_ جەر ـ جەر ساقتاندىرۋ تاربيەسىن كۇشەيتىپ، پارتيا ٴتارتىبىن ۇيرەنۋ تاربيەسىنىڭ ساپاسىن، ونىمدىلىگىن جوعارىلاتتى
□ شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى
بۇكىل پارتيا پارتيا ٴتارتىبىن ۇيرەنۋ تاربيەسىن ورىستەتكەننەن بەرى، جەر ـ جەر جىلدام اتتانىسقا كەلىپ، تيپتىك دەلولاردى ەڭ تاماشا جاندى وقۋلىق ەتىپ، پارتيا مۇشەلەرى مەن كادرلارعا ٴتارتىپ پەن زاڭنىڭ ٴوز جانىندا، ساباقتىڭ ٴدال كوز الدىندا ەكەندىگىن شىنايى سەزىندىرىپ، پارتيا ٴتارتىبىن ۇيرەنۋ تاربيەسىنىڭ ناقتى ونىمدىلىككە قول جەتكىزۋىن ىلگەرىلەتتى.
ٴتۇرلى وقىتۋ بايلىعىنان جاندى پايدالاندى
كوڭىلدە ولشەم ايقىن بولعاندا عانا، ارەكەتتى تۋرالاۋعا بولادى. پارتيا ٴتارتىبىن ۇيرەنۋ تاربيەسى باستالعاننان بەرى، جەر ـ جەر تيپتىك دەلو مىسالدارىنا ىشكەرىلەي تالداۋ جاساۋ، پاكتىك تاربيەسى بازاسىنا بارىپ ۇيرەنۋ سياقتى تاسىلدەر ارقىلى ساقتاندىرۋ تاربيەسىنىڭ اسەر ەتۋ قۋاتى مەن يلاندىرۋ قۋاتىن جوعارىلاتىپ، قالىڭ پارتيا مۇشەلەرى مەن كادرلاردى يدەيالىق ساقتىق دابىلىن ۇدايى قاعۋعا، ٴتارتىپ ارقاۋىن ۇدايى شيراتۋعا، يمەنۋدى ۇدايى ساقتاۋعا تاربيەلەدى، جەتەكتەدى.
بىرنەشە كۇننەن بەرى تۇتاس گۋاڭدۇڭ ولكەسىندەگى ٴار دارەجەلى پارتيا ۇيىمدارى ٴىس جۇزىندىكپەن ۇشتاستىرىپ، ساقتاندىرۋ تاربيەسى بايلىعىن اشىپ، تارتىپكە قايشى كەلگەن، زاڭعا قايشى كەلگەن كادرلاردىڭ ساقتاندىرۋ ەستەلىگى، وپىق جەۋ ەستەلىگى، ساقتاندىرۋ تاربيەسى فيلمى سياقتىلاردان پايدالانىپ ساقتاندىرۋ تاربيەسىن ورىستەتىپ، پارتيا مۇشەلەرىن، كادرلاردى تاياۋ ماڭداعى، قولايلى جەردەگى پارتيا مۇشەلەرى تاربيەسى بازاسىنا، پاكتىك تاربيەسى بازاسىنا بارىپ تاربيە الۋعا ۇيىمداستىرىپ، ساقتاندىرۋ تاربيەسىنىڭ اسەر ەتۋ قۋاتىن كۇشەيتتى.
تاياۋدا جانجياڭ قالالىق پارتكوم نازاريا ۇيرەنۋ وزەكتى گرۋپپاسى باستاماشىلدىقپەن لەيجوۋ جاستار كانالى قىزىل تاربيە بازاسىنا بارىپ، «جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ٴتارتىپ جازاسى ەرەجەسىن» ارناۋلى تاقىرىپتا ۇيرەندى ٴارى زەرتتەۋ ـ تالقى ورىستەتۋگە ۇيىمداستىردى. پارتيا ٴتارتىبىن ۇيرەنۋ تاربيەسى ورىستەتىلگەننەن بەرى، جانجياڭ لەيجوۋ جاستار كانالى تاربيەسى بايلىعىنان جاسامپازدىقپەن جاندى پايدالانىپ، 200 نەشە توپتا (رەت) 20 مىڭنان استام ادام (رەت) پارتيا مۇشەلەرى مەن كادرلاردى وسى جەردە تاربيە الۋعا ۇيىمداستىرىپ، پارتيا مۇشەلەرى مەن كادرلاردىڭ يدەيالىق جاقتان ويانۋىنا، رۋحاني جاقتان شىڭدالۋىنا شىن مانىندە مۇمكىندىك جاساپ، بۇكىل قالادا جوعارىدان تومەنگە دەيىن ٴتارتىپتى ۇيرەنۋ، ٴتارتىپتى ٴبىلۋ، ٴتارتىپتى ايقىنداۋ، تارتىپكە بويسۇنۋ سىندى قويۋ راي قالىپتاستىردى.
پارتيا ٴتارتىبىن ۇيرەنۋ تاربيەسى باستالعاننان بەرى، شيزاڭداعى ٴار دارەجەلى ٴارقايسى ورىن تيپتىك دەلو مىسالدارىن ەڭ تاماشا جاندى وقۋلىق ەتۋگە تاباندى بولىپ، ساقتاندىرۋ تاربيەسى بايلىعىن تەرەڭ اشىپ، پارتيا ٴتارتىبىن ۇيرەنۋ تاربيەسىندە ناقتى ونىمدىلىككە قول جەتكىزۋدى ىلگەرىلەتتى. شيزاڭداعى ٴار دارەجەلى پارتيا ۇيىمدارى پارتيالىلىقتى، پارتيا ستيلىن، پارتيا ٴتارتىبىن بىرگە يگەرۋگە تاباندى بولىپ، پارتيا مۇشەلەرىنىڭ، كادرلاردىڭ ٴتارتىپتى ۇيرەنبەۋى، ٴتارتىپتى بىلمەۋى، ٴتارتىپتى ايقىنداماۋى سەبەبىنەن زيان تۋىلعان دەلو مىسالدارىن باعىتتامالى تۇردە تاڭداپ، دەلو ارقىلى ۇيرەنۋدى جەبەۋدى، تاربيە ارقىلى ۇيرەنۋگە كۇش ۇستەۋدى ويداعىداي يگەردى.
ساقتاندىرۋ تاربيەسى دانەكەرىندە جاڭالىق اشتى
ساقتاندىرۋ تاربيەسىن تەرەڭدەتۋ، ناقتىلاندىرۋ ٴۇشىن، گۇيجوۋ ولكەلىك ٴتارتىپ تەكسەرۋ كوميتەتى، باقىلاۋ ـ تەكسەرۋ كوميتەتى سوڭعى جىلدارى تەكسەرىپ ٴبىر جاقتى ەتىلگەن تارتىپكە، زاڭعا اۋىر قايشىلىق جاساۋ تيپتىك دەلو مىسالدارىن تاڭداپ، گۇيجوۋ ولكەسىنىڭ شىرىكتەسۋگە قارسى تۇرىپ، پاكتىكتى دارىپتەۋ بويىنشا ساقتاندىرۋ تاربيەسى بازاسىن جاڭالاپ، وزگەرتىپ، پارتيا، ۇكىمەت ورگاندارىنىڭ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىنداردىڭ، ٴىسورىندارىنىڭ ساقتاندىرۋ تاربيەسىن باعىتتامالى ورىستەتۋىنە دانەكەر ازىرلەدى.
مۇنان سىرت، گۇيجوۋ ولكەلىك ٴتارتىپ تەكسەرۋ كوميتەتى، باقىلاۋ ـ تەكسەرۋ كوميتەتى تاعى قىرۋار جاڭا مەديا ونىمدەرىن جاسادى. ايتالىق، «اپتا سايىن ٴبىر تيپتىك دەلو»، «پاكتىك جونىندە» سياقتىلاردى جاساپ، «دەلو ارقىلى ٴتارتىپتى ٴتۇسىندىرۋ» كارتون بەينە جازباسىن تاراتىپ، ساقتاندىرۋ تاربيەسىنىڭ كۇندەلىك تۇرمىسپەن توعىسۋىنا، قالىپتى كۇي قالىپتاستىرۋىنا مۇمكىندىك جاسادى؛ نازاردى كادر ـ بۇقارانىڭ اڭىسى كۇشتى فورماشىلدىق، تورەشىلدىك ماسەلەلەرىنە شوعىرلاندىرىپ، «فورماشىلدىقتى، تورەشىلدىكتى اشكەرەلەۋ» جاڭا مەديا ونىمدەرىن شىعاردى؛ ساقتاندىرۋ قىسقا بەينە جازباسى «ايرىلىپ قالۋدى» جوسپارلاپ شىعارىپ، پارتيا مۇشەلەرىنە، كادرلارعا يمەنە ٴبىلۋدى، سەسكەنۋدى، تومەنگى شەكتى ساقتاۋدى ەسكەرتتى.
تاياۋدا شيزاڭ اۆتونوميالى رايوندىق ەكونوميكا جانە ينفورماتسيالاندىرۋ مەڭگەرمەسى پارتيا مۇشەلەرىن، كادرلاردى شيزاڭ اۆتونوميالى رايونىنىڭ تۇرمە ساقتاندىرۋ تاربيەسى بازاسىنا بارىپ نەگىزگى تاقىرىپتىق پارتيا كۇنى قيمىلىن ورىستەتۋگە ۇيىمداستىرىپ، پارتياعا كىرۋ سەرتىن قايتا پىسىقتاۋ، ساقتاندىرۋ تاربيەسى فيلمىن كورۋ، جازا وتەپ جاتقانداردىڭ ٴوز باسىنان وتكەندەرىن ايتۋى سياقتى تاسىلدەرمەن دەلو ارقىلى ساقتاندىرۋ رولىن ساۋلەلەندىردى. چاڭدۋ قالاسىنىڭ لولۇڭ اۋدانى ساقتاندىرۋ تاربيەسى جينالىسىن اشۋ سياقتى فورمالارمەن پارتيا تارتىبىنە بويسۇنۋ ىرىقتىلىعى مەن سانالىلىعىن كۇشەيتتى. قازىرگە دەيىن بۇل اۋدانداعى ٴار دارەجەلى پارتيا ۇيىمدارى جيىنى 70 نەشە رەت ۇيرەنۋ قيمىلىن ورىستەتتى.
ماڭىنداعى ىستەر ارقىلى ماڭىنداعى ادامداردى تاربيەلەدى
5 ـ ايدىڭ 17 ـ كۇنى حىبەي ولكەسى راۋياڭ اۋداندىق حالىق پروكۋراتۋراسىندا پروكۋرورلار وتباسىنداعىلاردان 11 ادام ورگان عيماراتىنا كىرىپ، ناقتى ورىندا ەكسكۋرسيالاۋ ارقىلى پروكۋرورلاردىڭ قىزمەت ورتاسى مەن ٴتارتىپ تالابىن ۇعىستى. قىزمەتكەرلەردىڭ باستاۋىندا وسى وتباسى مۇشەلەرى ىلگەرىندى ـ كەيىندى دەلو باسقارۋ زالىن، پارتيا قۇرىلىسى زالىن، كوپ مەديا بەينەجازبا كەڭسەسىن ەكسكۋرسيالادى ٴارى پروكۋرورلارمەن بىرگە ٴتارتىپ بەلگىلەمەسىن ۇيرەندى، وتباسى ستيلى تاربيەسى ساقتاندىرۋ ارناۋلى تاقىرىپتىق فيلمىن كوردى.
”وتباسىنداعىلاردىڭ ’پاكتىك جۇبايى‘ بولۋدى ويداعىداي ورىنداپ، 8 ساعاتتىڭ سىرتىندا پروكۋراتۋرا كادر ـ ساقشىلارىنا پاكتىك جونىندە كوبىرەك ەسكەرتۋ بەرىپ، تاماشا وتباسى ستيلى ارقىلى پروكۋراتۋرا ورگاندارىنىڭ پاكتىك قۇرىلىسىنا كۇش ۇستەۋىن ٴۇمىت ەتەمىن“، ـ دەدى راۋياڭ اۋداندىق حالىق پروكۋراتۋراسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى، باس پروكۋرور جاڭ جيان.
جۋىقتا گۇيجوۋ ولكەلىك ٴتارتىپ تەكسەرۋ كوميتەتى، باقىلاۋ ـ تەكسەرۋ كوميتەتىنىڭ ولكەلىك پارتكوم بىرلىكساپ بولىمىنە جىبەرگەن ٴتارتىپ تەكسەرۋ، باقىلاۋ ـ تەكسەرۋ گرۋپپاسى ٴارقايسى جالپىلىق باقىلاۋ ورىندارىنىڭ پارتيا ۇيىمدارىمەن بىرگە تاياۋ ٴبىر جىلدان بەرى جاڭادان وسىرىلگەن، جاڭادان قىزمەت دارەجەسى وسىرىلگەن، جاڭادان ماڭىزدى قىزمەت ورنىنا اۋىستىرىلعان، جاڭادان قابىلدانعان قىزمەتكەرلەرگە ٴتارتىپ ساقتاندىرۋ تاربيەسىن ورىستەتىپ، ولاردى كوممۋنيستەردىڭ جالىنداعان جىگەرىن، اسقاق ارىنىن، تۋراشىلدىعىن باستان ـ اياق ساقتاۋعا جەتەكتەدى.
”جاس كادرلار ٴىس تىندىرىپ ناتيجە شىعاراتىن جاسىندا تۇر، ٴسوز جوق، ٴتارتىپتى ولشەم ەتىپ، ٴتارتىپ تالابىن بويىنا ٴسىڭىرىپ، كوكەيىنە ۇيالاتۋى كەرەك“. مىندەت وتەۋ الدىندا ساقتاندىرۋ تاربيەسى فيلمىن كورگەننەن ٴارى ساقتاندىرۋ تاربيەسى ساباعىن تىڭداعاننان كەيىن، گۇيجوۋ ولكەلىك پارتكوم بىرلىكساپ بولىمىندەگى ”80 ـ جىلداردىڭ تۇلەگى“ كادر ليۋ يۇي تەرەڭ اسەر الىپ، مۇرات ـ سەنىمدى بەكەمدەپ، پاك، تارتىپشەڭ بولاتىندىعىن، جاۋاپكەرشىلىك ارقالاپ ىسكەرلىك كورسەتەتىندىگىن ٴبىلدىردى.
”ساقتاندىرۋ تاربيەسىندە باعىتتامالىلىققا، ناقتى ونىمدىلىككە كۇش سالىپ، ’اۋرۋدان ساقتانۋ‘ رولىن تولىق ساۋلەلەندىرۋ كەرەك“. گۇيجوۋ ولكەلىك ٴتارتىپ تەكسەرۋ كوميتەتىنىڭ، باقىلاۋ ـ تەكسەرۋ كوميتەتىنىڭ ولكەلىك پارتكوم بىرلىكساپ بولىمىنە جىبەرگەن ٴتارتىپ تەكسەرۋ، باقىلاۋ ـ تەكسەرۋ گرۋپپاسىنداعى قاتىستى جاۋاپتى جولداس مىنالاردى ٴبىلدىردى: تيپتىك دەلو مىسالىن، ساقتاندىرۋ تاربيەسىن ’سەرگىتۋ ٴدارىسى‘ ەتىپ، ماڭىنداعى ىستەر ارقىلى ماڭىنداعى ادامداردى تاربيەلەۋ ساقتاندىرۋ تاربيەسىنىڭ ىقپالىن، اسەرىن كۇشەيتىپ، پارتيا مۇشەلەرىن، كادرلاردى پارتيا ٴتارتىبىن جاپپاي ٴتۇسىنىپ جانە اتقارىپ، ەرەجەگە، تارتىپكە بويسۇنۋ العى شارتىندا حالىقتىڭ ٴۇمىتىن اقتايتىن، ٴداۋىردىڭ ٴۇمىتىن اقتايتىن ناتيجە جاراتۋعا جەتەكتەۋگە پايدالى.
(تىلشىلەر لي شيۇڭيىڭ، لي جيڭيا، چىن شاڭساي، فىڭ ۋيجيان)
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 6 ـ ايدىڭ 6 ـ كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)