مىڭ شيا (ٴوز ٴتىلشىمىز)
ەكى ٴماجىلىستىڭ تالقىسى:
2 - ايدىڭ 11 - كۇنى اۆتونوميالى وبلىستىڭ ەكى ماجىلىسىندە قۇرىلتاي ۋاكىلدەرى، ساياسي كەڭەس مۇشەلەرى «ەكى ٴماجىلىستىڭ تالقىسى» ايدارىندا، ورايدى مىقتى يگەرىپ، رايون ابزالدىعىن تياناق ەتىپ، وتكەل ەكونوميكاسىن نىعايتۋعا قاتىستى تاقىرىپتا تىلشىلىكتى قابىلدادى.
حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى تاسقىن قازاتاي ۇلى بىلاي دەدى: بيىلعى ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامادا شەكارا وتكەلىن جوعارى ساپالى دامىتۋدى ىلگەرىلەتۋ العا قويىلدى. «ٴبىر وتكەلدە ٴبىر ەرەكشەلىك بولۋ» پرينسيبىندە تاباندى بولىپ، قورعاس سياقتى شەكارا وتكەلدەرىنىڭ نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىس تەبىنىن ۇزدىكسىز ارتتىرۋ كەرەك. فۋنكتسيالىق سيپاتتى شەكارا وتكەلى رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، شوعىرلى يمپورت - ەكسپورت كاسىبىن زور كۇشپەن دامىتىپ، «جول ەكونوميكاسىنان» «كاسىپ سالاسى ەكونوميكاسىنا»، «وتكەل ەكونوميكاسىنا» بۇرىلىس جاساۋ كەرەك. التاي ايماعى ورايدى مىقتى يگەرىپ، جەمەنەي شەكارا وتكەلىنىڭ جوعارى قارقىندىق تاس جول قۇرىلىسىن باستاۋدى ىلگەرىلەتىپ، وتكەلدەگى شەكارا ساۋدا كوپىرى، تەمىر جول، اۋەجاي قۇرىلىسى سياقتىلاردىڭ باستاپقى مەرزىمدىك ينجەنەريالارىن تياناقتى ىلگەرىلەتىپ، «شىعىسپەن بايلانىس ورناتىپ، باتىسقا شىعارۋ» ۇلكەن وتكەلىن قۇرۋى كەرەك.
تاياۋ جىلداردان بەرى مەملەكەتىمىز قورعاس قالاسىنىڭ، تارباعاتاي ايماعىنىڭ سىرتقا باعىتتالعان ەكونوميكاسىنا ٴبىر قىدىرۋ ٴتيىمدى ساياسات بەرىپ كەلدى، بۇل سەنىمىمىزدى بەكەمدەي ٴتۇستى. جەمەنەي وتكەلى جىبەك جولى سولتۇستىك وتكەلىنىڭ ماڭىزدى ٴتۇيىنى ەسەپتەلىنەدى. تاسقىن قازاتاي ۇلى شەكارا تۇرعىندارى بازارى ساۋداسى سىناق ٴتۇيىنى بويىنشا مانەرلەۋ، استىق، مال يمپورت ەتۋدەگى بەلگىلەنگەن وتكەل بولۋىن، قازاقستاندىقتاردىڭ «ٴۇش كۇندىك ۆيزاسىز» قيمىل كولەمىن كەڭەيتۋ سياقتى ساياساتتارعا قول جەتكىزىپ، قالىپتاسىپ قالعان فورمانى بۇزىپ، وي جەلىسىندە جاڭالىق اشىپ، الۋان تاقىرىپتى، ٴتۇرلى ٴتاسىلدى جاندى قولدانۋدى، ساياساتتىڭ تياناقتانۋ ونىمدىلىگىن ىلگەرىلەتۋدى ٴۇمىت ەتتى.
وبلىستىق حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى جين چاڭحاۋ بىلاي دەپ قارادى: 2021 - جىلعى وبلىسىمىزدىڭ يمپورت - ەكسپورت جالپى سوماسى 8 ميلليارد 100 ميلليون يۋان بولىپ، ۇقساس مەزگىلدەگىدەن %16.2 ارتتى، قورعاس شەكارا وتكەلىنەن ورتا ازيا - ەۆروپا ەلدەرىنە كىرىپ - شىققان كەزەكتى پويەز رەت سانى بويىنشا 6 مىڭ 362 گە جەتىپ، بۇكىل ەلىمىزدەگى تەمىر جول شەكارا وتكەلىنىڭ ٴبىرىنشى ورنىن يەلەگەن. بۇل ساندى مالىمەتتەر اۆتونوميالى وبلىسىمىزدىڭ شەكارا وتكەلى ەكونوميكاسىنىڭ ٴۇرتىس جاقسارعاندىعىنىڭ پارمەندى دالەلى. جاقىنعى جىلداردان بەرى قورعاس تيجارات - ساۋدا ورتاسىن ۇزدىكسىز ساپالىلاندىرىپ، نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىسى شارت - جاعدايىن بارىنشا جوعارىلاتىپ، قورعاس شەكارا وتكەلى ەكونوميكاسىن دامىتۋدىڭ تىڭ ورايىن مىقتى يگەردى. قورعاس استىق، اۆتوكولىك يمپورت ەتۋ، مال، ەت، جەمىس - جيدەك، جۇڭگوشا ٴدارى ماتەريالدارى، بەزەنۋ بۇيىمدارى، ٴدارى - دارمەك سياقتى 8 ٴتۇرلى زاتتى يمپورت - ەكسپورت ەتۋدە بەلگىلەنگەن شەكارا وتكەلى ماڭدايشالىعىن اسقاننان كەيىن، 2021 - جىلى تاعى شەكارا اتتاعان ەلەكتروندىق ساۋداداعى باجى قورعالاتىن زات دايىنداۋ، ەكسپورت ەتۋ ۇلگىسىن، شەكارا اتتاعان ەلەكتروندىق ساۋدا ەكسپورتىنىڭ شەتەلدە قامبالاۋ ۇلگىسىن اشىپ، قورعاس شەكارا وتكەلىن ەلىمىزدىڭ جەر - جەرىنەن كەلگەن زاتتىڭ شوعىرلاناتىن، تاراتىلاتىن ورتالىعىنا اينالۋىن ىلگەرىلەتتى.
تارباعاتاي ايماعى ٴتۇيىندى اشۋ، سىرتقا ەسىك اشۋ سىناق رايونى قۇرىلىسى جانە حالىقارالىق تاس جول تورابى، حالىقارالىق زات اينالىمى باقشاسى سياقتى 23 نىسان قۇرىلىسىندا جۇمىس باستاۋدى جەدەل ىلگەرىلەتۋى كەرەك. التاي ايماعىنداعى جەمەنەي حالىقارالىق ساۋدا سارايى پايدالانۋعا بەرىلدى، شىڭگىل اۋدانىنداعى شەكارا تۇرعىندارى ساۋدا رايونى قۇرىلىسى جاپپاي اياقتالدى. وسىنداي ارىندى دا ورنىقتى شارالار وتكەل ەكونوميكاسىن جوعارى ساپالى دامىتۋعا بەرىك نەگىز قالادى. جين چاڭحاۋ بىلاي دەدى: وتكەل ەكونوميكاسىن زور كۇشپەن دامىتىپ، «جول ەكونوميكاسىنان» «وتكەل ەكونوميكاسىنا» بۇرىلىس جاساۋدى جەدەل ىلگەرىلەتىپ، سىرتقا ەسىك اشۋ ورەسىن بار كۇشپەن جوعارىلاتۋ كەرەك.
وبلىستىق ساياسي كەڭەستىڭ مۇشەسى اجارقان ساپان ۇلى بىلاي دەدى: ەرتەدە تۇيەلى كەرۋەن جىبەك جولىمەن سان - مىڭداعان شاقىرىم جول باسىپ، ايلاپ، جىلداپ ٴجۇرىپ ەۆروپاعا ارەڭ جەتەدى ەكەن، ال بۇگىنگى كۇنى «قۇرىش تۇيە» جۇڭگو - ەۆروپا كەزەكتى پويەزى ون نەشە كۇندە عانا جەتىپ بارادى. 2016 - جىلى جۇڭگو - ەۆروپا كەزەكتى پويەزى قورعاس وتكەلىنەن قاتىناعاننان بەرى، ول ەلىمىزدەن ورتا ازيا، ەۆروپا بازارىنا قاتىنايتىن ەڭ قولايلى، ەڭ جوعارى ونىمدىلىككە يە، ەڭ حاۋىپسىز قۇرىلىق جولى ارناسىنا اينالدى.
ەسىك اشۋ - قالا كەلبەتىن كوركەيتەدى، ەسىك اشۋ - قالانىڭ جوعارى ساپالى دامىتۋ جولىن قالىپتاستىرادى، جەمەنەي وتكەلىنىڭ اشىلۋى وڭىرلىك ەكونوميكانى دامىتۋدا، تۇتىنۋدى ارتتىرۋدا ماڭىزدى مانگە يە. اجارقان ساپان ۇلى بىلاي دەدى: جاقىنعى ەكى جىلدان بەرى، التاي ايماعى بۇل شەكارا وتكەلىنىڭ شەكارادان ٴوتۋ قۇرىلعىلارىنىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى، جاڭالاۋدى كۇشەيتتى، زات وتكىزۋ وتكەلىنىڭ تەز ارادا ٴساتتى اتقارىلۋىن ٴۇمىت ەتەمىز. بۇدان سىرت، وتكەلدىڭ كوتەرىمدىلىك قۋاتىن جوعارىلاتۋعا، وتكەل ابزالدىعىن كەڭەيتۋگە، وتكەلدەن جان - جاقتى پايدالانۋعا، وتكەلدەن ەكونوميكالىق ونىمدىلىك جاراتۋعا كۇش سالۋىمىز كەرەك. وتكەل ىقپالىنان پايدالانىپ، اۆتونوميالى وبلىستىڭ ەكونوميكالىق قۇرىلىمىن ۇزدىكسىز ساپالىلاندىرىپ، ەكونوميكالىق جالپى مولشەردى ٴۇرتىس ارتتىرۋدى جەبەۋ كەرەك. اۆتونوميالى وبلىستاعى ٴارقايسى وڭىرلەر، قالالار ٴوزارا سايكەسۋدى كۇشەيتىپ، شەكاراعا جاتپايتىن قالالار شەكارا قالالارىن توڭىرەكتەپ كاسىپ تىزبەگىن ۇزارتۋى كەرەك.
وبلىستىق ساياسي كەڭەستىڭ مۇشەسى گو جيانرۇڭ بىلاي دەدى: اۆتونوميالى وبلىسىمىزدىڭ وتكەن جىلعى ساۋداگەر شاقىرىپ، قارجى ەنگىزۋ قىزمەتى بۇكىل شينجياڭ بويىنشا الدىڭعى ورىندا بولدى، بۇل ناتيجە وڭاي - وسپاق كەلمەگەن، مۇنىڭ ىشىندە وتكەل ەكونوميكاسىنىڭ قوسقان ۇلەسى توتەنشە زور. بيىلعى ۇكىمەت قىزمەتىنەن باياندامادا ساۋداگەر شاقىرىپ، قارجى ەنگىزۋ نىساناسى جونىندە اناعۇرلىم جوعارى تالاپ العا قويىلعان، ٴبىز «ەكى قورعاس، ەكى قۇلجانى» ٴبىر تۇلعالاندىرا دامىتۋ ستراتەگياسىنا سۇيەنىپ، ابزال كاسىپتەردى ٴتۇيىندى يگەرىپ، توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك، جابدىق جاساۋ، ەلەكتروندى ينفورماتسيا تەحنيكاسى، اۆتوكولىك يمپورت ەتۋدى ىلگەرىلەتۋ سياقتى سىرتقا باعىتتالعان كاسىپتەردى ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك. وبلىسىمىزدا قورعاس، دۋلات، باقتى، جەمەنەي سياقتى وتكەلدەرى بار، مۇنىڭ ىشىندە قورعاس شەكارا وتكەلىندە «بەستى كەشىرىم ەتۋ، بەستى جارتىلاي كەشىرىم ەتۋ» سىندى تاماشا ساياسات بار، بۇل ساۋداگەر شاقىرىپ، قارجى ەنگىزۋدەگى ٴتيىمدى ساياسات.
ول تاعى مىنانى ٴبىلدىردى: جاقىنعى جىلدارى قورعاس جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى وزەكتى رايون قۇرىلىسىنا بەلسەنە توعىسىپ، جۇڭگو - قازاقستان سەلبەستىك ورتالىعىنىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتىپ، ۋنيۆەرسالدى باجى قورعالاتىن رايون قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتىپ، وتكەل يقۋاتىن تولىقتاپ، كەمەلدەندىرىپ، شەكارا وتكەلى جۇيەسى قۇرىلىسىن جەبەپ، سىرتقى ساۋدا كاسىپتەرىن كولەمدەندىرىپ، الۋەتتەندىرىپ، ىشكى قۇرىلىقتاعى اشىق رايون مەن شەكاراداعى اشىق رايوننىڭ ٴوڭىرىن قالىپتاستىردى، بۇل جەرگىلىكتى ورىن سىرتقى ساۋدا كاسىپورىندارىنىڭ شەكارا وتكەلى ەكونوميكاسىن الۋەتتەندىرۋ، كەمەلدەندىرۋ سەنىمىن ارتتىردى. بۇدان بىلاي شەكارا وتكەلى تيجارات - ساۋدا ورتاسىن ۇزدىكسىز ساپالىلاندىرىپ، شەكارا اتتاعان ساۋدانى قولايلىلاندىرۋ شاراسىن جەبەۋدى ىشكەرىلەي اتقارىپ، وتكەلدەن ٴوتۋ ورەسىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋىمىز كەرەك. ەل ٴىشى بازارىن اشۋدى اناعۇرلىم كۇشەيتىپ، ٴوندىرىس پەن ساتۋدى ٴوزارا ۇشتاستىرۋدى، كاسىپ تىزبەگىن تۇتاستىرۋدى ويداعىداي ىستەپ، ەكونوميكانىڭ جوعارى ساپادا دامۋىن جۇزەگە اسىرۋىمىز كەرەك.