تىلشىلەرىمىز پاتيما، رىن جيالي
شيرمامەت قىزمەتتەستەرىمەن بىرگە سۋ ىعىستىرۋ قۇبىرىن تازالاۋدا. پاتيما فوتوسى
30 نەشە جىلدى ٴبىر كۇنگىدەي وتكىزىپ، قۇلجا قالاسىنداعى ۇلكەندى - كىشىلى كوشەلەردى ارالاپ، قالانىڭ قۇبىر سۋىن ىعىستىرۋ جۇيەسىنىڭ ىركىلىسسىزدىگىن قورعاپ كەلگەن ٴبىر ادام بار. ول ــ قۇلجا قالاسى ليانچاڭ قالا قۇرىلىسى (توبى) قۇبىر سۋىن ىعىستىرۋ شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىنىڭ كۇتىمدەۋ - قورعاۋ ورنىنىڭ باستىعى شيرمامەت نۇرمامەت.
4 - ايدىڭ 28 - كۇنى قۇلجا قالاسى توپىدوڭ كوشەسى اۋماعىنداعى بىتەلىپ قالعان سۋ ىعىستىرۋ قۇدىعىندا شيرمامەت پەن قىزمەتتەستەرى قۇدىق تۇبىندەگى اعاش تامىرى، قوقىر - قوقسىق سياقتىلاردى تازالاپ جاتتى. ول قۇدىق قاقپاعىن اشىپ ٴبىر رەت تەكسەرگەننەن كەيىن ۇزىن ساپتى سۇزگىنى قولىنا الىپ، قىزمەتتەسى مىرزاقىمەت سايداقىمەتپەن بىرگە تازالاۋعا كىرىستى.
بيىل 53 جاستاعى شيرمامەتتىڭ سۋ ىعىستىرۋ، لاس سۋ قۇبىرىن تازالاۋ قىزمەتىمەن شۇعىلدانعانىنا 36 جىل بولدى، قازىر ول جاۋاپتى بولعان شىعىس قالا اۋماعىندا 200 كيلومەتر كەلەتىن سۋ ىعىستىرۋ قۇبىرى، 20 مىڭنان استام سۋ ىعىستىرۋ قۇدىعى بار. وسى اۋماقتا نەگىزىنەن تام ۇيلەر كوپ بولعاندىقتان، تۇرعىندار كوپ سۋ ىستەتىپ كەتپەيدى، سۋ ىعىستىرۋ قۇبىرىنداعى سۋ مولشەرى دە ٴبىرشاما از بولادى. بۇدان سىرت، وسى اۋماقتا اعاش كوپ بولعاندىقتان، اعاش تامىرلارى سۋ ىعىستىرۋ قۇبىر تورىن ۇستاپ قالاتىندىقتان، باسقا اۋماقتارعا قاراعاندا قۇبىر لەنيالارى تەز بىتەلىپ، ونىڭ قىزمەتىن دە اۋىرلاتا تۇسەدى.
”ٴبىز ەكى - ٴۇش كۇندە بىر رەت تەكسەرىپ شىعامىز، ۋاعىندا بايقاماساق جانە تازالاماساق لاس سۋ سىرتقا اعىپ شىعىپ بۇقارانىڭ ۇيىنە كىرەدى“، - دەيدى شيرمامەت. ول ٴار كۇنى اترەتىندەگىلەردى باستاپ قۇبىر تورىنا ەگجەي ـ تەگجەيلى تەكسەرۋ جۇرگىزەدى، بىتەلگەن جاعداي نەمەسە كومەسكى قاتەر بايقالسا، دەر كەزىندە تازالاپ، جوندەپ، قۇبىر تورىنىڭ ىركىلىسسىزدىگىنە كەپىلدىك ەتەدى.
اڭگىمەلەسىپ تۇرعانىمىزدا قۇدىق اۋزىنان شىققان ساسىق يىستەن وتكەن - كەتكەندەر ەرىكسىز قاباعىن ٴتۇيىپ، اۋزى - مۇرىندارىن باسىپ، تىجىرىنا جىلدام باسىپ كەتىپ جاتتى.
ول بىزگە ”ەكەۋىڭ الىسىراق تۇرىڭدار، مىنا ساسىق ٴيىس كيىمدەرىڭە ٴسىڭىپ قالسا بولمايدى“، - دەپ ەسكەرتتى دە، ٴوزى جۇمىسىنا كىرىسە بەردى.
”نەدەگەن ساسىق، سىزدەر قايتىپ شىداپ جۇرسىزدەر؟“ دەگەن ٴتىلشىنىڭ ٴسوزىن ەستىگەن شيرمامەت كۇلىپ تۇرىپ: ”بالام دا ۇنەمى وسىلاي دەيدى، لاس سۋمەن، ساسىق يىسپەن كۇندە ارالاسىپ جۇرگەندىكتەن ادەتتەنىپ كەتتىم، مۇرنىم ىستەن شىققانداي، ىشتەمە سەزبەيدى“، - دەيدى.
20 نەشە مينۋتتان كەيىن شىرمامەت قىزمەتتەستەرىمەن بىرگە تاعى دا سۋ ىعىستىرۋ قۇبىرىن تازالاي باستادى. قولمەن قۇدىق تازالاۋ جۇمىسى اياقتاپ، جوعارى قىسىممەن شايۋ ماشيناسى الاڭعا كىرگىزىلدى. شىرمامەت پەن ونىڭ قىزمەتتەستەرى تاعى دا سۋ ىعىستىرۋ قۇبىرىن جۋا باستادى، قاپ - قاراڭعى قۇدىق ىشىندەگى قۇبىردا لاس سۋ اتقاقتاي اعىپ، ادام توزگىسىز ٴيىس شىعادى.
تازالاۋ بارىسىندا كەنەتتەن ادامداردىڭ ٴۇستى - باسىنا لاس سۋ شاشىراپ كەتتى، شيرمامەت پەن قىزمەتتەستەرى بەتتەرى مەن مويىندارىنا شاشىراعان لاس سۋدى جەڭدەرىمەن جاي عانا سۇرتە سالىپ جۇمىستارىن جالعاستىرا بەردى. قۇلشىنىس ارقاسىندا اقىرى بىتەلىپ قالعان قۇبىرلار ارشىلىپ، لاس سۋ ىركىلىسسىز اعا باستادى.
ٴتىلشى تاعى دا: ”وسىنشاما جىلداردان بەرى قىزمەت ورنىن اۋىستىرۋدى ويلامادىڭىز با؟“، - دەپ سۇرادى. ”بۇل قىزمەتتى قالاي دا ٴبىر ادام ىستەۋى كەرەك، تاڭداعان ەكەنبىز، بىلعانىشتان، شارشاۋدان قورىقپاۋىمىز كەرەك. ٴبىز تۇرعىنداردىڭ جۇمىسىن ىستەپ بەردىك، تۇرعىندار قۋانسا، ٴبىز دە قۋانامىز“، ـ دەدى شيرمامەت كۇلىپ تۇرىپ.
سۋ ىعىستىرۋ قۇبىر تورابىن قورعاۋ قىزمەتىنىڭ ٴتۇيىنى كوپ، كولەمى كەڭ، مىندەتى اۋىر، قيىندىعى زور، حاۋىپ - قاتەر مۇمكىندىگى جوعارى، ونىڭ ۇستىنە كۇنى بويى لاس، جيىركەنىشتى، ساسىق ٴيىستىڭ اراسىندا جۇرەدى، قىزمەت ىستەگەن كەزدە ٴۇستى - باسى لاس سۋ، لاي - باتپاق بولىپ قالسا دا شيرمامەت بۇعان ەشقاشان كەيىگەن ەمەس، ول وسى جۇمىستى جاس جىگىت شاعىنان بەرى ٴالى مۇقياتتىلىقپەن، جاۋاپكەرشىلىكپەن ىستەپ كەلەدى.
”مەن العاش قىزمەتكە قاتىناسقاندا شيرمامەت مەنى ەرتىپ الاتىن، ول مەنىڭ ۇستازىم، ونىڭ كاسىپتى قادىرلەۋى مەن قالتقىسىز ۇلەس قوسۋ رۋحى مەنى قاتتى اسەرلەندىردى“. قىزمەتتەسى مىرزاقىمەت بىلاي دەدى: ٴار جولى حاۋىپتەن اراشالاۋ مىندەتى تۇسىرىلگەندە ۇستازىم قاشاندا الدا جۇرەتىن، كەيدە قۇدىققا ٴتۇسىپ جۇمىس ىستەۋگە تۋرا كەلگەندە، ول وتتەگى جابدىقتارىن دايىنداپ الىپ الدىمەن قۇدىققا تۇسەتىن.
10 جىلدىڭ الدىنداعى ٴبىر ٴىس مىرزاقىمەتتىڭ ٴالى ەسىندە، ٴبىر كۇنى شيرمامەت قىزىپ اۋىرىپ شيپاحانادا ەمدەلىپ جاتقان بولاتىن، توساتتان ىركىلىسسىزدەندىرۋ، جەدەل جوندەۋ مىندەتىن تاپسىرىپ العان ول تيتتەي دە ٴارى ـ ٴسارى بولماستان جۇمىس ورنىنا بارىپ ىركىلىسسىزدەندىرۋ قىزمەتىنە قاتىناسادى.
”سول كەزدە ونىڭ قينالىستى جۇزىنەن اققان تەر يەگىن بويلاي تۇتاس كيىمىن شىلقىلداتىپ جىبەردى، ونىڭ سول بەينەسى كۇنى بۇگىنگە دەيىن ەسىمنەن كەتپەيدى“، - دەدى مىرزاقىمەت. سول كەزدەن باستاپ ول ۇستازىن ۇلگى ەتىپ قۇلشىنا قىزمەت ىستەۋگە بەل بايلايدى.
شيرمامەتتىڭ كاسىبىن قاستەرلەۋ جونىندەگى ىزگى ىستەرى ايتا بەرسە ٴالى كوپ. 2021 - جىلى 1 - ايدىڭ 15 - كۇنى كەشتە ايدوڭ كوشەسىندە اۋىر سۋ ىعىستىرۋ كىناراتى تۋىلىپ، قىرۋار لاس سۋ سىرتقا شىعىپ، قالا تۇرعىندارىنىڭ مال - مۇلىك حاۋىپسىزدىگىنە قاتەر توندىرەدى. شيرمامەت دەرەۋ ادام ۇيىمداستىرىپ ناق مايدانعا بارىپ، قارلى بوران سوعىپ، تەمپەراتۋرا كۇرت تومەندەگەن اۋا رايىندا اترەت مۇشەلەرىمەن بىرگە كەلەسى كۇنى تاڭعى ساعات 7 گە دەيىن شايقاس جاساپ، قاتەردەن اراشالادى؛ 2022 - جىلى 5 - ايدا تولاسسىز جاۋعان نوسەردەن ٴىشىنارا جول بولىكتەرىندەگى قۇبىر تورى لاس سۋدى ىعىستىرا الماي سۋ سىرتقا جايىلعاندا ول اترەت مۇشەلەرىن باستاپ ٴۇرتىس بىرنەشە كۇن جاڭبىرعا قاراماي قاتەردەن اراشالاپ، ٴبىر كۇندە ەكى ۋاق تاماق ٴىشىپ، جاڭبىردا ون نەشە ساعات جۇمىس ىستەيدى...
”ۇستازىمىز جاستاردى باۋلۋعا ايرىقشا ٴمان بەرىپ، تەحنيكانى بىزگە تۇگەلدەي ۇيرەتىپ، ٴبىزدى باتىلدىقپەن جاڭالىق اشۋعا، باتىلدىقپەن امالياتتا ايگىلەۋگە ىنتالاندىرادى“، - دەدى مىرزاقىمەت. ونىڭ ٴوز باسىنان ونەگە كورسەتۋى مەن دەن قويا جەتەكشىلىك ەتۋىندە توپ - توپ جاس اترەت مۇشەلەرى تەز جەتىلىپ، سۋ ىعىستىرۋ قىزمەتىنىڭ تىرەكتى كۇشىنە اينالدى.
قۇلجا قالاسىنىڭ وزات قىزمەتكەرى، ەڭبەك ەرى، ۇلتتار ىنتىماعى العاباسارلىعىنداعى وزات جەكە، ”10 تاڭداۋلى جۇمىسشى“، ىلە وبلىسىنىڭ ەڭبەك ەرى، اۆتونوميالى رايوننىڭ ”شينجياڭدى اشۋ، گۇلدەندىرۋ مەدالى“... تالاي جىلدان بەرى شيرمامەت كوپتەگەن داڭقتارعا يە بولدى، ول كىشپەيىلدىكپەن: ”ٴىس جۇزىندە مەن ەشتەڭە دە ىستەمەدىم، بۇقارانىڭ تۇرمىسىنا ٴتىپتى دە قولايلىلىق جاساسام، ورتامىز ٴتىپتى دە جاقسى بولسا بولعانى بار كۇشىمدى سالۋعا دايىنمىن“، ـ دەدى. ول باستان - اياق ٴىس جۇزىندىك ارەكەتى ارقىلى سۋ ىعىستىرۋ قىزمەتكەرىنىڭ بورىشى مەن جاۋاپكەرشىلىگىن ايگىلەپ، تۇرعىنداردىڭ تۇرمىسىنىڭ جاقسارۋى مەن قالا ورتاسىن ٴۇن - ٴتۇنسىز قورعادى.
ٴبىر رەتكى قۇدىق تازالاۋ قىزمەتى اياقتاعان سوڭ شيرمامەت قىزمەتتەستەرىمەن بىرگە اۆتوكولىكپەن كەلەسى جۇمىس تۇيىنىنە اتتاندى. ول قاراپايىم قىزمەت ورنىندا ەرەكشە تاباندىلىق تانىتىپ، قۇلجا قالاسىنىڭ كورىكتەنە ٴتۇسۋى ٴۇشىن ٴتىپتى دە كوپ ادامدى قىزمەت ورنىندا ٴوز رولىن ساۋلەلەندىرۋگە، اتا مەكەنىنىڭ ٴتىپتى دە كوركەم بولاشاعى ٴۇشىن جالىندى ۇلەس قوسۋعا شابىتتاندىردى.