وقۋ ـ اعارتۋدا ٴىرى ەلدەن وقۋ ـ اعارتۋدا قۋاتتى ەل بولۋعا قاراي قادام تاستادى
— شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ وقۋ ـ اعارتۋ ىستەرىنىڭ دامۋىنا جەتەكشىلىك ەتۋى جونىندە ەستەلىك
□ شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى لين حۇي، شۇي جۋاڭ، ۋاڭ پىڭ
”جۇڭحۋا وركەنيەتىنىڭ تەرەڭنەن باستاۋ الىپ، ۇزىلمەي جالعاسۋىنىڭ نەگىزى وقۋ ـ اعارتۋدا. جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ نەگىزى وقۋ ـ اعارتۋدا“.
پارتيا 18 ـ قۇرىلتايىنان بەرى شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى پارتيا مەن مەملەكەت ىستەرى دامۋىنىڭ جالپى جاعدايى بيىگىندە تۇرىپ، وقۋ ـ اعارتۋدى الدىمەن دامىتىلاتىن ستراتەگيالىق ورىنعا قويىپ، وقۋ ـ اعارتۋدى وسىزامانداندىرۋدى جەدەلدەتۋ، وقۋ ـ اعارتۋدا قۋاتتى ەل قۇرۋ كەلەلى شەشىمىن جاسادى.
ۇتىمدى ورايدى مىقتى يگەرىپ، ەكپىندەي العا ىلگەرىلەدى. جاڭا داۋىردەگى وقۋ ـ اعارتۋ ىستەرى رەفورما جاساۋ، دامۋ بارىسىندا تاريحي سيپاتتى تابىستارعا قول جەتكىزىپ، جۇيەلىك سيپاتتى وزگەرىستەر تۋىلىپ، وقۋ ـ اعارتۋدا ٴىرى ەلدەن وقۋ ـ اعارتۋدا قۋاتتى ەل بولۋعا قاراي ارشىندى قادام تاستاپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىنە پارمەندى تىرەك ازىرلەدى.
ۇزاق بولاشاقتى كوزدەپ، جوسپار جاساپ، ورنالاستىردى _
”وقۋ ـ اعارتۋ كوركەيسە، مەملەكەت كوركەيەدى، وقۋ ـ اعارتۋ قۇدىرەتتەنسە، مەملەكەت قۇدىرەتتەنەدى“
تامىلجىعان كۇز مەزگىلىندە حۋنان 1 ـ شىفان شۋەيۋانىنداعى (چىڭنان شۋيۋان مەكتەپ رايونى) وقۋشىلار ۇمىتكە تولى جاڭا وقۋ ماۋسىمىن تاعى دا قارسى الدى.
مەكتەپ كورمە سارايىندا كونە سۋرەتتەر وقۋشىلارعا 100 جىلدىڭ الدىنداعى ەل توزىپ، حالىق كۇيزەلگەن كەزدە ٴبىرىنشى شىفانداعى وقۋ ـ اعارتۋ قىزمەتكەرلەرىنىڭ ٴباز ـ باياعىسىنشا ”ٴۇش ٴتۇرلى تاربيەگە تەڭ ٴمان بەرۋ“، ”دەنە مەن پسيحيكالىق جاقتان بىردەي بولۋ“ سىندى وقىتۋ ۇستانىمىنا تاباندى بولىپ، وقۋشىلاردىڭ دەنە شىنىقتىرۋىنا، مىندەتتى ەڭبەك ىستەۋىنە، دالادا جاتتىعۋىنا، قوعامدىق امالياتقا قاتىناسىپ، جان ـ جاقتى جەتىلۋىنە، مەملەكەتتى قۇتقارىپ، ٴومىر سۇرۋىنە مۇمكىندىك جاساعان قاستەرلى ساتتەردى ايگىلەپ تۇر.
2024 ـ جىلى 3 ـ ايدا سەبەزگىلەگەن كوكتەم جاڭبىرىندا باس شۋجي شي جينپيڭ وسى اراعا كەلىپ قىزمەت تەكسەرىپ، تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزگەندە شىن ىقىلاسپەن بىلاي دەدى: ”مەملەكەتىمىز كەدەي، ٴالسىز بولعان جىلداردا، سول كەزدەگى ٴبىر توپ وتانشىلدار جۇڭگو قۇدىرەتتەنۋ ٴۇشىن وقۋ ـ اعارتۋدى دامىتۋى كەرەك دەپ قاراعان“.
” قازىر دۇنيە ٴجۇزى تاعى 100 جىلدا بولماعان زور وزگەرىس جاعدايىندا تۇر، ەلىمىز قازىر جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ ارقىلى مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ قۇرىلىسىن، ۇلتتى گۇلدەندىرۋ ۇلى ٴىسىن جاپپاي ىلگەرىلەتۋدە، زامانىمىزداعى جاس وقۋشىلار ٴدال تاماشا كەزدە تۇر. وسىنداي كەزدە ٴبىزدىڭ وقۋ ـ اعارتۋدى بىرگە ويداعىداي جۇرگىزىپ، وقۋشىلاردى جاقسى تاربيەلەپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ ٴۇشىن تىرەكتى دارىندىلاردى توپ ـ توبىمەن جەتىلدىرۋ جاۋاپكەرشىلىگىمىز ٴتىپتى دە بار“.
جىلدار جىلجىپ، بايتاق دالادا وراسان زور وزگەرىستەر تۋىلعانىمەن، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ وقۋ ـ اعارتۋعا ٴمان بەرىپ، ۇيرەنۋدى قاستەرلەيتىن ٴداستۇرى ۇزدىكسىز جالعاسىپ، جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ وقىتۋشىلاردى قۇرمەتتەپ، وقۋ ـ اعارتۋعا ٴمان بەرەتىن سۇيىسپەنشىلىگى ۇزبەي جالعاسىپ كەلەدى.
2002 ـ جىلى وقىتۋشىلار مەرەكەسىنەن ٴبىر كۇن بۇرىن سول كەزدە فۋجيان ولكەسىنىڭ ولكە باستىعى مىندەتىن وتەيتىن شي جينپيڭ جيمي داشۋەسىنە كەلىپ حال سۇرادى ٴارى وقىتۋشىلار ۋاكىلدەرىمەن اڭگىمەلەستى. اڭگىمە ٴماجىلىسى اياقتالعاننان كەيىن شي جينپيڭ 20 نەشە جىلدىڭ الدىنداعى چيڭحۋا داشۋەسىندەگى كەزىندەگى وقىتۋشىسى ليۋ سۇيچينگە ارنايى امانداسا باردى.
سول كەزدە ليۋ سۇيچين ەرلى ـ زايىپتىلار جيمي داشۋەسى حاڭحاي شۋەيۋانىنىڭ وقىتۋشى ـ قىزمەتىشلەر جاتاق عيماراتىنىڭ 4 ـ قاباتىندا تۇراتىن. شي جينپيڭ باسپالداقپەن جوعارى شىعىپ، ەسىكتەن كىرە بەرە لەنتاعا ”مۇعالىم مەرەكەڭىز قۇتتى بولسىن!“ دەگەن ٴسوز جازىلعان گۇل شارباعىن ۇسىندى.
”راقىمەت سىزگە، ٴسىزدىڭ سول كەزدەگى تاربيەڭىز بەن باۋلۋىڭىزعا راقىمەت ايتامىن“، ـ دەدى شي جينپيڭ ليۋ سۇيچيننىڭ قولىن قاتتى قىسىپ تۇرىپ. بۇل ٴسوزدى ەستىگەندە ليۋ ۇستاز بەن سول جەردە تۇرعان بارلىق ادام اسەرلەنگەندەرىنەن كوزدەرىنە ىستىق جاس الدى.
2019 ـ جىلى 4 ـ ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ ۇشاققا وتىرىپ، ودان پويەزگە شىعىپ، اۆتوكولىككە الماسىپ، ۇزاق جول باسىپ چۇڭچيڭنىڭ شىجۋ تۋجيا ۇلتى اۆتونوميالى اۋدانى جۇڭي اۋىلى حۋاشي قىستاعىنا كەلدى.
تىك بەتكەيلى، تەرەڭ شاتقالدى، يرەلەڭدەگەن تاۋ جولى. 3 ساعاتتان استام ۋاقىت جول ٴجۇرىپ، تاۋ قويناۋىنا جەتكەن باس شۋجي شي جينپيڭ ەڭ الدىمەن جۇڭي اۋىلدىق باستاۋىش مەكتەپكە باردى. مەكتەپ الاڭىندا كوپشىلىكپەن شۇيىركەلەسىپ، بالالاردىڭ ۇيرەنۋ جانە تۇرمىس جاعدايىن كوڭىل بولە سۇرادى؛ وقىتۋشى ـ وقۋشىلار اسحاناسىنا كىرىپ، اسحانانى، تاماق ىستەيتىن ٴۇيدى تاپتەشتەي كورىپ، كەدەي وقۋشىلارعا تاماق قوسىمشا قاراجاتىنىڭ بەرىلۋى جانە ازىق ـ تۇلىك حاۋىپسىزدىگى، تازالىعى جاعدايىن ۇعىستى...
”قانشا جاپا شەكسەك تە بالالار بەينەت كورمەسىن، قانشا كەدەي بولساق تا تاربيەدەن كەندە بولماسىن. كەدەي تاۋلى وڭىرلەردەگى بالالاردىڭ وقۋعا ٴتۇسىپ ٴبىلىم الىپ، بالالىق شاعىنىڭ باقىتتى، كوڭىلدى بولۋىنا كەپىلدىك ەتۋ كەرەك“. باس شۋجي شي جينپيڭ شىن ىقىلاسپەن وسىلاي دەدى.
تەرەڭ ىقىلاستى قامقورلىقتىڭ استارىندا، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ وقۋ ـ اعارتۋ ىستەرى جونىندەگى تەرەڭ تولعانىسى جاتىر.
ادامزات تاريحىنا كوز جىبەرسەك، وقۋ ـ اعارتۋ كوركەيگەندە، مەملەكەت كوركەيگەن، وقۋ ـ اعارتۋ قۇدىرەتتەنگەندە، مەملەكەت قۇدىرەتتەنگەن. دۇنيە جۇزىندەگى قۋاتتى ەلدەردىڭ بارلىعى وقۋ ـ اعارتۋدا قۋاتتى ەل بولعان، وقۋ ـ اعارتۋ باستان ـ اياق مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋدەگى، كوركەيتۋدەگى شەشۋشى فاكتور سانالادى.
گۇلدەنۋ ۇلى ىسىنە كوز جىبەرىپ، باس شۋجي شي جينپيڭ دەن قويا ٴۇڭىلدى _
”وقۋ ـ اعارتۋ ۇلتتىڭ گۇلدەنۋىنىڭ، قوعامنىڭ العا باسۋىنىڭ ماڭىزدى ىرگە تاسى، ەڭبەگى بۇگىندە، يگىلىگى ەرتەڭدە كورىنەتىن حالىقشىل ساياسات ينجەنەرياسى، حالىقتىڭ جالپىلىق ساپاسىن جوعارىلاتۋدا، ادامنىڭ جان ـ جاقتى جەتىلۋىن جەبەۋدە، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ جاڭالىق اشۋ، جاسامپازدىق جاراتۋ ومىرشەڭدىك كۇشىن ارتتىرۋدا، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋدا شەشۋشى سيپاتتى ٴمان الادى“.
حالىقارالىق ۇلكەن اۋقىمدى يگەرىپ، باس شۋجي شي جينپيڭ بيىكتە تۇرىپ، الىستى بولجادى _
”قازىرگى دۇنيە جۇزىندەگى جالپىلىق مەملەكەت قۋاتى باسەكەسى، تۇپتەپ كەلگەندە، دارىندىلار باسەكەسى، دارىندىلار بارعان سايىن ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدى ىلگەرىلەتەتىن ستراتەگيالىق سيپاتتى بايلىققا اينالۋدا، وقۋ ـ اعارتۋدىڭ نەگىزدىك سيپاتتى، نۇسقاۋشىلىق سيپاتتى، جالپى جاعدايلىق سيپاتتى ورنى مەن رولى اناعۇرلىم كورنەكتىلەنۋدە“.
ۇزاق ۋاقىتتىق ٴتۇبىرلى ٴىس دارىندىلاردى نەگىز ەتەدى؛ اعاش 10 جىلدا قاتارعا قوسىلادى، ٴبىر ادامدى تاربيەلەپ شىعۋعا ونان دا كوپ ۋاقىت كەتەدى. جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو قانداي وقۋ ـ اعارتۋدى قاجەت ەتەدى؟ جاڭا داۋىردەگى وقۋ ـ اعارتۋ قانداي دارىندىلاردى شاقىرادى؟
2014 ـ جىلى ”1 ـ ماۋسىم“ حالىقارالىق بالالار مەرەكەسى قارساڭىندا، باس شۋجي شي جينپيڭ بەيجيڭ حايديان رايوندىق ۇلتتار باستاۋىش مەكتەبىنە كەلدى.
”مەن 1959 ـ جىلى باستاۋىش مەكتەپ وقىدىم، 1960 ـ جىلى پيونەرلەر وتريادىنا قابىلداندىم، جاسىم ٴسال كىشكەنە بولعاندىقتان 1 ـ توپتا قابىلدانباي قالىپ، سول كەزدە جىلاعانمىن” .“وتريادقا قابىلدانعان كەزدە جۇرەگىم اتتاي تۋلاپ، ايرىقشا تەبىرەنگەنىم ەسىمدە“.” نە ٴۇشىن بۇلاي بولادى؟ سەبەبى بۇل _ داڭق“.
ورەندەردىڭ وتريادقا كىرۋ سالتى اياقتاعاننان كەيىن، باس شۋجي شي جينپيڭ ٴوزىنىڭ كىشكەنە كەزىندەگى وتريادقا قابىلدانعان كەزدەگى كەشىرمەلەرىن كوپشىلىككە اڭگىمەلەپ بەردى.
باس شۋجيدىڭ بالا كەزىندەگى اڭگىمەلەرى سول جەردەگى بالالاردىڭ ەسەيۋىمەن ۇندەستىك تاپتى، قاباتتاسقان ۋاقىت تۇيىندەرىندە ٴوزارا ٴۇمىت كۇتتى جانە ۋادە بەردى.
”بولاشاقتا ٴىزباسار بولۋلارىڭ كەرەك! بۇعان سەنىمدەرىڭ بار ما“؟
”بار!“ وقۋشىلار بىركەلكى داۋىسپەن ساڭقىلداي جاۋاپ بەردى.
كەلەسى ۇرپاققا دەگەن ىقىلاستى سۇيىسپەنشىلىگىن بىلدىرگەن جانە وتاننىڭ بولاشاعىنان شىنايى ٴۇمىت كۇتكەن باس شۋجي شي جينپيڭ وقۋ ـ اعارتۋ ىستەرىنە قىرۋار جۇرەك قانىن سارقا جۇمساپ، وقۋ ـ اعارتۋدا قۋاتتى ەل قۇرۋدىڭ ايبىندى جوباسىن كەسكىندەدى _
جاڭا داۋىردەگى تۇڭعىش مەملەكەتتىك وقۋ ـ اعارتۋ جينالىسنا قاتىناستى ٴارى ماڭىزدى ٴسوز سويلەدى، ”توعىزعا تاباندى بولۋ“ پارتيامىزدىڭ وقۋ ـ اعارتۋ ىستەرى جونىندەگى زاڭدىلىق سيپاتتى تانىمىن تەرەڭدەتتى؛
مەملەكەتتىك جوعارى مەكتەپتەردىڭ يدەيا ـ ساياسي قىزمەتى ماجىلىسىنە قاتىناستى ٴارى ماڭىزدى ٴسوز سويلەدى، مەكتەپتەردىڭ يدەيا ـ ساياسي نازاريا ساباعى وقىتۋشىلارى اڭگىمە ٴماجىلىسىن باسقارىپ اشىپ، مەكتەپتەردىڭ يدەيا ـ ساياسي قىزمەتىنە رەفورما جاساۋى، جاڭالىق اشۋى جونىندە ايقىن تالاپتاردى ورتاعا قويدى؛
وقۋ ـ اعارتۋدا قۋاتتى ەل قۇرۋ جونىندە تۇڭعىش رەت وتكىزىلگەن ورتالىق كوميتەت ساياسي بيۋروسىنىڭ توپتىق ۇيرەنۋىندە قانداي وقۋ ـ اعارتۋدا قۋاتتى ەل قۇرۋ، وقۋ ـ اعارتۋدا قۋاتتى ەلدى قالاي قۇرۋ تۋرالى جان ـ جاقتى، جۇيەلى بايانداۋ جاسادى...
مەملەكەت گۇلدەنۋ ٴۇشىن، ٴسوزسىز، وقىتۋشىلاردى ارداقتاۋ، ۇستازداردى قۇرمەتتەۋ كەرەك.
2016 ـ جىلى 9 ـ ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ انا مەكتەبى بەيجيڭ قالالىق 1 ـ تامىز مەكتەبىنە باردى.
ۋاقىتتىڭ جىلىستاۋىمەن، سول كەزدەگى جاس وقىتۋشىلار اق سامايلى قارياعا اينالدى؛ وقىتۋشىلار مەن وقۋشىلار اراسىنداعى سۇيىسپەنشىلىك ۋاقىتتىڭ وتۋىمەن تيتتەي دە سولعىندامادى.
باياۋ باسىپ، باس شۋجي شي جينپيڭ كۇلىمسىرەي قوس قولىن سوزىپ، وقىتۋشىلاردىڭ قولىن قاتتى قىسىپ ۇستادى. ”مۇعالىمداردىڭ رۋحاني بەت ـ بەينەلەرىنىڭ وسىنشاما جاقسى ەكەنىن كورىپ، ىشتەي ايرىقشا قۋاندىم. كەزىندە وقىتۋشىلار بىزگە توتەنشە قاتاڭ تالاپ قوياتىن، قازىر ەسكە الساق، ٴومىر بويى يگىلىگىن كورگەن ەكەنبىز“. باس شۋجي شي جينپيڭ تەبىرەنە وسىلاي دەدى.
ٴبىر وقىتۋشى بىلاي دەدى: ”ٴسىز مەكتەپتى، وقىتۋشىلاردى، ساباقتاستاردى قاشاندا ەسىڭىزدەن شىعارمادىڭىز“. تاعى ٴبىر وقىتۋشى بىلاي دەدى: ”ٴسىز حالىققا باقىت اپەردىڭىز“.
باس شۋجي شي جينپيڭ: ”وقىتۋشىلار ٴبىزدى تاربيەلەدى“، ـ دەپ جاۋاپ بەردى.
وقىتۋشىلار وسىنشاما كوپ جىلداردان بەرى ونىڭ وزگەرمەگەندىگىنەن، ٴالى دە بۇرىنعىداي ”اق كوڭىل دە قاراپايىمدىلىعىنا“، ”وقىتۋشىلاردى قۇرمەتتەپ، وقۋ ـ اعارتۋعا ٴمان بەرەتىندىگىنە“ ٴسۇيىندى.
وقىتۋشىلار مەرەكەسى قارساڭىندا، باس شۋجي شي جينپيڭ ۇنەمى مەكتەپتەرگە بارۋ، حات جولداپ اماندىق سۇراۋ سياقتى تاسىلدەرمەن بۇكىل ەلدەگى قالىڭ وقىتۋشىلارعا مەرەكە بايلانىسىمەن ىزگى تىلەك جولداپ كەلدى.
”مەملەكەتتى كوكەيىندە ساقتايتىن، وتان ٴۇمىتىن ادالدىقپەن اقتايتىن مۇرات ـ سەنىم، سوزىمەن ۇستازدىق ۇلگى كورسەتەتىن، ارەكەتىمەن جۇرتقا ونەگە بولاتىن ٴمورالدىق قاسيەت، زەيىندى اشىپ جۇرەكتى نارلەندىرەتىن، ادامىنا قاراي تاربيەلەيتىن ادام تاربيەلەۋ اقىل ـ پاراساتى، قۇلشىنا ۇيرەنىپ، شىنايى اتقاراتىن، ىزدەنىپ جاڭالىق اشاتىن بەل شەشىپ كىرىسۋ پوزيتسياسى، وقىتۋمەن كوڭىلدى شۇعىلداناتىن، وقۋشىلاردى سۇيەتىن، ٴوزىن ارناۋعا پەيىل مەيىرىمدى جۇرەك، الەمدى قۇشاعىنا سيدىراتىن، مادەنيەت ارقىلى ادام باۋليتىن ۇلاعاتتى مۇرات بولۋ كەرەك“. 2023 ـ جىلى وقىتۋشىلار مەرەكەسى قارساڭىندا، باس شۋجي شي جينپيڭ جۇڭگونىڭ وزگەشە اعارتۋشىلار رۋحىن ەگجەي ـ تەگجەيلى پايىمدادى.
يدەياسى سىندارلى دا تەرەڭ، ىنتا ـ ىقىلاس قويۋ دا باياندى بولدى.
پارتيا 18 ـ قۇرىلتايىنان بەرى باس شۋجي شي جينپيڭ وقۋ ـ اعارتۋدىڭ پارتيا مەن مەملەكەت ىستەرىنىڭ جالپى جاعدايىنداعى ماڭىزدى ورنى مەن رولىن ىشكەرىلەي پايىمداپ، جۇڭگوشا سوتسياليستىك وقۋ ـ اعارتۋ ىستەرىنىڭ دامۋى جونىندەگى ٴبىر قىدىرۋ كەلەلى نازاريالىق جانە امالياتتىق ماسەلەلەرگە عىلمي جاۋاپ بەردى _
”قانداي ادام تاربيەلەۋ، ادامدى قالاي تاربيەلەۋ، كىم ٴۇشىن ادام تاربيەلەۋ _ وقۋ ـ اعارتۋدىڭ ٴتۇبىرلى ماسەلەسى“ ەكەندىگىن ايقىندادى، ”ٴبىزدىڭ وقۋ ـ اعارتۋىمىز استە سوتسياليزمدى بۇلدىرۋشىلەر مەن ونىڭ تۇبىنە جەتۋشىلەردى تاربيەلەمەۋى كەرەك، استە ’بەت ـ الپەتى جۇڭگولىق بولعانىمەن، جۇرەگى جۇڭگو دەپ سوقپايتىن، جۇڭگوعا سۇيىسپەنشىلىگى جوق، جۇڭگو قاسيەتى كەم‘ ادامداردى تاربيەلەمەۋى كەرەك! بولماسا ول وقۋ ـ اعارتۋدىڭ جەڭىلىسى ەسەپتەلىنەدى“ دەپ اتاپ كورسەتتى.
”پارتيانىڭ وقۋ ـ اعارتۋ ىستەرىنە جالپى بەتتىك باسشىلىعىنا تاباندى بولۋدى ٴتۇبىرلى كەپىلدىك ەتۋ“ كەرەكتىگىن ايقىندادى، ”پارتيامىز جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ عاسىرلىق ۇلى ٴىسىن مۇرات ەتۋدە، ٴسوز جوق، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ باسشىلىعى مەن ەلىمىزدىڭ سوتسياليستىك ٴتۇزىمىن قولدايتىن، جۇڭگوشا سوتسياليزم ىستەرى ٴۇشىن ٴومىر بويى كۇرەس جۇرگىزۋدى مۇرات ەتكەن سانسىز ۇرپاق جارامدى دارىندىلاردى جەتىلدىرۋ“ كەرەكتىگىن باسا دارىپتەدى.
”ٴمورال ارقىلى تاربيەلەۋ ٴتۇبىرلى مىندەت“ ەكەندىگىن ايقىندادى، ”ٴمورال ارقىلى تاربيەلەۋدىڭ تابىسى مەن ونىمدىلىگىن مەكتەپتەردىڭ بارلىق قىزمەتىن تەكسەرەتىن ٴتۇبىرلى ولشەم ەتىپ، شىن مانىندە مادەنيەت ارقىلى ادام تاربيەلەپ، ٴمورال ارقىلى تاربيەلەپ، وقۋشىلاردىڭ يدەيالىق ورەسىن، ساياسي ساناسىن، ٴمورالدىق قاسيەتىن، مادەنيەت جەتىلىمىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، اسقاق ٴمورالدى تانۋدى، الەۋمەتتىك ٴمورالدى قورعاۋدى، جەكەلىك ٴمورالدى قاتايتۋدى“ تالاپ ەتتى.
...
ٴبىر قىدىرۋ جاڭا يدەيا، جاڭا كوزقاراس، جاڭا تۇجىرىم جاڭا داۋىردەگى جۇڭگوشا سوتسياليستىك وقۋ ـ اعارتۋدىڭ دامۋ بەتالىسى، جولى، باعىتى، پرينسيبى سياقتى ٴتۇبىرلى سيپاتتى ستراتەگيالىق ماسەلەلەردى ەگجەي ـ تەگجەيلى پايىمداپ، شىت جاڭا كوز ايامەن سوتسياليستىك قۇرىلىستىڭ زاڭدىلىعى، وقۋ ـ اعارتۋدىڭ دامۋ زاڭدىلىعى، دارىندىلار تاربيەلەۋدىڭ زاڭدىلىعى جونىندەگى تانىمدى تەرەڭدەتىپ، وقۋ ـ اعارتۋدىڭ وسىزاماندانۋىن جەدەل ىلگەرىلەتۋگە، وقۋ ـ اعارتۋدا قۋاتتى ەل قۇرۋعا، حالىق ريزا بولاتىن وقۋ ـ اعارتۋدى ويداعىداي جۇرگىزۋگە ٴتۇبىرلى بويسۇنۋ ولشەمى مەن ارەكەت باعدارناماسىن ازىرلەدى.
ارقاۋ ٴتۇزۋ تارتىلدى، قادام تەبىندى بولدى _
”جوعارى ساپالى دامۋدى ٴار دارەجەلى، ٴار ٴتۇرلى وقۋ ـ اعارتۋدىڭ جان تامىرى ەتۋگە تاباندى بولىپ، جوعارى ساپالى وقۋ ـ اعارتۋ جۇيەسىن جەدەل ورناتۋ كەرەك“
2021 ـ جىلى 6 ـ ايدىڭ 29 ـ كۇنى، بەيجيڭ حالىق سارايى، پارتيا ورتالىق كوميتەتى تۇڭعىش رەت ”1 ـ شىلدە وردەنىن“ تاراتتى.
ۇستىنە جۋا ـ جۋا اعارىپ كەتكەن سۇرعىلت جەيدە كيگەن، قولىنا تارتپا ٴدارى جاپسىرعان يۇننان ولكەسى ليجياڭ حۋاپيڭ قىزدار جوعارى دارەجەلى ورتا مەكتەبى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى، مەكتەپ باستىعى جاڭ گۇيمەي وردەن الۋ مىنبەسىنە باياۋ باسىپ شىعىپ، باس شۋجي شي جينپيڭگە قاراي ٴجۇردى.
باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ وعان قاراعان جانارى مەيىرىمگە، ىستىق ىقىلاسقا تولدى.
تاۋلى وڭىردەگى نەشە مىڭ كەدەي قىز بالانىڭ داشۋەدە وقۋ ارمانىن جۇزەگە اسىرۋعا كومەكتەسكەن وسى حالىق وقىتۋشىسى ” 1ـ شىلدە وردەنىنىڭ“ يەگەرلەرى اتىنان ٴسوز سويلەدى.
نەشە رەت بۋلىققان جاڭ گۇيمەي تەبىرەنگەن سەزىمىن باسا الماي بىلاي دەدى: ”باس شۋجي شي جينپيڭ پارتيا ىشىندەگى ەڭ جوعارى داڭق ’ 1ـ شىلدە وردەنىن‘ ٴبىز 29 جولداسقا تاراتتى، بۇل داڭق ٴارقايسى شەپتە كۇرەس جۇرگىزىپ جاتقان ٴاربىر كوممۋنيستىك پارتيا مۇشەسىنە ٴتان“.
وقۋ ـ اعارتۋعا ٴمان بەرۋدىڭ ٴوزى بولاشاققا ٴمان بەرۋ، وقۋ ـ اعارتۋدا جەڭىسكە جەتسەك، بولاشاقتا جەڭىسكە جەتە الامىز.
شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، وقۋ ـ اعارتۋ شەبى جوعارى ساپالى دامۋدى ٴار دارەجەلى، ٴار ٴتۇرلى وقۋ ـ اعارتۋدىڭ جان تامىرى ەتۋگە تاباندى بولىپ، جوعارى ساپالى وقۋ ـ اعارتۋ جۇيەسىن جەدەل قۇردى.
رۋح سومداۋدى، ادام تاربيەلەۋدى كوزدە ۇستاپ، ۇلتتى گۇلدەندىرۋ ۇلى مىندەتىن ارقالاعان ٴداۋىر جاڭا ادامدارىن تاربيەلەدى _
2022 ـ جىلى 4 ـ ايدىڭ 25 ـ كۇنى جۇڭگو حالىق داشۋەسى وقۋ ـ اعارتۋ شۋەيۋانىنىڭ 2020 ـ جىلعى ماگيسترى ۋاڭ تۇڭتۇڭ ەرەكشە تەبىرەندى، ول ٴوزىنىڭ جاڭا ”پارتالاسى“ _ باس شۋجي شي جينپيڭدى بايقادى.
ٴاربىر وقىتۋشى ـ وقۋشىنىڭ ٴسوزىن دەن قويا تىڭدادى، بۇرىلىپ قاسىنداعى ”پارتالاسىنىڭ“ ەستەلىگىن كوردى، باس شۋجي شي جينپيڭ قىزۋ تالقىعا قاتىناسىپ، ”يدەيا ـ ساياسي ساباعىنىڭ ٴمانى _ قاعيدا ـ قيسىن ۇعىندىرۋ، مۇندا ٴادىس ـ تاسىلگە ٴمان بەرىپ، قاعيدا ـ قيسىندى تەرەڭ ٴتۇسىندىرۋ، ەگجەي ـ تەگجەيلى ٴتۇسىندىرۋ، جاندى ٴتۇسىندىرۋ كەرەك، وقىتۋشىلار دەن قويا ۇيرەتىپ، وقۋشىلار ىقىلاس قويا ۇعىنىپ، جان دۇنيەنى توعىستىرۋ، اقىل كوزىن اشىپ، كوڭىلگە ٴنار بەرۋ، كۇرەسكەرلىك جىگەردى تاسقىنداتۋ“ كەرەكتىگىن اتاپ كورسەتتى.
جاس ٴوسپىرىم كەزەڭى ادام ٴومىرىنىڭ ”بۋىن تارتىپ، ٴدان الۋ مەزگىلى“، ”ٴومىردىڭ ٴبىرىنشى تۇيمەسىن جاقسى تۇيمەلەۋ“ اسا ماڭىزدى.
پارتيانىڭ جاڭالىق اشۋ نازارياسىمەن رۋح سومداۋ، ادام تاربيەلەۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋدى كوزدە ۇستاي وتىرىپ، ەلىمىز جوعارى، ورتا، باستاۋىش مەكتەپتەردىڭ يدەيا ـ ساياسي ساباعىن ٴبىر تۇلعالاندىرۋ قۇرىلىسىن ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ ىلگەرىلەتتى، جوعارى مەكتەپتەردە ”شي جينپيڭ جاڭا ٴداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىنا جالپى شولۋ“ ساباعىن جاپپاي اشتى، ”ۇلكەن يدەيا ـ ساياسي ساباعى“ قۇرىلىسى قىزمەت جۇلگەسى بىرتىندەپ كەڭەيدى.
ساباقتى جاقسى وتۋگە كوڭىل ٴبولدى، كىم وتۋگە دە كوڭىل ٴبولدى.
1966 ـ جىلى شينحۋا اگەنتتىگى «اۋداندىق پارتكوم شۋجيلەرىنىڭ ۇلگىسى _ جياۋ يۇيلۋ» اتتى كولەمدى ادەبي حابار جاريالادى.
وسى جىلى شي جينپيڭ 13 جاستا ەدى، نەشە 10 جىلدان كەيىن، مەكتەپتەردىڭ يدەيا ـ ساياسي نازاريا ساباعى وقىتۋشىلارىنىڭ اڭگىمە ٴماجىلىسىن باسقارىپ اشقاندا، باس شۋجي شي جينپيڭ تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىكپەن بىلاي دەدى: ”مەنىڭ ساياسي ساباق مۇعالىمىم جياۋ يۇيلۋدىڭ ىزگى ىستەرىن بايانداعاندا نەشە رەت بۋلىعىپ، ٴسوزىن جالعاستىرا الماي، كوزىن باسىپ جىلاپ جىبەردى، اسىرەسە، جياۋ يۇيلۋدىڭ باۋىر راگى ەڭ اۋىر كەزدە توقىما ورىندىقتى سىندىرىپ جىبەرگەنىن ايتقانىندا، مەن قاتتى تەبىرەندىم“.
’”تورتكە يە‘ جاقسى وقىتۋشى“، ”تورتتە ’جول باستاۋشى‘،” ٴتورتتى ٴوزارا بىرلىككە كەلتىرۋ“، ”بىلىكتى ۇستاز“... باس شۋجي شي جينپيڭ وقىتۋشىلار قوسىنىنان شىنايى ٴۇمىت كۇتتى، جاڭا داۋىردەگى حالىق وقىتۋشىلارىنا وسكەلەڭ بورىش جۇكتەدى.
جاڭا داۋىردەگى وقىتۋشىلار قوسىنى قۇرىلىسى رەفورماسىن جاپپاي تەرەڭدەتۋ جونىندەگى پىكىر، اعارتۋشىلار رۋحىن اسقاقتاتىپ، جاڭا داۋىردەگى جوعارى ساپالى كاسىپتىك وقىتۋشىلار قوسىنى قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ جونىندەگى پىكىر سياقتى ورتالىق حۇجاتتارىن ىلگەرىندى ـ كەيىندى باسىپ تاراتتى، ورتا، باتىس بولىكتەگى دامۋى كەنجە وڭىرلەردەگى تاڭداۋلى وقىتۋشىلاردى باعىتتامالى تاربيەلەۋ جوسپارى، كاسىپتىك شۋەيۋانداردىڭ، مەكتەپتەردىڭ وقىتۋشىلار ساپاسىن جوعارىلاتۋ جوسپارى سياقتىلاردى بار كۇشپەن اتقاردى، جاڭا داۋىردەگى وقىتۋشىلار قوسىنىنىڭ ساپاسىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋدى، قۇرىلىمىن ۇزدىكسىز ساپالىلاندىرۋدى، مامىلەسىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتىپ، وقىتۋشىلاردى قۇرمەتتەۋ جانە وقۋ ـ اعارتۋعا ٴمان بەرۋ بۇكىل قوعامدا سالتقا اينالدى.
نازاردى ستراتەگيالىق سيپاتىنا شوعىرلاندىرىپ، وقۋ ـ اعارتۋدى جوعارى ساپالى دامىتۋ ارقىلى ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ باياندى دامۋىنا قۋات ۇستەدى _
2024 ـ جىلى 8 ـ ايدىڭ 16 ـ كۇنى جۇڭگو عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، چيڭحۋا داشۋەسىنىڭ پروفەسسورى ياۋ چيجىنىڭ مىندەتىنەن تولىق بوساپ وتانعا قايتىپ كەلىپ وقىتۋشى بولعاندىعىنىڭ 20 جىلدىعى ەدى.
5 ـ ايدا ياۋ چيجى باس شۋجي شي جينپيڭگە حات جازىپ، ٴوزىنىڭ وسى جىلدارى دارىندى تاربيەلەۋ، عىلمي زەرتتەۋدە جاڭالىق اشۋ سياقتى جاعدايىنان مالىمەت بەردى.
كوپ وتپەي باس شۋجي شي جينپيڭ حات قايتارىپ، ياۋ چيجىنى ”كوپشىلىكتى باستاپ جاڭالىق اشاتىن دارىندىلاردى دەربەس باۋلۋ ۇلگىسىن ۇزدىكسىز قاراستىرىپ، پاندەردىڭ توعىسۋى مەن وزىق جاڭالىق اشۋدى جەبەپ، جوعارى دەڭگەيلى دارىندىلاردى تاربيەلەۋ جانە عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ بازاسىن تۇلعالاۋعا“ ىنتالاندىردى.
ىقىلاستى تاپسىرما ياۋ چيجىنى ايرىقشا اسەرلەندىردى: ”ٴبىر اۋىز سوزبەن وتكەن 20 جىلعا قايىرىلا قاراسام، مەنىڭ ايتپاقشى بولعانىم _ تاماشا زاماندا دۇنيەگە كەلدىم، تاماشا زاماننىڭ ٴۇمىتىن اقتايمىن“.
قازىر جاڭا ٴبىر كەزەكتى عىلىم ـ تەحنيكا توڭكەرىسى مەن كاسىپ سالا وزگەرىسى قاۋىرت دامىپ، وقۋ ـ اعارتۋدىڭ جوعارى ساپالى دامۋعا قىزمەت وتەۋ قابىلەتىن جاپپاي جوعارىلاتۋعا جاڭا تالاپ قويىلدى.
”نەگىزدى بەكەمدەۋ جوسپارىن“، ”نەگىزدىك پاندەردىڭ ۇزدىك وقۋشىلارىن باۋلۋ جوسپارىن“ ىشكەرىلەي اتقارىپ، الدىڭعى لەكتەگى عىلىم ورتالىعى سياقتى كەلەلى عىلمي زەرتتەۋ تۇعىرى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، كەلەلى مىندەتتەردى اتقارۋدى وزەك ەتكەن سايكەسىپ قامال الۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، كاسىپتىك ـ تەحنيكالىق وقۋ ـ اعارتۋ مەن ادەتتەگى تولىق ورتا مەكتەپ وقۋ ـ اعارتۋى بايلانىسقان، ٴوندىرىس پەن وقىتۋ توعىسقان كاسىپتىك وقۋ ـ اعارتۋ جۇيەسىن قۇرۋدى تەزدەتىپ، وقۋ ـ اعارتۋ تىزبەگىنىڭ، دارىندىلار تىزبەگىنىڭ جانە كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، جاڭالىق اشۋ تىزبەگىنىڭ ورگانيكالى توعىسۋى ۇدەي ٴتۇستى... پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ كەلەلى ستراتەگيالىق سۇرانىسىن كوزدەپ، وقۋ ـ اعارتۋ ارقىلى عىلىم ـ تەحنيكانىڭ العا باسۋىنا دەم بەرۋ، جاسامپاز دارىندىلاردى باۋلۋ بورىشى مەن جاۋاپكەرشىلىگى تولىق ايگىلەندى.
”مەن وسى ارادا جۇڭگو مەن امەريكا ەكى ەل حالقىنىڭ، اسىرەسە، جاس بۋىننىڭ اۋىس ـ كۇيىسىن كەڭەيتۋ ٴۇشىن، جۇڭگو جاق الداعى 5 جىلدا امەريكانىڭ جاستار مەن ورەندەرىنەن 50 مىڭ ادامدى جۇڭگوعا كەلىپ اۋىس ـ كۇيىس جاساۋعا، ۇيرەنۋگە ۇسىنىس ەتۋدى قالايتىندىعىن جاريالايمىن“.
2023 ـ جىلى 11 ـ ايدىڭ 15 ـ كۇنى، سان ـ فرانسيسكو. ٴتوراعا شي جينپيڭ امەريكاداعى دوستىق ۇيىمداردىڭ بىرلەسكەن قارسى الۋ قوناعاسىندا شىنايى شاقىرۋ جولدادى.
وقۋ ـ اعارتۋدىڭ اناعۇرلىم كەڭ ٴورىستى ”دوستار شەڭبەرىن“ جوبالاپ، ەلىمىز ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ وقۋ ـ اعارتۋ ارەكەتىن ىشكەرىلەي اتقارىپ، دۇنيە جۇزىلىك سيفرلى وقۋ ـ اعارتۋ جينالىسى سياقتى حالىقارالىق ماجىلىستەردى وتكىزىپ، لۋبان شەبەرحاناسىن قۇرىپ، جۇڭگو، شەتەل جاستارى مەن ورەندەرىنىڭ اۋىس ـ كۇيىسىن كەڭەيتىپ، قۋاتتى ىقپالعا يە دۇنيە جۇزىلىك ماڭىزدى وقۋ ـ اعارتۋ ورتالىعىن جەدەل قۇردى.
حالىق تۇرمىسىنىڭ قۇت ـ ىرىسىن كورنەكتىلەندىرىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ وقۋ ـ اعارتۋ رەفورماسى، دامۋى جونىندەگى تابىس سەزىمىن، باقىت سەزىمىن ۇزدىكسىز كۇشەيتتتى _
2023 ـ جىلدىڭ ەڭ سوڭعى كۇنى، باس شۋجي شي جينپيڭ 2024 ـ جىلعى جاڭا جىلدى قۇتتىقتاۋ ٴسوزىن جاريالادى. ادامدار باس شۋجي بەيجيڭ يۇييىڭ مەكتەبىندەگى وقۋشىلارمەن اڭگىمەلەسكەن مەيىرگە تولى قاس قاعىم ٴسات ەستەلىككە الىنعان سۋرەتتىڭ باس شۋجيدىڭ ارتىنداعى كىتاپ سورەسىندە تۇرعاندىعىن بايقادى.
سول كۇنى باس شۋجي مەكتەپتىڭ باسكەتبول الاڭىن، وقۋشىلار ەگىس الاڭىن كوزدەن كەشىرىپ، كوپشىلىككە: ”دەنە شىنىقتىرۋ كوبىرەك بولسا، ’بالپاناقتار‘، ’كىشكەنتاي كوزىلدىرىكتىلەر‘ ازايادى“، ”كىشكەنتايدان ەڭبەكتى سۇيەتىن، استىقتى قاستەرلەيتىن، تابيعاتقا قۇرمەت ەتەتىن تاماشا داعدى قالىپتاستىرىپ، كورىكتى جۇڭگو قۇرۋعا ۇلەس قوسىڭىزدار“، ـ دەپ تاپسىردى.
بەس تاربيەنى قاتار جۇرگىزۋ جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو وقۋ ـ اعارتۋىنىڭ ادامدى نەگىز ەتەتىن ايقىن نەگىزىن ايگىلەدى.
بىركەلكى بولۋدى جەبەۋ جونىندە جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەت كەڭسەسى، مەملەكەتتىك كەڭەس كەڭسەسى «ساپالى، بىركەلكى نەگىزگى الەۋمەتتىك وقۋ ـ اعارتۋ قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن ورناتۋ جونىندەگى پىكىردى» باسىپ تاراتىپ، نەگىزگى الەۋمەتتىك وقۋ ـ اعارتۋ بويىنشا قىزمەت وتەۋدىڭ جالپى حالىقتى قامتۋىن ىلگەرىلەتتى؛
قاساڭ دەرتتەردى جويىپ، وقۋ ـ اعارتۋدى باعالاۋ رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، وقۋ ـ اعارتۋداعى پايداشىلدىق نىسايىن ونان ارى وڭادى؛
ادىلدىكتى قورعادى، جەر ـ جەر جوعارى مەكتەپ ەمتيحانى جالپىلىق رەفورماسىن بەلسەنە ىلگەرىلەتىپ، ادىلدىكتى جەبەيتىن، دارىندىلاردى عىلمي تاڭدايتىن، باقىلاۋى پارمەندى ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزمدى اناعۇرلىم اقاۋسىزداندىردى؛
جولدى كەڭەيتىپ، وقۋ ـ اعارتۋدى سيفرلاندىرۋ ستراتەگيالىق ارەكەتىن اتقارىپ، بارلىق ادام تەگىس ۇيرەنۋ، بارلىق جەردە ۇيرەنە الۋ، كەز كەلگەن ۋاقىتتا ۇيرەنە الۋ جەدەل جۇزەگە اسۋدا؛
. . .
بۇگىنگى جۇڭگودا دۇنيە جۇزىندەگى كولەمى ەڭ ۇلكەن ٴارى ساپالى وقۋ ـ اعارتۋ جۇيەسى قۇرىلىپ، جۇڭگوشا سوتسياليستىك وقۋ ـ اعارتۋ ٴتۇزىمى جۇيەسىنىڭ تۇلعالىق جۇلگەسى نەگىزىنەن ورنادى، ٴار دارەجەلى، ٴار ٴتۇرلى 498 مىڭ 300 مەكتەپ بار، وقۋ تاريحى تاربيەسى بويىنشا 291 ميلليون وقۋشى ٴبىلىم الۋدا، 18 ميلليون 918 مىڭ ارناۋلى مىندەتتەگى وقىتۋشى بار، ٴار جىلى ەكونوميكالىق، قوعامدىق نەگىزگى شايقاس مايدانىنا 11 ميلليون جوعارى مەكتەپ وقۋشىسىن جىبەرەدى. مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەنىڭ، مىندەتتى وقۋ ـ اعارتۋدىڭ جالپىلاسۋ دارەجەسى جوعارى كىرىستى ەلدەردىڭ ورتاشا دەڭگەيىنە جەتىپ، جوعارى دارەجەلى وقۋ ـ اعارتۋ دۇنيە ٴجۇزى جاپپاي مويىنداعان جالپىلاسۋ ساتىسىنا قادام تاستاپ، وقۋ ـ اعارتۋدىڭ وسىزاماندانا دامۋىنىڭ جالپى دەڭگەيى دۇنيە جۇزىندەگى ورتاشا جوعارى ەلدەر قاتارىنا ٴوتتى.
رەفورما جاساۋ، جاڭالىق اشۋدىڭ شۇعىلالى جولى اشىلدى _
”وقۋ ـ اعارتۋدىڭ كۇشى ارقىلى حالىقتىڭ باقىت نەگىزىن نىعايتۋ، وقۋ ـ اعارتۋدى قۇدىرەتتەندىرۋ ارقىلى مەملەكەتتى بايىتۋ ـ قۇدىرەتتەندىرۋ نەگىزىن بەكەمدەۋ كەرەك“
جۇڭگولىقسىڭ با؟ جۇڭگونى سۇيەسىڭ بە؟ جۇڭگونىڭ جاقسى بولۋىن قالايسىڭ با؟ _ 89 جىلدىڭ الدىندا نانكاي داشۋەسىنىڭ وقۋ باستاۋ سالتىندا، مەكتەپ باستىعى جاڭ بوليڭ ساناعا ساۋلە تۇسىرەتىن ”وتانشىلدىق ٴۇش سۇراقتى“ ورتاعا قويىپ، اۋمالى ـ توكپەلى كونە جۇڭگودا ٴوزىن الۋەتتەندىرىپ، ٴومىر ٴسۇرۋدىڭ جاڭا ٴۇمىت وتىن جاقتى.
2018 ـ جىلى 9 ـ ايدىڭ 10 ـ كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ مەملەكەتتىك وقۋ ـ اعارتۋ جينالىسىندا كوپشىلىككە وسى اڭگىمەنى تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىكپەن باياندادى: ”مەنىڭشە، بۇل 3 سۇراق تاريح سۇراعى، اسىرەسە، ٴداۋىر سۇراعى، بولاشاق سۇراعى سانالادى، ٴبىز ۇرپاقتان ـ ۇرپاققا سۇراق قويىپ، جاۋاپ قايتارۋىمىز كەرەك!“.
مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ ٴۇشىن، ٴسوز جوق، الدىمەن وقۋ ـ اعارتۋدى قۇدىرەتتەندىرۋ كەرەك.
پارتيا 20 ـ قۇرىلتايىنىڭ بايانداماسىندا وقۋ ـ اعارتۋ، عىلىم ـ تەحنيكا، دارىندىلار سىندى ”ٴۇشتى ٴبىر تۇلعالاندىرۋ“ ستراتەگيالىق ورنالاستىرۋى تۇڭعىش رەت جاسالىپ، 2035 ـ جىلعا بارعاندا وقۋ ـ اعارتۋدا قۋاتتى ەل قۇرۋدى ايقىن العا قويىپ، وقۋ ـ اعارتۋدا قۋاتتى ەل قۇرۋدى جەدەلدەتۋدىڭ دابىلى قاعىلدى.
پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى جالپى ماجىلىسىندە جالپى بەتتىك جاڭالىق اشۋدى قولدايتىن ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزمىن ورناتىپ، وقۋ ـ اعارتۋ، عىلىم ـ تەحنيكا، دارىندىلار جاعىنداعى ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزمدى ٴبىر تۇلعالاندىرۋ رەفورماسىن ٴبىر تۇتاس ىلگەرىلەتۋ ىشكەرىلەي العا قويىلىپ، وقۋ ـ اعارتۋدىڭ كەشەندى رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ جونىندە جەلىلەس ورنالاستىرۋلار جاسالدى.
”وقۋ ـ اعارتۋدا ٴىرى ەلدەن وقۋ ـ اعارتۋدا قۋاتتى ەلگە ٴوتۋ _ جۇيەلىك سەكىرۋ جانە ساپالىق وزگەرىس، ٴسوز جوق، رەفورما جاساۋدى، جاڭالىق اشۋدى قوزعاۋشى كۇش ەتۋ كەرەك“، ـ دەدى باس شۋجي شي جينپيڭ تەرەڭ اتاپ كورسەتىپ.
وقۋ ـ اعارتۋدا قۋاتتى ەل قۇرۋدا پارتيا ٴۇشىن ادام تاربيەلەۋدى، مەملەكەت ٴۇشىن دارىندى تاربيەلەۋدى ٴتۇبىرلى نىسانا ەتۋ كەرەك.
سىچۋاننىڭ نانچۇڭىندا، جياليڭجياڭ وزەنىنىڭ جاعاسىندا جىجياڭ باستاۋىش مەكتەبىنىڭ ەگىس باقشاسىنداعى چيەزى، پاميدور، قىزىل بۇرىشتىڭ جانىندا ەڭبەك ىستەپ جاتقان بالالارعا تولدى، بەس تاربيەنى قاتار جۇرگىزۋ تۇقىمى بالالاردىڭ جۇرەگىندە وركەن جايدى.
2024 ـ جىلى ” 1ـ ماۋسىم“ حالىقارالىق بالالار مەرەكەسى قارساڭىندا، باس شۋجي شي جينپيڭ جىجياڭ باستاۋىش مەكتەبىندەگى وقۋشىلارعا جاۋاپ حات جازىپ، كوپشىلىكتەن ”احىلاق، اقىل ـ وي، دەنە، ەستەتيكا، ەڭبەك جاعىنان جان ـ جاقتى جەتىلۋگە تاباندى بولىپ، پارتيانى سۇيەتىن، وتاندى سۇيەتىن، ٴوز كۇشىنە سۇيەنىپ ٴوزىن الۋەتتەندىرەتىن، قايراتتانا ورگە ۇمتىلاتىن جاڭا ٴداۋىردىڭ جاقسى ورەندەرى بولۋعا تالپىنۋدى“ ٴۇمىت ەتتى.
كوپ جىلدىڭ الدىندا جىجياڭ ولكەسىنىڭ باعىتتامالى سۇيەمەلدەۋىنىڭ ارقاسىندا جىجياڭ باستاۋىش مەكتەبى بەتكەيدەگى قاتەرلى ۇيدەن تاۋ ەتەگىندەگى عيماراتقا كوشىپ كىردى. كوشىرىپ سالۋ جۇمىسىن اتقارعاندا، سول كەزدە جىجياڭ ولكەلىك پارتكومنىڭ شۋجيى بولىپ تۇرعان شي جينپيڭ مەكتەپتىڭ ىرگە تاسىن قالادى. جىجياڭ باستاۋىش مەكتەبىنىڭ اتى جىجياڭنىڭ كومەكتەسىپ سالعان سۇيىسپەنشىلىگىن ەستە ساقتاۋ ٴۇشىن قويىلعان.
گۇلگە سۋ قۇيعاندا تامىرىن سۋارۋ، ادامدى تاربيەلەگەندە جۇرەگىنە ۇيالاتۋ كەرەك. باس شۋجيگە حات جازعان وقۋشىلاردىڭ ٴبىرى تاڭ حايليڭ بىلاي دەدى: ”مەن ۇزدىكسىز قۇلشىنا ۇيرەنىپ، قايراتتانا العا ۇمتىلىپ، بولاشاقتا ارمانداعان داشۋەگە وتۋگە تالپىنىپ، اۋىلعا قايتىپ وقىتۋشى بولىپ، وسى باقىتتى جالعاستىرا تۇسەمىن“.
پارتيانىڭ وقۋ ـ اعارتۋ باعىتىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، ٴمورال ارقىلى تاربيەلەۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرگەندە، ۇرپاقتان ـ ۇرپاققا جالعاسقان احىلاق، اقىل ـ وي، دەنە، ەستەتيكا، ەڭبەك جاعىنان جان ـ جاقتى جەتىلگەن سوتسياليزمنىڭ قۇرىلىسشىلارى مەن ٴىزباسارلارى، ٴسوز جوق، اقاۋسىز ەسەيىپ ـ ەرجەتىپ، ۇلكەن ىسكە جارامدى، اۋىر مىندەت ارقالاي الاتىن بولىپ، پارتيا ىستەرى مەن سوتسياليستىك وسىزاماندانعان قۇدىرەتتى ەل قۇرىلىسىنىڭ ٴىزباسارلارىنىڭ بولۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋگە بولادى.
وقۋ ـ اعارتۋدا قۋاتتى ەل قۇرۋدا جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋعا تىرەك بولۋدى، جەتەكشىلىك ەتۋدى وزەكتى يقۋات ەتۋ كەرەك.
”ەڭ ۇلكەن بولماسا دا، ەڭ ۇزدىك بولۋعا ۇمتىلۋ، قوعامنىڭ قاجەتىنە ۇيلەسۋگە ۇمتىلۋ كەرەك “.
مينجياڭ شۋەيۋانىنىڭ مەكتەپ قاقپاسىنىڭ كىرەر اۋزىنداعى تاس ەسكەرتكىشكە ويىلعان 16 ٴارىپ ەرەكشە كوز تارتادى. بۇل شي جينپيڭ جولداس فۋجوۋدا قىزمەت ىستەگەندە مينجياڭ كاسىپتىك داشۋەسىنىڭ باستىعى مىندەتىن قوسىمشا وتەگەن كەزدە العا قويعان وقىتۋ ۇستانىمى ٴارى مينجياڭ شۋەيۋانىنىڭ ۇزاق ۋاقىت تاباندى بولعان وقىتۋ جەتەكشى يدەياسى.
2021 ـ جىلى 3 ـ ايدا ”ساقا مەكتەپ باستىعى“ وسى اراعا قايتىپ كەلىپ قىزمەت تەكسەردى. باس شۋجي شي جينپيڭ مينجياڭ شۋەيۋانىنىڭ قولدانىلمالى وقىتۋعا تاباندى بولۋ، ٴوندىرىس پەن وقىتۋدىڭ توعىسۋىن تەرەڭدەتۋ سياقتى جاقتاردا قول جەتكىزگەن ناتيجەلەرىن تۇراقتاندىرىپ، مەكتەپتەن ”قولدانىلمالى تەحنيكا ۇلگىسىندەگى وقىتۋ بەتالىسىنا تاباندى بولىپ، قوعامنىڭ قاجەتىنە ۇيلەسىپ ماماندىق ورنالاستىرۋدى، نەگىزدى بەرىك قالاۋدى“ تالاپ ەتتى.
بۇگىنگى داۋىردە عىلىم ـ تەحنيكا _ ٴبىرىنشى وندىرگىش كۇش، دارىندىلار _ ٴبىرىنشى بايلىق، جاڭالىق اشۋ _ ٴبىرىنشى قوزعاۋشى كۇش سانالادى، وقۋ ـ اعارتۋ وسى ۇشەۋىن تۇتاستىراتىن دانەكەرگە جانە تاسىلگە اينالدى.
نازاردى ”القىمداعان“ ماسەلەلەردى شەشۋگە شوعىرلاندىرىپ، عىلمي وقۋ ـ اعارتۋدى، ينجەنەريالىق وقۋ ـ اعارتۋدى ونان ارى كۇشەيتىپ، جاڭالىق اشاتىن ۇزدىك دارىندىلاردى دەربەس تاربيەلەۋدى كۇشەيتتى؛ مەملەكەتتىڭ ستراتەگيالىق دارىندىلارى مەن شۇعىل قاجەتتى تاپشى دارىندىلاردى باعىتتامالى تۇردە جەتىلدىرىپ، جوعارى دارەجەلى وقۋ ـ اعارتۋ پاندەرىن، ماماندىقتارىن ورنالاستىرۋدى يكەمدى رەتتەدى، ساپالىلاندىردى؛ جوعارى ساپالى تەحنيكالىق شەبەر دارىندىلاردى، ٴىرى ەل ۇستالارىن، شەبەرلەردى ۇزدىكسىز باۋلىپ، كاسىپتىك ـ تەحنيكالىق وقۋ ـ اعارتۋ مەن ادەتتەگى تولىق ورتا مەكتەپ وقۋ ـ اعارتۋىنىڭ بايلانىسۋىن، ٴوندىرىس پەن وقىتۋدىڭ توعىسۋىن، عىلىم مەن وقىتۋدىڭ ساباقتاسۋىن ىلگەرىلەتتى...
مەملەكەت ستراتەگياسىنىڭ اتقارىلۋىنا جانە ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋعا قىزمەت وتەۋدى ارقاۋ ەتىپ، وقۋ ـ اعارتۋ كەشەندى رەفورماسى ورنىقتى قاداممەن ىشكەرىلەي ىلگەرىلەپ، وقۋ ـ اعارتۋدىڭ جوعارى ساپالى دامۋعا تىرەك بولۋ قۋاتى، ۇلەس قوسۋ قۋاتى كۇن سايىن جوعارىلاپ، سوتسياليستىك وسىزاماندانعان قۇدىرەتتى ەل قۇرىلىسى ٴۇشىن بارلىق دارىندىلار فاكتورى مەن عىلىم ـ تەحنيكا، وقۋ ـ اعارتۋ بايلىعىن توپتاۋدا.
وقۋ ـ اعارتۋدا قۋاتتى ەل قۇرۋدا، سايىپ كەلگەندە، حالىق رازى بولاتىن وقۋ ـ اعارتۋدى ويداعىداي جۇرگىزۋ كەرەك.
3 جىلدىڭ الدىنداعى سول كوكتەم لانجوۋ داشۋەسىنىڭ باستىعى يان چۇنحۋانىڭ ەسىنەن كەتپەيدى.
2021 ـ جىلى 3 ـ ايدىڭ 6 ـ كۇنى مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەس 13 ـ كەزەكتى كوميتەتىنىڭ 4 ـ ٴماجىلىسىنىڭ ەمدەۋ، ٴدارى ـ دارمەك، دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ، وقۋ ـ اعارتۋ سالاسىنىڭ بىرىككەن گرۋپپالار جيىنىندا يان چۇنحۋا ٴسوز سويلەپ، ورتا، باتىس بولىكتەردىڭ جوعارى دارەجەلى وقۋ ـ اعارتۋىن قولداۋ سەرپىنىن ارتتىرىپ، جوعارى دارەجەلى وقۋ ـ اعارتۋدىڭ دامۋىنداعى بىركەلكىسىزدىك ”ولقىلىقتارىن“ تولىقتاۋدى ۇسىنعاندا، باس شۋجي شي جينپيڭ ونىڭ ٴسوزىن جالعاپ اكەتتى.
”وقۋ ـ اعارتۋ بىركەلكى بولماۋ، تولىق بولماۋ ماسەلەسى وڭىرلىك دامۋدىڭ بىركەلكى بولماۋىمەن، تولىق بولماۋىمەن تىعىز قاتىستى“، ”ٴبىز ورتا، باتىس بولىكتەردىڭ وقۋ ـ اعارتۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ ارقىلى ورتا، باتىس بولىكتىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىن جەبەپ، وقۋ ـ اعارتۋدىڭ بىركەلكىسىزدىگىن شەشۋ ارقىلى باسقا جاقتارداعى بىركەلكىسىزدىكتى شەشۋگە دەم بەرۋىمىز كەرەك“.
باس شۋجيدىڭ ٴسوزى يان چۇنحۋانىڭ جۇرەك تۇكپىرىنە ۇيالادى.
وقۋ ـ اعارتۋدا ٴىرى ەلدەن وقۋ ـ اعارتۋدا قۋاتتى ەل قۇرۋعا دەيىن وقۋ ـ اعارتۋداعى ”سان“ ماسەلەسى ”ساپا“ قايشىلىعىنا وزگەرىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ قاجەتى ”وقيتىن مەكتەپ بولۋدان” “جاقسى مەكتەپتەن وقۋعا“ قاراي بەت الدى.
”ٴاربىر بالانى ٴادىل دە ساپالى وقۋ ـ اعارتۋدان يگىلىكتەندىرۋگە قۇلشىنۋ كەرەك“ _ بۇل حالىقتى وزەك ەتىپ، وقۋ ـ اعارتۋدى دامىتۋعا تاباندى بولۋدىڭ ايبىندى ۋادەسى.
وڭىرلىك وقۋ ـ اعارتۋ بايلىعىن ورنالاستىرۋدى ساپالىلاندىرىپ، حالىق سانىنىڭ وزگەرىسىنە سايكەسەتىن نەگىزگى الەۋمەتتىك وقۋ ـ اعارتۋ بويىنشا قىزمەت وتەۋمەن قامداۋ مەحانيزمىن ورناتۋ؛ مىندەتتى وقۋ ـ اعارتۋدىڭ ساپالى، تەڭگەرىمدى بولۋىن ىلگەرىلەتۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، تەگىن ٴبىلىم بەرۋ كولەمىن بىرتىندەپ كەڭەيتۋ جونىندە ىزدەنىس جاساۋ؛ مەكتەپكە دەيىنگى تاربيە مەن ەرەكشە وقۋ ـ اعارتۋدى، ارناۋلى تاربيەلەۋدى قامتاماسىز ەتۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ كەرەك... پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسىنىڭ ورنالاستىرۋى دايەكتىلەندىرىلسە، تياناقتاندىرىلسا، وقۋ ـ اعارتۋ رەفورماسىنىڭ، دامۋىنىڭ جەتىستىكتەرى قالىڭ حالىق بۇقاراسىنا اناعۇرلىم كوپ، اناعۇرلىم ٴادىل يگىلىك جەتكىزەتىندىگى داۋسىز.
وقۋ ـ اعارتۋدىڭ كۇشى ارقىلى حالىقتىڭ باقىت نەگىزىن نىعايتىپ، وقۋ ـ اعارتۋدى قۇدىرەتتەندىرۋ ارقىلى مەملەكەتتى بايىتۋ ـ قۇدىرەتتەندىرۋ نەگىزىن بەكەمدەۋ كەرەك.
شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، بۇكىل پارتيا، بۇكىل ەلدەگى ٴار ۇلت حالقى سەنىمدى بەكەمدەپ، ۇزاق ۋاقىت ەڭبەك سىڭىرگەندە، ٴسوز جوق، وقۋ ـ اعارتۋدا قۋاتتى ەل قۇرۋ نىساناسىن ەرتەرەك جۇزەگە اسىرىپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ ارقىلى مەملەكەتتى جاپپاي قۇدىرەتتەندىرۋ قۇرىلىسىن، ۇلتتى گۇلدەندىرۋ ۇلى ٴىسىن ىلگەرىلەتۋگە تىڭ دا اناعۇرلىم زور ۇلەس قوسا الادى!
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 9 ـ ايدىڭ 8 ـ كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)