باعراش كولى:

　　سۋى تۇنىق، كورىنىسى كوركەم، ساياحاتى گۇلدەنگەن

　　□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ ي

باعراش اۋدانىنا ورنالاسقان ەلىمىزدەگى ەڭ ۇلكەن ىشكى قۇرلىقتىق تۇششى كول − باعراش كولى ءبىر قىدىرۋ ەرەكشە ءونىمدى قورعاۋ، باسقارۋدان كەيىن، سۋ ساپاسى جىلدان - جىلعا جاقسارىپ، جالپى تۇلعالىق سۋ ساپاسى مەملەكەتتىڭ جەر بەتى سۋ ورتاسى ساپاسى بويىنشا 3 - تۇردەگى ولشەمگە جەتتى، قازىر سۋى تۇنىق، كورىنىسى كوركەم، ساياحاتى گۇلدەنگەن ورىنعا اينالدى.

9 - ايدىڭ 1 - كۇنى باعراش كولىنىڭ داحىكوۋ، شامگۇل الەمى كورىنىس وڭىرىندە ادامدار قايشالىسىپ، بۇكىل ەلدىڭ جەر - جەرىنەن ساياحاتشىلار كەلىپ، باعراش كولىنىڭ كوركەم كورىنىسىنەن ءلازات الىپ، سالت - سانانى، مادەنيەتتى كورىپ، ”جۇڭگو شيحايىنىڭ“ وزگەشە باۋرامدىلىعىن سەزىندى.

باعراش كولى بايىنعولين موڭعۇل اۆتونوميالى وبلىسىنىڭ ”انا كولى“ سانالادى، بۇل ارادا ساياحات بايلىعى مولىنان شوعىرلانعان، جاراتىلىستىق كورىنىسى كوركەم، تىرشىلىك قاينارىنا تولى ”كول“، اجال تەڭىزى اتالعان ”قۇم“، سونداي - اق ”جەر شارىنىڭ بۇيرەگى“ بولعان سازدىق سىندى ەرەكشە كورىنىسى بار، تۇتاس ءوڭىر ساياحاتىن دامىتۋ بولاشاعى كەڭ.

سوڭعى جىلدارى باعراش اۋدانى باعراش كولىن سۇيەنىش ەتىپ، تۇتاس اۋداننىڭ كۇشىن ۇيىستىرىپ، جالپى حالىقتىڭ اقىل - پاراساتىن توپتاپ، مادەنيەت - ساياحات كاسىبىن حالىقتى بايىتىپ، اۋداندى قۋاتتى ەتۋدەگى ءبىرىنشى تىرەكتى كاسىپ سالاسى ەتىپ باۋلىپ، تۇتاس اۋدان ەكونوميكاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋدى جۇزەگە اسىرۋىنا جەتەكشىلىك ەتتى.

تۇتاس وڭىرلىك ساياحاتتا ەكولوگيا الدىمەن ويلاستىرىلدى. بايىنعولين وبلىستىق ەكولوگيالىق ورتا مەكەمەسى باعراش اۋداندىق بولىمشە مەكەمەسىنىڭ باستىعى ليۋ ي بىلاي دەپ تانىستىردى: باعراش اۋدانى ەكولوگيانى قورعاۋ تومەنگى شەگىن قاتاڭ ساقتاپ، ەكولوگيا قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، مەملەكەتتىڭ كول ەكولوگيالىق ورتاسىن قورعاۋ سياقتى ەكولوگيانى جونگە سالۋ نىساندارىن اتقارىپ، كولگە توتە نەمەسە جانامالاي قۇياتىن 29 لاس سۋ ىعىستىرۋ اۋزى ماڭگىلىك بەكىتىلدى. بايىنعولين وبلىستىق ۇكىمەت 4 ميلليون يۋاننان استام قارجى جۇمساپ، باعراش كولىنىڭ جوعارعى اعارىنداعى سۋ قاينارى شارۇسان جىلعاسى وزەن ارناسىن ارشىپ، رەتتەپ - وڭاپ، لاس زاتتاردى تازالاپ، ىدىراتىپ، 22 كيلومەتر جەردەگى ءۇزىلىپ قالعانىنا 10 نەشە جىل بولعان كول سۋى ارناسىن ارشىدى. 2018 - جىلدان بەرى قايدۋ وزەنىنەن شارۇسان جىلعاسى ارقىلى باعراش كولىنە جيىنى 807 ميلليون تەكشەمەتر ەكولوگيالىق سۋ جىبەرىپ، باعراش كولى سۋىنىڭ ۇلكەن اينالىمىن جانە سۋ ساپاسىنىڭ جاقسارۋىن جەبەدى. قازىر باعراش كولىنىڭ سۋ دەڭگەيى قالپىنا كەلىپ 1047 مەترگە جەتىپ، ەڭ تومەن كەزدەگىدەن 2 مەتردەي بيىكتەدى.

باعراش كولىنىڭ جانە توڭىرەكتەگى وڭىرلەردىڭ ورتاسىنىڭ ۇزدىكسىز جاقسارۋى اۋدان ءوڭىرىنىڭ دامۋ كومەسكى كۇشىن جانە قوزعاۋشى كۇشىن قاۋلاتتى. وسى نەگىزدە باعراش اۋدانى ساياحاتتىڭ ”ءبىر كاسىپ گۇلدەنسە، بارلىق كاسىپ داميدى“ دەيتىن جەتەكتەۋ رولىن ساۋلەلەندىرىپ، ”ساياحات +“ ستراتەگياسىن ىشكەرىلەي اتقارىپ، تۇتاس وڭىرلىك ساياحاتتىڭ دامۋىن، دەڭگەيىنىڭ جوعارىلاۋىن جەبەدى. جەرگىلىكتى ورىن ىلگەرىندى - كەيىندى اۆتونوميالى رايوندىق جاستار مەن ورەندەر ساداق اتۋ جارىسى، لۋيا قارماق سالۋ جارىسى، قورشاما دويبى شاقىرما جارىسى سياقتى جارىستاردى ۇستىنە الىپ وتكىزىپ، باعراش كولى ساياحاتىنىڭ ىقپالىن ۇزدىكسىز كۇشەيتتى. سونىمەن بىرگە باعراش ەرەكشەلىگىنە يە سۋ مادەنيەتى، بالىقشىلىق مادەنيەتى، قۇم مادەنيەتى سياقتىلاردى تولىق بايقاپ، مادەنيەت فاكتورىن تۇتاس وڭىرلىك ساياحاتتىڭ دامۋىمەن توعىستىرىپ، ”كورىنىس ءوڭىرى، قالا رايونى، اۋىل شارۋاشىلىق ءوڭىرى“ ساياحاتتى دامىتۋ ورنالاستىرۋى بويىنشا، ەكولوگيالىق قالا - قالاشىق، ەرەكشە كاسىپ سالاسى، سالت - سانانى سەزىنۋ، دەنساۋلىقتى كۇتىمدەۋ، دەمالۋ ءبىر تۇلعالانعان تۇتاس وڭىرلىك ساياحات جۇيەسىن قۇرىپ، باعراش كولىن بىرتىندەپ بايىنعولين وبلىسى حالقىنىڭ ”دەمالاتىن جەرىنە“، شينجياڭدىق ساياحاتشىلار ”ءسوز جوق باراتىن جەرگە“، شينجياڭ سىرتىنداعى ساياحاتشىلار ”اڭسايتىن جەرگە“ اينالدىردى.

”باعراش كولىن تىرەك ەتىپ، باعراش اۋدانىنىڭ تۇتاس وڭىرلىك ساياحاتىنىڭ ىقپالى ۇزدىكسىز كۇشەيۋدە“. باعراش اۋداندىق مادەنيەت، دەنە تاربيە، راديو - تەلەۆيزيا جانە ساياحات مەكەمەسىنىڭ باستىعى سۇن زۇڭجۇن بىلاي دەپ تانىستىردى: بيىل الدىڭعى 7 ايدا باعراش اۋدانى جيىنى 2 ميلليون 806 مىڭ 900 ادام (رەت) ساياحاتشى قابىلدادى، بۇل سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％75. 74 ارتىپ، ءبىر ميلليارد 311 ميلليون يۋان ساياحات كىرىسىن جۇزەگە اسىردى، بۇل سايكەس مەزگىلدەگىدەن ％98. 67 ارتتى.