ٴدامدى تاعام + مۋزيكا + اۋلا + مادەنيەت

”انارحاننىڭ“ شارۋاشىلىق قۇرۋ ۇلگىسى التىشۋاردى دۋمانعا بولەدى

ۋاڭ جىحۋا، ما چىڭلۋ، حان شاشا، ياڭ جيڭ - ي، شاۋكەت (ٴوز تىلشىلەرىمىز)

التىشۋار مالىسىندە دۋماندى مۋزيكا ٴۇنى شىعانداپ، انارحاننىڭ شاي رەستۋرانىنا قوناقتار لىق تولىپ، دۋمانعا بولەنگەن سالتاناتتى جاعداي بايقالادى. اۋلانىڭ ٴىشى - سىرتى، عيماراتتىڭ استى - ٴۇستى، بارلىق جەردە تاماقتانىپ جاتقان قوناقتار، سۋرەتكە تۇسۋگە وسىندا كەلگەن ساياحاتشىلار، سونداي ـ اق قىزمەت وتەۋمەن سابىلىسىپ جۇرگەندەر كورىنەدى.

5 ـ ايدىڭ 15 ـ كۇنى ساعات 20 مولشەرى، تاماقتانۋدىڭ ٴدال قاۋىرت مەزگىلى، اسحانانىڭ ٴىشى ـ سىرتىنا كەزەككە تۇرعاندار تولىپ كەتىپتى. اسحانانىڭ جاۋاپتىسى ما چياڭ توڭىرەككە نازار سالىپ، اسحاناداعى بارلىق جاعدايدى قاداعالاي وتىرىپ، تىلشىگە بىلاي دەپ تانىستىردى: ”اسحانامىز بيىل جاڭا جىلدا جۇمىس باستادى، ٴبىر ايعا جەتپەيتىن ۋاقىتتا ەرەكشە دۋمانعا بولەندى، ەڭ كوپ بولعاندا ٴبىر كۇندە 2000 نان استام ادام قابىلدايمىز، قازىرگى كەزدە تاماقتانۋ ٴۇشىن، بىرنەشە كۇن بۇرىن تاپسىرىس بەرۋ كەرەك. الدىڭعى زالدا، ارتقى اس ٴۇيدىڭ قاقتاما پىسىرۋ رايونىندا قازىر 80 نەشە قىزمەتكەر بار، سوڭعى مەزگىلدە 110 داي ادامعا جەتكىزگەندە عانا قاجەتتى قاناعاتتاندىرۋعا بولادى“.

”العاشىندا - اق مەن ۇجىمداعى سەرىكتەرىممەن بىرگە ىلەنىڭ بايىرعى قۇرىلىس مادەنيەتىن ايگىلەمەكشى بولدىق، مىسالى، بايىرعى كەرپىش ويۋ ونەرى، تام قابىرعالارى كەڭىستىگىنىڭ رەڭىن سايكەستىرۋ، سونداي - اق كونە ٴدالىز، اعاش، ەسىك - تەرەزە، ىشكاپ سياقتى اشەكەيلەردى ىلەنىڭ 100 جىلعا جۋىق ٴداستۇرلى اۋلا ۇلگىسىن قالپىنا كەلتىرۋ بويىنشا جوبالادىق. ەرەكشە ايتا كەتۋگە تاتيتىنى، ەسىك الدىنداعى تام قابىرعاسىنداعى ۇلكەن كىلەم نەشە ونداعان كىشكەنە كىلەمنەن قۇرالعان، بۇلاردىڭ بارلىعى بۇقارانىڭ ۇيىنەن الىنعان كونە كىلەم، كوبى نەشە ون جىل پايدالانىلعان، ەسكىدەن سىر شەرتەدى“. ما چياڭ بىلاي دەدى: ”كوپتەگەن ادام وسى تامنىڭ الدىنا كەلىپ سۋرەتكە ٴتۇسۋدى ۇناتادى، بالكىم سول ساتتەردى ساعىنا ەسكە الاتىن بولۋى مۇمكىن“.

بۇل اسحاناعا كوز جىبەرسەڭىز، جۇمىستارىن دەن قويا ىستەپ جۇرگەن تيجاراتشىلاردى كورەسىز. ٴتۇرلى كەستەلەرمەن اشەكەيلەنگەن ٴۇي توبەسى ىلەنىڭ ٴداستۇرلى ۇلتتىق كەستەشىلىك ونەرىن اڭعارتادى. بارلىق جەردە ٴتۇرلى سىلوپتاعى ٴداستۇرلى ورنەكتەر، اشەكەيلەر، ويۋلار بار. ال ٴار كۇنى قويىلىپ جاتقان ٴان - ٴبي، وركەستر كونسەرتى شينجياڭنىڭ ەرەكشە ٴان - ٴبي مادەنيەتىن ايگىلەپ قانا قويماي، ىلەنىڭ ىستىق ىقىلاستى، قوناعۋار ىزگى نيەتىن جان تەبىرەنتەرلىك اۋەن ارقىلى ادامداردىڭ جۇرەگىنە جەتكىزەدى.

ما چياڭ ”90 - جىلداردىڭ تۇلەگى“، كىشكەنتايىنان التىشۋار مالىسىندە ەرجەتكەن، 2016 ـ جىلى ول وسى ارادان تۇڭعىش حالىقتىق تۇسەلحانا اشقان. ”سول كەزدە شارۋاشىلىق قۇرۋىم ۇكىمەتتىڭ زور كۇشپەن سۇيەمەلدەۋىنە يە بولىپ، ساياحاتتىڭ دامۋ پايداسىنان يگىلىكتەندىم. حالىقتىق تۇسەلحانا اشىلعانىنا 3 جىلدان اسقان سوڭ، مەن تاعى دا ٴۇرىمجى قالاسىنا بارىپ بىرنەشە جىل ساياحات كووپەراتيۆى كاسىبىمەن شۇعىلداندىم، ٴبىراق كوڭىلىمدە باستان ـ اياق ارمان بولدى، ونىم ىلەنىڭ وزگەشە مادەنيەتىن ايگىلەۋ ەدى، سونىمەن اۋىلعا قايتىپ شارۋاشىلىق قۇرىپ، شينجياڭنىڭ ٴداستۇرلى كوكونىس ونىمدەرىن، اۋلا مادەنيەتىن جانە ٴان ـ ٴبي مادەنيەتىن نەگىز ەتكەن وسىنداي نەگىزگى تاقىرىپتىق اسحانا اشتىم“. ما چياڭ بىلاي دەدى: ”قۇرىلىس جۇرگىزۋ جانە اشەكەيلەۋ بارىسىندا ٴار كۇنى تىڭ ويلار كەشەمىن، كەيبىر قيىنشىلىقتار دا بولدى، ٴبىراق قيىنشىلىقتاردى ارت ـ ارتىنان جەڭگەننەن كەيىن ويلاماعان قۋانىشقا بولەنىپ وتىردىم“.

” ’انارحان‘ ۇيعۇر تىلىندە انار گۇلى دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى، كوپتەگەن بويجەتكەننىڭ اتى وسىلاي قويىلعان. اسحاناعا وسى اتتى قويۋىمىز، ٴبىر جاعىنان، ونىڭ ٴمانى جاقسى، ەندى ٴبىر جاعىنان، انارحان ماركاسىن شينجياڭنان شىعارىپ، تىزبەكتى دۇكەندەردى، سەرىكتەس دۇكەندەردى ٴتىپتى دە كوپ ولكە، قالالارعا دەيىن اشىپ، شينجياڭنىڭ ٴان ـ ٴبي مادەنيەتىن، جەرگىلىكتى سالت ـ ساناسىن بۇكىل ەلدىڭ جەر ـ جەرىنە جەتكىزۋدى ٴۇمىت ەتتىك“. بولاشاقتى تىلگە تيەك ەتكەندە، ما چياڭنىڭ جانارىنان نۇر ويناپ تۇردى.

ارتقى زالدا كوكونىس دايىنداۋعا جانە تۋراۋعا جاۋاپتى ٴالي ىدىرىس مىلقاۋ ەدى، ول مۇندا ەكى ايدان استام ۋاقىت جۇمىس ىستەگەن، ايىنا 3500 يۋان تاباتىن. قىزمەتتەستەرىنىڭ كومەگىندە، ول قول يشاراتىمەن تىلشىگە: ”بۇل ارادا ىستەگەنىمە وتە قۋانىشتىمىن، ٴبارىمىز ٴبىر ٴۇيلى جانداردايمىز“ دەدى.

”اسحانانىڭ ٴار جاقتاعى مامىلەسى، يگىلىگى وتە جاقسى، ٴبىزدىڭ قىزمەتكەرلەرىمىز اعا ـ ٴىنى، اپەكە ـ سىڭلىلەر سياقتى تاتۋ ـ ٴتاتتى وتەدى“. دۇكەن باستىعى شيڭ شيڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: ”بۇل ارا شاعىن كاسىپتەندىرۋ شەبەرحاناسى سياقتى توڭىرەكتەگى الەۋمەتتىك اۋماقتار مەن اۋىل ـ قىستاقتاردى كوپتەگەن جۇمىس ورنىمەن قامداپ وتىر“.

وسى ارادا تاماقتانىپ جاتقان جياڭسۋلىق ساياحاتشى جاڭ فۋرۇڭ بۇل ارانى وتە جاقسى باعالاپ: ”مەن شينجياڭعا تۇڭعىش رەت كەلدىم، مۇندا كەلىسىممەن وسى اسحانادان ەرەكشە قويۋ ۇلتتىق سالت ـ سانانى سەزىندىم،  تاعامدارى وتە ٴدامدى ەكەن، ٴسۇيسىنىپ جەدىم. سونىمەن بىرگە، بۇل جەردىڭ اشەكەيلەنۋى، ٴان - بيلەرى وتە تاماشا، وزگەشە ەرەكشەلىككە يە  ەكەن. كوپتەگەن سۋرەت ٴتۇسىرىپ، دوستارىما تانىستىردىم، ولاردىڭ ىلەنىڭ كوركەم كورىنىسى مەن مادەنيەتىن سەزىنۋىن ٴۇمىت ەتەمىن“ دەدى.

سەيىل ـ سەرۋەن ساياحاتىنىڭ بىرتىندەپ قىزا تۇسۋىنە ىلەسە، ساياحاتشىلاردىڭ نازارى بىرتىندەپ ”تابيعات كورىنىسىنەن“ ”ورتا كورىنىسىنە“ قاراي اۋدى. التىشۋار كوشەسى كوڭىلدى تاماشا مەن ٴدامدى اس - سۋدان تۇرادى، ”ٴدامدى تاعام + مۋزيكا + اۋلا + مادەنيەت“ سىندى ٴتۇرلى كاسىپ كۇيى كۇن سايىن مازمۇندانىپ، انارحان شاي اسحاناسى سياقتى ”گۇلاندام“، ”ماگريت“، ”بايىرعى اۋلا “سياقتى تۇتىنۋ ورىندارىنىڭ جارىققا شىعۋى مەن قىزا ٴتۇسۋى جەر - جەردەن كەلگەن ساياحاتشىلاردى باۋراۋمەن بىرگە، ىلەنىڭ سالت - ساناسىن، مادەنيەتىن ايگىلەيتىن تەرەزەگە اينالدى.

 كوپتەگەن قالا تۇرعىنى مەن ساياحاتشى قۇلجا قالاسى التىشۋار كوشەسىندەگى انارحان شاي اسحاناسىندا تاماقتانۋدا.

ياڭ جيڭ ـ ي فوتوسى

انارحان شاي اسحاناسىندا قويىلعان ۇلتتىق سالت ـ سانا ويىنى.

ما چىڭلۋ فوتوسى