ەرىكتى ٴتىلشى ليۋ فاڭ حابارلايدى. سوڭعى جىلدارى توعىزتاراۋ اۋدانى بۇقارانىڭ سۇرانىسىنا نازار اۋدارىپ، قالا ـ اۋىل قۇرىلىسى، حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىزداندىرۋ جانە ەكولوگيانى ساپالىلاندىرۋ سالاسىنا ۇزدىكسىز كۇش سالىپ، نەگىزدىك قۇرىلعىلاردى كەمەلدەندىرۋ، الەۋمەتتىك قىزمەت كورسەتۋدىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋ، جاعالىق سۋ كورىنىسىن قالىپتاستىرۋ ارقىلى قالانىڭ يقۋاتى مەن ساپاسىن بىردەي جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتىپ، تۇرعىنداردىڭ تابىس سەزىمىن، باقىت سەزىمىن، حاۋىپسىزدىك سەزىمىن جىل سايىن كۇشەيتىپ، قونىستانۋعا، كاسىپكە قولايلى باقىت كارتيناسىن سالدى.

70 جاستان اسقان ۋاڭ باۋلۇڭ دوسىمەن بىرگە يۋانديڭيۋان تۇرعىندار رايونىنىڭ ماڭىنداعى الاڭدا سەيىلدەپ ٴجۇر. 1974 - جىلى توعىزتاراۋعا كەلگەن ول قالانىڭ تام ٴۇي، توپىراق جولدارىنان باستاپ قونىستانۋعا قولايلى جاڭا قالانىڭ وزگەرىستەرىنە كۋا بولدى. ول بىلاي دەدى: ”توعىزتاراۋعا جاڭا كەلگەنىمدە بارلىعى تام ۇيلەر مەن باتپاق جولدار ەدى. نەشە ون جىلدىق وزگەرىس ارقىلى ۇلكەندى - كىشىلى كوشەلەر تەگىس اسفالت جولعا اينالىپ، جاسىلداندىرۋ ەرەكشە جاقسى ىستەلدى، 36 كوشە باقشاسى جاسىل جەلەك جامىلىپ، گۇلدەي قۇلپىرىپ، تۇرعىنداردىڭ سەيىل - سەرۋەن، كوڭىل اشۋ باقشاسىنا اينالدى. كەشتە سىرتقا شىعىپ سەيىلدەگەندە، سامساعان كوشە شامدارى سامالاداي جارقىرايدى، اسىرەسە، كوبەلەك كولىنىڭ شامدارى وتە ادەمى، وسى ارادا تۇرمىس كەشىرىپ جاتقانىما توتەنشە رازىمىن“.

تۇرعىنداردىڭ تۇرمىس ورەسىنىڭ جوعارىلاۋىنا ىلەسە ٴبىر وتباسىندا بىرنەشە اۆتوكولىك بولۋداي تاماشا جاعداي كۇن سايىن جالپىلاسىپ، كونە شاعىن رايوننىڭ اۆتوكولىك توقتاتۋ ورنى جەتىسپەۋ ماسەلەسى بىرتىندەپ كورنەكتىلەنە ٴتۇستى. 2020 - جىلدان باستاپ توعىزتاراۋ اۋدانى نازاردى اۆتوكولىك توقتاتۋ قيىن بولۋ ماسەلەسىنە شوعىرلاندىرىپ، ىنتىماق جولى، شينحۋا جولى، مادەنيەت جولى سياقتى قالا رايونىنداعى نەگىزگى جولداردىڭ توڭىرەگىنەن 51 جوعارى ولشەمدى الەۋمەتتىك اۆتوكولىك توقتاتۋ الاڭىن جاڭادان سالىپ، 9534 اۆتوكولىك توقتاتۋ ورنىن ازىرلەدى، ونىڭ ۇستىنە ٴاربىر اۆتوكولىك توقتاتۋ الاڭىنا الەۋمەتتىك تازالىق بولمەسى سەپتەلدى. بۇل شارا تۇرعىنداردىڭ اۆتوكولىك توقتاتۋ قيىنشىلىعىن تۇبەگەيلى شەشتى.

قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى تۇرعىندار عيماراتىنىڭ تۇرعىنى راۋشان مارالباي تىكەلەي يگىلىككە كەنەلگەندەردىڭ ٴبىرى. ول بىلاي دەدى: ”ٴبىز تۇرعان 2 عيماراتتىڭ وزىندە 70 نەشە وتباسى بار. بۇرىن اۆتوكولىك توقتاتۋ وتە قيىن ەدى، قازىر ۇكىمەت اۆتوكولىك توقتاتۋ الاڭىن سالعاننان كەيىن وتە قولايلى بولدى، قانشا جاي كەلسەك تە  اۆتوكولىك توقتاتۋدان الاڭدامايتىن بولدىق“.

جۋىق جىلداردان بەرى توعىزتاراۋ اۋدانى ”ەكولوگيالى جاسىل قالا، كورىكتى كوبەلەك كولى قالاشىعىن“ قۇرۋدى توڭىرەكتەپ، ”100 مەتر جەردە جاسىل القاپ، 200 مەتر جەردە سۋ جۇيەسى، 300 مەتر جەردە الەۋمەتتىك دارەتحانا، 400 مەتر جەردە باقشا، 500 مەتر جەردە اۆتوكولىك توقتاتۋ الاڭى“ بولۋ سىندى قۇرىلىس نىساناسىن ىلگەرىلەتە ٴتۇستى. قازىر ”ٴۇش سۋ جۇيەسىندەگى، جەتى كول“ جاعالىق سۋ كورىنىس بەلدەۋىن قالىپتاستىرىپ، سۋ جۇيەسىنىڭ جالپى ۇزىندىعى 9 كيلومەترگە، سۋ ايدىنى 600 مىڭ شارشى مەترگە، قالاشىقتىڭ جاسىلدانۋ اۋماعى 6 ميلليون 417 مىڭ 400 شارشى مەترگە، جاسىلدانۋ مولشەرى %45.26 كە جەتىپ، قالاشىقتاعى باقشادان باقشاداعى قالاشىققا دەيىن كوبەلەك فورماسىندا وزگەرتۋدى  ٴساتتى جۇزەگە اسىردى.

كوبەلەك كولىنىڭ ماڭىندا تۇراتىن حۋ شينيان ٴار كۇنى بالاسىن ەرتىپ الىپ باقشاعا ساياحاتتاي كەلەدى، ول تىلشىگە بىلاي دەدى: توعىزتاراۋ اۋدانىنىڭ قازىر ورتاسى جاقسى، تەرەزەنى اشقاندا جاسىل وسىمدىكتەردى، سىرتقا شىققاندا باقشانى كورۋگە بولادى، ونىڭ ۇستىنە باقشاداعى كوڭىل اشۋ قۇرىلعىلارى تولىق بولعاندىقتان، بالالار وتە كوڭىلدى وينايدى. كەشتە كوبەلەك كولىن بويلاپ ٴبىر اينالىپ شىعىپ، كوبەلەك كولىنىڭ تۇنگى كورىنىسىن كورگەنىمدە ەرەكشە راحات سەزىنەمىن.

بۇگىنگى تاڭدا توعىزتاراۋ اۋدانى ”سۋلى دا نۋلى، باۋ - باقشالى قالادا، تاۋ - سۋى كوز تارتقان كورىنىس ورتاسىندا جاسايتىن“ جانعا جايلى ورتا قالىپتاستىرىپ، قالا قۇرىلىسىن بىرتىندەپ دامىتۋ بارىسىندا بۇقارانىڭ قاجەتىن قاناعاتتاندىرا ٴتۇستى.

قالا رايونىنىڭ ٴبىر مۇيىسى.   ليۋ فاڭ فوتوسى