كۇڭ يۇڭچياڭ:

پارتيا مەن حالىقتىڭ ادال قورعاۋشىسى

انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى گو ليڭ

زورلىقتى كۇش لاڭكەستەر توبىنىڭ جوسپارلاعان زورلىقتى كۇش لاڭكەس ارەكەتىن اتقارۋعا 4 كۇن ۋاقىت قالعان 1998 - جىلى 6 - ايدىڭ 26 - كۇنى كۇڭ يۇڭچياڭ زورلىقتى كۇش لاڭكەس ەلەمەنتتەرىن تۇتقىنداۋ شايقاسىندا ەرلىكپەن قۇربان بولدى.

كۇڭ يۇڭچياڭ 1970 - جىلى 11 - ايدا دۇنيەگە كەلگەن، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ مۇشەسى، توڭكەرىستىك قۇربان. كوزى تىرىسىندە بۇرىنعى ىلە ايماقتىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى بۇلىكتەن ساقتانۋ تارماق اترەتى (تومەندە قىسقارتىلىپ ”بۇلىكتەن ساقتانۋ تارماق اترەتى“ دەلىنەدى) 1 - ورتا اترەتى 2 - بولىمشە اترەتىنىڭ باستىعى بولاتىن، قۇربان بولعان سوڭ قوعام حاۋىپسىزدىگى مينيسترلىگى جاعىنان ”مەملەكەتتىك قوعام حاۋىپسىزدىگى جۇيەسىندەگى 2 - دارەجەلى قاھارمان ۇلگى“ اتاعى تولىقتاپ بەرىلدى.

　　تىلدەسكىدەن ەندىگارى ونىڭ داۋىسىن ەستي المايتىن بولدىق

وقيعا تۋىلعان كۇنى تاڭعا جۋىق، كۇڭ يۇڭچياڭ مەن جاۋىنگەر سەرىگى ءتۇن قاراڭعىلىعىنان پايدالانىپ قۇلجا اۋدانى ءۇشون حۇيزۋ اۋىلى مامەيار قىستاعىنا كىرەدى. بۇلىكتەن ساقتانۋ تارماق اترەتىنىڭ مۇشەلەرى جانە قۇلجا اۋداندىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسىنىڭ جولداستارى ەكى ءبولىنىپ، قىلمىستىق توپتىڭ اپانىنا تىكە تارتادى. شەكارادان جاسىرىن قارۋ - جاراق كىرگىزگەن زورلىقتى كۇش لاڭكەستەر توبىنىڭ 7 مۇشەسى وسى قىستاقتا ءتىل بىرىكتىرىپ، 6 - ايدىڭ 30 - كۇنى زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك قيمىلىن اتقارۋدى جوسپارلايدى.

بۇلىكتەن ساقتانۋ تارماق اترەتىنىڭ مۇشەلەرى سول جەرگە جەتكەن سوڭ، بيىك تۇرعىلاردى دەرەۋ يەلەپ، سىرتقى قورشاۋدى مەڭگەرەدى. كەلەسى قادامداعى ارەكەت جوباسىن اتقارعالى جاتقان كەزدە، اتىلعان مىلتىق داۋىسى ءتۇن تىنىشتىعىن بۇزادى. كۇڭ يۇڭچياڭ ىرىقتىلىقپەن الدىڭعى جاققا كومەككە بارۋ مىندەتىن ارقالاۋدى تالاپ ەتەدى ءارى مۇشەلەردى باستاپ دەرەۋ زورلىقتى كۇش لاڭكەس ەلەمەنتتەرى جاسىرىنعان جەرگە جاقىندايدى.

وسى ساتتە، تۇتقيىلدان اتىلعان مىلتىق داۋىسى ەستىلەدى، كۇڭ يۇڭچياڭ مۇشەلەردى باستاپ دەرەۋ قايتارما سوققى بەرەدى، زورلىقتى كۇش لاڭكەستەر توبىنىڭ باس قىلمىسكەرى جارالانىپ ءبىر قىستاق تۇرعىنىنىڭ ۇيىنە قاشىپ كىرەدى.

جازىقسىز بۇقارانى جارالاپ الماۋ ءۇشىن، بۇلىكتەن ساقتانۋ تارماق اترەتىنىڭ مۇشەلەرى اتىستى توقتاتىپ، جەر باۋىرلاپ العا قاراي قۋا سوققىلايدى. كۇڭ يۇڭچياڭ باسىن ءسال كوتەرىپ جاعدايدى بايقاماقشى بولعان كەزدە مىلتىق داۋىسى شىعىپ، وق كەلىپ بەتىنەن تيەدى.

”اۋلاعا كىرگەن مۇشەلەردىڭ ىشىندە تەك كۇڭ يۇڭچياڭدا عانا تىلدەسكى بار بولاتىن، ول ادام، جەر جاعدايى سياقتىلاردان ۇزدىكسىز مالىمەت بەرىپ تۇراتىن، مىلتىق داۋىسى شىققان سوڭ، تىلدەسكىدەن ەندىگارى كۇڭ يۇڭچياڭنىڭ جاۋابى ەستىلمەدى“، - دەدى ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىستىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى سايلاۋىت ساقشى تارماق اترەتى قولباسشىلىق ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى جاۋ ي.

وسى رەتكى تۇتقىنداۋ ارەكەتىندە، زورلىقتى كۇش لاڭكەستەر توبىنىڭ باس قىلمىسكەرىن اتىپ ءولتىرىپ، جاۋدىڭ قاسكۇنەمدىگىن تۇبەگەيلى تالقاندايدى. كۇڭ يۇڭچياڭ اۋىر جارالانعاندىقتان، جەدەل قۇتقارۋ ءونىم بەرمەي، ەرلىكپەن قۇربان بولادى.

　　زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك قىلمىستارىنا سوققى بەرۋدىڭ ءبىرىنشى شەبىندە شايقاس جاسادى

كۇڭ يۇڭچياڭ كوزى تىرىسىندە باستان - اياق زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك قىلمىستارىنا سوققى بەرۋدىڭ ءبىرىنشى شەبىندە شايقاس جاسادى. 1997 - جىلى 2 - ايدا زورلىقتى كۇش لاڭكەس ەلەمەنتتەرى كوشەدەگى كەيبىر ادامداردى بۇلىك سالۋعا جەلىكتىرەدى. كۇڭ يۇڭچياڭ بولىمشە اترەتتەگى حالىق ساقشىلارىن باستاپ ىرىقتىلىقپەن سوققى بەرىپ، بۇلىك سالعان 17 نەگىزگى ادامدى تۇتقىندايدى.

1997 - جىلى 2 - ايدىڭ 8 - كۇنى كەشتە كوپتەگەن زورلىقتى كۇش لاڭكەس ەلەمەنتتەرى كوشەدە جەندەتتىك قارۋمەن جازىقسىز بۇقارانى زاقىمدايدى، كۇڭ يۇڭچياڭ بولىمشە اترەتتەگى حالىق ساقشىلارىن باستاپ اتويلاپ الدا ءجۇرىپ، نىساناعا جەتە بەرگەن كەزدە تۇتقيىل شابۋىلعا ۇشىراپ، بىرنەشە حالىق ساقشىسى جارالانادى.

تۇتقيىل تاپ بەرگەن زورلىقتى كۇش لاڭكەس ەلەمەنتتەرىنە جولىققاندا، كۇڭ يۇڭچياڭ تاباندا - اق كەسىم جاساپ قارسى جاقتى اتىپ ءتۇسىرىپ، بارلىق تۇتقىنداۋ، جويۋ شايقاس جەڭىسىنىڭ نەگىزىن قالادى. ءۇرتىس 60 كۇننەن اسقان ارەكەت بارىسىندا، كۇڭ يۇڭچياڭ جالپى قىلمىس اپانىنان 50 نەشەسىن تالقانداۋعا قاتىناسىپ، قىلمىستىق ەلەمەنتتەردەن جانە قىلمىس كۇماندىسىنان 50دەن استامىن تۇتقىندايدى.

”ءبىر رەت تاماق ءىشىپ وتىرعانبىز، ۇلىم تەلەفون قابىلداعان سوڭ، كيىمىن دە شالا كيە سالىپ، ۆەلوسيپەدىنە مىنە سالىپ تۇرا ۇمتىلادى، جارىم جولدا مەكەمەنىڭ ماشيناسىن كورىپ، ۆەلوسيپەدىن جولعا تاستاي سالىپ ماشيناعا سەكىرىپ شىعادى. قايتىپ كەلگەن سوڭ ۆەلوسيپەد جوعالىپ كەتەدى، وزىنە دە تۇماۋ ءتيىپ قالادى“. ۇلى كۇڭ يۇڭچياڭ جايلى ازدى - كوپتى اڭگىمە ايتىلعاندا، شەشەسى سۇن گۋاڭفىڭ وكسىپ كەتتى.

”ءار رەتكى مىندەتى اقىرلاسقان سوڭ، مەيلى قانشا قاربالاس بولسا دا ول ۇنەمى تەلەفون بەرىپ اماندىعىن ايتاتىن“، - دەدى سۇن گۋاڭفىڭ كوز جاسىن كولدەتىپ، ەڭ سوڭعى ارەكەت بارىسىندا، وعان ۇلىنان اماندىعىن ايتقان تەلەفون كەلمەدى.

　　ودان ايرىلۋ جاۋىنگەر سەرىكتەرىن قايعىعا باتىردى

كۇڭ يۇڭچياڭنىڭ جان اشىرلارى مەن جاۋىنگەر سەرىكتەرىنە تىلشىلىك جاساعان كەزدە، ولاردىڭ بارلىعى كۇڭ يۇڭچياڭ اشىق - جارقىن، كەلبەتتى دە سەگىز قىرلى بولاتىن دەدى.

”ول كىشكەنە كەزىنەن باستاپ كوركەمونەر جاعىندا تالانتتى بولاتىن، ۇستازدارى ۇنەمى وعان قوسىمشا ساباق بەرەتىن“. سۇن گۋاڭفىڭ بىلاي دەدى: ۇلىم تولىق ورتانى بىتىرمەي جاتىپ اسكەري قوسىنعا كوركەمونەرشى اسكەر بولىپ قابىلداندى.

1990 - جىلى 12 - ايدا قوسىننان شەگىنگەن سوڭ، كۇڭ يۇڭچياڭ وزىنە قوعام حاۋىپسىزدىگى قوسىنىنا كىرەمىن دەپ سەرت بەردى. ساقشى بولۋ ءۇشىن وزىنە 10 ايلىق جاتتىعۋ جوسپارىن جاساپ، ءار كۇنى وتە قاجىرلىلىقپەن جاتتىعادى. 1991 - جىلى 9 - ايدا كۇڭ يۇڭچياڭ بۇلىكتەن ساقتانۋ تارماق اترەتىنىڭ تاڭداۋ باعالاۋىندا قىزمەتكە قابىلدانادى.

العاش بۇلىكتەن ساقتانۋ تارماق اترەتىنە كەلگەن كەزدە، كۇڭ يۇڭچياڭنىڭ اسكەري ىستەر شەبەرلىگى ءسال ءالسىز بولاتىن. ول جوعارى دەڭگەيدەگى جاتتىعۋ مىندەتىن ورىنداۋدان تىس، تاعى بەلسەندى تۇردە قوسىمشا جاتتىعۋعا بەلىن بەكەم بۋادى، كوپ وتپەي اترەتتەگى اسكەري ىستەر شەبەرلىگى سايىسىندا ەكىنشى بولادى.

”كۇڭ يۇڭچياڭ كوپتەگەن ساباقتا تۇگەلدەي ءبىرىنشى بولاتىن، قارۋعا دا، قالامعا دا جەتىك، ول سورە بارابانىن جاقسى ۇراتىن، ءاندى ودان دا جاقسى ايتاتىن، بۇلىكتەن ساقتانۋ تارماق اترەتىندەگى تىرەكتى كوركەمونەر كادرى بولاتىن“، - دەدى ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىستىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى سايلاۋىت ساقشى تارماق اترەتىنىڭ جىڭۋيى حى يۇڭجيە، كۇڭ يۇڭچياڭنان ايرىلىپ قالۋ جاۋىنگەر سەرىكتەرىن قاتتى قايعىعا باتىردى.

كۇڭ يۇڭچياڭ قۇربان بولعاننان كەيىن، كوزى تىرىسىندەگى جاقسى دوسى، قۇربان لۇڭ فيمەن بىرگە قۇلجا قالاسى بايانداي قۇرباندار قابىرستاندىعىنا جەرلەنەدى، ونىڭ قۇرباندار ەسكەرتكىشىنە: ”شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقى ءۇشىن قۇربان بولعان جولداستار ءبىزدىڭ جۇرەگىمىزدە ماڭگى جاسايدى“ دەپ ويىپ جازىلادى.