ٴتىلشىمىز دۋ لەي
ەگىمشىلىك قۇرىلىمىن رەتتەۋ جانە ساپالىلاندىرۋ ەگىمشىلىك ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋ، ديقانداردىڭ كىرىسىن ارتتىرۋ، اۋىل - قىستاق ەكونوميكاسىن دامىتۋ سياقتى جاقتاردا ماڭىزدى مانگە يە. جاقىنعى جىلداردان بەرى اۆتونوميالى وبلىس استىق ٴوندىرىسىن ورنىقتىرۋدى، ماقتانى ساپالىلاندىرۋدى، جەمىس - جيدەك شارۋاشىلىعىن كۇشەيتۋدى، مال شارۋاشىلىعىن وركەندەتۋدى، ەرەكشە ەگىمشىلىكتى جەبەۋدى، بازا قۇرىلىسى مەن عىلىم - تەحنيكالىق تىرەكتى كۇشەيتۋدى توڭىرەكتەپ، ساپالى تۇقىم جەتىلدىرىپ، ساپانى جوعارىلاتىپ، ايگىلى ماركا جاراتۋدى جانە ولشەمدەندىرىلگەن ٴوندىرىستى ىلگەرىلەتىپ، اۋىل شارۋاشىلىق كاسىپ تىزبەگىن جەتىلدىرۋدى جەدەلدەتىپ جانە دامىتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ كولەمدەنۋىن، كاسىپ سالالانۋىن، وسىزاماندانۋىن ىلگەرىلەتتى. وبلىستىڭ ەكى ٴماجىلىسى كەزىندە ۋاكىلدەر مەن مۇشەلەر قايتكەندە جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي، ەگىمشىلىك قۇرىلىمىن رەتتەۋ جونىندە ىشكەرىلەي وي جۇگىرتتى ٴارى ٴوز كوزقاراستارىن ٴبىلدىردى.
وبلىستىق ساياسي كەڭەستىڭ مۇشەسى ساجيدام ٴيۇسىپ بىلاي دەدى: «ەگىمشىلىك قۇرىلىمىن رەتتەۋدىڭ ەڭ سوڭعى ماقساتى - اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋدى، شارۋالاردىڭ كىرىسىن ارتتىرۋدى جۇزەگە اسىرۋ. وبلىسقا توتە قاراستى ورىندار - شينجياڭداعى ٴىرى استىق ٴوندىرىس رايونى، سوندىقتان ەگىمشىلىك قۇرىلىمىندا ٴۇش ٴىرى نەگىزگى استىق داقىلى ٴوندىرىسىن ورنىقتىرۋى، ساپالىلاندىرۋى كەرەك».
ساجيدام بىلاي دەپ قارادى: «ەگىمشىلىك قۇرىلىمىن رەتتەۋدى مىقتى يگەرۋدە، ەڭ اۋەلى، ٴۇش ٴىرى نەگىزگى استىقتىڭ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ قىزمەت تەبىنىن ارتتىرىپ، تۇقىم ينجەنەرياسىن كۇشەيتىپ، نەگىزگى ەگىلەتىن سورتتاردى سۇرىپتاپ جەتىلدىرۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، عىلمي زەرتتەۋدىڭ نەگىزگى كاسىپ ٴتۇيىنىن بەكەمدەپ، ساپالى تۇقىمدى سۇرىپتاپ جەتىلدىرۋدى ويداعىداي ىستەۋ كەرەك. عىلمي زەرتتەۋ قىزمەتكەرلەرىن دەن قويا زەرتتەۋگە شابىتتاندىرىپ، ۇزاق بولاشاقتىق تۇرعىدان اۋقىمدى باعامداپ، اۋىل شارۋاشىلىق عىلمي زەرتتەۋى مەن تۇقىمدى سۇرىپتاپ جەتىلدىرۋدى سۇيەمەلدەۋ تەبىنىن ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، جەرگىلىكتى ەرەكشەلىككە يە نەگىزگى استىق داقىلدارىنىڭ تۇقىمىن سۇرىپتاپ جەتىلدىرۋدەن قامال الىپ، بۇقارانىڭ كىرىسىن ارتتىرىپ، اۋقاتتانۋىنا اناعۇرلىم ويداعىداي قىزمەت ەتۋ كەرەك. ونان سوڭ، شينجياڭنىڭ ٴىشى - سىرتىنداعى ساپالى ٴبيداي، كۇرىش، جۇگەرى سورتتارىن ەنگىزۋ، سالىستىرۋ، سۇرىپتاۋ قىزمەتىن كۇشەيتىپ، جاڭادان ەنگىزىلگەن سورتتاردى سۇرىپتاۋ تەبىنىن ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، ەگىمشىلىك تاجىريبەلەرىن ۇزدىكسىز جيناپ ٴارى جالپىلاستىرىپ، ىلە اڭعارىنداعى ٴۇش ٴىرى نەگىزگى استىقتىڭ بىرلىك ٴونىم دەڭگەيى مەن استىق ساپاسىن بارىنشا جوعارىلاتۋ. جوعارى ٴونىمدى ەگۋ ۇلگىسىن زەرتتەۋ، جالپىلاستىرۋ جانە قىزمەت وتەۋ تەبىنىن كۇشەيتىپ، ساپالى تۇقىم، تاماشا ٴادىس، سايكەستى ٴوندىرىس ۇلگىسىندە تاباندى بولىپ، استىق ساقتاۋدا جەرگە، تەحنيكاعا سۇيەنۋ قىزمەتىن ناقتى تياناقتاندىرىپ، كىرىستى ارتتىرۋدىڭ ەڭ جاڭا شارالارىن، تەحنيكالىق تاسىلدەرىن ٴبىرىنشى شەپتە دەر كەزىندە جالپىلاستىرىپ جانە امالياتتان وتكىزىپ، ناقتى عىلىم ـ تەحنيكا جەتىستىكتەرى ارقىلى ديقانداردىڭ ٴونىمدى، كىرىستى ارتتىرۋىن ىلگەرىلەتۋگە قۇلشىنۋ كەرەك. مۇنان تىس، قايتا ەگۋ كورسەتكىشىن جوعارىلاتۋعا باسا ٴمان بەرىپ، جەردىڭ ٴونىم مولشەرىن جوعارىلاتۋ ارقىلى كىرىستى ارتتىرىپ، ەرەكشەلىككە يە قارا استىق داقىلدارىن بەلسەنە دامىتىپ، سول ارقىلى ٴونىمدى، كىرىستى ارتتىرۋ نەگىزىن بەكەمدەۋ كەرەك.
ساجيدام بىلاي دەدى: «ەكونوميكالىق داقىلداردى ساپالىلاندىرۋ جاعىندا، سۇرىپتالعان ساپالى اسىل تۇقىمدى بەلسەنە ەنگىزىپ، سورتتاردى سالىستىرۋ مەن سارالاۋدى ويداعىداي ىستەپ، كاسىپ سالالاندىرۋدى، جىنتىكتەي مانەرلەۋدى ٴتۇيىندى دامىتىپ، ەكونوميكالىق داقىلداردىڭ قوسىمشا قۇنى مەن باسەكەلىك قۋاتىن جوعارىلاتىپ، حوش ٴيىستى زاتتار كاسىبىن، ارا كاسىبىن زورايتىپ، قۇدىرەتتەندىرىپ، قانت قىزىلشاسى، مايلى داقىلداردىڭ ٴوندىرىس ساپاسىن جوعارىلاتىپ، ٴدانى پايدالانىلاتىن داقىلداردى ەگۋدى كۇشەيتۋ كەرەك».
وبلىستىق ساياسي كەڭەستىڭ مۇشەسى جاڭ مىڭ مەن ساجيدام ۇقساس كوزقاراستا: «تارباعاتاي ايماعى - اۆتونوميالى رايوننىڭ نەگىزگى استىق ٴوندىرىسى رايوندارىنىڭ ٴبىرى، سوندىقتان استىق داقىلدارىن ەگۋ قۇرىلىمىن ساپالىلاندىرىپ، اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكالارىن جالپىلاستىرۋعا قىزمەت وتەۋدى كۇشەيتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىن قورعاۋ، قولداۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، استىق ٴوندىرىسى قۋاتىنىڭ تومەندەمەۋىنە كەپىلدىك ەتۋمەن بىرگە، ەگىستىك جەرلەردى اۋىستىرىپ پايدالانۋ، تىنىقتىرۋ قىزمەتىن ورنىقتى ىلگەرىلەتىپ، ساپاسى، ٴونىمى تومەن داقىلداردىڭ ەگىلۋ كولەمىن رەتتەپ، ازايتىپ، ساپالى، جوعارى ٴونىمدى داقىلداردى ەگۋ كولەمىن كەڭەيتۋ كەرەك. اۋدان، اۋىل ەكى دارەجەلى ورىن اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكاسىن جالپىلاستىرۋشىلار قوسىنى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، ناقتى تالاپقا ساي، تەحنيكالىق قىزمەتكەرلەردى تاربيەلەۋگە ۇيىمداستىرىپ، اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكاسىن جالپىلاستىرۋ قىزمەتىندە ناتيجەسى كورنەكتى تەحنيكتەردى سيلاپ، ولاردىڭ قىزمەتتەگى ىرىقتىلىعى مەن جاسامپازدىعىن تاسقىنداتۋ كەرەك».
وبلىستىق ساياسي كەڭەستىڭ مۇشەسى ۋان داچۇن 20 نەشە جىلدىق كوكونىس ەگۋ تاجىريبەسى بار ەگىمشىلىكتەگى ٴىرى وتباسى، ول تاعى چاپچال سىبە اۆتونوميالى اۋدانى چاپچال قالاشىعى مىڭحور كوكونىس كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ جاۋاپتىسى، قازىر ول سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ 32 مۇشەسىن باستاپ ەرەكشە كوكونىس ەگىمشىلىگى ارقىلى كىرىسىن ارتتىرىپ وتىر. ەڭبەگىنىڭ ٴتاتتى جەمىسىن كورگەن ۋان داچۇن ەگىمشىلىك قۇرىلىمىن رەتتەۋ جونىندە اناعۇرلىم تەرەڭ تۇسىنىككە يە .
«سەلبەستىك كووپەراتيۆىمىز ەرەكشە كوكونىس ەگىمشىلىگىن نەگىز ەتەدى، قازىر كۇلگىن ارقا كوكونىس، اتباس بۇرشاق، ٴبيدايىق، جالبىز سياقتى 10 نەشە ٴتۇرلى ەرەكشە كوكونىس بار، 100 جىلىجاي مەن 100 دەن استام كۇمبەزشە جىلىجاي بار، 400 مۋ اتىزعا نەگىزىنەن كىشكەنە بايساي، بۇيرا كوكونىس سياقتىلار ەگىلەدى، كووپەراتيۆتىڭ جىلدىق تازا كىرىسى 2 ميلليون يۋاننان اسادى» دەدى ۋان داچۇن.
ۋان داچۇن مىنانى ٴبىلدىردى: «باسەكە قيان ـ كەسكى بازاردا ورايدى الدىمەن يەلەۋ ٴۇشىن، ٴسوز جوق، ەگىمشىلىك قۇرىلىمىن رەتتەپ، جاڭا سورتتى، ەرەكشە كوكونىستەردى ەگۋگە باتىلدىقپەن سىناق جۇرگىزىپ، اناعۇرلىم وزىق ەگىمشىلىك تەحنيكاسى مەن نەگىزدىك جابدىقتاردى ەنگىزۋ كەرەك. بۇدان سىرت، كووپەراتيۆ تاعىدا جىلىجايدا بۇلدىرگەن تەرۋ، قۇرىلعىلى مايلى شاپتولدى ٴۇزۋ سياقتى سەيىل - سەرۋەن، تاماشالاۋ تۇرىندەگى اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا ازىرلىك جاساۋدامىز، دامۋ بولاشاعى، ٴسوزسىز، تاماشا بولادى».
وبلىستىق حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى جاڭ جيانجۇن بىلاي دەدى: «جاقىنعى جىلداردان بەرى مەن تۇرعان ىلە شينزى ازىق ـ تۇلىك ونەركاسىبى شەكتى سەرىكتەستىگى ەرەكشە اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن مانەرلەۋ كاسىبىن دامىتۋ، زورايتۋ ٴۇشىن، اۋىل شارۋاشىلىق ەرەكشە ونىمدەرىن جىنتىكتەي مانەرلەۋدى توڭىرەكتەۋدە تاباندى بولىپ، جەردى اينالىمعا سالۋ كولەمىن ونان ارى كەڭەيتىپ، 8 مىڭ مۋدان استام جەرگە ٴسابىز، پياز سياقتى ەگىس داقىلدارىن ەگىپ، <كاسىپورىن + بازا + ديقان وتباسى> سىندى كوكونىس شارۋاشىلىعىن دامىتۋ ۇلگىسىن قالىپتاستىرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ كولەمدەنگەن تيجاراتى مەن كاسىپ سالالانعان دامۋىن جەبەپ، شارۋالار جەردى مايعا بەرۋ ارقىلى تىكەلەي پايداعا كەنەلتۋمەن بىرگە، اۋىل ـ قىستاقتاعى ارتىق ەڭبەككۇشتەردى جاقىن ماڭدا جۇمىس ىستەۋگە جەتەكتەدى».
جاڭ جيانجۇن بىلاي دەدى: «ەگىمشىلىك قۇرىلىمىن رەتتەۋدە اۋىل شارۋاشىلىعىن كاسىپ سالالاندىرۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋعا باسا ٴمان بەرۋ، وبلىسقا توتە قاراستى ورىندار اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن العاشقى مانەرلەۋدى، جىنتىكتەي مانەرلەۋدى جانە جان ـ جاقتى پايدالانىلمالى مانەرلەۋدى ىشكەرىلەي ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ دامىتىپ، كاسىپورىنداردىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى، تىزبەكتى ۇزارتىپ، قۇنىن ارتتىرۋدى جەدەل ىلگەرىلەتىپ، مانەرلەۋ ورەسى مەن بايلىققا اينالدىرىپ پايدالانۋ ورەسىن جوعارىلاتىپ، 1-، 2-، 3- كاسىپتەردىڭ توعىسپالى دامۋىن جەبەۋ كەرەك».