ٴتىلشىمىز ما چىڭلۋ حابارلايدى. تاياۋدا جۇڭگو ارحيۆ عىلمي قوعامى ۇيىمداستىرعان تۇڭعىش كەزەكتى ارحيۆ مادەنيەت تۋىندىلارىن كورمەگە قويۋ قيمىلى كۇنميڭدە وتكىزىلدى، ىلە وبلىستىق ارحيۆ سارايى ناق مايداندا كورمەگە قويىپ، اۋىس - كۇيىس جاساۋعا قاتىناستى ٴارى 3 - دارەجەلى سيلىققا يە بولدى.

9 - ايدىڭ 8 - كۇنى ٴتىلشى وبلىستىق ارحيۆ سارايىنا كەلىپ، تۇڭعىش كەزەكتى ارحيۆ مادەنيەت جاسامپازدىعى تۋىندىلارىنىڭ سوڭعى تەكسەرۋىندە كورمەگە قويىلعان ”جاڭالىق اشۋ جانە مۇراگەرلىك ەتۋ“ اتتى شاعىن ۇيقى شامدى كوردى. ۇيقى شامعا وبلىستىق ارحيۆ سارايىنىڭ سىرتقى ٴپىشىنى نەگىزگى تۇلعا ەتىلىپ، قالام ساۋىتىنىڭ، قول تەلەفون قوندىرعىسىنىڭ يقۋاتىن شەبەرلىكپەن شوعىرلاندىرىپ، ٴبىر تۇلعالاندىرىپ، ٴمولدىر ورگانيكالىق اينەك ماتەريالىنا توتەنشە قاراپايىم جاي سىزبا سىزىلىپ، ارحيۆ سارايىنىڭ جاڭاشا، ەرەكشە، وسى زامانعى قاراپايىم سىرتقى بەتىنىڭ نوبايى كورسەتىلگەن، قوسىمشا ”9 . 6“ سيفر ۇلگىسى مەن ىلە ارحيۆ بەلگىسى ارقىلى جاڭا داۋىردەگى ارحيۆ قىزمەتىنىڭ جاڭالىق اشا دامۋىنىڭ جالىندى ومىرشەڭدىك كۇشىن ايگىلەگەن. اعاش قالام ساۋىتىنىڭ تۇعىرىنا ”پارتيا ٴۇشىن ارحيۆ باسقارۋ، مەملەكەت ٴۇشىن تاريحتى ساقتاۋ، حالىق ٴۇشىن قىزمەت وتەۋ“ دەگەن جازۋ جازىلىپ، ارحيۆ سارايىنىڭ تاريحتى ساقتاۋ، مادەنيەتتى جالعاستىرۋ قىزمەت جاۋاپكەرلىگى مەن بورىشى ايگىلەنگەن، تۇتاس تۋىندىدا تاريحي مادەنيەت قامتىلىپ قانا قالماستان وسى زامانعى جوبانىڭ يكەمدىلىگى دە كورنەكتىلەندىرىلگەن.

تاياۋ جىلداردان بەرى وبلىستىق ارحيۆ سارايى باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ارحيۆ قىزمەتى جونىندەگى ماڭىزدى بەكىتۋىنىڭ رۋحىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، جاڭا دامۋ ۇستانىمىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، ساياسي دەڭگەيدى جوعارىلاتىپ، جوعارى ولشەمگە تاباندى بولىپ، ارحيۆ بايلىعىن اشۋدى، پايدالانۋدى تەرەڭدەتىپ، ارحيۆ ۇگىتى فورماسىندا جاڭالىق اشىپ، قىستىرما قاعاز، بۇكتەمەلى جەلپۋىش، ٴتىنتۋىر كوپشىگى، قول دوربا، قاعاز ستاكان، ەستەلىك داپتەر، قالام ساۋىت، ۇيقى شام سياقتى جەلىلەس ارحيۆ مادەنيەت جاسامپازدىعى تۋىندىلارىن جاسادى. تۋىندىلاردا مۇراجايدا ساقتالعان باعالى ارحيۆ تاريحي ماتەريالدارى نەگىزگى ماتەريال ەتىلىپ، ىلە ارحيۆ بەلگىسى، ارحيۆ ۇگىت ٴتىلى مەن ارحيۆ تەكسەرۋ مەكەن - جايى، تەلەفونى جانە بارىسى سياقتى ارحيۆ ەلەمەنتتەرى قوسىمشا ەتىلىپ، وعان تاريح پەن مادەنيەت ٴسىڭىرىلىپ، كۇندەلىكتى قولدانىستاعى بۇيىمدارعا تەرەڭ ارحيۆ مادەنيەتى ٴمانى ۇستەلدى.

وسى رەت سيلانعان مادەنيەت جاسامپازدىعى ٴونىمىن جوبالاۋ شابىتى جونىندە توقتالعاندا وبلىستىق ارحيۆ سارايى قورعاۋ تەحنيكاسى جانە قۇراستىرۋ - زەرتتەۋ باسقارماسىنىڭ 2 - ٴبولىم دارەجەلى قىزمەتكەرى گو چينچين بىلاي دەپ تانىستىردى: ۇستەلدىك ۇيقى شام تۋىندىسىنىڭ اتى ”جاسامپازدىق جانە مۇراگەرلىك ەتۋ“، بۇل ىلە وبلىستىق ارحيۆ سارايى قۇرىلىسىنىڭ سىرتقى تىك كورىنىسىندە قولدانىلعان «تاريح كارتيناسى» جوبا نۇسقاسىنان كەلىپ شىققان، ۇستىنەن قاراعاندا اشىلعان بىلىكتى كىتاپ بولىپ كورىنەدى، بۇل تاريحتىڭ جىلجۋى دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى، تاريحتى ەستەلىككە الۋ، مادەنيەتكە مۇراگەرلىك ەتۋ قاسيەتتى بورىشىن ايگىلەيدى؛ ٴتۇزۋ قاراعاندا ٴبىر پارشا اشىلعان كارتيناعا ۇقسايدى، قالانىڭ قۇرىلىس فورماسى، قالانىڭ كوكجيەگى سياقتى قيما بەلگىلەرى قۇرىلىستىڭ تۇلعاسىندا بەينەلەنىپ، سىرتقى تىك كورىنىسىنە شىت جاڭا ماتەريال، قۇرىلىس بولشەكتەرى پايدالانىلدى، مىسالى، ۇلكەن - كىشىلىگى ۇقسامايتىن اينەك تەرەزە جانە كەۋەكتى اليۋمين تاقتايشاسى سياقتى ماتەريالدار قالانىڭ دامۋىن ايگىلەپ، سۇيرلەنگەن قۇرىلىس كولەمى بىلىكتى كىتاپ، كارتينا ەتىلىپ كورسەتىلدى، بۇل قالانىڭ جىلجىمالى تاريح كوشىندەگى دامۋ بەتالىسى مەن تامىرىن بەينەلەيدى.

ايتا كەتۋگە تاتيتىنى، ”جاڭالىق اشۋ جانە جالعاستىرۋ“ دەيتىن وسى ۇستەلدىك ۇيقى شامدى قىزمەتكەرلەر مەن وقۋشىلار ۇستەلىنە قوياتىن اشەكەي بۇيىم، قالام ساۋىتى جانە قولفون قوندىرعىسى رەتىندە پايدالانۋعا دا، تۇندە توسەك باسىنا قوياتىن ۇيقى شام رەتىندە پايدالانۋعا دا بولادى. تۋىندىدا ناقتى، جاڭاشىل، الەۋمەتتىك سيپات توعىسقان، تۇتاس تۇلعالىق كورىنىسى كوركەم ٴارى قولدانىلمالى بولىپ، قازىرگى جاسامپازدىق تۋىندىلاردىڭ جالپىلاسۋ بەتالىسىنا ۇيلەسەدى.

گو چينچين بىلاي دەدى: ”جاسامپازدىق ارقىلى تاريحقا مۇراگەرلىك ەتىپ، ارحيۆكە تۇرمىس سيپاتىن بەردىك. وبلىستىق ارحيۆ سارايى تۋىسقان ولكە، قالالاردىڭ وزىق تاجىريبەلەرى مەن اشۋ جاسامپازدىعىن مۇقيات ۇيرەنىپ، ارحيۆ سارايىنداعى مۇرالاردى ۇزدىكسىز تامىر جايعىزىپ، ارحيۆ بايلىعىن اشىپ پايدالانۋدى تەرەڭدەتىپ، ۇساق ىستەردەن باستاپ كىرىسىپ، وڭىرلىك ەرەكشەلىكتى اشۋ جاعىندا تىڭ ىزدەنىس جاساپ، قۇنىتتاپ ىستەپ، ارحيۆ مادەنيەتى قۇرىلىسى مەن ارحيۆ مادەنيەتى جاسامپازدىعىن اشىپ، ارحيۆتىڭ قوعامدىق قىزمەت وتەۋ فورماسىندا جاڭالىق اشىپ، ىلەنىڭ ەرەكشە ارحيۆ مادەنيەت جاسامپازدىعى تۋىندىلارىن ارحيۆ مادەنيەت جاسامپازدىعى ونىمىنە اينالدىرامىز. بۇقاراعا باعىتتالعان ارحيۆ ۇگىتىندە ارحيۆتە قامتىلعان قىزىل مادەنيەتتى، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىن تاراتىپ، ساۋلەلەندىرىپ، بۇقارانىڭ ارحيۆ تانىمىن جوعارىلاتىپ، مادەنيەتپەن شينجياڭدى نارلەندىرۋدى تياناقتاندىرۋدى ىلگەرىلەتەمىز.