اۆتونوميالى وبلىستاعى ٴار دارەجەلى پارتيا ۇيىمدارى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيە بارىسىندا ستيل قۇرىلىسىن ۇزدىكسىز تەرەڭدەتتى

ٴتىلشىمىز لي يافىڭ، ەرىكتى تىلشىلەر جاڭ تيڭ، جياڭ داچۋان، جاۋ چىڭميڭ، ما رىنجيە، شيە چىڭحۇي، ۋان يۇيچىڭ، گاۋ زى - يۇي، جاڭ شيۋىن حابارلايدى. يدەيا − نەگىز، ستيل − فورما، نەگىز دۇرىس بولعاندا عانا فورما قالىپتاسادى. نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى وراي ەتىپ، اۆتونوميالى وبلىستاعى ٴار دارەجەلى پارتيا ۇيىمدارى شىندىققا جۇگىنىپ، ناقتى ىستەۋ، پاك، كىرشىكسىز بولۋ سىندى جاڭا ستيل، دۇرىس سالتتى ۇزدىكسىز جەتىلدىرىپ، پارتيا ستيلى ولشەمىندەگى تالاپتار بويىنشا پارىقتاردى تاۋىپ، پارتيالىق ۇلگىدەگى تالاپتار بويىنشا ٴتۇپ توركىنىن تەكسەرىپ، پارتيا تارتىبىندەگى تالاپتارمەن سالىستىرىپ شارالاردى ايقىنداپ، ۇستىنەن وڭاۋ مەن تۇبىرىنەن وڭاۋدا قاداعالاي بورشالاپ، رەتتەۋ ـ تۇزەتۋدىڭ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋدى مىقتى يگەرىپ، تاماشا ستيل ارقىلى حالىق بۇقاراسىنا تىڭ وزگەرىستى، جاڭا بەينەنى ۇزدىكسىز سەزىندىرىپ، كورىكتى ىلە قۇرۋعا قۋاتتى كۇش ۇيىستىرىپ، نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ تەرەڭدەۋىن، ناقتىلانۋىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتتى.

ناقتى جاعدايدى تەكسەرىپ، ىشكەرىلەي تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، دامۋدى جەبەدى

جۇرت رايىن ٴبىلۋ، حالىق جاعدايىن ۇعىسۋ − حالىقتىڭ مۇڭ - مۇقتاجىن شەشۋدىڭ نەگىزى جانە العى شارتى. ٴبىر ۇستەل، بىرنەشە ورىندىق قويىپ، پارتيالى سۋديالار مەن كاسىپورىنشىلار قورالانا وتىرىپ اڭگىمە دۇكەنىن قۇردى، بۇل اۆتونوميالى رايوندىق جوعارى حالىق سوتى مەكەمەسى ىلە وبلىستىق بولىمشە مەكەمەسىنىڭ پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسى پارتيالى سۋديالاردى نەگىزگى ساتىعا بارۋعا، تەرەزەدە وتىرۋعا باستاپ، نازاردى دامۋدىڭ قاجەتىنە، رەفورمانىڭ كوكەيتەستىلىگىنە، بۇقارانىڭ تىلەگىنە شوعىرلاندىرىپ، ۇسىنىس ـ پىكىرلەردى كەڭ كولەمدە تىڭداپ، ”كاسىپورىندى قورعاۋ، ساۋداگەرلەردى الاڭسىز ەتۋ“ قيمىلىن ورىستەتكەن كەزدەگى كورىنىس ەدى. 

اۆتونوميالى رايوندىق جوعارى حالىق سوتى مەكەمەسى ىلە وبلىستىق بولىمشە مەكەمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ مۇشەسى، ورىنباسار مەكەمە باستىعى گۇلزيرا مۇحامەت قىزى بىلاي دەدى: زاڭمەن باسقارىلاتىن شارۋاشىلىق ـ ساۋدا ورتاسىن ساپالىلاندىرۋدىڭ كۇش سالۋ ٴتۇيىنى مەن كۇش جۇمساۋ ٴتۇيىنىن ٴدال، شىنايى تابۋ ٴۇشىن اۆتونوميالى رايوندىق جوعارى حالىق سوتى مەكەمەسى ىلە وبلىستىق بولىمشە مەكەمەسىنىڭ پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسى تاراۋلاردىڭ بىرلەسىپ قيمىلداۋ مەحانيزمىن كۇشەيتىپ، ”كاسىپورىنداردى قورعاۋ، ساۋداگەرلەردى الاڭسىز ەتۋ“ ارەكەتىن ۇزدىكسىز ورىستەتىپ، سوت پەن كاسىپورىنداردىڭ ٴتيىمدى ىقپالداستىق تۇعىرىن ورناتىپ، كاسىپورىندارعا ۇزدىكسىز دالمە ـ ٴدال، جوعارى ٴونىمدى، كوپ نەگىزدى كوڭىل توعايتارلىق ٴادىليالىق قىزمەت وتەدى.

نەگىزگى ساتىعا باردى، بۇقارادان حال سۇرادى، پىكىر تىڭدادى، قيىن ماسەلەلەردى شەشتى ... موڭعۇلكۇرە اۋدانى ٴتورت باسشىلىق القاسىنىڭ باسشىلارى بۇقارانىڭ ارمان ـ تىلەگىن قۇلشىنۋ بەتالىسى ەتىپ، اتىز باسىنا، جۇمىس ورنىنا، كاسىپورىن ٴوندىرىسىنىڭ ٴبىرىنشى شەبىنە بارىپ، ”ورىندىعىن“ بۇقارانىڭ ”ەسىك الدىنا“ قويىپ، قاجەتىن، جوسپارىن، ونىمدىلىگىن سۇراپ، قيىن ماسەلەلەردى دەر كەزىندە ىرىقتىلىقپەن شەشىپ، بۇقارانىڭ جۇرەگىنە جىلۋلىق ۇيالاتتى.

موڭعۇلكۇرە اۋدانى موڭعۇلكۇرە قالاشىعى جامبىل الەۋمەتتىك اۋماعىندا اۋداندىق پارتكومنىڭ شۋجيى حوۋ تاۋ الدىن الا حابار بەرمەي، كەز كەلگەن ۋاقىتتا سالەمدەسە بارۋ ٴتاسىلىن قولدانىپ، اتىز باسىنا جانە شارۋالاردىڭ ۇيىنە بارىپ، بۇقارانىڭ ٴوندىرىس، تۇرمىس جاعدايىن ەگجەي ـ تەگجەيلى ۇعىستى. ٴىشىنارا بۇقارانىڭ ٴوندىرىس - تۇرمىسقا پايدالانىلاتىن سۋدىڭ قىسىمى جەتەرسىز بولۋ، تاسقىن كەزىندە سۋ ساپاسى تومەندەۋ سياقتى ماسەلەلەردىڭ ورىن تەۋىپ وتىرعانىن بىلگەن حوۋ تاۋ دەرەۋ سۋ قاينارى مەن جەلى بويىنداعى قۇبىر تورابىنا تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، ”ٴبىرىنشى شەپتە سايكەستىرۋ“ ٴتاسىلىن قولدانىپ، سول جەردىڭ وزىندە جۇمىس جۇرگىزىپ، اۋداندىق سۋ ىستەرى مەكەمەسى، دامۋ جانە رەفورما كوميتەتى، سۋ تاراتۋ توبى سياقتى ورىنداردى شاقىرىپ، جۇمىس باسىندا ولشەۋ جۇرگىزۋ، باعالاۋ، جۇمىس ۇستىندە تالقىلاۋ ارقىلى شىنايى اتقارۋعا بولاتىن شەشۋ شارالارىن اقىلداسىپ ورتاعا قويدى. قاتىستى تاراۋلاردان ٴبىر جاقتى ەتۋ مەجەلى ۋاقىت شەگىن ايقىنداپ، قاتىستى قامتاماسىزداندىرۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەپ، وندىرىسكە، تۇرمىسقا پايدالانىلاتىن سۋدىڭ تۇيىق جانە بوگەلىس تۇيىندەرىن تۇتاس اۋداننىڭ سۋ يگىلىگى قۇرىلىسىنىڭ ۇلكەن سۇلباسىنا ەنگىزىپ، جامبىل الەۋمەتتىك اۋماعىنىڭ نەگىزگى قۇبىر تورابىنىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋ، وزگەرتۋ، سۋ ساپاسىن تەكسەرۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋ سياقتى شارالاردى قولدانۋدى تالاپ ەتتى. جامبىل الەۋمەتتىك اۋماعىنداعى 615 وتباسىنداعى 1723 ادامنىڭ جانە 14 مىڭ باس (تۇياق) مالدىڭ سۋدان حاۋىپسىز پايدالانۋ ماسەلەسىن كۇش سالا شەشتى.

 ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تاماشا تۇرمىسقا دەگەن جاڭا سۇرانىسىنا، جاڭا تىلەگىنە نازار اۋدارىپ، قۇلجا قالالىق پارتكوم ۇگىت ٴبولىمى توعىسپالى مەديا ورتالىعىنىڭ ”اقپارات + قىزمەت وتەۋ“ ۇلگىسى جونىندە بەلسەنە ىزدەنىس جاساۋىن قاداعالاپ، بۇقارانىڭ قاجەتىن باعدار ەتىپ، نەگىزگى ساتىعا ىشكەرىلەي ارالاسىپ، بۇقارانى اناعۇرلىم ويداعىداي جەتەكتەپ، بۇقاراعا قىزمەت وتەپ، بۇقارانى تۇرمىستىق ينفورماتسيامەن قامداپ، كۇشتى جەتەكشىلىك قۋاتىنا، تاراتۋ قۋاتىنا، ىقپال كۇشىنە يە بىرەگەي جاڭاشا نەگىزگى اعىمدىق اقپارات مەديالارىن كۇش سالا قۇرىپ، قۇلجا قالاسىن ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولداعى“ باتىسقا ەسىك اشقان مەرۋەرت قالا ەتىپ قۇرۋعا كۇشتى رۋحاني كۇش ازىرلەدى.

ناقتى ىستەۋگە ٴمان بەرىپ، قىزمەت ورنىن تياناق ەتىپ، ناقتى ٴىس ىستەدى

ناقتى ماسەلەنى شەشكەن - شەشپەگەندىگى، ماسەلەنى شىنايى شەشكەن - شەشپەگەندىگى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ ونىمدىلىگىن سىننان وتكىزەتىن ”تارازى“. اۆتونوميالى وبلىستاعى ٴار دارەجەلى پارتيا ۇيىمدارى ناقتى ىستەۋ قىزمەت ستيلىن بار كۇشپەن ساۋلەلەندىرىپ، باتىلدىقپەن جاۋاپكەرشىلىك ارقالاپ، ىسكەرلىك كورسەتۋگە پەيىل بولىپ، شىنايى يگەرىپ، ناقتى ىستەيتىن جاڭا ستيل، دۇرىس سالت ورناتىپ، ناقتى قىزمەت ناتيجەسى ارقىلى بۇقارانى اناعۇرلىم كوپ، اناعۇرلىم تىكە، اناعۇرلىم شىنايى تابىس سەزىمىنە، باقىت سەزىمىنە، حاۋىپسىزدىك سەزىمىنە كەنەلتتى.

تەكەس اۋداندىق باس جۇمىسشى ۇيىمىنىڭ پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسى جۇمىس باسىندا احۋال ۇعىسۋ، ىشكەرىلەي تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزۋ ارقىلى دالادا ىستەيتىن ەڭبەكشىلەر شۇعىل قاجەت ەتكەن جاقىن ماڭدا دەمالاتىن، سۋ ىشەتىن، تاماقتاناتىن، قول تەلەفون زاريادتايتىن دالالىق ”تىنىعۋ ورنى“ ماسەلەسىن ۇيلەسىمدى شەشىپ، 15 ورنالاسۋى ۇيلەسىمدى، قۇرىلعى ـ جابدىقتارى تولىق دالادا جۇمىس ىستەيتىندەرگە قىزمەت وتەۋ ٴتۇيىنىن بەلسەنە قۇرىپ، دالادا ىستەيتىن ەڭبەكشىلەردىڭ سۋىقتا جىلىنۋىنا، ىستىقتا سايالاۋىنا، شولدەگەندە ٴشول باسۋىنا، شارشاعاندا دەمالۋىنا، جارالانعاندا ٴدارى ىستەتۋىنە قولايلىلىق جاراتتى. قازىرگە دەيىن بۇل اۋداندا 8 قىزمەت وتەۋ ٴتۇيىنى قۇرىلىپ، دالادا ىستەيتىن ەڭبەكشىلەردىڭ جاقسى باعاسىنا يە بولىپ، دالادا ىستەيتىن ەڭبەكشىلەرگە پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ جانە قوعام سىندى ۇلى شاڭىراقتىڭ مەيىرىن شىنايى سەزىندىردى، قالعان 7 قىزمەت وتەۋ ٴتۇيىنى جوسپار بويىنشا 11 - ايدىڭ سوڭىندا سالىنىپ بولادى.

حالىق تۇرمىسىنا نازار اۋدارعاندا ”مەيىرىمدىلىك“، ناقتى ٴىس ىستەگەندە ”تەبىن“ بولۋ كەرەك. چاپچال سىبە اۆتونوميالى اۋداندىق مۇگەدەكتەر بىرلەستىگىنىڭ پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسى كوپ ٴتۇرلى ارنامەن حالىق تۇرمىسى جونىندەگى تالاپ ـ تىلەكتەردى تىڭداپ، ارالاپ جاعداي ۇعىسۋ قىزمەتىن جان - جاقتى ورىستەتتى، اۋىر دارەجەدەگى 74 مۇگەدەكتىڭ ٴجۇرىس ـ تۇرىسى قولايسىز، وتباسى تۇرمىسىندا قيىنشىلىق بار ەكەنىن ۇعىسىپ، دەرەۋ اۋىل ـ قالاشىق، الاڭدارداعى مۇگەدەكتەر بىرلەستىگىن ۇيىمداستىرىپ، قاراستى رايوندارىنداعى مۇگەدەكتەرگە ىڭعايلى بولۋ قاجەتى بويىنشا تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، جاي ـ جاپسارىن ۇعىسىپ، ٴاربىر مۇگەدەككە ىڭعايلى بولۋ سىندى ٴىس جۇزىندىك قاجەتى مەن ناقتى مازمۇنىن ۇعىسىپ جانە يگەرىپ، ”ٴبىر وتباسىنا ٴبىر شارا“ ولشەمى بويىنشا ىڭعايلاپ، جاڭالاپ، شاعىن جاڭالاۋدىڭ ”ۇلكەن“ تيىمدىلىگىن شىنايى جۇزەگە اسىردى. ٴتورتسۇمىن اۋىلى ٴتورتسۇمىن قىستاعىندا تۇراتىن مۇگەدەك تۇرعىن جاۋ ليمىڭ قۋانىشتى تۇردە بىلاي دەدى: ”بۇرىن اۋلادا ابايلاپ ارەكەت جاسايتىنمىن، قازىر قورعانۋ شارباعى مەن سۇيەنەتىن نارسە بار بولدى، الاڭسىز جۇرەتىن بولدىم، بۇرىنعىداي جىعىلىپ - ٴسۇرىنىپ كەتپەيتىن بولدىم “.

ستيلدە بۇرىلىس جاساپ،”ٴتورت بۇرىس ستيلدى“ تۇزەتىپ، دۇرىس سالت ورناتتى 

 پارتيا ستيلى − پارتيانىڭ وبرازى، پارتيا مەن بۇقارانىڭ، كادرلار مەن بۇقارانىڭ قاتىناسىن، حالىقتىڭ قولداۋ - قولداماۋىن باقىلايتىن بارومەتر. اۆتونوميالى وبلىستىق ٴتارتىپ تەكسەرۋ كوميتەتى، باقىلاۋ - تەكسەرۋ كوميتەتى ساقتاندىرۋ تاربيەسىن، ٴتارتىپ - زاڭ تاربيەسىن، پاكتىك مادەنيەتى تاربيەسىن كۇش سالا ورىستەتىپ، 2 كەزەك ”پاكتىك ستيل ساباقحاناسىن“ اشىپ، وتباسى ستيلىنە قاتىستى 11 ساقتاندىرۋ دەلوسىن تىڭنان ارتتىرىپ، 12 رەت پاكتىك مادەنيەتى جونىندەگى اجۋا سۋرەت تۋىندىلارى كورمەسىن وتكىزىپ، ستيلدى ۇزدىكسىز دۇرىستاپ، رەتتەۋ - تۇزەتۋ، جونگە سالۋ ونىمدىلىگىن بەكەمدەپ، پارتيا ستيلى، پاكتىك قۇرىلىسىندا ”كولدەتىپ سۋارۋدان“ ”دالمە - ٴدال تامشىلاتىپ سۋارۋعا“ بۇرىلىس جاساۋدى جەبەپ، ٴتارتىپ تاربيەسىنىڭ باعىتتامالىلىعىن، دالدىگىن جانە ناقتى ونىمدىلىگىن شىنايى جوعارىلاتىپ، بارشا پارتيالى كادرلاردى ٴتارتىپ تانىمىن، قاعيدا تانىمىن ۇزدىكسىز كۇشەيتۋگە تاربيەلەپ جانە جەتەكتەپ، ”ٴتورت بۇرىس ستيلدى“ ۇزدىكسىز تۇزەتىپ، جاڭا، دۇرىس سالتتى جەتىلدىرىپ، تاماشا ساياسي ەكولوگيا مەن قوعامدىق سالتتىڭ جەتەكشىسى، جاراتۋشىسى، قورعاۋشىسى بولدى.

اۆتونوميالى وبلىستىق پارتكومنىڭ ساياسي - زاڭ كوميتەتى ”ٴتورت بۇرىس ستيلدى“، ”ٴتورت تەرىس پيعىلدى“ ۇنەمىلىك وڭاۋعا تاباندى بولدى. نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيە ورىستەتىلگەننەن بەرى ٴماجىلىس اشۋ ارقىلى پاكتىك حاۋىپ ـ قاتەرلەرىنە ىشكەرىلەي تالداۋ جاساپ؛ پاكتىك جونىندە 7 اداممەن اڭگىمەلەسىپ، وركەندىك، نىسايلىق ماسەلەلەرگە دەر كەزىندە ەسكەرتۋ بەردى؛ 75 پارتيالى كادردى الەۋمەتتىك اۋماققا بارىپ قىزمەت وتەۋ ورنىن كورىپ الۋعا ۇيىمداستىرىپ، تۇرعىندارعا ٴتۇرلى جاقتان ەتەنە قىزمەت وتەپ، الەۋمەتتىك اۋماقتى باسقارۋعا ىرىقتىلىقپەن ات سالىسىپ، قىزمەت وتەۋ بارىسىندا ساپا مەن قابىلەتتى جوعارىلاتىپ، پارتيالى كادرلاردى ۇنەمى ٴتارتىپتى كوكەيىنە بەرىك ساقتاۋعا، جاڭا داۋىردەگى ساياسي ـ زاڭ قۇرىش قوسىنىنىڭ پاك، كىرشىكسىز ساياسي قاسيەتىن ماڭگى ساقتاۋعا، كاسىپتى جاقسى ىستەپ، قىزمەت ورنىندا تاباندىلىقپەن ىستەۋگە جەتەكتەدى.

اۆتونوميالى وبلىستىق وقۋ - اعارتۋ مەكەمەسىنىڭ پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسى وقىتۋشىلىق ٴمورال، وقىتۋشىلىق ستيل جاعىندا ورىن تەپكەن كورنەكتى ماسەلەلەرگە نازار اۋدارىپ، پاكتىكتى كوركەمدىك، پاكتىكتى داڭق سانايتىن قۇن كوزقاراسىن بەلسەنە قالىپتاستىردى. اشكەرەلەۋ تەلەفونىن، اشكەرەلەۋ ساندىعىن ورناتۋ، وقىتۋشىلار قوسىنىن باۋلۋدى كۇشەيتۋ، شىرىكتەسۋ جانە ستيل ماسەلەسىن ارناۋلى جونگە سالۋدى كۇشەيتۋ ارقىلى بارشا پارتيالى كادرلاردى تومەنگى شەكتى قاتاڭ ساقتاۋعا، ”قىزىل سىزىقتى“ باسپاۋعا، ”جوعارى كەرنەۋلى سىمعا“ سوقتىقپاۋعا قۋزادى. قازىر وبلىسقا توتە قاراستى اۋدان، قالالاردىڭ وقۋ - اعارتۋ جۇيەسى كومەسكى، ٴتۇرى وزگەرگەن تاسىلدەرمەن بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساپ ٴپان تۇرىندەگى كـۋرسـى اشۋ ارەكەتىنەن تورتەۋىن تـەكـسەرىپ ٴبىر جاقتى ەتتى.