ٴوز تىلشىلەرىمىز حان شاشا، دۋ لەي

سوڭعى جىلدارى ىلە وبلىسى ”تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ − باعالى بايلىق“ ۇستانىمىن بەرىك ورناتىپ جانە امالياتتا ايگىلەپ، سۋ يگىلىگى ىستەرىن دامىتۋدىڭ تاماشا ورايىن مىقتى يگەرىپ، دامۋ مەن ەكولوگيا سىندى ەكى تومەنگى شەكتى ويداعىداي ساقتاپ، ”سۋ ىستەرىن جاقسى ىستەۋدى“ ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىنىڭ ماڭىزدى تۇتقاسى ەتىپ، ەكولوگياسى تازا شاعىن اعارلاردى جان - جاقتى وڭاۋ قىزمەتىن بار كۇشپەن ىلگەرىلەتىپ، شاعىن اعارلاردى وڭاۋدى ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدىڭ، حالىقتىڭ ىرىس - قۇتىن ارتتىرۋدىڭ شەشۋشى مىندەتى ەتتى. سونىمەن بىرگە، اۋىل - قىستاقتى كوركەيتۋمەن ۇشتاستىرىپ، اۋىل - قىستاقتىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەتىن كۇش سالا سومدادى ٴارى تەرەڭ مادەنيەت نەگىزىن ۇلتتىق سالت - سانامەن ۇشتاستىرىپ، قونىستانۋعا جايلى، ساياحاتتاۋعا قولايلى، كورىنىسى مەن قونىس ورتاسى توعىسقان اۋىل - قىستاق قونىس ورتاسى ۇلگى ينجەنەرياسىن قالىپتاستىردى.

6 - ايدىڭ 18 - كۇنى كۇنەس اۋدانى تالدى قالاشىعى تالدى سايىنان وزەن اعارىنىڭ اۋىل - قىستاق اتىزدارىنان اعىپ ٴوتىپ، وزەننىڭ ەكى جاعاسىنداعى قاتار - قاتار اعاشتار ٴتىپتى دە قۇلپىرىپ، ادام مەن سۋدىڭ جاراسىمدى كوركەم كارتيناسى قالىپتاسقانىن كوردىك.

بۇل ارا 2024 - جىلى كۇنەس اۋدانى تالدى قالاشىعى تالدى سايىنىڭ ەكولوگياسىن تازارتاتىن شاعىن اعار قۇرىلىسى نىسانى بولاتىن - دى. ۇعىسۋعا قاراعاندا، وسى ەكولوگيالىق تازا شاعىن اعارلار قۇرىلىسى نىسانى تالدى سايىنىڭ توڭىرەگىندەگى وڭىرلەردى ٴتۇيىن ەتىپ، نەگىزىنەن اۋىل، قالاشىقتاردىڭ وڭتۇستىك جاعىنداعى ادىرلى وڭىرلەردەگى تابيعي جايىلىمداردا مال جايۋعا تيىم سالۋ، وزەن ارناسى مەن ونىڭ ەكى جاعالاۋىن جونگە سالۋ، تۇرعىندار شوعىرلى قونىستانعان وڭىرلەردى كورىكتەندىرۋ جانە قورشاعان ورتانى جونگە سالۋ سياقتىلاردى قامتيدى ەكەن، جونگە سالىنعان جالپى جەر اۋدانى 21.64 شارشى كيلومەتر بولىپ، ساقتانۋ - قورعاۋ رايونى، جالپىلىق جونگە سالۋ رايونى جانە ەكولوگيانى قالپىنا كەلتىرۋ رايونى بولىپ بولىنەدى ەكەن.

نىساننىڭ اتقارىلۋى وسى ٴوڭىردىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىنىڭ تاماشا دامۋىن جەبەپ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ ەكولوگيالىق ورتاسى مەن تۇرعىن ٴۇي، ٴوندىرىس، تۇرمىس ورتاسىن جاقسارتادى.

كۇنەس اۋدانىنىڭ سوربۇلاق سايىنداعى سۋ مەن توپىراقتى ساقتاۋدى جان - جاقتى جونگە سالۋ قۇرىلىسى نىسانىنىڭ جۇمىس باسىندا قامىس پەن جىڭعىل جەلمەن بىرگە تەربەلەدى.

بۇل نىساننىڭ جونگە سالۋ اۋماعى 12 شارشى كيلومەتر بولىپ، ينجەنەريالىق شارالار مەن وسىمدىكتەردى قورعاۋ شارالارىن ۇشتاستىرۋ ٴادىسى ارقىلى جونگە سالىنىپ، توپىراقتىڭ شايىلۋىن ازايتىپ، ەكولوگيالىق ورتانى جاقسارتىپ جانە قورعاپ، جاسىلداندىرۋ كولەمىن جوعارىلاتىپ، تاسقىن مەزگىلىندەگى وزەن اعارلارىندا لاي كوشكىنىنىڭ تۋىلۋىنان ساقتانىپ، توپىراقتىڭ شايىلۋىن ٴونىمدى تىزگىندەيدى.

كۇنەس اۋداندىق سۋ يگىلىگى مەكەمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ مۇشەسى، تاسقىننان ساقتانىپ، قۋاڭشىلىققا قارسى اتتانۋعا قولباسشىلىق ەتۋ ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى چىن دى بىلاي دەپ تانىستىردى: ”بىلتىردان بەرى كۇنەس اۋداندىق سۋ يگىلىگى مەكەمەسى تازا، شاعىن وزەن الابىن جونگە سالاتىن ەكى نىساندى ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ ىلگەرىلەتۋ ارقىلى جالپى 15 ميلليون 433 مىڭ يۋان قارجى قوسىپ، جونگە سالىناتىن وزەن الابى اۋدانىن 293.6 شارشى كيلومەترگە جەتكىزدى. بۇل نىساندا سۋ ارقىلى ورماندى قورعاۋ، بەتكەيدى قورعاۋ ينجەنەرياسىن اتقارۋ سياقتى شارالار ارقىلى توپىراقتىڭ جەمىرىلۋىن تۇبىرىنەن تەجەپ، توپىراقتىڭ شايىلۋىن ٴونىمدى ازايتىپ، تاسقىندى، لاي كوشكىنىن تەجەيتىن ەكولوگيالىق قالتقى قۇرىپ، بۇقارانىڭ ٴومىرى مەن مال - مۇلكىنىڭ حاۋىپسىزدىگىن شىنايى قامتاماسىز ەتەدى. نىسان سالىنىپ بولعاننان كەيىن توڭىرەكتەگى 200 نەشە وتباسىنىڭ ەكولوگيالىق حاۋىپسىزدىك قالتقىسىن بەكەمدەپ، ەكولوگياسى تازا، جاراسىمدى، جانعا جايلى وزەن الابى ۇلگىسىن قالىپتاستىرۋمەن بىرگە، تۇتاس اۋداننىڭ ەكونوميكاسىنىڭ، قوعامىنىڭ باياندى دامۋىنا پارمەندى قوزعاۋشى كۇش ۇستەيدى“.

قۇلجا قالاسى جاڭاجەر قالاشىعى نانتايزىگوۋ شاعىن اعارىن جان - جاقتى جونگە سالۋ نىسانىنىڭ ناق مايدانىندا قازۋ ماشيناسى بيىك بەتكەيدى باسپالداق ۇلگىسىندە جوندەپ جاتتى.

نانتايزىگوۋ شاعىن الابىن جان - جاقتى جونگە سالۋ نىسانىنىڭ جالپى اۋماعى 21 شارشى كيلومەتر، سۋ مەن توپىراقتى ساقتاۋدى جان - جاقتى جونگە سالۋ شاراسى ــ ساقتانۋ قورىعى، جان - جاقتى جونگە سالۋ رايونى، ەكولوگيانى قالپىنا كەلتىرۋ رايونى سىندى 3 وڭىرگە ٴبولىپ جۇرگىزىلەدى.

ٴتىلشى نانتايزىگوۋ شاعىن اعارىن جان - جاقتى جونگە سالۋ نىسانى بويىنشا جان - جاقتى جونگە سالۋ رايونىنداعى جاياۋلار جولىنا ٴتۇستى كەرپىش توسەلگەنىن، جولدىڭ تازا، رەتتى ەكەنىن، ادام مەن اۆتوكولىكتىڭ بولەك ٴجۇرىپ جاتقانىن كوردى.

ىلە وبلىسى اۋەلدەن بەرى سۋ مەن توپىراقتى ساقتاۋدى جان - جاقتى جونگە سالۋدى اۋىل - قىستاقتى گۇلدەندىرۋمەن ۇشتاستىرىپ، سۋ مەن توپىراقتى ساقتاۋدى جان - جاقتى جونگە سالۋ جەتىستىكتەرىنە سۇيەنىپ، جەمىس ورمانى ەكونوميكاسىن، قۇرىلعىلى ەگىن، مال شارۋاشىلىعىن، اۋىل - قىستاق ساياحاتىن كۇش سـالا دامـىتىپ، اۋىل - قىستاقتىڭ سۋ - توپىراق بايلىعىن جانداندىرىپ، ەكولوگيالىق ورتانى، تۇرعىن ٴۇي ورتاسىن جانە ٴوندىرىس شارت - جاعدايىن جاقسارتتى؛ اۋىل - قىستاق كاسىپ قۇرىلىمىن رەتتەۋدى ىلگەرىلەتىپ، اۋىل - قىستاق كوللەكتيۆ شارۋاشىلىق ۇيىمدارىن دامىتىپ، زورايتىپ، بايلىق باسىمدىعىن ەكونوميكالىق باسىمدىققا اينالدىرۋعا بەلسەنە جەتەكتەپ، شارۋالاردىڭ كىرىسىن باياندى ارتتىرۋىن جانە اۋىل - قىستاقتىڭ باياندى دامۋىن جەبەدى.

ىلە وبلىستىق سۋ يگىلىگى مەكەمەسى سۋ مەن توپىراقتى ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ۋاڭ فەي بىلاي دەپ تانىستىردى: ”14 - بەسجىلدىق“ كەزىندە ىلە وبلىسى سۋ مەن توپىراقتى ساقتايتىن 9 تازا شاعىن اعار نىسانىن اتقاردى، جالپى قوسىلعان قارجى 80 ميلليون يۋانعا جەتتى، توپىراقتىڭ شايىلۋىنان ساقتانۋ اۋماعى شامامەن 160 شارشى كيلومەتر بولىپ، توعىزتاراۋ اۋدانى، تەكەس اۋدانى، كۇنەس اۋدانى، قۇلجا قالاسى، موڭعۇلكۇرە اۋدانى سياقتى 5 اۋدان، قالاعا سايادى. سۋ مەن توپىراقتى ساقتايتىن شاعىن اعارلار نىسانىن اتقارۋ ارقىلى ىلە وبلىسىنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسى بارىنشا جاقساردى، سونىمەن بىرگە، سۋ مەن توپىراقتىڭ زايا بولۋ كولەمى مەن كۇشەمەلىلىگىندە ”قوس تومەندەۋ“ جاعدايى ۇزدىكسىز جارىققا شىعىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ٴوندىرىس شـارت - جـاعدايى مـەن اۋىل - قىستاقتىڭ قونىس ورتاسى جاقسارىپ، ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ دامۋىن جەبەدى.

سۋرەتتە: سوربۇلاق سايىنىڭ شاعىن اعارىنداعى سۋ - توپىراقتى ساقتاۋدى جان - جاقتى جونگە سالۋ قۇرىلىسى نىسانى. دۋ لەي فوتوسى