ىلە وزەنى سارى باۋىر بەكىرەسىن قورعاۋ جونىندەگى كەلەلى جاڭالىق

9 - ايدىڭ سوڭىندا جەتىلدىرىلگەن 140 مىڭ بالىق شاباعى زور كولەمدە وزەنگە قويا بەرىلەدى

 ٴتىلشىمىز ساي ليپىڭ، ەرىكتى تىلشىلەر جاۋ جيان، جاڭ لەي حابارلايدى. تاياۋدا ىلە وزەنى سارى باۋىر بەكىرەنى قورعاۋ قىزمەتىنەن قۋانىشتى حابار تارالدى: توعىزتاراۋ اۋدانىنا ورنالاسقان سارى باۋىر بەكىرەنى جەتىلدىرۋ باعىمشىلىق بازاسى 4 ـ رەت جاساندى جولمەن ٴساتتى جەتىلدىرىپ، 140 مىڭ ۇرىقتانعان انالىق شاباقتى ٴساتتى جيناپ العان، ولاردىڭ قاتارعا قوسىلۋ مولشەرى %70 تەن اسادى دەپ مەجەلەنۋدە. بۇل شاباقتار 9 - ايدىڭ سوڭىنان 10 - ايدىڭ باسىندا ىلە وزەنىنە قويا بەرىلەدى، سول كەزدە دەنە تۇرقى 12 - 18 سانتيمەتر كەلەتىن 20 مىڭنان استام شاباق بالىق قويا بەرىلىپ، تۇقىمى قۇرۋعا تاياعان وسى ەرەكشە ٴتۇر توبىنىڭ قالپىنا كەلۋىنە تىڭ ومىرشەڭدىك كۇش قوسادى.

ەلىمىزدە تەك ىلە وزەنىندە عانا ساقتالعان سيرەك كەزدەسەتىن باعالى ٴتۇر بولعان سارى باۋىر بەكىرە (ادەتتە ”سارى بالىق“ دەلىنەدى) دۇنيە جۇزىلىك تابيعاتتى قورعاۋ بىرلەستىگى جاعىنان ”قۇرىپ جوعالۋعا اينالعان بالىق ٴتۇرى“ قاتارىنا ەنگىزىلگەن. قازىر ەلىمىزدە 11 جابايى العاشقى تۇقىمىنان 5 ۇرعاشى بالىق، 6 ەركەك بالىق بار ەكەندىگى بەلگىلى بولىپ، قورعاۋ قىزمەتى كەزەك كۇتتىرمەيتىن جۇمىسقا اينالعان - دى. 2007 - جىلدان باستاپ شينجياڭ شۇيفا ەكولوگيالىق عىلىم - تەحنولوگيا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ عىلمي زەرتتەۋ ۇجىمى ۇزدىكسىز كۇش سالىپ، 2020 - جىلى بۇل ٴتۇردى جاساندى جولمەن جەتىلدىرۋدە تۇڭعىش رەت ناتيجە جاراتىپ، 2024 - جىلى 6 - ايدا ۇرىقتانعان 80 مىڭ بالىق شاباعىن ٴساتتى جيناپ العان. وسى رەتكى  ۇرىقتانعان 140 مىڭ بالىق شاباعىنىڭ جينالۋ مولشەرى تاعى دا تىڭ دەڭگەيگە جەتىپ، بۇل سارى باۋىر بەكىرەنى جاساندى جولمەن جەتىلدىرۋ تەحنولوگياسىنىڭ سەكىرمەلى جوعارىلاعاندىعىن ايگىلەي تۇسكەن.

”ۇرىقتانعان ٴاربىر بالىق شاباعىنا عىلمي زەرتتەۋ توبىنىڭ جۇرەك قانى سىڭىرىلگەن“. وسى جەتىلدىرۋ بازاسىنىڭ جاۋاپتىسى بىلاي دەپ تانىستىردى: الدىڭعى مەرزىمدەگى باقىلاۋ ـ ولشەۋ، جاساندى جولمەن تۇقىم ٴبولىپ شىعارۋدى جەدەلدەتۋدەن ۇرىقتانعان انالىق تۇقىمدى جەتىلدىرۋگە دەيىن، ۇجىم تاۋلىكتەر بويى قۇلشىنۋ ارقىلى ەڭ سوڭىندا سارى باۋىر بەكىرەنىڭ شاباعىن جەتىلدىرۋ مولشەرىن بىلتىرعىدان %75 ارتتىردى.

2024 - جىـلى 11 - ايـدىڭ 18 - كۇنى جاساندى جولمەن جەتىلدىرىلگەن 30 مىڭ ٴبىرىنشى ۇرپاق سارى باۋىر بەكىرە شاباعى تۇڭعىش رەت كوبەيتىلىپ ىلە وزەنىنە قويا بەرىلگەننەن كەيىن بيىل 9 - ايدىڭ سوڭىنان 10 - ايدىڭ باسىنا دەيىن تاعى ٴبىر توپ سارى باۋىر بەكىرە شاباعىن ىلە وزەنىنىڭ ۇيلەسىمدى سۋ ايدىنىنا تاڭداپ قويا بەرىپ، تابيعي ٴتۇر توبىنىڭ سانىن تولىقتاۋ ارقىلى وسى بالىق ٴتۇرى تۇقىمىنىڭ قۇرىپ - جوعالۋ قاتەرىن تىكەلەي تەجەپ قالۋمەن بىرگە، گەننىڭ الۋان تۇرلىلىگىن ٴتىپتى دە جوعارىلاتۋعا، ىلە وزەنى الابىنىڭ سۋ ساپاسىن جاقسارتۋعا جانە ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ تەپە - تەڭدىگىن ىلگەرىلەتۋگە بولادى.

ۇعىسۋعا قاراعاندا، كوبەيتىپ قويا بەرۋ ــ سارى باۋىر بەكىرەنى قورعاۋداعى شەشۋشى بۋىن بولىپ، مۇندا قويا بەرىلگەن بالىق شاباقتارىن بەلگىسى بويىنشا ىزىنە ٴتۇسىپ باقىلاۋعا جانە ەكولوگيالىق ورتاسىن باقىلاپ - ولشەپ، سوڭعى عىلمي زەرتتەۋ ىستەرىن ساندى مالىمەتپەن قامـداۋعا بولادى. بـۇل ٴادىس - شارا تۇقىمى قۇرۋعا اينالعان تۇرلەردى قورعاۋدىڭ ماڭىزدى امالياتى بولىپ قالماستان، ىلە وزەنى الابىنداعى ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن قورعاۋ جانە ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسى جونىنەن بەلەستىك مانگە يە ەكەن.