— باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ايدى بارلاۋ ينجەنەرياسى چاڭى ـ 6 مىندەتىنە قاتىستى زەرتتەۋگە، سىناققا قاتىناسقان قىزمەتكەرلەردىڭ ۋاكىلدەرىن قابىلداعاندا سويلەگەن ماڭىزدى ٴسوزى قالىڭ عارىش قىزمەتكەرلەرىن تاعى دا تىڭ ۇلەس قوسۋعا شابىتتاندىردى

شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى دۇڭ رۇيفىڭ، سۇڭ چىن، لي حىڭ

باس شۋجي شي جينپيڭ 9 ـ ايدىڭ 23 ـ كۇنى ايدى بارلاۋ ينجەنەرياسى چاڭى _ 6 مىندەتىنە قاتىستى زەرتتەۋگە، سىناققا قاتىناسقان قىزمەتكەرلەردىڭ ۋاكىلدەرىن قابىلداعاندا ماڭىزدى ٴسوز سويلەپ، بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ايدى بارلاۋ ينجەنەرياسىنىڭ جەتىستىكتەرىنە ەلىمىزدەگى نەشە ۇرپاق عارىش قىزمەتكەرلەرىنىڭ اقىل ـ پاراساتى مەن جۇرەك قانى سىڭگەن، ول ٴبىزدىڭ جۋىق جىلدارى عىلىم ـ تەحنيكادا ٴوز كۇشىنە سۇيەنۋ، ٴوزىن الۋەتتەندىرۋ جاعىندا قول جەتكىزگەن كورنەكتى تابىستارىمىزدى ٴبىر قىرىنان بەينەلەپ، جۇڭگولىقتاردىڭ جىگەرىن، قايسارلىعىن، سەنىمىن تولىق ايگىلەدى.

شىنايى قامقورلىق، ىقىلاستى ٴۇمىت قالىڭ عارىش قىزمەتكەرلەرىنىڭ سەنىمى مەن ماقتانىش سەزىمىن كۇشەيتتى. كوپشىلىك مىنالاردى ٴبىلدىردى: باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ تاپسىرماسىن ەستە بەرىك ساقتاپ، ارمانعا ۇمتىلۋ، باتىلدىقپەن ىزدەنۋ، سايكەسە قامال الۋ، سەلبەسىپ بىرگە جەڭىسكە جەتۋ سىندى ايدى بارلاۋ رۋحىن بارىنشا اسقاقتاتىپ، عارىش ارمانىنا تىنباي تالپىناتىن جاڭا جورىقتا ۇزدىكسىز كۇرەس جۇرگىزىپ، عارىش ىستەرىندە قۋاتتى ەل قۇرۋعا تاعى دا جاڭا ۇلەس قوسىپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ ارقىلى مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ قۇرىلىسىن، ۇلتتى گۇلدەندىرۋ ۇلى ٴىسىن جاپپاي ىلگەرىلەتۋگە اناعۇرلىم زور ۇلەس قوسامىز.

بەلگى سيپاتتى جەتىستىكتەردە، عىلىم ـ تەحنيكادا ٴوز كۇشىنە سۇيەنۋدە، ٴوزىن الۋەتتەندىرۋدە كورنەكتى تابىستارعا قول جەتكىزدى

بيىل 6 ـ ايدا چاڭى _ 6 ادامزات تاريحىندا تۇڭعىش رەت ايدىڭ ارعى بەتىنەن ۇلگى الىپ قايتا ورالدى، بۇل _ ەلىمىزدىڭ عارىش ىستەرىندە قۋاتتى ەل، عىلىم ـ تەحنيكادا قۋاتتى ەل قۇرۋدا قول جەتكىزگەن تاعى ٴبىر بەلگى سيپاتتى جەتىستىگى.

”اي شارىن بارلاۋدىڭ ۇزدىكسىز جاڭالانعان جاڭا بيىگى جۇڭگولىقتاردىڭ قيىندىقتان تايسالماي العا ۇمتىلىپ، دامىلسىز ورگە ۇمتىلاتىن اياق الىسىنا كۋا بولدى“. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ىقىلاستى قابىلداۋىندا بولعان، چاڭى _ 6 مىندەتىنىڭ باس جوبالاۋشىسى حۋ حاۋ ۇزاققا دەيىن تەبىرەنىسىن باسا المادى. ”20 جىلدان بەرى ايدى بارلاۋ ينجەنەرياسى نولدەن باستالدى، ٴبىز اتويشىلاردان ۇيرەندىك، ٴبىراق استە ەلىكتەي سالمادىق، قايتا باسقالار ٴجۇرىپ كورمەگەن جولمەن باتىلدىقپەن ٴجۇرىپ، جۇڭگولىقتاردىڭ جىگەرىنەن، قايسارلىعىنان جانە سەنىمىنەن جازباي، جوبانى سوڭىنا دەيىن جاساپ، نىسانانى ۋاعىندا جۇزەگە اسىردىق“.

جوقتان بار بولىپ، السىزدەن كۇشەيىپ، ”جوبا جاساپ ارماندى كەسكىندەۋدەن“ ”كۇرەس جۇرگىزىپ ارماندى جۇزەگە اسىرۋعا“ دەيىن ەلىمىزدەگى نەشە ۇرپاق عارىش قىزمەتكەرلەرى ٴوز كۇشىنە سۇيەنىپ دەربەس جاڭالىق اشۋدان جازباي، عارىش ىستەرىنىڭ تاريحي سيپاتتى، جوعارى ساپالى، قارىشتاپ دامۋىن جۇزەگە اسىرۋدى ىلگەرىلەتتى.

3000عا جۋىق ورىن، 100 مىڭداي ادام سەلبەسىپ قامال العان چاڭى _ 6 مىندەتىندەگى ماڭىزدى بۋىندار مەملەكەتتىك عارىش مەكەمەسىنىڭ ورىنباسار باستىعى بيان جىگاڭنىڭ ەسىنەن كەتپەيدى: ”جاڭا داۋىردەن بەرى شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ جەتەكشىلىگىندە، بۇكىل مەملەكەت بويىنشا جۇمىلاتىن جاڭاشا ٴتۇزىلىس باسىمدىعىن ساۋلەلەندىرىپ، ايدى بارلاۋ ينجەنەرياسىن ۋاكىل ەتكەن كەلەلى عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ جەتىستىكتەرى ىركەس ـ تىركەس جارىققا شىعىپ، عارىش ىستەرىندە قۋاتتى ەل قۇرۋدا نىق قادام تاستالىپ، جوعارى دەڭگەيدەگى عىلىم ـ تەحنيكادا ٴوز كۇشىنە سۇيەنۋ، ٴوزىن الۋەتتەندىرۋ نىساناسى ۇزدىكسىز جۇزەگە استى“، ـ دەدى ول.

ۇشى ـ قيىرسىز الەم جونىندە ىزدەنىس جاساپ، عارىش ىستەرىندە قۋاتتى ەل قۇرۋ _ ٴبىزدىڭ قاجىماي ـ تالماي تالپىناتىن عارىش ارمانىمىز.

چاڭجىڭ _ 5 جەلىلەس تاسىمال راكەتاسىندا 247 ٴتۇرلى شەشۋشى تەحنيكادان قامال الىندى، ”چاڭىنى“ عارىشقا جەتكىزىپ، عارىش ىستەرىندە قۋاتتى ەل قۇرۋدىڭ ٴبىر قىدىرۋ بەلگى سيپاتتى ينجەنەرياسىنىڭ ٴساتتى اتقارىلۋىنا دا پارمەندى تىرەك بولدى. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى ٴسوزىن سول جەردىڭ وزىندە تىڭداعان ۇزاق جورىق _ 5 تاسىمال راكەتاسىنىڭ باس قولباسشىسى، جۇڭگو عارىش عىلىم ـ تەحنيكا توبىنداعى ۋاڭ جۋە ايرىقشا شابىت الىپ، ۇزدىكسىز جاڭالىق اشۋدىڭ كوكەي تەستىلىگىن تەرەڭ سەزىندى.

”چاڭجىڭ _ 5 جەلىلەس تاسىمال راكەتاسىن زەرتتەپ جاساۋ ۇجىمى باس شۋجيدىڭ تاپسىرماسىن ەستە بەرىك ساقتاپ، عارىش ىستەرىندە قۋاتتى ەل قۇرۋدىڭ جانە عىلىم ـ تەحنيكادا قۋاتتى ەل قۇرۋدىڭ ايبىندى جوباسىن نىق قاداممەن ناقتى ارەكەتكە اينالدىرىپ، حالىقارالىق وزىق ورەگە جەتكەن جانە دەربەس ٴبىلىم مەنشىك ۇقىعىنا يە اناعۇرلىم كوپ جاسامپازدىق جەتىستىكتەرى ارقىلى ەلىمىزدىڭ الەم كەڭىستىگىن بارلاۋ قۋاتىن ونان ارى جوعارىلاتادى“، ـ دەدى ۋاڭ جۋە.

ايدى بارلاۋ رۋحىن اسقاقتاتىپ، ۇلتتىڭ سەنىمى مەن ماقتانىش سەزىمىن اناعۇرلىم كۇشەيتەمىز

”ارمانعا ۇمتىلۋ، باتىلدىقپەن ىزدەنۋ، سايكەسە قامال الۋ، سەلبەسىپ بىرگە جەڭىسكە جەتۋ“ باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ايدى بارلاۋ رۋحىن اسقاقتاتۋدى قايتالاي باسا دارىپتەۋى سول جەردەگى عارىش قىزمەتكەرلەرىن ايرىقشا شابىتتاندىردى.

ارمانعا ۇزدىكسىز تالپىنۋ _ اي بارلاۋ ينجەنەرياسىن ەرلىكپەن العا ىلگەرىلەتۋدىڭ تاسقىنداعان قوزعاۋشى كۇشى.

چاڭى _ 6 مىندەتىن بارلاۋ اسپابى جۇيەسىنىڭ ورىنباسار باس جوبالاۋشىسى، جۇڭگو عارىش عىلىم ـ تەحنيكا توبىنداعى دىڭ شياڭجين بىلاي دەدى: اي شارىن بارلاۋ ينجەنەرياسىن جوسپارعا العان كەزدە ”ٴبىر پاراق اق قاعازعا جوبا جاساۋدان“ چاڭى _ 6نىڭ كوپ ٴتۇرلى تەحنيكاسىندا ”حالىقارادا تۇڭعىش قامال العانعا“ دەيىن اماليات شەتەلدىكتەردىڭ ىستەپ كورمەگەن ٴىسى ٴبىز جۇڭگولىقتاردىڭ قولىنان كەلەتىندىگىن، ونىڭ ۇستىنە ايتارلىقتاي جاقسى ىستەي الاتىندىعىمىزدى دالەلدەدى.

”ٴبىر ٴىستى ٴبىر ىسكە جالعاپ، بۋىن ـ بۋىن بويىنشا يگەردى“! 20 جىلدا ايدى بارلاۋ ارمانى ورىندالدى، چاڭى _ 6 مىندەتىندەگى جەر بەتى قولدانىلمالى جۇيەسىنىڭ باس جوبالاۋشىسى، جۇڭگو عىلىم اكادەمياسى مەملەكەتتىك استرونوميا ستانسياسىنىڭ زەرتتەۋشىسى زو ۋي وعان ۇزاق ۋاقىت قاتىناستى، قازىر ول قىزمەتتەستەرىمەن بىرگە چاڭى _ 6نىڭ ايدىڭ ارعى بەتىنەن اكەلگەن ۇلگىسىن دايىنداۋ، ٴبولىپ قوراپتاۋمەن اينالىسۋدا، ”ايدى بارلاۋ ينجەنەرياسى جۇڭگونىڭ تاڭباسىن اي شارىندا تابىستى تۇردە قالدىرىپ قانا قويماي، جۇڭگونىڭ اي شارىن زەرتتەۋدەگى تىڭ پاراعىن اشتى. ٴبىز اي شارى ۇلگىسى جونىندەگى عىلمي زەرتتەۋدى ۇزدىكسىز قۇلشىنا جاقسى ىستەپ، عارىش ىستەرىندە قۋاتتى ەل، عىلىم ـ تەحنيكادا قۋاتتى ەل قۇرۋعا ٴوز ۇلەسىمىزدى قوسامىز“.

ۇلى ٴىس ارماننان باستالادى، جاڭالىق اشۋدى نەگىز ەتەدى، ناقتى ىستەۋدە ورىندالادى.

بەس جۇلدىزدى قىزىل تۋ ايدىڭ ارعى بەتىندە ٴساتتى اشىلعاندا، جايناعان ”جۇڭگو قىزىلى“ سانسىز ادامدى كوزىنە جاس الدىردى. جوعارى ۆاكۋم، جوعارى ـ تومەن تەمپەراتۋرالى اينالىم، كۇشتى دوزالى ۋلترا كۇلگىن ساۋلە سياقتى ۇشقارى ورتاعا توزە العان بۇل مەملەكەت تۋى وڭاي ەمەس.

”ٴاربىر ادامنىڭ كۇش ـ قۋاتىن شوعىرلاندىرعاندا، قانداي ۇلكەن قيىن ماسەلەدەن دە قامال الۋعا بولادى“. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى ٴسوزىن مۇقيات ۇيرەنىپ، چاڭى _ 6 اي بەتىندە مەملەكەت تۋىن كورسەتۋ جۇيەسىن زەرتتەپ جاساۋ مىندەتىنە قاتىناسقان جۇڭگو عارىش عىلىم ـ تەحنيكا ونەركاسىپ توبىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى چىڭ چاڭ نىق سەنىممەن بىلاي دەدى: ”بولاشاقتا ايدى بارلاۋ رۋحىن ۇزدىكسىز اسقاقتاتىپ، جاڭا مىندەتتىڭ ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتىپ، بارلىق جۇڭحۋا پەرزەنتتەرىنىڭ ۇلت سەنىمى مەن ماقتانىش سەزىمىن اناعۇرلىم كۇشەيتۋگە ۇلەس قوسامىز“.

تەرەڭ كەڭىستىك جاعىندا ونان ارى ىزدەنىس جاساپ، جۇڭگو اقىل ـ پاراساتى مەن جۇڭگو كۇشىن ارنايمىز

”چاڭى“ ٴارى جۇڭگونىكى، ٴارى بۇكىل ادامزاتقا ٴتان. ەلىمىزدىڭ ايدى بارلاۋ ينجەنەرياسى باستان ـ اياق تەڭدىك، ٴوزارا تيىمدىلىك، بەيبىت پايدالانۋ، سەلبەسىپ بىرگە جەڭىسكە جەتۋ پرينسيبىنەن جازباي كەلەدى.

چاڭى _ 6 ولشەۋ ـ مەڭگەرۋ بولىمشە جۇيەسىنىڭ باس ينجەنەرى، جۇڭگو ەلەكتروندى عىلىم ـ تەحنيكا 39 ـ زەرتتەۋ ورنىنىڭ ورىنباسار باستىعى رۇڭ ۋپيڭ بىلاي دەدى: كەلەسى قادامدا باس شۋجي شي جينپيڭ نۇسقاعان بەتالىستى بويلاپ، دۇنيە ٴجۇزىنىڭ تەرەڭ كەڭىستىك جاعىنداعى ىزدەنىسىنە جۇڭگو اقىل ـ پاراساتى مەن جۇڭگو كۇشىن ۇزدىكسىز ارنايمىز.

عارىشقا كوز جىبەرسەك، جۇڭگو ٴتىپتى دە الىستارعا جەتە الادى، ادامزات ٴتىپتى دە بيىككە سامعاي الادى.

جيامۋسى 66 مەتر تەرەڭ كەڭىستىك بەكەتى، قاشقار 35 مەتر انتەننا تىزبەگى جۇيەسى. . . ايدى بارلاۋ ينجەنەرياسىنىڭ تەرەڭ كەڭىستىكتى بارلاۋ تورابىنىڭ ەڭ الدىڭعى جاعىنداعى جابدىق چاڭى _ 6 ۇلگى الىپ قايتۋ مىندەتىنىڭ دەر كەزىندە ورىندالۋىنا كەپىلدىك ەتۋمەن بىرگە، بولاشاقتا اناعۇرلىم كۇردەلى تەرەڭ كەڭىستىكتى بارلاۋ ـ ولشەۋ مىندەتىن قامتاماسىز ەتۋىنەن ٴۇمىت بار.

”ٴبىز جۇڭگولىق، شەتەلدىك عالىمداردىڭ اي شارىنداعى ۇلگىلەردى باسقارۋ ٴادىسى بويىنشا بەلسەنە ٴوتىنىش بەرىپ، اي شارى ۇلگىلەرىن بىرگە زەرتتەۋىن قارسى الامىز“. مەملەكەتتىك عارىش مەكەمەسى ايدى بارلاۋ جانە عارىش ينجەنەرياسى ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى گۋان فىڭ بىلاي دەدى: باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى ٴسوزىنىڭ رۋحىن تياناقتاندىرىپ، ۇزدىكسىز كەڭ پەيىل بولىپ، عارىش جاعىنداعى الۋان فورماداعى حالىقارالىق اۋىس ـ كۇيىس سەلبەستىگىن ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىپ، ٴار ەلمەن دامۋ جەتىستىكتەرىنەن بىرگە يگىلىكتەنىپ، سىرتقى كەڭىستىكتى جونگە سالۋدى كەمەلدەندىرىپ، عارىش عىلىم ـ تەحنيكا جەتىستىكتەرى ارقىلى ادامزاتقا اناعۇرلىم ويداعىداي يگىلىك جەتكىزۋگە مۇمكىندىك جاسايمىز.

عارىشتى بارلاۋدىڭ ماڭگى شەگى بولمايدى. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ايدى بارلاۋ ينجەنەرياسى چاڭى _ 6 مىندەتىنە قاتىستى زەرتتەۋگە، سىناققا قاتىناسقان قىزمەتكەرلەردىڭ ۋاكىلدەرىن قابىلداۋى قالىڭ عارىش قىزمەتكەرلەرىن قۇلشىنا جاڭالىق اشۋ، سىرلى دۇنيە جونىندە ىزدەنىس جاساۋ سىندى عىلىم ـ تەحنيكا ىستەرىنە ۇزدىكسىز ات سالىسۋعا بارىنشا شابىتتاندىردى.

باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى ٴسوزىن دەر كەزىندە ۇيرەنگەن بەيجيڭ اۆياتسيا ـ عارىش داشۋەسى حىفەي جاسامپازدىق زەرتتەۋ ورنىنىڭ ورىنباسار باستىعى ۋاڭ زولاي مىنالاردى ٴبىلدىردى: ”ٴبىز ماڭىزدى ٴسوزدىڭ رۋحىن جەتەكشى ەتىپ، وتان ٴۇمىتىن عىلىممەن اقتايتىن داڭقتى ٴداستۇردى ساۋلەلەندىرىپ، ٴوندىرىستىڭ، وقىتۋدىڭ، زەرتتەۋدىڭ تەرەڭدەي توعىسۋىن ىلگەرىلەتىپ، كەڭىستىك عىلىمىنىڭ، كەڭىستىك تەحنيكاسىنىڭ، كەڭىستىكتەن پايدالانۋدىڭ جاپپاي دامۋىن قۇلشىنا ىلگەرىلەتىپ، ادامزاتتىڭ عىلىم ـ تەحنيكا العاباسارلىعىنا اناعۇرلىم كوپ كۇش قوسامىز“.

(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 9 ـ ايدىڭ 24 ـ كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)