ۋاڭ شۋاي (قۇلجا)
اۋدارعان: قايىربەك قاسيران ۇلى
اسەم ىلە وزەنى تيانشان تاۋىنىڭ حانتاڭىر شىڭىنان باستاۋ الىپ، جول بويى جوڭكىلە اعىپ، ”ىرىستى مەكەندەگى“ ٴبىر - بىرلەگەن جارقىراعان مەرۋەرت قالالارعا ٴنار بەرۋدە. چاپچال سىبە اۆتونوميالى اۋدانى مىنە وسىلاردىڭ اراسىندا.
كەڭ بايتاق موڭعۇلكۇرەگە، ٴتىلسىم تەكەسكە، وسى زامانعى قورعاسقا ۇقسامايتىنى، شەكارا قورعاۋ − چاپچالدىڭ تيلگە تيەك بولار نەگىزگى تاقىرىبى. باتىس حان پاتشالىعىنىڭ شۋاندي پاتشاسى باتىس ٴوڭىر باسقاقتىعىن قۇرعاننان باستاپ، 2000 نەشە جىلدان بەرى تالاي ۇرپاق جۇڭحۋا ۇلاندارى وسىناۋ مەكەندى كۇزەتىپ، گۇلدەندىرىپ جانە قورعاپ، ادالدىقپەن شەكارانى قورعاۋدىڭ ايبىندى داستانىن جازدى.
1764 - جىلى تىڭ يگەرىپ، شەكارا قورعاۋدىڭ قاجەتى بويىنشا، ٴبىر ٴبولىم سىبە كوماندير - جاۋىنگەرلەرى مەن ولاردىڭ تۋىس - تۋعاندارى شىڭجيڭنەن (قازىرگى شىنياڭ) جولعا شىعىپ، ۇزاق جول باسىپ، تار جول، تايعاق كەشۋلەردى وتكەرە وتىرىپ ىلە اڭعارىنا كەلىپ، 200 نەشە جىل ۋاقىت جۇمساپ، ٴبىر ۇلتتىڭ ادال، قايىسپاس، قاجىرلى وبرازىن سومداپ، شينجياڭنىڭ شەكارانى قورعاۋ تاريحىندا شۇعىلالى داستان قالدىردى.
كوشەيىك! باتىسقا قونىس اۋدارايىق!
چاپچال وڭىرىندە سۇمىن دەگەن اتپەن اتالاتىن بىرنەشە اۋىل - قالاشىق بار، سۇمىن مانجۋشا ٴسوز، ٴوندىرىس پەن اسكەري ىستەر بىرىككەن قوعامدىق ۇيىم دەگەندى بىلدىرەدى. وسى سۇمىندار كەزىندە وسى ارادا شەكارا قورعاعان سىبە يىڭىنان تۋىنداعان، بۇل ارادا 250 نەشە جىلدىڭ الدىنداعى جەر - كوكتى ٴدۇر سىلكىندىرگەن باتىسقا قونىس اۋدارۋدى تىلگە الۋعا تۋرا كەلەدى.
بۇگىنگى كوركەم دە شۇرايلى مەكەنگە ۇقسامايتىنى، تاريحتاعى چاپچال ٴبىر مەزەت يەن دالانىڭ بالاماسى رەتىندە قارالعان، ورتاسى ناشار، ەلسىز دالا، سونىمەن بىرگە باسقا جۇرت سۇعىن قاداعان جەر ەدى.
چيڭ پاتشالىعىنىڭ چيانلۇڭ جىلدارىندا شار روسسيا ۇزدىكسىز شىعىسقا ىرگە كەڭەيتتى، سول كەزدەگى ىلە گەنارالى ميڭ رۇي شەكارانىڭ كوكەيتەستىلىگىن، قازىرگى قورعانىستاعى اسكەر كۇشى جوتكەپ ىستەتۋگە جەتپەيتىندىگىن تەرەڭ سەزىندى. ويلانىپ - تولعانۋ ارقىلى ول نازارىن شىڭجيڭدە تۇراتىن ارمياداعى ەرجۇرەك ٴارى سوعىسقا شەبەر سىبە كوماندير - جاۋىنگەرلەرىنە اۋدارادى.
1763 - جىلى ميڭ رۇي ورداعا داتتەمە جولداپ، سىبە يىڭىنىڭ كوماندير - جاۋىنگەرلەرىن ىلەگە كومەككە جىبەرۋدى تالاپ ەتەدى، بۇل ۇسىنىس چيانلۇڭنىڭ قۇپتاۋىنا يە بولادى. شىڭجيڭ گەنەرالى شىتۋكىن سىبە وفيتسەرلەرىنەن 1020 ادامدى، ٴۇي ىشىندەگىلەردەن 3275 ادامدى تاڭداپ الىپ، ىلگەرىندى - كەيىندى ەكى توپقا ٴبولىپ باتىسقا قونىس اۋدارۋعا ورنالاستىرادى. بۇيرىق بەرىلىسىمەن الدىڭعى قوسىن سول جىلى ەسكىشە كالەندار بويىنشا 4 - ايدىڭ 10 - كۇنى جولعا شىعادى.
تاۋ - وزەندەردى ەندەي وتكەن ون مىڭ شاقىرىمدىق ارالىق، بۇل ٴبىر ەپوس ىسپەتتى ۇلى كوش ەدى. قازىر چاپچالداعى سىبە ۇلتتىق سالت - سانا اۋلاسىندا باتىسقا قونىس اۋدارۋ جولىنداعى جاپا - ماشاقات ەگجەي - تەگجەيلى ەستەلىككە الىنعان. سول كەزدەگى قاتىناس شارت - جاعدايى توتەنشە شەكتى جاعدايدا سىبە اسكەرلەرى مەن حالقى وگىز اربالارىن ايداپ، تۇيە كەرۋەنىمەن، كورپە - جاستىقتارىن ارقالاپ، اتا - بابالارىنان بەرى قونىستانىپ كەلە جاتقان اتا مەكەنىنەن اتتانىپ، ۇزاق جورىقتى باستايدى.
جول بويى ولار جازدىڭ شىلىڭگىر ىستىعى مەن قىستىڭ قاقاعان ايازىن وتكەرە وتىرىپ تاۋ ـ وزەندەردەن اسىپ، ۇشى ـ قيىرسىز ٴشول دالانى كەسىپ ٴوتىپ، تالايلاعان تار جول، تايعاق كەشۋلەردى جەڭدى. سول جىلى ەسكىشە كالەندار بويىنشا 8 - ايدىڭ سوڭىندا ٴبىرىنشى توپتاعى باتىسقا قونىس اۋدارۋشىلار ۇلاستايعا (قازىرگى موڭعۇليا شەكاراسى ىشىندە) جەتتى. ”تامىزدا قاپالاقتاپ جاۋعان اق قار“ دەگەندەي، ساقىلداعان سارى ايازدا ۇزدىكسىز العا ىلگەرىلەۋ مۇمكىن بولماعاندىقتان ولار وسى ارادا تىنىعىپ، قىستى وتكىزەدى. وسى ارالىقتا كوشپەن بىرگە جۇرگەن تۇلىكتەرى ۇزاق جولدا ابدەن بولدىرىپ، ازىپ كەتكەندىكتەن، ونىڭ ۇستىنە كوكتەم شىعا ىندەت تارالعاندىقتان، باسىم كوپ ساندىسى قىرىلىپ قالادى.
ولاردىڭ سوڭىنان ەكىنشى توپتاعى كوماندير - جاۋىنگەرلەر دە تەز ارادا جولعا شىعادى، ولار شىنياڭداعى سىبە بۇتحاناسىندا اتا - بابالارىمەن جانە تۋىس - تۋعاندارىمەن قوشتاسىپ، باتىسقا قونىس اۋدارۋ ساپارىنا اتتانادى. بۇل رەتكى قوشتاسۋ ولاردىڭ اتا مەكەنىنە، تۋىس - تۋعاندارىنا جانە كىندىك قاندارى تامعان مەكەندەرىنە ماڭگىلىك قوشتاسۋى ەدى.
سىبە ۇلتىنىڭ باتىسقا قونىس اۋدارۋى اتتى ٴان - ٴبي قويىلىمىن تۇڭعىش كورگەندەگى كورىنىستەر ٴالى ەسىمدە: جەر - كوكتى تورلاعان قارلى بوران مەن سارى قۇمدى بەتكە العان كوماندير - جاۋىنگەرلەر ٴۇي ىشىندەگىلەردى ەرتىپ، قارتىن سۇيەپ، ٴالسىزىن جەتەلەپ اتتانا بەردى، بۇل قوشتاسۋدىڭ ماڭگىلىك قوشتاسۋ ەكەنىن انىق بىلگەنىمەن، ولار باتىسقا قونىس اۋدارۋ ساپارىنا تاۋەكەلدىلىكپەن قادام تاستادى.
بەينە سىبە اقىنى گۋان شيڭسايدىڭ «باتىسقا قونىس اۋدارۋ جىرىندا» سۋرەتتەگەنىندەي: ”اربالارى ٴتۇن جاستاندى، جەل وتىندە تاماقتانىپ، ٴتۇز قوندى، ساپار الىس، قالجىرادى جولدا ابدەن، وتكىزىپ سان كۇندەردى“.
چيانلۇڭنىڭ 30 - جىلى (1765 - جىلى) 7 - ايدا باتىسقا قونىس اۋدارعان ەكى قوسىن ىلەگە ىركەس - تىركەس جەتتى، سونىمەن ٴبىر جىلدان استام ۋاقىتقا سوزىلعان 10 مىڭ شاقىرىمنان استام ۇلى قونىس اۋدارۋ اقىرى جەڭىسپەن اياقتادى. سۇيديڭ قالاشىعىنا (قازىرگى قورعاس اۋدانىنىڭ كۇرە قالاشىعى) جەتۋدەن بۇرىن، سان - ساناقسىز حاۋىپ - قاتەرلەردى باستان كەشىرگەن، جۇدەپ - جاداعان، كيىم - كەشەگى ابدەن توزعان سىبە ارمياسى مەن حالقى ەڭ جاقسى كيىم كيىپ، كوتەرىڭكى رۋحپەن كوزدەن كەشىرۋدى قابىلدادى.
دەرەكتەردە ىلە گەنەرالى اسكەري پاراتتى كوزدەن كەشىرىپ، ادام تۇگەندەگەن كەزدە، ايەل ادامنىڭ جاۋاپ قايتارعانىن بايقاپ، سۇراستىرعاننان كەيىن بارىپ ولاردىڭ كۇيەۋىنىڭ باتىسقا قونىس اۋدارۋ جولىندا قازا بولعانىن، سونىمەن وسى ايەلدەردىڭ قوسىنعا قاتىناسىپ، كۇيەۋلەرىنىڭ ورنىن باسقانىن بىلەدى...
”ون مىڭ شاقىرىمدىق باتىسقا قونىس اۋدارۋ ساپارى“ وتاندى ٴسۇيۋ، ۋادەسىندە تۇرۋ، العان بەتىنەن قايتپاۋ رۋحىن ايگىلەپ، جۇڭگو تاريحىندا تىڭ يگەرىپ، شەكارانى قورعاۋ سىندى ۇلى باستامانى جاراتتى.
باتىسقا قونىس اۋدارۋ ىلە ايماعىنىڭ ساياسي، ەكونوميكا، اسكەري ىستەرىنە، مادەنيەتىنە دە تەرەڭ ىقپال جاسادى. سول تۇستاعى ىلەنىڭ شينجياڭداعى ساياسي، اسكەري جاقتاعى وزەكتى ورنىن بەكەمدەپ قانا قويماي، چيڭ پاتشالىعى ۇكىمەتى دە كوزدەگەن جوسپار بويىنشا اسكەر ورنالاستىرۋدى ورىنداپ، شينجياڭدى جاپپاي باسقارۋ ماقساتىنا جەتتى. سونىمەن بىرگە، سىبە ۇلتىنىڭ باتىسقا قونىس اۋدارۋى باتىس بولەكتەگى رايونداردىڭ ۇلتتار ىنتىماعى مەن ەكونوميكالىق دامۋىن جەبەۋدە بەلسەندى رول اتقارىپ، كەيىنگى ۇرپاقتارعا باعالى رۋحاني بايلىق قالدىردى.
”تىڭ يگەرۋ“ مەن ”شەكارا قورعاۋ“
”الەمدە سانسىز وزەن بار، ال، چاپچال بۇحا، سەن ەڭ جاقىنسىڭ، ماعان شىن، سانسىز ۇرپاق سىبەلەردى سۋسىنداتتىڭ ٴنار بەرىپ، چاپچال بۇحا، سەن مەنىڭ ناعىز انامسىڭ... سىبە ۇلتىنىڭ «چاپچال بۇحا» دەيتىن وسى حالىق انىندە باتىسقا قونىس اۋدارۋشىلار قازعان چاپچال توعانى جىرلانادى.
سىبە وفيتسەرلەرى مەن اسكەرلەرى شەكارا وڭىرگە جەتكەننەن كەيىن ەلسىز يەن دالا مەن جىرتقىش اڭدار قاپتاعان ساحاراعا كەز بولادى، ٴسوز جوق، ”تىڭ يگەرۋ“ كەرەك، سوندا عانا ”شەكارانى قورعاۋعا“ بولادى. ولار جەرگىلىكتى ٴار ۇلت بۇحاراسىمەن بىرگە ىنتىماقتاسا كۇرەس جۇرگىزىپ، ىلە وزەنىنىڭ وڭتۇستىك جاعاسىنان شىعىستان باتىسقا سوزىلعان 200 شاقىرىمنان استام چوقىر توعانىن قازىپ، سۋ باستاپ تىڭ يگەرىپ، ەگىن ەگىپ، وسى اراعا تەزدەن تامىر تارتادى.
جياچيڭ جىلدارىندا سىبە ۇلتىنىڭ جان سانى بىرتىندەپ ٴوسىپ، بۇرىنعى ەگىستىك جەر جەتىسپەي، ەگىستىك جەر كولەمىن كەڭەيتۋگە تۋرا كەلدى. سول كەزدەگى سىبە يىڭىنىڭ باستىعى تۋبەرت جاڭا توعان قازۋعا بەكيدى، ونىڭ باستاۋىندا 6 جىلعا جۋىق ۋاقىت جۇمساپ، تەرەڭدىگى ٴبىر سارجان، كەڭدىگى ٴبىر سارجان 2 كەز، شىعىستان باتىسقا دەيىنگى ۇزىندىعى 200 شاقىرىم كەلەتىن توعان قازادى، مىنە بۇل ”چاپچال بۇحا“ ەدى.
ۇلكەن توعان قازىلعاننان كەيىن ”مىڭ گەكتار ەگىس اتىزى جاسالىپ، ەگىننەن مول ٴونىم الىنىپ، بارلىق اسكەري ٴبولىم ىستەگەن ۇلى ىستەرىنە ماساتتانا كوز جىبەردى“. ىلە وزەنى سۋىنىڭ ٴنار بەرۋىندە، سىبە يىڭى ەگىستىك جەر كولەمىن بىرتىندەپ كەڭەيتىپ، جاڭا توعاننىڭ وڭتۇستىگى مەن سولتۇستىگىنە قورعان سالىپ، وتىرىقتانىپ، ىلگەرىندى - كەيىندى 78 مىڭ مۋدان استام تىڭ جەر اشتى، بۇل شەكارانى بەكەمدەۋدە كەلەلى ساياسي جانە ەكونوميكالىق مانگە يە ەدى.
كۇنى بۇگىنگە دەيىن وسى توعان ٴباز - باياعىسىنداي رولىن ساۋلەلەندىرىپ كەلەدى. كۇز ماۋسىمىنداعى چاپچالدىڭ بارلىق جەرىنەن التىنداي جارقىراپ، جايقالا وسكەن كۇرىش اتىزى مەن كۇيلى قوي، سيىرلادى كورۋگە بولادى. مۇنىڭ ٴبارىن ”چاپچال بۇحادان“ بولە قاراۋعا بولمايدى، ول شەكارا ٴوڭىردىڭ قۇلازىعان، قۇنارسىز بەت - بەينەسىن وزگەرتتى، بۇل سىبە ۇلتىنىڭ باتىس سولتۇستىك شەكارا ٴوڭىردى اشۋىنىڭ دالەلى.
”تىڭ يگەرۋدەن“ سىرت، ”شەكارانى قورعاۋ“ سىبەلەردىڭ شەكارا وڭىرگە قوسقان تاعى ٴبىر زور ۇلەسى سانالادى. قازىر چاپچالدىڭ شەكارا سىزىعىنان بىرنەشە كيلومەتر قاشىقتىقتا توپىراقتان سوعىلعان قۇرىلىستاردان قورشالعان اۋلا داۋالىنىڭ ەسكى جۇرتىن كورۋگە بولادى، جازىق بەتى كۆادرات فورمالى، ٴتورى سولتۇستىككە، ەسىگى وڭتۇستىككە قاراعان، قورعان داۋالىنىڭ بيىكتىگى 3 - 4 مەتر، قالىڭدىعى 2 مەتر اينالاسىندا، ٴىشىنارا بۇرىشتىق قاراۋىلحانالاردىڭ دا ەسكى جۇرتى بار، مىنە بۇل سول كەزدەگى دولانتۋ حالۇندارىنىڭ ەسكى جۇرتى. حالۇننىڭ مانزۋ، سىبە جانە موڭعۇل تىلدەرىندە ”كۇزەتۋ“، ”قورعاۋ“، ”قاراۋىل“ دەگەن ماعىنالارى بار، ول چيڭ پاتشالىعى داۋىرىندەگى ىلە مەن بۇكىل شينجياڭنىڭ اسكەري، اكىمشىلىك، قورعانىس تۇزىلىسىندەگى ماڭىزدى بۋىن، ول نەشە ٴجۇز جىلدىڭ الدىندا كوماندير - جاۋىنگەرلەردىڭ وسى شەكارا وتكەلىندە جانقيارلىقپەن شەكارا كۇزەتكەندىگىنىڭ دالەلى.
1864 - جىلى (تۇڭجىنىڭ 3 - جىلى) شار روسسيا شىرىكتەسكەن، دارمەنسىز چيڭ پاتشالىعى ۇكىمەتىن «باتىس سولتۇستىكتەگى شەكارانى ولشەپ ايىرۋ شارتناماسى» دەيتىن تەڭسىز شارتقا قول قويۋعا ماجبۇرلەدى. شار روسسيا ”ۋاكىلاتان وتكىزىپ الۋ، ۋاكىلاتان قورعاۋ“ دەگەن اتپەن ياقۇپبەكتىڭ بۇلىك تۋدىرعان ورايىنان پايدالانىپ ىلەگە شاپقىنشىلىق جاساپ، استىق تاراتۋدى شىرعا ەتىپ، اسكەر مەن حالىقتى تىزە بۇگۋگە ماجبۇرلەدى. ٴبىراق ىلەدەگى ٴار ۇلت ارمياسى مەن حالقى جاۋعا بىرگە قارسى تۇرىپ، ”ٴبىر نيەت، ٴبىر تىلەكتە بولا وتىرىپ جانقيارلىق كورسەتىپ، شەتەلگە تىزە بۇكپەدى“.
قىسىلتاياڭ ساتتە، زو زۇڭتاڭ قالىڭ قولمەن تابىت كوتەرىپ شينجياڭعا كىرىپ، ىلەدەگى ارميا مەن حالىقتىڭ روسسياعا قارسى تۇرۋ كۇرەس جىگەرىن ونان ارى تاسقىنداتتى. سىبە يىڭىنىڭ باس باسقارۋشىسى قالماڭا 300 دەن استام اسكەر مەن حالىقتى باستاپ توعان قازىپ، تىڭ يگەرىپ، چيڭ پاتشالىعى ارمياسىنا استىق دايىندادى. 4 - 5 جىل قاجىرلىلىقپەن قۇلشىنۋ ارقىلى 50 شاقىرىمنان استام ۇزىندىقتاعى حاربوحۋ توعانىن قازىپ، سۋ باستاپ ەگىن سالىپ، استىق پەن جەم - ٴشوپ جينادى.
وسى جينالعان استىق، جەم - ٴشوپ ەڭ سوڭىندا چيڭ ارمياسىنىڭ بۇلىكتى تىنىشتاندىرۋىنا، شينجياڭدى قايتارىپ الۋىنا زور ۇلەس قوستى. قالماڭا قايتىس بولعاننان كەيىن، چيڭ پاتشالىعى ۇكىمەتى ونىڭ ەڭبەگىنە القاۋ ايتىپ، وعان جيانۋي سانعۇنى اتاعىن بەردى.
قازىر 200 نەشە جىل وتە شىقتى، بۇرىنعى قاھارماندار، سوعىس ٴورتى ۋاقىتپەن بىرگە تاريحقا اينالدى. ىلە وزەنى چاپچال بۇحا توعانىمەن جىم - جىلاس اعىپ، اعا بۋىنداردىڭ سىرتتىڭ قورلاۋىنا قارسى تۇرىپ، شەكارا ٴوڭىردى گۇلدەندىرۋدەگى ەڭبەگى مەن ناتيجەسىن ٴۇنسىز بايانداپ تۇرعانداي.
”حالىققا ۋاكىلاتان شەكارا قورعاۋشىلار“
قازىرگى تاڭدا چاپچال شەكاراسىنداعى بۇرىنعى حالۇنداردىڭ قيراندىسى عانا قالعانىمەن، ولارعا جاقىن ماڭنان شىت جاڭا شەكارا ساقشى پۋنكتتەرى مەن شەكارا قورعاۋشىلاردىڭ مىندەت وتەۋ تۇيىندەرى بوي كوتەرگەن، شەكارا قورعاۋشىلار الدىڭعىلاردىڭ مىندەت جاۋاپكەرشىلىگىنە مۇراگەرلىك ەتىپ، شايقاس مايدانىندا تاپجىلماي قاراۋىلدا تۇر.
جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاننان كەيىن جۇڭگو حالىق ازاتتىق ارمياسى 1 - دالا ارمياسى 1 - بيڭتۋانى 6 - كورپۋس 17 - شىسى 50 - تۋانى سياقتى اسكەري بولىمدەر ىلگەرىندى - كەيىندى ىلەگە كەلىپ، تىڭ يگەرىپ، سۋ يگىلىگى قۇرىلىسىن كوركەيتۋ، جول جاساپ، كەن اشۋ سياقتىلاردى ٴتۇيىن ەتكەن ەكونوميكا، مادەنيەت قۇرىلىسىنا ات سالىستى، سونىمەن بىرگە، شەكارا وتكەلىن قورعاپ، باتىس شەكارانىڭ تىنىشتىعىن ماڭگى قورعايتىن قۇرىش قورعان سالدى.
چاپچال دا بىرتىندەپ جالاڭ سىبە ارمياسى مەن حالىقىنىڭ شەكارا قورعاۋىنان ٴار ۇلت، كوپ جاقتى كۇشتەردىڭ شەكارا ٴوڭىردى بىرگە قورعاۋىنا قاراي وزگەردى، شەكارا وڭىرلەردە ازاتتىق ارميا، قارۋلى ساقشى، شينجياڭ ٴوندىرىس ـ قۇرىلىس بيڭتۋانى جانە حالىق جاساعى سىندى ٴتورت ٴبىر تۇلعالانعان شەكارا باسقارۋ ٴتۇزىلىسى بىرتىندەپ ورناتىلدى.
وسىزاماندانعان شەكارا ساقشى پۋنكتىنەن مۇجىق داۋالى عانا قالعان دولانتۋ قاراۋىل ورنىنا دەيىن، وسى ٴبىر تاريحتى ٴوز باسىڭىزدان قايتا وتكەرگەندەي بولاسىز، نەشە ٴجۇز جىلدىڭ الدىنداعى سىبە يىڭى پەرزەنتتەرىنىڭ وسى ارادا شەكارا قورعاعان كورىنىسى كوز الدىڭىزعا كەلەدى.
قاراۋىل مۇناراسىنا شىعىپ توڭىرەككە كوز سالساڭىز، وڭتۇستىكتەگى دۋلات مەملەكەت قاقپاسى ايبىندى دا سالتاناتتى كورىنەدى، سولتۇستىگىندە ىلە وزەنى باياۋ اعىپ جاتىر، باتىس جاعى كورشى ەلدەردىڭ جىم ـ جىرت قىستاعى، شىعىس جاعىنداعى نەشە ون كيلومەتر شالعايداعى قۇلجا قالاسىنىڭ شام ساۋلەسى جارقىراي جاينايدى.
تىڭ يگەرىپ، شەكارانى قورعاپ، ۇلى ٴىس جاراتتى، باتىسقا قونىس اۋدارۋ رۋحى ماڭگى وشپەيدى. جاڭا داۋىردەگى شەكارا كۇزەتشىلەرى اعا بۋىنداردىڭ شەكارانى قورعاۋ رۋحى مەن جىگەرىنە مۇراگەرلىك ەتىپ، وسى شەكارا سىزىعىنىڭ اماندىعىن قورعاۋعا جاستىق كوكتەمدەرى مەن ىستىق قاندارىن ۇزدىكسىز ارنايدى.