جىجۇڭ بەكەم سەنىممەن.

　　تەك شايار اۋدانى عانا ەمەس، باعراش اۋدانى، ونسۋ اۋدانى، يانجي حۇيزۋ اۆتونوميالى اۋدانى قاتارلى جەرلەردىڭ ەككەن بۇرىشتارى ىركەس - تىركەس مەملەكەت قاقپاسىنان شىعارىلىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ جەر - جەرىن ”قىزارتتى“.

　　تىزبەكتى ۇزارتۋ، تىزبەكتى كۇشەيتۋ ”بۇرىشتىڭ“ ءدامىن باياندى ەتتى

　　بىرنەشە كۇننەن بەرى كونە شار اۋدانى حۋانتايپيڭياڭ ۋانگويۋان (شينجياڭ) جەمىس شارۋاشىلىعى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ قىزىل بۇرىش مانەرلەۋ سەحىندا ماشينالار توقتاۋسىز اينالىمعا ءتۇسىپ، جۇمىسشىلار قاربالاس جۇمىس ىستەۋدە.

　　شيكىزاتتان سىرت بوگدە زاتتاردى شىعارىپ تاستاۋ، قىزىل بۇرىش ساباعىن كەسۋ، رەڭىنە قاراي تاڭداۋ... وسى سەرىكتەستىكتىڭ باس ديرەكتورى ليۋ حۇڭۋي بىلاي دەپ تانىستىردى: ءبىر قىدىرۋ جۇمىستار ىستەلۋ ارقىلى قىزىل بۇرىش تاپ - تازا، ادەمى بولىپ وزگەرەدى، ودان قوراپتالىپ بۇكىل ەلدىڭ جەر - جەرىنە جەتكىزىلەدى. سەرىكتەستىكتىڭ ونىمدەرى نەگىزىنەن شاندۇڭ، يۇننان، سىچۋان، گۇيجوۋ سياقتى جەرلەرگە ساتىلادى، وتتىقتى قازان ماتەريالدارى، لاۋگانما قىزىل بۇرىش قويمالجىڭىنىڭ شيكىزاتى ەتىلەدى. بيىل وسى سەرىكتەستىك مەجەمەن 15 مىڭ توننا اينالاسىندا جاس بۇرىش ساتىپ الىپ، 3000 توننا اينالاسىندا قۇرعاق بۇرىش وندىرمەكشى.

　　جاس بۇرىشتى كەپتىرگەننەن نەمەسە كۇنگە قاقتاعاننان كەيىن، شيكىزات ەتىپ جاساپ قايتادان ساتۋعا بولادى، مۇنداي باستاپقى مانەرلەۋ بۇكىل شينجياڭنىڭ جەر - جەرىندەگى قىزىل بۇرىش وندىرەتىن وڭىرلەردە ولشەمدى نۇسقاعا اينالعان. كاسىپ تىزبەگىن قايتكەندە ۇزدىكسىز ۇزارتۋ جەر - جەردىڭ ۇزدىكسىز ىزدەنىس جاسايتىن سالاسىنا اينالدى.

　　قىزىل بۇرىش ۇنتاعى، قىزىل بۇرىش قويمالجىڭى، وتتىقتى قازان ماتەريالدارى، ميفىن قويمالجىڭى، قىزىل بۇرىش بولىگى... قازىر ساۋاندا قىزىل بۇرىشتان 40تان استام ءونىم الۋعا بولادى. ”كاسىپ سالاسى تىزبەگىن ۇزدىكسىز ۇزارتىپ، قىزىل بۇرىشتىڭ قوسىمشا قۇنىن جوعارىلاتۋ ءبىزدىڭ باستان - اياق قۇلشىناتىن باعىتىمىز“، - دەدى ساۋان قالالىق اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكاسىن جالپىلاستىرۋ ورتالىعىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى گاۋ يۇڭجيان.

　　قۇرىلعانىنا 20 نەشە جىل بولعان شي - ىردان ازىق - تۇلىك سەرىكتەستىگى شينجياڭنىڭ جەرگىلىكتى قىزىل بۇرىشىن شيكىزات ەتىپ كەلەدى، ”تاپسىرىستىق اۋىل شارۋاشىلىعى“ ءتاسىلى ارقىلى اناعۇرلىم كوپ شارۋانى ەگىمشىلىك، ءوندىرىس ىستەرىنە ات سالىسۋعا جەتەكتەدى، سونىمەن بىرگە كەپتىرۋ ءوندىرىس جەلىسىن جىل سايىن ارتتىرىپ، ءار جىلى 100 توننا شيكىزاتتىڭ پايدالانىلۋ مولشەرىن ساقتادى.

　　بازار سۇرانىسىنىڭ ۇزدىكسىز وزگەرۋىنە ساي، شي - ىردان ازىق - تۇلىك سەرىكتەستىگى شولپان ونىمدەرى ”شۋەليان قىزىل بۇرىش جىپشەسى“ نەگىزىندە ءبىر جاعىنان، ءونىم ءتۇرىن كەڭەيتسە، ەندى ءبىر جاعىنان، بازارعا ۇيلەسىپ، شينجياڭ نان پاتشاسى ازىق - تۇلىك اشۋ شەكتى سەرىكتەستىگىمەن بىرلەسىپ قىزىل بۇرىش نانىنىڭ شيكىزاتىمەن قامدادى، كوپتەگەن ميفىن دۇكەندەرىمەن دە سەلبەستىك ورناتىپ، ميفىن قويمالجىڭىمەن قامداۋدى جولعا قويدى. قازىر كاسىپورىن 4 ۇلكەن تۇردەگى 100دەن استام ءونىمدى جارىققا شىعارىپ، ەل ءىشى - سىرتىنداعى بازارعا ساتتى.

　　قازىرگى تاڭدا قىزىل بۇرىشتىڭ ”قالپىن وزگەرتۋى“ شينجياڭنىڭ جەر - جەرىندەگى قىزىل بۇرىش مانەرلەۋ كاسىپورىندارىندا كۇنى دەرلىكتەي بولىپ جاتىر، وسى نارتتاي قىزىل اششى بۇرىش شيكىزات، ازىق - تۇلىك سياقتى فورمالارى ارقىلى ءتىپتى دە كەڭ ءورىستى بازارعا قاراي بەت الۋدا. تاياۋ جىلدان بەرى شينجياڭ اششى بۇرىشىنىڭ جاڭا ءتۇرى پيگمەنت اششى بۇرىشى dior، chanel سياقتى كوپتەگەن حالىقارالىق ايگىلى ماركاداعى ەرىن بوياعىشتىڭ شيكىزاتىنا اينالدى. وسى زامانعى اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىم - تەحنيكاسىنىڭ جەتەكشىلىگىندە، شينجياڭ اششى بۇرىشى تاماشا بۇرىلىستى جۇزەگە اسىردى.