شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ٴتىلشىسى شۋاي ساي

حۋنان ولكەسى شياڭشياڭ قالاسىنىڭ جۇڭشا قالاشىعىندا كەرپىش - اعاش قۇرىلىمدى قاراپايىم تۇرعىندار تۇراعى بار، بۇل ارا جاسىل تاۋلار اراسىندا، جاسىل قاراعاي، ارشالارمەن كومكەرىلىپ، تۇنىق سۋى مولدىرەپ اعىپ جاتادى. مىنە بۇل ايگىلى قىزىل ارميا قولباسشىسى حۋاڭ گۇڭلۋەنىڭ بايىرعى تۇراعى، ٴار جىلى كوپتەگەن پارتيالى كادرلار مەن وقىتۋشى - وقۋشىلار وزدىكتەرىنەن وسىندا كەلىپ، حۋاڭ گۇڭلۋەنى ساعىنا ەسكە الىپ، ازا ٴبىلدىرىپ، توڭكەرىستىك ٴداستۇرلى تاربيە الادى.

حۋاڭ گۇڭلۋە، 1898 - جىلى حۋناننىڭ شياڭشياڭىندا شارۋا وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1916 - جىلى حۋنان ارمياسىنا قاتىناسىپ، پايجاڭ، ليانجاڭ بولادى. 1926 - جىلى سولتۇستىككە جورىق سوعىسىنا قاتىناسىپ، ۋچاڭ قالاسىن الۋ سياقتى شايقاستاردا ەڭبەك كورسەتەدى. سول جىلدىڭ سوڭىندا حۋاڭپۋ اسكەري مەكتەبىنىڭ جوعارى دارەجەلى كلاسىنا كىرىپ وقيدى. 1927 - جىلى گۋاڭجوۋ كوتەرىلىسىنە قاتىناسادى. سول جىلى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولادى.

1928 - جىلى 7 - ايدا حۋاڭ گۇڭلۋە پىڭ دىحۋاي قاتارلى جولداستارمەن بىرگە پيڭجياڭ كوتەرىلىسىنە باسشىلىق ەتىپ، جۇڭگو جۇمىسشى - ديقان قىزىل ارمياسى 5 - جۇن 13 - شىسى 4 - تۋانىنىڭ پارتيا ۋاكىلى، كەيىن قىزىل 5 - ارميا 2 - زۇڭدۇيىنىڭ باستىعى مىندەتىن وتەيدى. سول جىلى 11 - ايدا قىزىل 5 - ارميانىڭ نەگىزگى كۇشتەرى جيڭگاڭشانعا شەرۋ تارتقاننان كەيىن، ول قوسىندى باستاپ پيڭجياڭ، ليۋياڭ وڭىرىندە قالىپ بۇقارانى جۇمىلدىرىپ، پارتيزاندىق سوعىس جۇرگىزىپ، حۋنان - حۋبەي - جياڭشي سوۆەتتىك رايونىن قۇرادى.

1929 - جىلى 9 - ايدا حۋاڭ گۇڭلۋە قىزىل 5 - ارميانىڭ ورىنباسار جۇنجاڭىنا تاعايىندالىپ، قىزىل 5 - ارميانىڭ سولتۇستىك باعىتتا حۋبەيدىڭ شىعىس وڭتۇستىك وڭىرلەرىن اشۋ، وڭتۇستىك باعىتتا حۋنان - حۋبەي سوۆەتتىك رايوندارىمەن بايلانىستى اشۋ سىندى شايقاس جۇرگىزۋ ارەكەتىن بەلگىلەۋىنە ات سالىسىپ جانە قولباسشىلىق ەتىپ، حۋنان - حۋبەي - جياڭشي سوۆەتتىك رايوندارىن كەڭەيتەدى.

1930 - جىلى 1 - ايدا حۋاڭ گۇڭلۋە قىزىل 6 - ارميانىڭ جۇنجاڭدىعىنا اۋىستىرىلىپ، قوسىندى باستاپ جياڭشيدىڭ باتىس وڭتۇستىگىندەگى وڭىرلەردە جاپالى شايقاس جۇرگىزىپ، توڭكەرىستىك قارۋلى كۇشتەردى دامىتىپ، سوۆەتتىك اكىميات ورناتىپ، بىتىراندى پارتيزان وڭىرلەرىن كولەمدى توڭكەرىستىك بازالارعا اينالدىرادى. 7 - ايدا قىزىل 1 - ارميا جۇنتۋانى 3 - جۇنىنىڭ جۇنجاڭى مىندەتىنە تاعايىندالادى.

1930 - جىلى 8 - ايدا حۋناننىڭ ليۋياڭ ۋىنجيا قالاسىنا تۇتقيىل شابۋىلداۋ شايقاسىندا قىزىل 3 - ارميانىڭ ەرلىكپەن شايقاس جۇرگىزۋىنە قولباسشىلىق ەتىپ، گومينداڭ ارمياسىنىڭ 3 تۋانىن جانە ٴبىر يىڭىن جويىپ، قىزىل 1 - جۇنتۋانى قۇرىلعاننان كەيىنگى تۇڭعىش ۇلكەن جەڭىسكە قول جەتكىزەدى. كەيىن ليليڭ شايقاسىندا، جي - اندى الۋ شايقاسىندا قىزىل 3 - ارميا كەلەلى رول اتقارادى. سول كەزدە حۋاڭ گۇڭلۋە ٴوزىنىڭ ەرەن اسكەري دارىنى جانە توڭكەرىسكە دەگەن شىنايى ادالدىعىمەن سوۆەتتىك رايونداعى ارميا - حالىق اراسىندا جوعارى بەدەلگە يە بولىپ، جۋ دى، ماۋ زىدۇڭ، پىڭ دىحۋايلارمەن بىرگە «جۋ، ماۋ، پىڭ، حۋاڭ» دەپ اتالدى.

ورتالىق سوۆەتتىك رايوننىڭ 1 - رەتتەن 3 - رەتكە دەيىنگى «قورشاپ جويۋعا» قارسى تۇرۋ بارىسىندا حۋاڭ گۇڭلۋە جاۋدى شىرعالاپ ىشكە ەنگىزۋ ستراتەگيالىق باعىتىن باتىل اتقارىپ، قىزىل 3 - ارميانىڭ ەرلىكپەن شايقاس جۇرگىزۋىنە قولباسشىلىق ەتىپ، سان مارتە ەڭبەك كورسەتەدى. لۇڭگاڭ شايقاسىندا گومينداڭ ارمياسىنىڭ 18 - شىسىنىڭ تولاسسىز شابۋىلىن تويتارىپ، فۋتيان شايقاسىندا جاۋ ارمياسىنىڭ 28 - شىسى سياقتى بولىمدەرىن جويىپ، لاۋيىڭپان شايقاسىندا جاۋ ارمياسى 9 - شىسىنىڭ دەربەس لۇيىن جويادى.

1931 - جىلى 9 - ايدىڭ 15 - كۇنى حۋاڭ گۇڭلۋە قوسىندى باستاپ فاڭشىليڭدا وكشەلەي سوققىلاۋ شايقاسىنا قاتىناسادى. قوسىندى كوشىرۋگە قولباسشىلىق ەتۋ بارىسىندا جي - ان دۇڭگۋىنىڭ ليۋدۋيۋىندا جاۋ ۇشاعىنىڭ شابۋىلىنا ۇشىراپ، باقىتقا قارسى وق ٴتيىپ قۇربان بولادى، سول كەزدە 33 جاستا ەدى. حۋاڭ گۇڭلۋەنى ەسكە ٴتۇسىرۋ ٴۇشىن، جۇڭحۋا سۆەتتىك رەسپۋبليكاسىنىڭ ۋاقىتشا ورتالىق ۇكىمەتى ورتالىق سوۆەتتىك رايونىندا گۇڭلۋە اۋدانىن قۇرىپ، جۇڭگو جۇمىسشى - ديقان قىزىل ارمياسى 2 - جاياۋ اسكەرلەر مەكتەبىنە گۇڭلۋە جاياۋ اسكەرلەر مەكتەبى دەگەن ات بەرۋدى ۇيعارادى.

ماۋ زىدۇڭ ٴوزىنىڭ «گۇلگە عاشىق كوبەلەك . تيڭجوۋدان چاڭشاعا» اتتى ايگىلى ولەڭىندە: «گانشۇي جاقتىڭ ٴبىر شەتى بويالدى نارت قىزىلعا، ٴشۇيىلىپ كەپ حۋاڭ گۇڭلۋە ٴبىر بۇيىردەن باس سالدى» دەپ جازدى. بۇدان ونىڭ ۇزدىك قىزىل ارميا قولباسشىسى، اسكەري مامان حۋاڭ گۇڭلۋەگە سەنىم ارتاتىندىعىن جانە قادىر تۇتاتىندىعىن كورۋگە بولادى.

شياڭتان قالاسىنىڭ جەرگىلىكتى تاريح شەجىرەسىن زەرتتەۋ مامانى حى گىجين تىلشىگە بىلاي دەدى: «حۋاڭ گۇڭلۋە ەرلىكپەن شايقاس جۇرگىزىپ، اتويلاپ الدا ٴجۇردى، ول توڭكەرىس ىستەرى جولىندا جاپا - ماشاقاتتان قورىقپاي، سان مارتە ەڭبەك كورسەتتى، دەسەدە، جاستاي دۇنيە سالدى. ونىڭ ٴومىرى پارتيا مەن حالىقتىڭ ىستەرىنە قالتقىسىز ٴوزىن ارناعان ٴومىر، ونىڭ توڭكەرىستىك كۇرەس بارىسىندا ايگىلەگەن پرولەتاريات توڭكەرىسشىلەرىنىڭ ارىنى مەن توڭكەرىستىك رۋحى − اسا باعالى رۋحاني بايلىق، شياڭتان حالقىنىڭ قانىنا تەرەڭ ٴسىڭىپ، قىزىل توپىراقتىڭ كەسەك تاريحىنىڭ، مادەنيەتىنىڭ ٴبىر بولىگىنە اينالدى».

شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 5 - ايدىڭ 14 - كۇنى چاڭشادان بەرگەن حابارى