«باسقارىلمالى بومبى سىليڭى» ياڭ يەگۇڭ:

بورىشىن ادالدىقپەن وتەگەن ۇلگىلى قولباسشى

شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ٴتىلشىسى گاۋ يۇيجياۋ

انحۇي ولكەسى حۋاڭشان قالاسىنداعى ياڭ يەگۇڭنىڭ ەسكەرتكىش سارايىنا كىرسەڭىز، العى زالدىڭ قاق ورتاسىنا ياڭ يەگۇڭنىڭ اق ٴمارماردان ويعان تولىق ٴمۇسىنى قويىلعان، ٴمۇسىننىڭ ارت جاعىنداعى «ارىندى قوسىن ايباتپەن العا ۇمتىلۋدا» دەگەن ٴسوز جازىلعان ۇلكەن ارتقى كورىنىستە سوعىس ماشيناسى شەپ قۇرىپ، قۇرىش جاۋىنگەرلەر العا ۇمتىلعان اسقاق ايبىن ايگىلەنىپ تۇر، كۇمبەزشە توبەسىندەگى 59 شىراق ياڭ يەگۇڭنىڭ 59 جىلدىق ساۋلەلى عۇمىرىنىڭ سيمۆولى ەتىلگەن.

ياڭ يەگۇڭ، حۋبەيدىڭ يىڭچىڭىنان. 1945 - جىلى 2 - ايدا دۇنيەگە كەلگەن، 1963 - جىلى 8 - ايدا اسكەري قوسىنعا كىرگەن، 1966 - جىلى 2 - ايدا پارتياعا مۇشە بولعان، كوزى تىرىسىندە بۇرىنعى 2 - زەڭبىرەكشى اسكەرلەردىڭ ورىنباسار سانموۋجاڭى بولعان. 2004 - جىلى 7 - ايدا زورىعىپ ناۋقاستانىپ قايتىس بولعان.

«دۇنيە تىنىش بولعانىمەن، سوعىستى ۇمىتۋ وتە حاۋىپتى، اسكەرلەردىڭ سوعىس جۇرگىزۋدى ويلاماۋى قىزمەت اتقارماۋ سانالادى». بۇل ياڭ يەگۇڭنىڭ ۇنەمى ايتاتىن ٴسوزى. رەسپۋبليكانىڭ «ستراتەگيالىق قۇرىش جۇدىرىق» جانە «قىران» اسكەري قوسىن قۇرۋ ىستەرىندە ياڭ يەگۇڭ بورىشىن ادالدىقپەن وتەپ، جەڭىسكە جەتۋدى مۇرات تۇتىپ، وتان ٴۇشىن ٴومىرىن ارناۋدى ۇعىندىردى.

20 - عاسىردىڭ 90 - جىلدارىنىڭ باس شەنىندە ياڭ يەگۇڭ ارميامىزداعى تۇڭعىش رەتكى جاڭا تۇرپاتتى باسقارىلمالى بومبى اسكەري قوسىنىن قۇرۋعا دايىندالۋداي اۋىر مىندەتتى ارقالايدى. ول اسكەري قوسىننان 11 تىرەكتى اسكەر تاڭداپ الىپ، شوعىرلى جاتتىعۋ اترەتىن قۇرادى. قارجىنى ۇنەمدەۋ ٴۇشىن، ولار جەرگىلىكتى ورىنداعى كەرەكسىز ەتىلگەن زاۆود ٴۇيىنىڭ سەحىن اسكەري قوسىننىڭ تۇراعى ەتەدى. كاسىپتىك جاتتىعۋمەن بىرگە، اترەتتەگىلەر جول جوندەپ، جەر تەگىستەپ، قورشاۋ تام جيىپ، قوس قولدارىمەن وزدەرىنىڭ «كازارماسىن» سالىپ شىعادى.

سول كەزدە جاڭا تۇرپاتتى باسقارىلمالى بومبى ٴالى زەرتتەلىپ جاسالىپ تابىسقا جەتپەگەن ەدى. شوعىرلى جاتتىعۋ اترەتىندە وقىتۋ ماتەريالى باعدارلاماسى بولماعاندىقتان، ياڭ يەگۇڭ شوعىرلى جاتتىعۋ اترەتىندەگىلەردى باستاپ، بۇكىل ەلدىڭ جەر - جەرىندەگى باسقارىلمالى بومبى وندىرىلەتىن زاۆودتاردى جانە عىلمي زەرتتەۋ ورىندارىن ارالاپ، ٴبىر - بىرلەپ كەڭەس سۇراپ ۇيرەنەدى. كۇندىز ولار سەحتا ۇستازدارىنا قولعانات بولىپ، چەرتوج بەن ساندى مالىمەتتى ەستەلىككە السا، كەشتە تاعى دا قۇنتتاپ قىزمەت ەستەلىگىن جازادى. وسى نەگىزدە ولار جۇيەلى كاسىپتىك وقۋلىق قۇراستىرىپ شىعادى.

1993 - جىلى ياڭ يەگۇڭ ارميامىزدىڭ تۇڭعىش رەتكى جاڭا تۇرپاتتى باسقارىلمالى بومبى لۇيىن قۇرۋعا جاۋاپتى بولادى، اسكەري قوسىن سول جىلى قۇرىلىپ، سول جىلى سوعىس جۇرگىزۋ قابىلەتىن قالىپتاستىرادى، سول جىلى 2 - زەڭبىرەكشى اسكەرلەر تاريحىنداعى تۇڭعىش جاڭا تۇرپاتتى باسقارىلمالى بومبىنى ٴساتتى اتادى.

1995 - جىلى جازدا ەلىمىزدىڭ شىعىس وڭتۇستىك تەڭىز ايدىنىندا وتكىزىلگەن ٴبىر رەتكى ەلەۋلى اسكەري مانەۆردە ەلىمىزدىڭ جاڭا تۇرپاتتى باسقارىلمالى بومبى اسكەري ٴبولىمى قۇرىلعاننان بەرى تۇڭعىش رەت اشىق بوي كورسەتەدى، وسى رەتكى باسقارىلمالى بومبى اتۋ جاتتىعۋىندا 6 رەت اتقاندا، 6 رەت ٴدال تيگىزۋدەي سوعىس ناتيجەسىمەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ، ورتالىق اسكەري ىستەر كوميتەتىنىڭ بەكىمىن جانە ماقساتىن ىسكە اسىرادى. ياڭ يەگۇڭ مانەۆر بارىسىندا ماڭىزدى رول اتقارىپ، داڭقپەن 2 - دارەجەلى ەڭبەك كورسەتەدى.

2002 - جىلى، 57 جاستاعى ياڭ يەگۇڭ اسكەري ىستەر عىلمى شۋەيۋانىنىڭ قىزمەت ىستەي ٴجۇرىپ اسپيرانتۋراسىنا ەمتيحان بەرەدى، قىزمەتى وتە قاربالاس بولسا دا، ول قايران قالارلىق قاجىرلىلىقپەن بارلىق ساباقتى وقىپ بولادى. ٴومىرىنىڭ سوڭعى بىرنەشە ايىندا ول اۋرۋ توسەگىندە جاتىپ «بىرلەسىپ سوعىس جۇرگىزۋ قولباسشىلىق قۇرىلىمىن قۇرۋدا يگەرۋگە ٴتيىستى ماسەلەلەر» دەگەن تاقىرىپتاعى وقۋ ٴبىتىرۋ ديسسەرتاتسياسىن جازىپ تامامدايدى.

2004 - جىلى 7 - ايدىڭ 1 - كۇنى بىرنەشە كۇن ەس - ٴتۇسسىز جاتقان ياڭ يەگۇڭنىڭ ناۋقاس جاعدايى كۇرت اسقىنادى. ايەلى ياڭ يۇيجىن ياڭ يەگۇڭنىڭ ٴوز اۋزىمەن سوڭعى وسيەتىن ايتىپ كەتۋدى كۇتەدى، الايدا كوز جۇمعانعا دەيىن «جۇرگىز»، «اتتان» دەپ كۇبىرلەيدى...

7 - ايدىڭ 2 - كۇنى تاڭعى ساعات 3 تە ياڭ يەگۇڭ قايتىس بولادى.

ارمياعا قاتىناسقان 41 جىلدا ياڭ يەگۇڭ ٴومىرى ارقىلى پارتياعا كىرگەن كەزدەگى جازعان سەرتىن امالياتتا ايگىلەدى − «مەن مىناداي سەرت بەرەمىن: ٴارقانداي كەزدە دە جەكە مۇددەم شارتسىز تۇردە پارتيانىڭ مۇددەسىنە بويسۇنادى، بار ىقىلاسىممەن ىستەيمىن، شىنايى بولامىن، قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جۇرگىزەمىن، بارلىعىمدى، ٴتىپتى، ٴومىرىمدى قۇربان ەتۋدەن تايسالمايمىن».

2005 - جىلى ورتالىق اسكەري ىستەر كوميتەتى ياڭ يەگۇڭعا «بورىشىن ادالدىقپەن وتەگەن ۇلگىلى قولباسشى» داڭق اتاعىن، سونداي - اق «1 - دارەجەلى قاھارمان ۇلگى وردەنىن» تولىقتاپ بەردى. 2006 - جىلى ورتالىق اسكەري ىستەر كوميتەتىنىڭ بەكىتۋىمەن ياڭ يەگۇڭ بۇكىل ارميادا سۋرەتىن ىلەتىن قاھارمان ۇلگىلەر قاتارىنا ەنگىزىلدى، سول جىلى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى ۇيىمداستىرۋ ٴبولىمى ياڭ يەگۇڭعا «مەملەكەتتىك تاڭداۋلى كوممۋنيستىك پارتيا مۇشەسى» اتاعىن تولىقتاپ بەردى.

«ياڭ يەگۇڭ ەسكەرتكىش سارايى 2012 - جىلى اشىلعاننان بەرى 2 ميلليون 700 مىڭنان استام ادام - رەت قابىلدادى». ياڭ يەگۇڭ ەسكەرتكىش سارايىنىڭ باستىعى لو يۇڭ: ياڭ يەگۇڭ ەسكەرتكىش سارايىن ەكسكۋرسيالاۋ رۋحاني جاقتا سىننان ٴوتۋ سانالادى، - دەدى.

ەسكەرتكىش سارايىنداعى سالىستىرماسى بويىنشا قايتادان قالپىنا كەلتىرگەن ياڭ يەگۇڭنىڭ كونە تۇراعىن كورگەندە كوپتەگەن ەكسكۋرسيالاۋشى توقتاي قالىپ ويعا باتادى: ٴۇيىنىڭ ماڭدايشالىعىنا ياڭ يەگۇڭ ٴوز قولىمەن ۇلكەيتىپ وتىرىپ «تارتۋ اكەلسەڭ كىرمەي - اق قوي» دەپ جازعان؛ ياڭ يەگۇڭ مەن جۇبايىنىڭ جاتقانى 4 اعاش ساندىقتى قاتار قويىپ جاساعان 2 ادامدىق توسەك؛ ياڭ يەگۇڭ ٴبىر كۇزدىك شاپاندى 18 جىل كيگەن، ٴبىر سىرلى كەسەنى 30 نەشە جىل ىستەتكەن...

«كىرشىكسىز ادالدىق، ەل بىرلىگى بەرىك قامال؛ العاشقى شايقاسقا مەنى سال، مەنى سالساڭ، ٴسوز جوق، جەڭەمىز...»، ياڭ يەگۇڭ اسكەري قوسىنى شىعارعان وسى ٴان زىمىران ارمياسىنىڭ شەبىندە اسقاقتادى.

شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 6 - ايدىڭ 12 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى