انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ميھىرگۇل عوپۇر

”ۇلتتار ىنتىماعى − دامۋدىڭ، العا باسۋدىڭ ىرگە تاسى“، ”شينجياڭ ماسەلەسىندە ەڭ قيىنى، ەڭ ۇزاققا سوزىلاتىنى ءالى دە ۇلتتار ىنتىماعى ماسەلەسى“...

باس شۋجي شي جينپيڭ نۇسقاعان بەتالىستى بويلاپ، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم پارتيانىڭ ۇلت ساياساتىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋ قىزمەتىن ناقتى، جاندى، ءونىمدى تۇردە ويداعىداي ىستەپ، ۇلتتار ىنتىماعىن ۇزدىكسىز بەكەمدەدى، دامىتتى. شينجياڭداعى ءار ۇلت پەرزەنتتەرى جۇڭحۋا ۇلتى ۇلى شاڭىراعىندا ەتەنە تۋىستاسىپ، ءبىر - بىرىنە قارايلاسىپ، تيانشان الابىندا جاڭا داۋىردەگى جۇڭحۋا ۇلتى ۇلى ىنتىماعىنىڭ ماداق جىرىن اسقاقتاتا شىرقادى.

　　جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمى جۇرت جۇرەگىنە تەرەڭ ۇيالادى

5 - ايدىڭ 16 - كۇنى، دۇيسەنبى. تاڭ نۇرىمەن تالاسا مەملەكەتتىك ۇلتتار ىنتىماعىنداعى، العاباسارلىعىنداعى ۇلگىلى جەكە، شاۋەشەك قالاسى شينچىڭ ءمالىسى قاراءدوڭ الەۋمەتتىك اۋماعىنىڭ تۇرعىنى سالىقجان يمىن وتباسىنىڭ شاعىن اۋلاسىندا ايبىندى مەملەكەت تۋىن شىعارۋ سالتى وتكىزىلدى.

بىلتىر جۇڭگو حالىق ازاتتىق ارمياسى قۇرمەت قاراۋىل ۇلكەن اترەتى مەملەكەت تۋىن قورعاۋشىلار اترەتىنىڭ ۇسىنىسىمەن، سالىقجان يمىن وتباسىنداعى ءۇش ۇرپاق جان بەيجيڭگە بارىپ، تيان - انمىن الاڭىنداعى مەملەكەت تۋىن شىعارۋ سالتىنا قاتىناسادى. سول كەزدەگى جاعدايدى قايتالاي ەسكە العاندا، سالىقجان ءالى دە قاتتى تەبىرەنەدى: ”وتباسىمىز ءۇشىن ايتقاندا، بۇل ماڭگى ۇمىتىلماس ءسات. مەن بەس جۇلدىزدى قىزىل تۋدى ءوزىمنىڭ شاعىن اۋلامدا ماڭگى جەلبىرەتىپ، پارتيانى ءسۇيۋ، وتاندى ءسۇيۋ سۇيىسپەنشىلىگىن بالالاردىڭ جۇرەگىندە ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاستىرۋىنا مۇمكىندىك جاسايمىن“.

جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمى مەملەكەتتىڭ ءبىر تۇتاستىعىنىڭ نەگىزى، ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ ءتۇبىرى، رۋحاني كۇشتىڭ جانى. جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋعا تاباندى بولۋ − جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىنىڭ ماڭىزدى مازمۇنى، شينجياڭنىڭ ۇلت قىزمەتىن جاقسى ىستەۋىندەگى ءتۇبىرلى بويسۇنۋ ولشەمى، ونان دا ماڭىزدىسى، شينجياڭداعى ءار ۇلتتى قامتىعان جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ءتۇبىرلى مۇددەسىنىڭ تياناعى، ورتاق ەركىنىڭ تياناعى.

سالىقجان يمىن وتباسىنىڭ 10 نەشە جىل تاباندىلىقپەن مەملەكەت تۋىن شىعارۋ حيكاياسى − شينجياڭنىڭ جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن ۇزدىكسىز بەرىك ورناتۋىنىڭ جاندى ىقشام كورىنىسى. پارتيا 18 - قۇرىلتايىنان بەرى، شينجياڭ جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تاريحىن، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ كوپ نەگىزدى، ءبىر تۇلعالى ارناسىن زەرتتەۋدى ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمى تاربيەسىن حالىقتىق وقۋ - اعارتۋعا، كادرلار تاربيەسىنە، جاستار مەن ورەندەر تاربيەسىنە جانە قوعامدىق تاربيەگە ەنگىزدى.

”بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىنىڭ الاۋگەرى بولعانىمدى توتەنشە ماقتانىش سەزىنەمىن! مەكتەپكە قايتقان سوڭ مەن ۇگىت لەكسيا ورىستەتىپ، ءسوز جوق، بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا رۋحىن جالعاستىرامىن“، - دەدى ءۇشتۇرپان اۋدانى يماملىرىم قالاشىعىنىڭ مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل باستاۋىش مەكتەبىنىڭ باستىعى قۇربان نياز.

قۇربان نياز مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل باستاۋىش مەكتەبىن اشىپ، جۇڭحۋا مادەنيەتى ۇلكەن اۋلاسىن قۇرىپ، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن جالپىلاستىرۋعا كۇش سالدى. ول ”جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن اۋىل - قىستاق تۇرمىسىنا ەنگىزۋ نىسانىن“ اتقارۋدى بەلسەندى ىلگەرىلەتىپ، وسىنداي تاسىلدەر ارقىلى جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىنىڭ بىرتە - بىرتە ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ جان دۇنيەسىن نارلەندىرۋىن ءۇمىت ەتتى.

بۇگىنگى كۇندەرى جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمى شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ جۇرەك تۇكپىرىنە تەرەڭ تامىر تارتتى. بيىل 1 - ايدا، اراسان اۋدانىنىڭ مالشىلارى مەملەكەت تۋىن بيىك ۇستاپ، قارلى دالادا اتپەن قۇيعىتىپ، قىسقى وليمپيادا ساڭلاقتارىن جورىققا اتتاندىردى؛ 4 - ايدا، شاڭحايدا جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى تۋىلعان كەزدە، شينجياڭ حالقىنىڭ تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىگىنە تولى مەيىر جەتكىزۋ زاتتارى توپ - توبىمەن شاڭحايعا كومەككە جونەلتىلدى... ەتەنە بايلانىس ورناتىپ، بىتە قايناسقان، ەشكىم دە ەشكىمنەن ايىرىلا المايتىن جاراسىمدى ۇلت قاتىناسى شينجياڭنىڭ كەڭ - بايتاق دالاسىنداعى ەڭ اسەم كورىنىسكە اينالدى.

　　ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ گۇلىن شىن ىقىلاسپەن سۋاردى

5 - ايدىڭ 1 - كۇنى تۇستەن كەيىن، گۋاڭشيلىق ساياحات جول باستاۋشىسى چاڭ جيابيڭ ”التىن تاۋىپ السا دا كوز قىرىن سالماي، زاتتى 8000 شاقىرىم شالعايداعى يەسىنە قايتاردى؛ ۇلتتارى ىنتىماقتى، بارلىق جەردە ءبىر ءۇيلى جانداي ەتەنە“ دەپ جازۋ جازىلعان العىس تۋىن الىپ، قارامايلى قالاسى ورحى رايونى ”باتىس بولىك ۋجىن قالاشىعىندا“ جاڭادان اشىلعان نان دۇكەنىنە كەلىپ، دۇكەن قوجايىنى وشىراحۇن قۇرباننىڭ جوعالعان بىلعارى سومكەنى گۋاڭشيعا سالىپ جىبەرىپ، زاتتى يەسىنە قايتارعاندىعىنا العىس ايتادى.

”وسى العىس تۋىنىڭ دوستىق سۇيىسپەنشىلىگىمىزدىڭ ماڭگى جالعاسۋىنىڭ كۋاسى بولۋىن ءۇمىت ەتەمىن“، - دەدى چاڭ جيابيڭ.

ۇلتتار ىنتىماعى − ءار ۇلت حالقىنىڭ جان تامىرى، شينجياڭنىڭ دامۋىنىڭ، العا باسۋىنىڭ ىرگە تاسى. شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسىندا شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقى ۇلتتار ىنتىماعىن كوز قاراشىعىنداي ايالاپ، ومىرىندەي قاستەرلەپ، اناردىڭ دانىندەي تىعىز ۇيىستى. بۇل ءاردايىم اينىمايتىن تانىم، قان تامىرعا سىڭگەن گەن، امالياتتا اتقارىلاتىن ارەكەت.

قۇربان اتايدىڭ ەسەكپەن بەيجيڭگە بارىپ ماۋ جۋشيگە كەزدەسپەك بولعان حيكاياسى جۇڭحۋانىڭ بايتاق دالاسىنا تارادى. بۇگىنگى كۇنى قۇربان اتايدىڭ پارتيانى ءسۇيىپ، وتاندى ءسۇيىپ، ۇلتتار ىنتىماعىن قاستەرلەگەن وسكەلەڭ رۋحى ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاسىپ، ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعىنداعى ۇلگىلەر ۇزدىكسىز مولىنان جارىققا شىعىپ، جان تەبىرەنتەرلىك شينجياڭ حيكاياسى بارعان سايىن مولىنان بار الاپقا تارادى.

تاشقورعان تاجىك اۆتونوميالى اۋدانى تىزناپ اۋىلى تىزناپ قىستاعىنداعى بۇرىنعى شەكارا قورعاۋشى لاچين بايەكە ەشتەڭەدەن تايىنباي مۇز ۇستىنە شىعىپ، سۋعا ءتۇسىپ كەتكەن بالانى ەرلىكپەن قۇتقاردى. وسى ادىلەت ءۇشىن ايانباعان باتىرلىعى ونىڭ ءومىرىن 41 جاستا ماڭگىلىك اياقتاتتى.

1400 كيلومەتر قۇرلىق جانە اۋە جولىن اتتاپ وتكەن تىرشىلىك ۇتىلاماسى مەن ءومىر، ءولىم ارپالىسىنداعى قۇتقارۋ ارقىلى حوتانداعى بىلەگى ۇزىلگەن بالاعا قايتادان جارىق ءومىر سيلاعان حيكايا بۇكىل ەلگە تارالدى.

قاشقارلىق بالا ابدۇعيني مامۇت گۋاڭجوۋدا كوز ءمۇيىز قابىعىن اۋىستىرىپ، ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ بويىنشا قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتى مەن گۇاڭدۇڭنىڭ شينجياڭعا كومەكتەسەتىن شيپاگەرلەرىنىڭ ورتاق قۇلشىنىسىنىڭ ارقاسىندا، جارىق كورۋدەن مۇلدەم ماقرۇم قالا جازداعان ورەنگە دۇنيەنىڭ جارىعىن سيلاپ، نۇرلى بولاشاققا يە ەتتى.

تاعى ساياحاتشىلاردى قۇتقارىپ، كومەكتەسكەن سوڭ، اقشا الۋدان مۇلدە باس تارتىپ، پارتيا ىزناگىن كورسەتكەن اعاي ابدۇجاپار مەڭدى؛ 4700 كيلومەتر جول باسىپ، سۇيىسپەنشىلىكپەن ”وكىلەتتى كولىك جۇرگىزگەن“ شينجياڭدىق جۇك اۆتوموبيل شوفەرى...

بۇگىنگى شينجياڭنىڭ ءار القابىندا ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ، شەكسىز سۇيىسپەنشىلىكتىڭ جاندى حيكايالارى شىنايى سەزىممەن باياندالىپ جاتىر. ۇلتتار ىنتىماعى كۇندەلىكتى تۇرمىسپەن توعىسىپ، ارەكەت داعدىسىنا اينالدى، ءار ۇلت پەرزەنتتەرى تاتۋ - ءتاتتى سيلاسىپ، ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارىپ، كىشكەنتاي ارەكەتتەرى ارقىلى ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ گۇلىن شىن ىقىلاسپەن سۋاردى.

3 - ايدىڭ 18 - كۇنى ”ءداۋىر ونەگەسى“ لاچين بايەكەنىڭ شىنايى ىزگى ىستەرى نەگىزىندە وزگەرتىپ قۇراستىرىلعان «گۇل نەگە سونشاما قىزىل» كينوسى بۇكىل مەملەكەتتە اشىق قويىلىپ، كينو كورۋدە قىزۋ ورلەۋ تۋدىردى. ”قاھارماندى ۇلگى ەتىپ، ۇلتتار ىنتىماعىن ءىس جۇزىندىك ارەكەتىم ارقىلى امالياتتا ايگىلەيمىن...“ دەپ لەبىز قالدىردى توراپتاس كينونى كورگەن سوڭ.

　　ارالاسىپ، ىشتەسىپ، توعىسىپ، ءبىر ءۇيلى جانداي ەتەنە بولدى

5 - ايدىڭ 3 - كۇنى ورازا ايتتا كورلا قالاسى چاۋياڭ ءمالى باسقارماسى ىنتىماق الەۋمەتتىك اۋماعىنىڭ تۇرعىنى ۋاڭ شياۋباۋ مەن وتباسىنداعىلار زەينەتكە شىققان جۇمىسشى قادىر كەرىمنىڭ ۇيىنە كەلىپ مەرەكەنى بىرگە تويلادى. كوپشىلىك بىرگە وتىرىپ، ءدامدى تاعامنان ءدام تاتىپ، اڭگىمە - دۇكەن قۇرىپ، قويۋ باۋىرمالدىق سۇيىسپەنشىلىك ءبىر - ءبىرىنىڭ جۇرەگىندە تۋلادى.

قادىر مەن ۋاڭ شياۋباۋ 5 جىلدىڭ الدىندا جۇپ قۇراپ، تۋىس بولعان، ارالاسۋ، ىشتەسۋ، توعىسۋ بارىسىندا، ەكى وتباسىنداعى ءۇش ۇرپاق 20 نەشە ادام دا تۋىس بولىپ كەتتى، جاسى ەڭ ۇلكەنى 70كە تاياپ قالسا، ەڭ كىشكەنەسى 2 جاستا بولاتىن. ”56 ۇلت بۇرىننان بەرى سەتىنەمەس سۇيىسپەنشىلىك ورناتقان ءبىر وتباسىنىڭ ادامى، ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ سۇيىسپەنشىلىگىن ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعايمىز“، - دەدى قادىر.

”ءبىر ءۇيلى جان بولماسا دا، ءبىر ءۇيلى جاننان ارتىق ەتەنە بولدى“. ”ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ بەرەكەلى شاڭىراعى“ مەن ۇلتتار ىنتىماعى بىرلەسكەن دوستىق قيمىلىنىڭ ىشكەرىلەي ورىستەتىلۋىمەن ءار ۇلت كادرلارى مەن بۇقاراسىنىڭ ءبىر ءۇيلى جاندارداي ەتەنە بولعان اسەرلى حيكايالارى شينجياڭنىڭ بار الابىندا كۇندە جارىققا شىعىپ جاتادى.

جاڭاشار اۋدانى ياندۇما اۋىلى اياقشىگاتۇع قىستاعىنىڭ بالاباقشاسىنداعى، باستاۋىش مەكتەبىندەگى 40قا جۋىق بالا بۇكىل مەملەكەتتىڭ 13 ولكە، رايون، قالاسىنداعى 30 نەشە قالاداعى ءبىرتالاي جۇرتشىلىقپەن، وتباسى جانە ۇجىممەن 36 جۇپ ”انار گۇلى“ تۋىسى بولىپ، جۇپ قۇرادى؛ توعىزتاراۋ اۋدانى تىكتەرەك قالاشىعى تىكارىق قىستاعىنىڭ تۇرعىنى موۋ جيانچيۋ مەن تۇرسۇن مامەت ءوزارا كومەكتەسىپ - سۇيەمەلدەپ، 10 جىل ۋاقىتتى بىرگە وتكەرىپ، ارالارىنان قىل وتپەيتىن تاتۋ اعا - باۋىر بولدى؛ باركول قازاق اۆتونوميالى اۋدانى كولبويى اۋىلى كولبويى قىستاعىنىڭ تۇرعىنى جاڭ جيۋحۋا مەن قۇسايىن زەكەن كىشكەنتايىنان بىرگە ءوسىپ، 60 جىل بويى دوستىق ورناتىپ، ەكى وتباسىنداعى ءۇش ۇرپاق ادامدار ءبىر - بىرىنەن ايىرىلا المايتىن ءبىر ءۇيلى جاندارعا اينالدى...

بۇكىل مەملەكەتتەگى 19 ولكە، قالانىڭ شينجياڭعا باعىتتامالى كومەكتەسۋ قىزمەتى بارىسىندا ءار ۇلت كادرلارى مەن بۇقاراسى اناعۇرلىم ساناپ تاۋىسقىسىز تۋىستار تاۋىپ، سانسىزداعان ايتىپ تاۋىسقىسىز حيكايالار قالدىردى. وسى ”انار گۇلىندەي قۇلپىرىپ، ءبىر وتباسىنداي ەتەنە بولعان“ جاراسىمدى كورىنىس ءدال جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋدىڭ شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسىندا جاندى ايگىلەنۋى بولىپ تابىلادى.

ءار ۇلت حالقى ءبىر ءۇيلى جانداي بولۋ جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىندە، ءسوز جوق، جۇزەگە اسىراتىن ءتۇبىرلى كەپىلدىك. بۇگىنگى تاڭدا كەڭىنەن ارالاسۋ، جالپى بەتتىك ىشتەسۋ، تەرەڭدەي توعىسۋ بارىسىندا شينجياڭداعى ءار ۇلت اناردىڭ دانىندەي تىعىز ۇيىستى، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمى ءاربىر ادامنىڭ جۇرەك تۇكپىرىنە تەرەڭ ۇيالادى، ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ جان تامىرى اناعۇرلىم بەكەمدەلدى.