− ياڭگۋاڭ فارفورىنىڭ «ۇلتتار ىنتىماعىندا پارتيا تۋىن نۇرلاندىرىپ، دامۋدىڭ جاڭا تاراۋىن جازۋى» جونىندەگى جەلىلەس حابار (7)

شى شۋەحۇڭ (ٴوز ٴتىلشىمىز)

6 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى شينۋىن كەن كاسىبى توبى  (ىلە) تايشان ياڭگۋاڭ جاڭاشا قۇرىلىس ماتەريالدارى شەكتى سەرىكتەستىگىندەگى پارتيا مۇشەلەرىنىڭ ۋاكىلدەرى قۇلجا اۋدانى ونيار قالاشىعى بولەكەي قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ بۇرىنعى شۋجيى مامەتجان ومەردىڭ ۇيىنە بارىپ، ۇلتتار ىنتىماعى حيكاياسىن تىڭداپ، نەگىزگى تاقىرىپتىق پارتيا كۇنى قيمىلىن ورىستەتتى. 

2006 - جىلى شينۋىن كەن كاسىبى توبى (ىلە) تايشان ياڭگۋاڭ جاڭاشا قۇرىلىس ماتەريالدارى شەكتى سەرىكتەستىگى قۇرىلعاننان كەيىن، بولەكەي قىستاعىمەن بىرگە قىستاق - كاسىپورىن پارتيا قۇرىلىسى قيمىلىن ورىستەتىپ، ۇلتتار ىنتىماعى قىزمەتىن ٴىس جۇزىندىك ارەكەتتەرى ارقىلى ويداعىداي ىستەدى. كاسىپورىنداعى 300 دەن استام جۇمىسشى ـ قىزمەتكەردىڭ ىشىندە، بولەكەي قىستاعىنىڭ وزىنەن 125 قىستاق تۇرعىنى جاقىن ماڭدا، ٴوز جەرىندە جۇمىستاندى، بولەكەي قىستاعىنداعى كاسىپ سالاسى جۇمىسشىلارىنىڭ ٴار جىلعى كاسىپورىننان الاتىن ەڭبەكاقىسى 5 ميلليون يۋاننان اسادى.

«ۇلتتار ىنتىماعى − ٴار ۇلت حالقىنىڭ جان تامىرى»، «1 - شىلدە وردەنىنىڭ» يەگەرى مامەتجان ومەر بىلاي دەدى: ۇلتتار ىنتىماعىن كوز قاراشىعىمىزدى قورعاعانداي قورعاۋىمىز كەرەك، ىنتىماق بولعاندا عانا، كۇش - قۋات بولادى، ۇلتتار ىنتىماعى − كاسىپورىن دامۋىنىڭ نەگىزى.

«بولەكەي قىستاعىنداعى 125 قىستاق تۇرعىنى سەرىكتەستىكتە قىزمەت ىستەيدى، ولاردىڭ كوبى ىلگەرىندى ـ كەيىندى ٴتۇرلى داڭقتارعا يە بولدى، مۇنى مامەتجان ومەردىڭ باستاماشىلدىقپەن ۇلگى كورسەتىپ، ۇلتتار ىنتىماعى قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋىنەن بولە قاراۋعا بولمايدى». سەرىكتەستىكتىڭ كەڭسە مەڭگەرۋشىسى جاڭ جۋان بىلاي دەدى: «سەرىكتەستىك قۇرىلعان 10 نەشە جىلدان بەرى ٴبىر <مەملەكەتتىك ەڭبەك ۇلگىسى> جانە كوپتەگەن <ون ۇزدىك> شارۋا جۇمىسكەر، تاڭداۋلى پارتيا مۇشەسى سياقتى ۇزدىك جۇمىسشى - قىزمەتكەرلەر جارىققا شىقتى، بۇل داڭقتاردى بولەكەي قىستاعى <ەكى كوميتەتىنىڭ> تالاي جىلدان بەرى قىستاق تۇرعىندارىن تاربيەلەۋىنەن جانە جەتەكتەۋىنەن بولە قاراۋعا بولمايدى، ۇلتتار ىنتىماعى قىزمەتىن شىنايى ناقتاپ تياناقتاندىرۋدامىز. مەن دە تالاي رەت سەرىكتەستىكتەگى قىزمەتكەرلەردى باستاپ مامەتجان ومەردىڭ ۇيىنە بارىپ، قاريانىڭ ۇلتتار ىنتىماعى جونىندەگى اڭگىمەلەرىن دەن قويا تىڭدادىم».

جاڭ جۋان بىلاي دەدى: «ۇزاق ۋاقىتتان بەرى سەرىكتەستىك نەگىزگى تاقىرىپتىق پارتيا كۇنىن، توڭىرەكتەگى وزاتتاردان ۇيرەنۋ قيمىلىن ورىستەتۋگە تاباندى بولدى. ال مامەتجان ومەر − سەرىكتەستىكتەگى جۇمىسشىلاردىڭ جاقسى ۇلگىسى، ول بۇكىل قىستاقتاعى اۋقاتتانۋدىڭ باستاماشىسى عانا ەمەس، ۇلتتار ىنتىماعى قىزمەتىن جاقسى ىستەۋدىڭ دە ۇلگىسى».

مامەتجان ومەر بىلاي دەدى: «پارتيا مەن مەملەكەت ماعان وسىنشاما جوعارى داڭق بەردى، بۇل بولەكەي قىستاعىنداعى بارلىق تۇرعىننىڭ دا داڭقى. كىشكەنتايىمنان بولەكەي قىستاعىنداعى بارلىق وتباسىمەن ەتەنە بولدىم، پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ باۋلۋىندا جانە ٴار ۇلت تۇرعىندارىنىڭ كومەگىندە ەسەيىپ ـ ەرجەتتىم، مەن قىستاق تۇرعىندارىنا ويداعىداي قىزمەت وتەپ، ۇلتتار ىنتىماعى قىزمەتىن باستاماشىلدىقپەن جاقسى ىستەيمىن».

قازىر بولەكەي قىستاعىنداعى كوپتەگەن قىستاق تۇرعىنى كاسىپورىن جۇمىسشىسىنا اينالعاننان كەيىن، كاسىپورىنعا ۇلەس قوسىپ قانا قالماستان، باقباق سياقتى ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ تۇقىمىن سەۋىپ، ٴار ۇلت جۇمىسشى ـ قىزمەتكەرلەرىن ىنتىماقتاستىرىپ، ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ گۇلىن كاسىپورىنداردا ۇزدىكسىز شەشەك اتتىردى.

سەرىكتەستىكتىڭ تىرەكتى كۇشى رەتىندە، مەملەكەتتىك ەڭبەك ۇلگىسى، سەرىكتەستىك جۇمىسشى ۇيىمىنىڭ ورىنباسار ٴتوراعاسى عايرات ٴومارجان بىلاي دەدى: «ٴوز ٴىس ارەكەتىم ارقىلى ونەگە بولىپ، ٴىس جۇزىندىك ارەكەتىم ارقىلى ۇلتتار ىنتىماعى قىزمەتىن جاقسى ىستەپ، سەرىكتەستىكتىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسامىن».

جاڭ جۋان بىلاي دەدى: «سەرىكتەستىك قۇرىلعان كەزدە مامەتجان شۋجيدى ىزدەپ بارىپ، جۇمىسكەر تابۋ، جۇمىس ىستەتۋگە كومەكتەسۋگە ۇسىنىس ەتۋدەن ٴار جىلى جۇمىسشى ـ قىزمەتكەرلەردى باستاپ مامەتجان شۋجيدىڭ وتباسىنا بارىپ ۇلتتار ىنتىماعى حيكاياسىن تىڭداعانعا دەيىنگى 10 نەشە جىلدان بەرى كاسىپورىننىڭ دامۋى ۇلتتار ىنتىماعى قىزمەتىن جاقسى ىستەۋمەن تىعىز بايلانىستى ەكەنىن اڭعاردىم. عايرات ٴومارجان پارتياعا ادال، مايدانى بەرىك، ول ۇلتتار ىنتىماعى قىزمەتىن گرۋپپالارعا دەيىن ۇگىتتەپ، ۇلتتار ىنتىماعى قىزمەتىن ٴوزى باس بولىپ امالياتتا ايگىلەدى، بۇل مامەتجان ومەردىڭ ۇلگى بولۋ كۇشىنىڭ، ٴار ۇلت تۇرعىندارىن تاربيەلەۋىنىڭ جانە اسەرلەندىرۋىنىڭ ناتيجەسى».

بولەكەي قىستاعىنداعى كوپتەگەن ەرلى ـ زايىپتىلار وسى سەرىكتەستىككە ٴبىر ۋاقىتتا جۇمىسقا ورنالاسقان، مۇنىڭ ىشىندە ٴبىر وتباسىنداعى اعايىندى تورتەۋى سەرىكتەستىكتە ورنىقتى جۇمىستاندى. سەرىكتەستىكتەگى يدەيا - ساياسي تاربيە جۇمىسشى - قىزمەتكەرلەردىڭ رۋحاني بەت - بەينەسىن وزگەرتۋ، جۇمىسشى قوسىنى قۇرىلىسى جاقتارىندا قامتاماسىزدىق رول اتقاردى.

جاڭ جۋان بىلاي دەدى: «بولەكەي قىستاعىنداعى سەرىكتەستىكتە جۇمىسقانعان بارلىق جۇمىسشى ـ قىزمەتكەردىڭ ۇيىنە امانداسا باردىم. باستابىندا جاعداي ۇعىسۋىمنىڭ باستى مازمۇنى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ورنىقتى جۇمىستانۋى سىندى يدەيالىق قىزمەتتى ويداعىداي ىستەپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ تانىمىن وزگەرتىپ، قىستاق تۇرعىندارىن ديقاننان ونەركاسىپ جۇمىسشىسىنا ويىستىرۋ بولاتىن. مەن قازىر دە جۇمىسشى ـ قىزمەتكەرلەردىڭ جاعدايىن ۇعىسىپ تۇرامىن، ٴبىراق ۇعىساتىن جاعدايدىڭ مازمۇنى وزگەردى، مەن قاشان دا سەرىكتەستىكتىڭ جۇمىسشى ـ قىزمەتكەرلەرىن ەرتىپ قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ۇيىنە بارىپ، قىستاق تۇرعىندارىنا سەرىكتەستىكتە جۇمىس ىستەيتىن جۇمىسشىلاردىڭ ۇيىندە تۋىلعان وراسان زور وزگەرىستەردى، باي ـ باقىتتى تۇرمىستىڭ جاڭا بەت ـ بەينەسىن تۇسىندىرەمىن».

نەگىزگى تاقىرىپتىق پارتيا كۇنى قيمىلى قىزۋ مەرەيگە شومدى، سەرىكتەستىكتەگى پارتيا مۇشەلەرىنىڭ ۋاكىلدەرى ۇلتتار ىنتىماعى حيكاياسىن تىڭداپ، تيپتىك ىزگى ىستەردەن ۇيرەنىپ، اسەرلەرىن اقتارىلا اڭگىمەلەدى. كوپشىلىك ۇلتتار ىنتىماعىن كوز قاراشىعىنداي قورعاپ، ٴومىردى قاستەرلەگەندەي ۇلتتار ىنتىماعى گۇلىن ىلە سىندى ىرىستى توپىراقتا قۇلپىرتا شەشەك اتتىراتىندىقتارىن ٴبىلدىردى.