ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىنىڭ ىلە جىلقىسىن قورعاۋ جانە ودان پايدالانۋ ەرەجەسى
(2024 - جىلى 4 - ايدىڭ 28 - كۇنى ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىستىق 15 - كەزەكتى حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ 16 - ماجىلىسىندە ماقۇلداندى، 2024 - جىلى 7 - ايدىڭ 26 - كۇنى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق 14 - كەزەكتى حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ 12 - ماجىلىسىندە بەكىتىلدى)
مازمۇنى
ٴبىرىنشى تاراۋ جالپى ەرەجە
ەكىنشى تاراۋ تۇقىمدىق زاتتىڭ ەرەكشەلىگىن قورعاۋ جانە سورتتى تۇقىمىن جەتىلدىرۋ
ٴۇشىنشى تاراۋ اشۋ، پايدالانۋ جانە ايگىلى ماركا جاراتۋ
ٴتورتىنشى تاراۋ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىك
بەسىنشى تاراۋ قوسىمشا ەرەجە
ٴبىرىنشى تاراۋ جالپى ەرەجە
1 - تارماق ىلە جىلقىسىنىڭ تۇقىمدىق زاتىنىڭ ەرەكشەلىگى مەن ماركا باسىمدىعىن قورعاپ، ىلە جىلقىسىن دامىتۋ جانە ودان پايدالانۋدى ىلگەرىلەتىپ، ىلە جىلقىسىنا ساياتىن ٴوندىرىس، تيجارات قيمىلدارىن ارناعا ٴتۇسىرىپ، ىلە جىلقىسىنىڭ سورتىن، ونىمدىلىگىن جانە ايگىلى ماركا ىقپالىن جوعارىلاتىپ، وسى زامانعى جىلقى شارۋاشىلىعىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن جەبەۋ ٴۇشىن، «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ مال شارۋاشىلىق زاڭى» سياقتى زاڭدار مەن زاڭ - ەرەجەلەرگە نەگىزدەلىپ، اۆتونوميالى وبلىستىڭ ٴىس جۇزىندىك جاعدايىمەن ۇشتاستىرىپ، وسى ەرەجە جاسالدى.
2 - تارماق بۇل ەرەجەدە ايتىلعان ىلە جىلقىسى تەگىنەن ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىندا وسىرىلگەن، قازاق جىلقىسىنىڭ بيەسىن نەگىز ەتىپ، ۇزاق ۋاقىت جەتىلدىرۋ، گەنەتيكاسىن اسىلداندىرۋ ارقىلى مەملەكەتتىڭ اۋىل شارۋاشىلىق سالاسىنداعى ىلە جىلقىسى ولشەمىنە ۇيلەستىرىلگەن جىلقىنى مەڭزەيدى.
3 - تارماق اۆتونوميالى وبلىستىڭ اكىمشىلىك وڭىرىندە ىلە جىلقىسى تۇقىمىن ٴوسىرۋ، گەنەتيكاسىن اسىلداندىرۋ، باعۋ - ٴوسىرۋ، ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ، ەرەكشەلىگىن تۇراقتاندىرۋ، ۇيرەتۋ، جاتتىقتىرۋ، جارىس ىستەرىن ۇيىمداستىرۋ، ونىمدەردى مانەرلەۋ، مادەنيەت - ساياحات، بازار ساۋداسى، عىلمي زەرتتەۋ سياقتى قيمىلداردى ورىستەتۋگە وسى ەرەجە قولدانىلادى.
4 - تارماق ىلە جىلقىسىن قورعاۋ جانە ودان پايدالانۋدا تۇقىمدىق زاتىنىڭ ەرەكشەلىگىن قورعاۋدى الدىڭعى ورىنعا قويۋ، ۇكىمەت باسشىلىق ەتۋ، بازار جەتەكشىلىك ەتۋ، قوعام اتسالىسۋ، ٴونىمدى پايدالانۋ پرينسيپىنە تاباندى بولادى.
5 - تارماق ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتى (تومەندە ”اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتى“ دەپ قىسقارتىلدى)، تارباعاتاي، التاي ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەلەرى (تومەندە ”ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەلەرى“ دەپ قىسقارتىلدى)، ىلە جىلقىسى باسىمدىققا يە ٴوندىرىس رايونىنداعى اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرى (تومەندە قىسقارتىلىپ ”باسىمدىققا يە ٴوندىرىس رايونىنداعى اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرى“ دەپ الىنادى) ىلە جىلقىسىن قورعاۋ جانە ودان پايدالانۋدى ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ، ىلە جىلقىسى شارۋاشىلىعىن دامىتۋدىڭ ارناۋلى جوسپارىن ۇيىمداستىرىپ جاساعاندا، ونى حالىق شارۋاشىلىعى مەن قوعامدىق دامۋ جوسپارىنا ەنگىزەدى، ىلە جىلقىسىن قورعاۋ جانە ودان پايدالانۋ قاراجاتىن دارەجەلەس ورىننىڭ قازىنا مەجە ەسەبىنە قوسادى.
6 - تارماق اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتى، ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەلەرى، باسىمدىققا يە ٴوندىرىس رايونىنداعى اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىق، اۋىل - قىستاق تاراۋلارى گەنەتيكاسىن اسىلداندىرۋ جوسپارىن جاساپ، ىلە جىلقىسىنىڭ ىندەتىن تەكسەرۋگە، تەحنيكالىق قىزمەت وتەۋگە ۇيىمداستىرىپ، ىلە جىلقىسىنىڭ گەنەتيكاسىن اسىلداندىرۋ، ەرەكشەلىگىن تۇراقتاندىرۋ، سورتىن تىزىمگە الدىرۋدى باقىلاۋ - باسقارۋعا جاۋاپتى بولادى.
اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ، ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەلەرىنىڭ، باسىمدىققا يە ٴوندىرىس رايونىنداعى اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنە تاربيە ىستەرىن باسقارۋعا جاۋاپتى تاراۋلارى ىلە جىلقىسىنىڭ باسىمدىققا يە ەرەكشەلىكتەرىن كورنەكتىلەندىرەتىن جارىس ەرەجەلەرىن جاسايدى، ات بايگەسى، بايگە ىستەرىنىڭ تورەشىلەر، جاتتىقتىرۋشىلار، سپورتشىلار، قوعامدىق دەنە تاربيە جەتەكشىلەرى قوسىنىن باۋليدى، دەنە تاربيە اۋىس - كۇيىس قيمىلدارىن ورىستەتەدى.
دامۋ جانە رەفورما، مادەنيەت جانە ساياحات، قازىنا، ادام كۇشى بايلىعى، بازار باقىلاۋ - باسقارۋ، ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايىلىم، ساۋدا ىستەرى، فينانس، قوعام حاۋىپسىزدىگى، وقۋ - اعارتۋ، عىلىم - تەحنيكا سياقتى تاراۋلار وزدەرىنىڭ مىندەت كولەمىندە ىلە جىلقىسىن قورعاۋعا جانە پايدالانۋعا قاتىستى قىزمەتتەردى جاقسى ىستەيدى.
اۋىل (قالاشىق) حالىق ۇكىمەتتەرى جوعارى دارەجەلى حالىق ۇكىمەتىنىڭ جانە ونىڭ قاتىستى تاراۋلارىنىڭ قاتىستى قىزمەتتەردى جاقسى ىستەۋىنە كومەكتەسەدى.
ەكىنشى تاراۋ تۇقىمدىق زاتتىڭ ەرەكشەلىگىن قورعاۋ جانە سورتتى تۇقىمىن جەتىلدىرۋ
7 - تارماق اۆتونوميالى وبلىستىق اۋىل شارۋاشىلىق، اۋىل - قىستاق تاراۋى ٴار 10 جىلدا ٴبىر رەت ىلە جىلقىسىنىڭ ٴوز تۇقىمىن تاڭداپ ٴوسىرۋ، بۋدانداستىرىپ اسىلداندىرۋ، جەتىلدىرىلگەن ٴتۇردىڭ تۇقىم قۋالاعان ەرەكشەلىگىن تەكسەرىپ باعالاۋ قىزمەتىن ورىستەتىپ، تەكسەرىپ باعالاۋ مالىمەتىن قالىپتاستىرادى ٴارى ونى قوعامعا جاريالايدى.
8 - تارماق اۆتونوميالى وبلىستىڭ اۋىل شارۋاشىلىق، اۋىل - قىستاق تاراۋى ىلە جىلقىسىنىڭ گەنەتيكالىق زاتىن قورعاۋ جوباسىن جاساپ، ەرەكشە ولشەمدى، اتا - تەگى انىق، اۋرۋى جوق، دەنى ساۋ ىلە جىلقىسىن تۇقىمدىققا تاڭداپ، مەرزىم بويىنشا ۇرىق، ەمبريون سياقتى گەنەتيكالىق ماتەريالدارىن جيناپ، ونى مەملەكەت پەن اۆتونوميالى رايوننىڭ مال، قۇستىڭ گەنەتيكالىق بايلىعى گەن قامباسىنا ەنگىزىپ ساقتايدى.
ىلە جىلقىسىنىڭ گەنەتيكالىق ماتەريالىن جينايتىن باعىمشىلىق تۇلعالارىنا لايىقتى ەكونوميكالىق تولەم بەرەدى.
9 - تارماق ىلە جىلقىسىنىڭ گەنەتيكاسىن اسىلداندىرۋدا بۋدانداستىرىپ اسىلداندىرۋ مەن ٴوز تۇقىمىنان سۇرىپتاپ ٴوسىرۋدى ۇشتاستىرۋ، تۇقىمىن تىزىمدەۋ مەن ەرەكشەلىگىن تۇراقتاندىرۋدى سايكەستىرۋدە تاباندى بولىپ، ىلە جىلقىسىنىڭ تۇقىمدىق زاتىنىڭ ەرەكشەلىگىن بەكەمدەپ، دارالىق ەرەكشەلىگىن جوعارىلاتىپ، بازار سۇرانىسىنان شىعاتىن كوپ نەگىزدەنگەن، ارنايىلانعان ىلە جىلقىسىنىڭ جاڭا ٴتۇرىن جەتىلدىرەدى.
10 - تارماق اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتى، ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەلەرى، باسىمدىققا يە ٴوندىرىس رايوندارىنداعى اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرى تۇقىم سۇرىپتاۋ، تاڭداپ ۇرىقتاندىرۋ، عىلمي باعۋ، اۋرۋدىڭ الدىن الۋ - تىزگىندەۋ قىزمەتىن ورىستەتىپ، ىلە جىلقىسىنىڭ اسىل تۇقىمىن جەتىلدىرۋ جۇيەسىن قالىپتاستىرادى.
اۆتونوميالى وبلىستىڭ اۋىل شارۋاشىلىق، اۋىل - قىستاق تاراۋلارى ىلە جىلقىسىنىڭ تۇقىمىن تاڭداپ جەتىلدىرۋ جوباسىن جاساپ، ٴوز تۇقىمىن سۇرىپتاپ جەتىلدىرىپ، ىلە جىلقىسىنىڭ ۇتىمسىز باعۋ ٴتاسىلى مەن قۇنارسىز جەم - شوپكە دە كونىمدى، كۇشى مەن قارقىنى سايما - ساي كەلگەن، كومپىس، ٴوندىرىس ونىمدىلىگى جاقسى بولعان تۇقىمدىق زاتىنىڭ ەرەكشەلىگىن بەكەمدەيدى، جوعارىلاتادى.
جىلقىنىڭ ٴوندىرىس ونىمدىلىگىن ولشەۋ پۋنكتىن قۇرىپ، ىلە جىلقىسىنىڭ ٴوندىرىس ونىمدىلىگىن ولشەۋ تەحنيكالىق ەرەجەسى بويىنشا جىلقىنىڭ ٴوندىرىس ونىمدىلىگىن ولشەۋ جانە گەنەتيكالىق ەرەكشەلىگىنە باعالاۋ جۇرگىزۋگە دەم بەرىپ، قولداۋ كورسەتەدى.
11 - تارماق جىلقىعا ساياتىن كاسىپ سالاسى قوعامىن قۇرۋعا دەم بەرىلەدى. جىلقىعا ساياتىن كاسىپ سالاسى قوعامدارى ىلە جىلقىسىنىڭ جانە ونىڭ ونىمدەرىنىڭ ۇجىمدىق ولشەمىن بەلگىلەۋدى جانە اتقارۋدى ىلگەرىلەتىپ، ىلە جىلقىسى تۇقىمىن تىزىمگە الۋ قىزمەتىن ورىستەتىپ، ىلە جىلقىسىنىڭ اتا - تەك ارحيۆىن ورناتىپ، جارىس ىستەرى، كاسىپتىك قىزمەت وتەۋ سياقتى ٴوزىن - ٴوزى تارتىپكە سالىپ باسقارۋ ٴتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ سەنىمدىلىك قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتەدى.
ٴوندىرىس - تيجاراتپەن شۇعىلدانۋشىلار باسقالارعا ىلە جىلقىسىن وسىرۋگە، باعىمشىلىققا پايدالانۋعا تىرىدەي ساتىپ بەرسە، سونىمەن بىرگە تىزىمگە الدىرعان قاتىستى ماتەريالدارىن قوسا بەرەدى.
12 - تارماق ىلە جىلقىسىنىڭ وزەكتى اسىل تۇقىمىن جەتىلدىرۋ فەرمالارىن قۇرۋعا دەم بەرىلەدى جانە قولداۋ كورسەتىلەدى. ىلە جىلقىسىنىڭ وزەكتى اسىل تۇقىمىن جەتىلدىرۋ فەرمالارى اسىل تۇقىم جەتىلدىرۋ جوباسىن جاسايدى، ەنگىزگەن اسىل تۇقىمدى جىلقىنى جوباداعى تالاپقا ۇيلەستىرەدى.
وزەكتى اسىل تۇقىم جەتىلدىرۋ فەرمالارى تۇرگە ٴبولىپ جەتىلدىرۋ، رايوندارعا ٴبولىپ باسقارۋ، ۇيىرگە ٴبولىپ باعۋ، دارەجەگە ٴبولىپ تۇراقتاندىرۋ سياقتى شارالاردى قولدانىپ، ىلە جىلقىسىن بۋدانداستىرىپ اسىلداندىرۋ جانە ٴوز تۇقىمىنان سۇرىپتاپ جەتىلدىرۋ قىزمەتىن ورىستەتىپ، اسىل تۇقىم جەتىلدىرۋ نىساناسىنا جەتكەن ٴۇيىردى ٴوزارا بۋدانداستىرىپ تۇراقتاندىرۋ جانە سۇرىپتاپ جەتىلدىرۋ ارقىلى ىلە جىلقىسىنىڭ ارنايىلانعان جاڭا ٴتۇرىن جەتىلدىرۋگە جەتەكشىلىك ەتەدى جانە ۇلگى كورسەتەدى.
13 - تارماق باسىمدىققا يە ٴوندىرىس رايوندارداعى اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرى ىلە جىلقىسى باعىمشىلىق كاسىپورىندارىن، سەلبەستىك كووپەراتيۆتەرىن، وتباسىلىق فەرمالاردى جانە ٴىرى باعىمشىلىق وتباسىلارىن بىرلەسىپ اسىل تۇقىم جەتىلدىرۋگە ۇيىمداستىرىپ، سورتتى تۇقىم جەتىلدىرۋ قۋاتىن ارتتىرادى.
وزەكتى اسىل تۇقىم جەتىلدىرۋ فەرمالارىنان تۇقىمدىق ولشەمگە ۇيلەسەتىن اسىل تۇقىمدى جىلقى ەنگىزىپ اسىل تۇقىم جەتىلدىرۋگە، جىلقى جەتىلدىرۋ ارحيۆىن ورناتىپ جانە كەمەلدەندىرىپ، ىلە جىلقىسىن اسىل تۇقىممەن ۇرىقتاندىرىپ، ٴۇيىردىڭ سورتىن جوعارىلاتۋعا، باعىمشىلىق كولەمىن كەڭەيتۋگە دەم بەرەدى.
14 - تارماق اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتى، ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەلەرى، باسىمدىققا يە ٴوندىرىس رايوندارىنداعى اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرى جىلقى ۇرىقتاندىرۋ پۋنكتتەرىن باقىلاۋ، باسقارۋدى كۇشەيتەدى. جىلقى ۇرىقتاندىرۋ پۋنكتتەرى زاڭ بويىنشا اسىل تۇقىمدى مال ٴوندىرىس، تيجارات رۇقسات كۋالىگىن الادى ٴارى مىنا بەلگىلەمەلەرگە بويسۇنادى:
(ٴبىرىنشى) ۇيىرگە تۇسەتىن ايعىرلار ىلە جىلقى شارۋاشىلىعى ارناۋلى جوباسىنا ۇيلەسۋى، تۇقىمدىق ولشەمگە ۇيلەسۋى ٴارى تۇقىم الۋعا پايدالانىلاتىندىعى تىزىمگە الدىرىلعان بولۋ؛
(ەكىنشى) جىلقى ٴوسىرۋ ارحيۆىن تۇرعىزۋ جانە ونى كەمەلدەندىرۋ ٴارى بەلگىلەمە بويىنشا ساقتاۋ؛
(ٴۇشىنشى) بەلگىلەمە بويىنشا ۇرىقتاندىرىلاتىن بيەلەردى العاش تىزىمدەۋ جانە قۇلىنىن تىزىمدەۋ جۇمىسىن ورىنداۋ؛
(ٴتورتىنشى) زاڭدار مەن زاڭ - ەرەجەلەردەگى جانە قاتىستى تەحنيكالىق قاعىيدالارداعى باسقا تالاپتار.
15 - تارماق جوعارى مەكتەپتەردىڭ، عىلمي زەرتتەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ، كاسىپورىنداردىڭ ىلە جىلقىسىنىڭ تۇقىمدىق زاتىنىڭ ەرەكشەلىگىن قورعاۋ جانە ودان پايدالانۋ جونىندەگى نەگىزدىك زەرتتەۋدى كۇشەيتۋىنە دەم بەرىلەدى جانە قولداۋ كورسەتىلەدى، باعىمشىلىق تۇلعالارىنىڭ زەرتتەۋ جەتىستىكتەرىن قولدانىپ، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ جانە جەتىستىكتەردى كادەگە جاراتۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋىنا جەتەكشىلىك ەتىلەدى جانە قولداۋ كورسەتىلەدى.
ٴۇشىنشى تاراۋ اشۋ، پايدالانۋ جانە ايگىلى ماركا جاراتۋ
16 - تارماق اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتى، ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەلەرى، باسىمدىققا يە ٴوندىرىس رايونىنداعى اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرى ىلە جىلقىسىنىڭ باسىمدىققا يە بايلىعىن ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ، كاسىپ سالاسىنىڭ ورنالاسۋىن ساپالىلاندىرىپ، ىلە جىلقى باعىمشىلىعىنىڭ تۇقىم جەتىلدىرۋ، دەنە تاربيە، مادەنيەت، ساياحات، ٴونىم، قىزمەت وتەۋ سياقتى فاكتورلارمەن ٴونىمدى ۇشتاسۋىن ىلگەرىلەتىپ، 1 -، 2 -، 3 - كاسىپتەردىڭ توعىسپالى دامۋىن جەبەيدى.
17 - تارماق اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتى، ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەلەرى، باسىمدىققا يە ٴوندىرىس رايونىنداعى اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرى ىلە جىلقىسىن ٴمىنۋدى جالپى حالىقتىق دەنە شىنىقتىرۋعا قىزمەت وتەۋ جۇيەسىنە ەنگىزىپ، ات بايگەسى، بايگە ىستەرى بازاسىن قۇرىپ، وڭىرلىك بىرلەسپە جارىس ٴتۇزىمىن ورناتىپ جانە كەمەلدەندىرىپ، ىلە ات بايگەسى، بايگە ىستەرى تەكشەسىن قۇرىپ، ىلە جىلقىسىنىڭ باسىمدىلىق قۋاتىن كورنەكتىلەندىرەتىن ارناۋلى جارىس ىستەرىن، جىلقى مادەنيەتى ەرەكشەلىگىنە يە جارىس قيمىلدارىن ورىستەتىپ، ىلە جىلقىسى بايگە ىستەرىنىڭ ارنايىلانۋىن، كوپ نەگىزدەنۋىن ىلگەرىلەتەدى.
18 - تارماق تيجارات تۇلعالارىنىڭ جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي ىلە جىلقىسى تاريحي مادەنيەتىن اشىپ، جىلقى مادەنيەت - ساياحاتى تاقىرىپتىق كورىنىس رايونىن قۇرىپ، جىلقى مادەنيەت - ساياحاتى تاقىرىپتىق لاگەرىن دامىتىپ، دالادا ات ٴمىنىپ، تابيعاتتىڭ سىرىنا بويلاۋ، ات ٴمىنىپ سەيىلدەۋ، كوركەمونەرلىك فوتو سۋرەت، زەرتتەپ ۇيرەنۋ سيپاتتى ساياحات، ات ۇستىندەگى كەشىرمە، مادەنيەت - ونەر، ۇلتتىق سالت - سانا، دەنە تاربيە، دەنە شىنىقتىرۋ، اس - سۋ، ٴدامدى تاعام سياقتى جاڭا كاسىپ كۇيىن جەتىلدىرۋىنە دەم بەرىلەدى جانە قولداۋ كورسەتىلەدى.
19 - تارماق اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتى، ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەلەرى، باسىمدىققا يە ٴوندىرىس رايونىنداعى اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرى ىلە جىلقىسىنىڭ ٴسۇتى، ەتى، مايى، نەسەبى، قانىمەن، سونداي - اق بيولوگيالىق ٴدارى جاساۋمەن قاتىستى كاسىپتەردى جەتىلدىرىپ، جىلقى ونىمدەرىن جىنتىكتەي مانەرلەۋدى ىلگەرىلەتىپ، جىلقى ونىمدەرىنىڭ قوسىمشا قۇنىن جوعارىلاتىپ، ساپالى جىلقى ونىمدەرى شوعىرىن قۇرىپ، ەكونوميكالىق ونىمدىلىكتى جوعارىلاتۋعا قولداۋ كورسەتەدى.
20 - تارماق اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتى، ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەلەرى، باسىمدىققا يە ٴوندىرىس رايونىنداعى اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرى كاسىپورىنداردىڭ ىلە جىلقىسى شارۋاشىلىق دارىندىلارىن جەتىلدىرۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، ٴوسىرۋشى، باقتاشى، جاتتىقتىرۋشى، شاباندوز، تاعاشى سياقتى دارىندىلار قوسىنىن جەتىلدىرىپ، ىلە جىلقىسى باعىمشىلىعى جانە تۇقىم جەتىلدىرۋ، ۇيرەتۋ، جاتتىقتىرۋ، ات بايگەسى، بايگە ىستەرى، مادەنيەت - ساياحات، ونىمدەردى مانەرلەۋ سياقتى تيجارات قىزمەت وتەۋ قابىلەتىن جوعارىلاتىپ، جۇمىستاندىرۋ مەن كىرىستى ارتتىرۋعا جەتەكشىلىك ەتۋىن ماقۇلدايدى.
21 - تارماق اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتى، ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەلەرى، باسىمدىققا يە ٴوندىرىس رايوندارىنداعى اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرى ”موڭعۇلكۇرە تۇلپارى“ اتىنداعى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ جاعىراپيالىق بەلگى كۋالىگى تاۋار ماركاسىن ىستەتۋ، باسقارۋ جانە قورعاۋ سياقتىلارعا قاتىستى ٴتۇزىم ورناتىپ، ”ىلە جىلقىسى“ جاعىراپيالىق بەلگى كۋالىگى تاۋار ماركاسىن ٴوتىنىش ەتىپ، راديو، تەلەۆيزيا، گازەت - جۋرنال، ينتەرنەت سياقتى كوپ ٴتۇرلى فورمادان پايدالانىپ ىلە جىلقىسى مادەنيەتىن ۇگىتتەپ، ماركالاندىرىپ ساتۋ جوباسىن اتقارىپ، ىلە جىلقىسى حيكاياسىن جاقسى بايانداپ، ايگىلى ماركانىڭ تانىمالدىلىعىن جوعارىلاتۋعا قولداۋ كورسەتەدى.
ورىندار مەن جەكەلەر ”موڭعۇلكۇرە تۇلپارى“ سياقتى اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ جاعراپيالىق بەلگى كۋالىك تاۋار ماركاسىن ٴوتىنىش ەتىپ پايدالانىپ، وڭىرلىك الەۋمەتتىك ماركانى جەتىلدىرۋگە، دامىتۋعا شابىتتاندىرىلادى.
”موڭعۇلكۇرە تۇلپارى“ سياقتى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ جاعراپيالىق بەلگى كۋالىك تاۋار ماركاسىن پايدالانۋىنا ۇقىق بەرىلگەن تيجاراتشىلاردىڭ قامداعان ونىمدەرى مەن قىزمەت وتەۋى وندىرىلگەن جەردىڭ تالابىنا جانە ٴونىمنىڭ ساپا ولشەمىنە ۇيلەستىرىلەدى.
22 - تارماق اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتى، ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەلەرى، باسىمدىققا يە رايوندارداعى اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرى تيىمدىلىك ساياساتىن بەلگىلەپ، قاراجات ورنالاستىرۋ، دارىندى ەنگىزۋ، نىسانمەن سۇيەمەلدەۋ، جەردەن پايدالانۋ، ايگىلى ماركالاردى ۇگىتتەۋ سياقتى جاقتاردان قولداۋ كورسەتەدى.
فينانس، قامسىزداندىرۋ قۇرىلىمدارى ىلە جىلقىسى شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋىنا قولداۋ كورسەتەتىن امانات - قارىز جانە قامسىزداندىرۋ ونىمدەرىمەن قامداۋعا شابىتتاندىرىلادى.
23 - تارماق اۆتونوميالى وبلىستىق، اۋداندىق (قالالىق) حالىق ۇكىمەتتەرى ىلە جىلقىسى ٴىرى ساندى مالىمەت تۇعىرى مەن ونىمدەردى جەلىدە جانە جەلىدەن تىس ساۋدالاۋ تۇعىرىن قۇرىپ، ىلە جىلقىسىنىڭ تۇقىمىن تىزىمدەۋ، دەنساۋلىعىن باعالاۋ، قاتىناس - تاسىمالى، ونىمدەردى تەكسەرۋ سياقتى ينفورماتسيالاردى سۇراستىرۋعا قولايلى قىزمەت وتەيدى.
وندىرىسشىلەردىڭ، تيجاراتشىلاردىڭ ٴوڭىر اتتاعان سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، باعىمشىلىق بازاسىن قۇرىپ، ينتەرنەت، ٴىرى ساندى مالىمەت سياقتى وسى زامانعى ينفورماتسيالاندىرۋ تەحنيكاسىنان پايدالانىپ ەل ٴىشى - سىرتىنداعى بازاردى اشۋىنا قولداۋ كورسەتىلەدى.
ٴتورتىنشى تاراۋ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىك
24 - تارماق اكىمشىلىك ورگان قىزمەتكەرلەرىنىڭ ىلە جىلقىسىن قورعاۋ جانە ودان پايدالانۋ قىزمەتىندە قىزمەت ۇقىعىنان ورىنسىز پايدالانعان، قىزمەتتە سەلقوستىق ىستەگەن، كوڭىلگە قاراپ جولدان تايعاندارى زاڭ بويىنشا جازاعا تارتىلادى؛ قىلمىس قالىپتاستىرعاندارىنىڭ زاڭ بويىنشا قىلمىستىق ىستەر جاۋاپكەرلىگى قۋزاستىرىلادى.
25 - تارماق وسى ەرەجەدەگى بەلگىلەمەلەرگە قايشىلىق جاساپ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋعا ٴتيىستى بولعان باسقا دا ارەكەتتەرگە قاتىستى زاڭدار مەن زاڭ - ەرەجەلەر بويىنشا جازا بەرىلەدى.
بەسىنشى تاراۋ قوسىمشا ەرەجە
26 - تارماق بۇل ەرەجە 2024 - جىلى 10 - ايدىڭ 1 - كۇنىنەن باستاپ اتقارىلادى.
27 - تارماق بۇل ەرەجەدە ايتىلعان تۇقىمدىق زات ەرەكشەلىگى ورگانيزمدەردىڭ دەنەسىندەگى تۇقىم قۋالايتىن زاتتىڭ (گەنەتيكانىڭ) بۇرىننان بار ٴارى تۇقىم قۋالاۋدى تياناقتاندىراتىن ٴبىر قىدىرۋ ەرەكشەلىگىن كورسەتەدى.
بۇل ەرەجەدە ايتىلعان گەنەتيكاسىن قورعاۋ DNA، RNA، حروموسوما جانە باسقا دا بيو ورگانيزمنىڭ تۇقىم قۋالاۋ ينفورماتسياسىن تاسىمالداۋشىنى قورعاۋ شاراسى.