− نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتۋ جونىندە جەلىلەس سۇحبات

شين شىجيان

نەگىزگى تاقىرىپتى تۇراقتاندىردى، جوبانى بەلگىلەدى، قۇلاق قاعىس ەتپەي جۇمىس باسىنا توتە باردى، جاعدايدى باعامداپ، سۇراپ تەكسەردى، تيپتىك ماسەلەلەردى تەكسەرىپ - زەرتتەپ، سالالاپ تاماشا ساياسات شىعاردى ... نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيە ورىستەتىلگەننەن بەرى رايونىمىزداعى قالىڭ پارتيا مۇشەلەرى، كادرلار تەكسەرۋ - زەرتتەۋدى ادەتكە اينالدىرىپ، بىلەك سىبانا كىرىسىپ، الدىڭعى شەپكە ٴتۇسىپ، دەن قويا، سۇيىسپەنشىلىكپەن ناقتى ٴىس ىستەپ، بار ىقىلاسپەن حالىقتى ۋايىمنان ارىلتىپ، نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ تەرەڭدەۋىن، ناقتىلانۋىن ىلگەرىلەتتى.

تەكسەرۋ - زەرتتەۋ − جۇمىس ىستەۋدىڭ نەگىزى، ٴىس تىندىرۋدىڭ جولى. توڭكەرىس جىلدارىندا سول كەزدەگى جۇڭگوداعى باي شارۋالار ماسەلەسىن جانە ساۋدانىڭ احۋالىن انىقتاپ ٴبىلۋ ٴۇشىن، ماۋ زىدۇڭ جولداس ٴبىر ايعا جۋىق ۋاقىت شىعارىپ، شارۋالار، قولونەركاسىپشىلەر، ساۋداگەرلەر سياقتىلارمەن ىشكەرىلەي سىرلاسىپ، قىرۋار سەنىمدى ماتەريال جيناپ، 80 مىڭ ارىپتەن اساتىن «شۇن - ۋ تەكسەرۋىن» جازىپ شىقتى؛ رەفورما جاساپ، ەسىك اشۋدىڭ العاشقى كەزىندە ”دوڭگەلەك داۋلەتتىلىككە“ قاتىستى ٴبىرسىپىرا ماسەلەنى ايقىنداۋ ٴۇشىن دىڭ شياۋپيڭ جولداس تالاي رەت تەڭىز جاعالاۋىنداعى جانە ىشكى قۇرلىقتاعى ولكە - قالالارعا بارىپ ناقتى ورىندا تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، ەڭ سوڭىندا ”ٴۇش باسقىشقا ٴبولىپ ٴجۇرۋ“ سىندى دامۋ ستراتەگياسىن العا قويدى ... تەكسەرۋ - زەرتتەۋ − دۇرىس ۇعىم، تەرەڭ تۇسىنىككە يە بولۋدىڭ كۇش قاينارى، تالاي رەتكى يدەيا تۇمانىن سەيىلتۋ، امالياتتىق قيىن ماسەلەلەردى شەشۋ، قىزمەت جاعدايىن اشۋ بارىسىندا تەكسەرۋ - زەرتتەۋ ىشكى جاقتا كوممۋنيستەردىڭ قوعامدىق توڭكەرىس پەن وزىنە - ٴوزى توڭكەرىستى ىلگەرىلەتۋىنىڭ اسىلىنا اينالدى.

بيىل پارتيا 20 - قۇرىلتايىنىڭ رۋحىن جاپپاي دايەكتىلەندىرۋدىڭ، تياناقتاندىرۋدىڭ باستالعان جىلى، پارتيا 20 - قۇرىلتايىنىڭ رۋحىن ناقتاپ تياناقتاندىرۋ تەكسەرۋ - زەرتتەۋدى جان - جاقتىلى، ىشكەرىلەي ورىستەتۋدى شۇعىل قاجەت ەتەدى. باياندى تىنىشتىققا ساياتىن ٴتۇبىرلى سيپاتتى، نەگىزدىك سيپاتتى، ۇزاق بولاشاقتىق سيپاتتى قىزمەتتەردى ىلگەرىلەتۋ ٴۇشىن اۆتونوميالى رايون باسشىلارى باستاماشىلدىقپەن قۇمدى ٴشول قويناۋىن، وزەن - كولدەردى ىشكەرىلەي ارالاپ، نىسان جۇمىس باسىنا، باقشا رايون كاسىپورىندارىنا بارىپ، شەكارا وتكەلى مەن شەكاراعا، اۋىل - قالاشىققا جانە قىستاقتارعا كەلىپ، وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىن قۇرۋ، جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى وزەكتى رايونى قۇرىلىسى، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشا دامۋ سياقتى ماسەلەلەر جونىندە جاعدايدى باعامداپ، سۇراپ تەكسەرىپ، جونگە سالۋ جولىن قاراستىرىپ، ٴبىر دارەجە ٴبىر دارەجەگە ىستەپ كورسەتىپ، ٴبىر دارەجە ٴبىر دارەجەنى باستاپ ىستەپ، كەڭەس ٴماجىلىسىن اۋىلداستاردىڭ ەسىگىنىڭ الدىنا دەيىن بارىپ اشىپ، جۇمىس ۇستەلىن دامۋدىڭ الدىڭعى شەبىنە اپارىپ، تەكسەرۋ - زەرتتەۋدى بارىنشا ورىستەتۋ تيانشان الابىندا سانالىلىققا، سالتقا اينالدى.

تەكسەرۋ - زەرتتەۋدى بارىنشا ورىستەتۋ ماسەلەنى بايقاۋدىڭ، ماسەلەنى شەشۋدىڭ ماڭىزدى ٴادىسى، ونان دا ماڭىزدىسى، يدەيالىق كوزقاراستى جاڭارتۋ جانە قىزمەت ستيلىن جاڭالاۋ توڭكەرىسى. تەكسەرۋ - زەرتتەۋدى ادەتكە اينالدىرۋ دۇرىس ناتيجە كوزقاراسىن بەرىك ورناتۋدى، امالياتتا ايگىلەۋدى قاجەت ەتەدى. شىندىققا جۇگىنىپ، ناقتى ٴىس ىستەۋگە تاباندى بولىپ، باتىلدىقپەن ماسەلەگە بەتپە - بەت كەلىپ، شىن مانىندە احۋالدى ايقىنداۋ، ماسەلەنى ٴدال تابۋ، ساياساتتى ناقتى العا قويۋ؛ حالىقتى باقىتقا كەنەلتۋگە تاباندى بولىپ، ىرىقتىلىقپەن بۇقارانىڭ اراسىنا بارىپ، بۇقارانىڭ ۇنىنە ىقىلاسپەن قۇلاق ٴتۇرىپ، بۇقارانىڭ تىلەگىن شىنايى اڭىس ەتىپ، بۇقارانىڭ مۇڭ - مۇقتاجىنا شىن كوڭىلمەن كوڭىل ٴبولۋ كەرەك. جول ازابىن تارتىپ ساپار شەگۋ، ساۋالناما تولتىرۋ، اڭگىمەلەسۋ، تەكسەرۋ - زەرتتەۋ دەگەنىمىز ”جاپالى جۇمىس“، دەنە قۋاتى مەن ويلاۋ قۋاتىن سىننان وتكىزەدى، كوڭىلدەگى ناتيجە كوزقاراسىن دۇرىستاساق، اۋەلگى ماقساتتى، بورىشتى ويداعىداي ساقتاساق، تەكسەرۋ - زەرتتەۋ قيىن ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ، قىزمەتتەردى ىلگەرىلەتۋدىڭ اسىلىنا اينالادى.

تۇزىمدەندىرگەندە عانا ۇدايىلاندىرۋعا، ۇدايىلاندىرعاندا عانا ادەتكە اينالدىرۋعا بولادى. تەكسەرۋ - زەرتتەۋدى باسشى كادرلاردىڭ ادەتىنە اينالدىرۋ ىشكى سانالىلىقتى قاجەت ەتىپ قانا قويماي، تەكسەرۋ - زەرتتەۋدى كەمەلدەندىرەتىن باياندى مەحانيزم ورناتۋدى دا قاجەت ەتەدى. ٴبىر جاعىنان، كەلەلى ساياسات جاساۋدا، ماڭىزدى ٴماجىلىس اشۋدا، ٴتۇيىندى قىزمەت ورىستەتۋدە تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋ، رەفورمادا، دامۋدا، ورنىقتىلىقتا تاپ بولعان قيىن ماسەلەلەردى شەشۋدە تەكسەرۋ - زەتتەۋ جۇرگىزۋ، بۇقارانىڭ اڭىسى كۇشتى بولعان ماسەلەلەردى شەشۋدە تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋ كەرەك؛ ەندى ٴبىر جاعىنان، ويىن قويۋ تۇرىندە تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋدەن، كورىنىس تۇرىندە تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋدەن، قول ۇشىمەن ىستەپ تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋدەن ساقتانىپ، تورەشىلدىكتەن، فورماشىلدىقتان باتىل ساقتانىپ، تەكسەرۋ - زەرتتەۋدىڭ ناقتى ونىمدىلىگىنە شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك. ەرەجە جاساپ، ٴتارتىپ ورناتۋ ارقىلى تەكسەرۋ - زەرتتەۋدى پارتيا مۇشەلەرىنىڭ، كادرلاردىڭ ۇنەمىلىك قىزمەتىنە اينالدىرىپ، بۇكىل شينجياڭدا جوعارىدان - تومەنگە دەيىن سالتقا اينالدىرۋ كەرەك.

مەيلى ٴداۋىر قالاي دامىسا دا، تەكسەرۋ - زەرتتەۋ سىندى اسىلدان ايرىلۋعا بولمايدى. تەك تەكسەرۋ - زەرتتەۋدى ادەتكە اينالدىرىپ، تاباندىلىقپەن بۇقارانىڭ اراسىنا بارىپ، امالياتقا ارالاسىپ، شىنايى سوزگە قۇلاق ٴتۇرىپ، ناقتى احۋالدى يەلەپ، ناقتى ٴىس ٴبىتىرىپ، ٴبىر - بىرلەگەن ”ماسەلە ٴتىزىمىن“ ”جەتىستىك تىزىمىنە“ اينالدىرعاندا عانا، تەكسەرۋ - زەرتتەۋدىڭ ٴىس جۇزىندىك ونىمدىلىگى ارقىلى دامۋداعى قيىن ماسەلەلەردى ۇزدىكسىز شەشىپ، ٴداۋىر ۇمىتىنەن شىعاتىن، حالىقتىڭ ٴۇمىتىن اقتايتىن ناقتى ناتيجە جاراتۋعا بولادى.