− نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتۋ جونىندە جەلىلەس سۇحبات (23)

□ شين شىجيان

جۋىقتا اشىلعان اۆتونوميالى رايوننىڭ نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيە باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ ءماجىلىسى باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى ءسوزىنىڭ، ماڭىزدى بەكىتۋىنىڭ رۋحىن مۇقيات ۇيرەنىپ، دايەكتىلەندىرىپ، ”ءتورتتى نەگىزگى ساتىعا جەتكىزۋدى“ ۇيرەنۋدى، جالپىلاستىرۋدى 2 - توپتاعى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى ورىستەتۋدىڭ ماڭىزدى تۇتقاسى ەتۋگە تاباندى بولىپ، ۇشتاسۋدى، بىرلەسىپ ارەكەتتەنۋدى كۇشەيتىپ، مىندەت، تالاپتاردى تياناقتاندىرىپ، نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ ناقتى ونىمدىلىگىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋ كەرەك دەپ باسا دارىپتەدى.

”پارتيانىڭ لۋشيان، باعىت - ساياساتىن ۇگىتتەۋدى نەگىزگى ساتىعا جەتكىزۋ، تەكسەرىپ زەرتتەۋدى نەگىزگى ساتىعا جەتكىزۋ، ارىز - ارمان قابىلداۋدى نەگىزگى ساتىعا جەتكىزۋ، جۇمىس باسىندا ءىس ءبىتىرۋدى نەگىزگى ساتىعا جەتكىزۋ“، ”ءتورتتى نەگىزگى ساتىعا جەتكىزۋ“ باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ فۋجياندا قىزمەت ىستەگەن كەزىندە بار كۇشپەن دارىپتەگەن ءارى ءوزى باس بولىپ اتقارعان قىزمەت ءادىسى جانە قىزمەت ءتۇزىمى، ونىڭ وزەكتى تالابى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ ءتۇيىندى شارالارىمەن بارىنشا قابىسقان، ءبىزدىڭ بۇقارامەن تىعىز بايلانىس جاساۋ، جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋ، كادرلاردىڭ ستيلىنە بۇرىلىس جاساۋ، پارتيا قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ سياقتىلار جونىنەن ماڭىزدى مانگە يە. ءبىز ”ءتورتتى نەگىزگى ساتىعا جەتكىزۋدىڭ“ باي مازمۇنىن، داۋىرلىك قۇنىن جانە امالياتتىق تالابىن ىشكەرىلەي يگەرىپ، نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ تەرەڭدەۋىن، ناقتىلانۋىن ىلگەرىلەتىپ، جاڭا داۋىردەگى جاڭا جورىقتا ”ءتورتتى نەگىزگى ساتىعا جەتكىزۋدىڭ“ جاڭا جاۋابىن دەن قويا، سۇيىسپەنشىلىكپەن جازۋىمىز كەرەك.

پارتيانىڭ لۋشيان، باعىت - ساياساتىن تياناقتاندىرۋدىڭ ”سوڭعى ءبىر شاقىرىمىن“ تۇتاستىرىپ، نازاريامەن قارۋلانۋدىڭ نەگىزگى ساتىدا ءارى ”قۇلاققا قۇيىلۋىنا“، ءارى ”كوكەيگە قونۋىنا“ شىنايى كەپىلدىك ەتۋدىڭ نەگىزگى العى شارتى. جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ جاسامپاز نازاريالارىنىڭ ”قاراپايىم بۇقارا وتباسىنا كىرۋىنە“ مۇمكىندىك جاساۋدا تەرەڭدەتۋگە، كوكەيگە ۇيالاتۋعا، كادەگە جاراتۋعا كۇش سالىپ، نەگىزگى ساتىنىڭ ءىس جۇزىندىك جاعدايىمەن تولىق ۇشتاستىرىپ، ۇيرەنۋ ادىسىنە جاڭالىق ەنگىزىپ، ۇيرەنۋ سالتىن قاتايتۋ، تەك بارىسىن عانا دارىپتەپ، ناتيجەسىن دارىپتەمەۋدەن، فورماعا عانا ءمان بەرىپ، ونىمدىلىككە ءمان بەرمەۋدەن قاتتى ساقتانۋ، ”جۇيەلى ۇيرەنبەۋ، ىشكەرىلەي ۇيرەنبەۋ“، ”ۇيرەنۋ مەن قولدانۋ ۇيلەسپەۋ، ۇيرەنۋ ۇيرەنۋ كۇيىندە، ءىس ءىس كۇيىندە قالۋ“ سياقتى ماسەلەلەردى باتىل جەڭۋ كەرەك. نەگىزگى ساتىداعى پارتيالى كادرلاردى ”دايىندىعىڭ قاتتى بولسا، جۇمىسىڭ ءساتتى بولادى“ دەگەن يدەيا ورناتىپ، ۇيرەنۋدى، وي جۇگىرتۋدى، قولدانۋدى ساباقتاستىرۋعا، تانىمدى، سەنىمدى، ارەكەتتى بىرلىككە كەلتىرۋگە تاباندى بولىپ، ۇيرەنۋ ارقىلى رۋحتى سومداۋدى، ۇيرەنۋ ارقىلى پاراساتتى ارتتىرۋدى، ۇيرەنۋ ارقىلى ستيلدى دۇرىستاۋدى، ۇيرەنۋ ارقىلى ىستەۋدى جەبەۋدى شىنايى ورىنداۋعا جەتەكتەۋ كەرەك.

تەكسەرۋ - زەرتتەۋ − ءتۇرلى قىزمەتتەردى ويداعىداي ىستەۋدىڭ نەگىزگى ونەرى، تومەنگە كوز جىبەرىپ، تومەنگە قادام تاستاپ، جۇمىس باسىنا توتە بارىپ، نەگىزگى ساتىعا تىكە ارالاسقاندا عانا، ناقتى جاعدايدى تەكسەرىپ، تاماشا ءادىس - امال قاراستىرۋعا بولادى. 2 - توپتاعى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەدە ءىشىنارا نەگىزگى ساتى پارتيالى كادرلار بىلاي دەپ قارادى: مەن نەگىزگى ساتىنىڭ ءبىرىنشى شەبىندە تۇرمىن، نەگىزگى ساتىنىڭ ورتاسىنا قانىقپىن، ارناۋلى تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋ ”باسى ارتىق قاجەتسىز ءىس“. ءىس جۇزىندە نەگىزگى ساتىدا تۇرعانىمەن نەگىزگى ساتىنىڭ قىزمەت زاڭدىلىعىن ءبىلۋى ەكىتالاي، تاجىريبەگە شەكتەن تىس يەك سۇيەگەندە دە قاتەلىك وتكىزۋى مۇمكىن. مەيلى قايسى جىكتەگى پارتيالى كادرلار بولسىن، تۇگەلدەي تەكسەرۋ - زەرتتەۋدى ءبىر ءتۇرلى قىزمەت داعدىسى ەتىپ، شەگە قاعۋ رۋحىمەن ءبىرىنشى شەپكە تىكە ارالاسىپ، جۇمىس باسىنا تىكە جەتىپ، ءارى ”دەن قويا“ ءارى”كوڭىلگە ۇيالاتىپ“، ءارى ”ارالاۋدى“ ءارى ”ويلاۋدى“ قولدانىپ، جاعدايدى شىن مانىندە قانىق ءبىلۋ، ماسەلەنى ءدال تابۋ، شارالاردى ناقتى شىعارۋ كەرەك.

ارىز - ارمان قىزمەتى − پارتيانىڭ بۇقارالىق قىزمەتىنىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى، قوعام جاعدايىن، حالىق رايىن ءتۇسىنۋدىڭ ماڭىزدى تەرەزەسى. وسى ”تەرەزەنى“ جارقىراتۋ ءۇشىن ءارى ”وتىرىپ دياگنوز قويۋ“، ءارى ”بارىپ دياگنوز قويۋ“ كەرەك. باس شۋجي شي جينپيڭ جىجياڭدا قىزمەت ىستەگەن كەزدە، تۇڭعىش رەت تومەنگە بارىپ جاعداي ۇعىسقاندا جاعدايى ەڭ كۇردەلى، قايشىلىعى ەڭ قيان - كەسكى پۋجياڭ اۋدانىن تاڭداپ، ارىز - ارمان ايتا كەلگەن 9 توپتا 20 نەشە بۇقارانى تىكەلەي قابىلداپ، ۇزاقتان بەرى شەشىلمەي كەلە جاتقان ءبىر توپ قيىن ماسەلەلەردى شەشتى. بۇقارا قايدا بولسا، نازار سول جەرگە شوعىرلانۋى كەرەك؛ قايشىلىق قاي جەردە بولسا، سول جەرگە بەت الۋ كەرەك. تەك تومەنگە بارىپ جاعداي ۇعىسۋ، ارىز - ارمان قابىلداۋ، ءبىرىنشى شەپكە بارۋ سىندى قىزمەت بەتالىسىن كۇشەيتىپ، ”مىزعىماي بۇقارا جاقتا تۇرىپ“، قايشىلىق ”اپانىنا“ كوبىرەك كىرىپ، بۇقارانىڭ مۇڭ - مۇقتاجىن ءوز باسىنان كەشىرگەندە عانا، قايشىلىقتاردى شەشۋدىڭ، قىزمەت جاعدايىن اشۋدىڭ ءادىسىن ءتىپتى دە جاقسى تابۋعا بولادى.

”كەڭسەدە وتىرعاندا ماسەلەگە عانا تاپ بولامىز، نەگىزگى ساتىنى ىشكەرىلەي ارالاساق، بايقايتىنىمىزدىڭ بارلىعى ءادىس“. پارتيالى كادرلاردىڭ ”نەگىزگى ساتى جۇمىس باسىنا “ كوبىرەك بارۋى − كادرلاردىڭ بۇقارامەن ەتەنە بولىپ، قابىلەتىن ارتتىرۋىنىڭ قاجەتى، نەگىزگى ساتىنىڭ ماسەلەنى شەشۋىن، جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋدىڭ قاجەتى. جۇمىس باسىندا قىزمەت ىستەپ، نەگىزگى ساتىعا بارعاندا، ماسەلەنى باعدار ەتۋدەن جازباي، نازاردى بۇقارانىڭ اڭىسى كۇشتى، ۇزاق ۋاقىت شەشىلمەگەن ماسەلەلەرگە شوعىرلاندىرىپ، جايشىلىقتاعى قىزمەتتە ەڭ ۋايىمدايتىن، ءىس شىعۋدان ەڭ الاڭدايتىن ماسەلەلەرگە نازار اۋدارىپ، ”كىشكەنە تۇيىنگە“ ءمان بەرىپ، ناقتى شارالاردى شىنايى الىپ شىعىپ، ”ءبىر ءىستى“ شەشۋدەن ”ءبىر توپ ءىستى“ ويداعىداي ىستەۋگە قاراي كەڭەيتۋدى ىلگەرىلەتىپ، قيىن ماسەلەلەردى شەشۋ بارىسىندا ىستەردىڭ دامۋىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتۋ كەرەك.

باس شۋجي شي جينپيڭ اۆتونوميالى رايوننىڭ جانە بيڭتۋاننىڭ قىزمەت مالىمەتىن تىڭداعان كەزدە نەگىزگى ساتى قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋ جونىندە ايقىن تالاپ قويدى. ”ءتورتتى نەگىزگى ساتىعا جەتكىزۋ“ ءارى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى ويداعىداي ورىستەتۋدىڭ ماڭىزدى تۇتقاسى ءارى شينجياڭنىڭ نەگىزگى ساتىنى باسقارۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋدىڭ ىشكى تالابى. ”ءتورتتى نەگىزگى ساتىعا جەتكىزۋدە“ نەگىزگى ساتىنى مىقتاپ يگەرۋدىڭ ايقىن بەتالىسى قامتىلعان، ول پارتيالى كادرلاردىڭ بۇقارالىق لۋشياندى ىشكەرىلەي امالياتتا ايگىلەۋىن ىلگەرىلەتۋگە، نەگىزگى ساتىداعى بۇقارانىڭ شۇعىل، ءزارۋ ىستەرىن دەر كەزىندە شەشۋگە، ءتۇرلى قايشىلىقتاردى، ماسەلەلەردى نەگىزگى ساتىدا جانە وركەن كۇيىندە شەشۋگە، سول ارقىلى جۇرت تىلەگىن توعىستىرۋ، كۇش - قۋاتتى ۇيىستىرۋ بارىسىندا پارتيانىڭ شينجياڭدا بيلىك جۇرگىزۋ نەگىزىن بولاتتاي بەرىك ەتۋگە پايدالى.