جول تورابىنداعى الۋان بوگەتتەردى بۇزىپ، جوعارى قارقىندى تاس جولدار جوقتان بار بولدى

ىلە وبلىسى ىشتە ىركىلىسسىز، سىرتپەن تۇتاسقان جول تورابىن قالىپتاستىردى

ٴوز ٴتىلشىمىز لي يافىڭ

 قاتىناس ىستەرى دامىسا، بارلىق كاسىپ كوركەيەدى. كەزىندە ىلە وبلىسى ٴۇش جاعىن تاۋ قورشاپ جاتاتىن قاتىناسى قولايسىز، تاس جولدارى از جەر بولاتىن.

2008 - جىلى 11 - ايدىڭ 26 - كۇنى كەڭسايدان قورعاسقا دەيىنگى جوعارى قارقىندى تاس جولدا رەسمي اۆتوكولىك قاتىنادى؛ 2009 - جىلى 4 - ايدىڭ 20 - كۇنى چيڭشۇيحىدان قۇلجاعا دەيىنگى جوعارى قارقىندى تاس جول سالىنىپ بولىپ، اۆتوكولىك قاتىنادى؛ 2011 - جىلى 9 - ايدىڭ 30 - كۇنى سايرام كولىنەن كەڭسايعا دەيىنگى جوعارى قارقىندى تاس جولدا تۇتاس لەنيا بويىنشا اۆتوكولىك قاتىنادى؛ 2013 - جىلى 12 - ايدىڭ 16 - كۇنى قۇلجادان ٴدوڭمازارعا دەيىنگى جوعارى قارقىندى تاس جولدا اۆتوكولىك قاتىنادى؛ 2019 - جىلى 10 - ايدىڭ 15 - كۇنى ٴدوڭمازاردان ناراتقا دەيىنگى جوعارى قارقىندى تاس جول رەسمي ىسكە قوسىلدى...

70 جىلدان بەرى ىلە وبلىسى قاتىناس جاعىندا قۋاتتى وبلىس قۇرۋ نىساناسىن ارقاۋ ەتىپ، قاتىناس جاعىنداعى ماسەلەلەردى ۇزدىكسىز شەشىپ، قارىشتاپ دامۋدى جۇزەگە اسىردى. جوعارى قارقىندى تاس جول جوقتان بار بولىپ، توراپتاندىرىلدى، تارام ـ تارام جوعارى قارقىندى تاس جولدار ىلە اڭعارىنىڭ بايتاق دالاسىن كەسىپ ٴوتىپ، شار تاراپقا تۇتاسقان سترەولدى قاتىناس تورابىن قالىپتاستىرىپ، قىزمەت وتەۋ دەڭگەيىن جاپپاي جوعارىلاتىپ، قاتىناس جاعىندا قۋاتتى ەل قۇرۋدىڭ ىلە تاراۋىن جازدى.

سايرام -كەڭساي جوعارى قارقىندى تاس جولى سۋرەتتى لاي يۇينيڭ تۇسىرگەن

تۇڭعىش جوعارى قارقىندى تاس جول شەكارا وتكەلىنىڭ ەسىك اشۋ اياق الىسىن جەدەلدەتتى 

2008 - جىلى 11 - ايدىڭ 26 - كۇنى ىلەدەگى تۇڭعىش جوعارى قارقىندى تاس جول − كەڭسايدان قورعاسقا دەيىنگى جوعارى قارقىندى تاس جولدا رەسمي اۆتوكولىك قاتىناپ، ىلە اڭعارى وسىدان باستاپ جوعارى قارقىندى تاس جول بولماۋ تاريحىن اياقتاتتى.

كەڭسايدان قورعاسقا دەيىنگى جوعارى قارقىندى تاس جولدىڭ جالپى ۇزىندىعى 50.127 كيلومەتر، مەملەكەتتىك جوعارى قارقىندى تاس جول − ليانيۇنگاڭ ـ قورعاس جوعارى قارقىندى تاس جولىنىڭ ەڭ باتىسىنداعى ماڭىزدى جول بولىگى، بۇل جول بولەگىنىڭ باسى قورعاس اۋدانىنداعى كەڭسايدىڭ وڭتۇستىك اۋىزىنان باستالىپ، سايرام -كەڭساي جوعارى قارقىندى تاس جولىمەن تۇتاسسا؛ سوڭعى ٴتۇيىنى ەلىمىزدىڭ باتىس سولتۇستىك رايونىنداعى ەڭ ۇلكەن قۇرىلىقتىق وتكەل قورعاسقا تۇتاسادى. ونىڭ سالىنىپ بولىپ اۆتوكولىك قاتىناۋى شينجياڭدا سىرتقا ەسىك اشۋدى كەڭەيتۋ، شىعىسپەن بىرلەسىپ باتىسقا شىعارۋ سىندى دامۋ ستراتەگياسىن اتقارىپ، ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ جاپپاي دامۋىن جەبەۋدە ماڭىزدى جەبەۋ رولىن اتقارادى.

قورعاس كەزىندە بايىرعى جىبەك جولىنىڭ سولتۇستىك جەلىسىندەگى ماڭىزدى بەكەت بولاتىن. 10 نەشە جىلدان بەرى، ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جول“ باستاماسى قورعاستىڭ قارىشتاپ دامۋىن جەبەدى، بۇرىنعى شەكاراداعى شاعىن قالا قازىر تاس جول، تەمىر جول، قۇبىر، اۆياتسيا، وپتيكالىق كابەل، پوچتا جولدامالارى ٴبىر تۇلعالانعان قاتىناس تورابىنا جانە امبەباپ كوپ يقۋاتتى شەكارا وتكەلىنە اينالدى.

 بۇل تاس جول قورعاس قالاسىنا بۇرىن ـ سوڭدى بولماعان قاتىناس قولايلىلىعىن الا كەلدى، ساياحاتشىلار ەل ٴىشى ـ سىرتىنان  ىركەس ـ تىركەس كەلىپ، ساۋداگەر شاقىرىپ، قارجى ەنگىزۋدەگى تابىس مولايىپ، تىركەلگەن كاسىپورىندار سانى ۇزدىكسىز ارتىپ، زات اينالىمى، جولاۋشى اينالىمى، قارجىنىڭ تولاسسىز اعىلۋى بارىسىندا ومىرشەڭدىك كۇشىن ايگىلەدى.

 تاۋلى وڭىردەگى تۇڭعىش جوعارى قارقىندى تاس جول  تابيعي بوگەتتى داڭعىل جولعا اينالدىردى 

ىلەنىڭ جوعارى قارقىندى تاس جول قۇرىلىسى جونىندە ٴسوز بولعاندا، ەڭ الدىمەن سايرام كولىنەن كەڭسايعا دەيىنگى جوعارى قارقىندى تاس جولدى (مەملەكەت تاس جولى 312 - لەنياسىنىڭ كەڭساي جول بولەگى) اۋىزعا الماۋعا بولمايدى. ول ليانيۇنگاڭ ـ قورعاس جوعارى قارقىندى تاس جولىن تۇتاستىراتىن ماڭىزدى ارنا، سونداي ـ اق شينجياڭ تاس جول تورابىن ”ەكى بويلىق، ٴۇش ەندىك“ بويىنشا دامىتۋ جوباسىنداعى ”ٴبىر ەندىك“ سانالادى، ونان دا ماڭىزدىسى، ىلەدەن ٴۇرىمجى قالاسىنا باراتىن ماڭىزدى وتكەل.

كەڭسايدىڭ ەجەلدەن ”تابيعي بوگەت“ دەگەن اتى بار. وتكەن عاسىردىڭ 70 ـ جىلدارىنداعى جالعىز باعىتتى جولدان 1995 ـ جىلدىڭ الدى ـ ارتىندا سەمەنت توسەلگەن قوس اۆتوكولىك جولىنا اينالعان كەڭساي جول بولىگىندە تاڭعاجايىپ وزگەرىستەر تۋىلدى، دەسەدە مىناۋ ”قاتەرلى جول“ ىلەدەگىلەرگە ەستەن كەتپەس ەستەمەلەردى قالدىرعان ەدى.

2006 - جىلى 8 - ايدا جالپى ۇزىندىعى 56.2 كيلومەتر كەلەتىن سايرام - كەڭساي جوعارى قارقىندى تاس جولى رەسمي سالىنا باستادى، ول شينجياڭداعى تۇڭعىش تاۋلى ٴوڭىر جوعارى قارقىندى تاس جولى، شينجياڭداعى تيانشان تاۋىن كەسىپ وتەتىن ٴارى كوپىر مەن تۋنەل  تۇتاستىرىلعان تۇڭعىش جوعارى قارقىندى تاس جول، سونداي - اق شينجياڭنىڭ قۇرىلىس تاريحىنداعى تەحنيكالىق تالابى ەڭ جوعارى، قۇرىلىس جۇرگىزۋ ەڭ قيىن تاس جول قۇرىلىسى نىساندارىنىڭ ٴبىرى، سونىمەن  بىرگە ازيا ـ ەۆروپا ۇلكەن ارناسىن تۇتاستىراتىن ماڭىزدى جول ەسەپتەلەدى.

30 مىڭنان استام قۇرىلىسشىنىڭ بەس جىلدىق قۇلشىنىسىندا 5 ەرەن كوپىر، 19 ۇلكەن كوپىر، 5 تۋنەل سالىنىپ، 2011 ـ جىلى9 - ايدىڭ 30 ـ كۇنى رەسمي اۆتوكولىك قاتىنادى. سايرام - كەڭساي جوعارى قارقىندى تاس جولى ىلەلىكتەردىڭ تابيعي بوگەتتى داڭعىل جولعا اينالدىرۋ ارمانىن جۇزەگە اسىردى.

تۇڭعىش ساياحات جوعارى قارقىندى تاس جولى 13 كورىنىس  رايونىن تۇتاستىردى 

3 جىل ۋاقىت جۇمساپ سالىنعان قۇلجا اۋدانىٴدوڭمازار قالاشىعىنان كۇنەس اۋدانى نارات قالاشىعىنا دەيىنگى جوعارى قارقىندى تاس جول 2019 ـ جىلى 10 ـ ايدىڭ 15 ـ كۇنى رەسمي ىسكە قوسىلدى، قۇلجا قالاسىنان كۇنەس اۋدانى نارات ساياحات كورىنىس رايونىنا دەيىنگى قاتىناۋ ۋاقىتى بۇرىنعى 5 ساعاتتان 3 ساعاتقا قىسقاردى. ٴدوڭمازار - نارات جوعارى قارقىندى تاس جولى ٴدوڭمازار قالاشىعىنان باستالىپ، قۇلجا - ٴدوڭمازار جوعارى قارقىندى تاس جولىنا تۇتاسىپ، سوڭعىٴتۇيىنى نارات قالاشىعىنا توقتايدى. جالپى ۇزىندىعى 203.288 كيلومەتر. بۇل ىلە وبلىسىنداعى تۇڭعىش ساياحات جوعارى قارقىندى تاس جولى سانالىپ، جول بويى تاماشا كوركەم كورىنىستەن كوز ايىم بولاسىز.

ىلە وبلىستىق مادەنيەت جانە ساياحات مەكەمەسى جوبالاۋ، دامىتۋ باسقارماسىنىڭ جاۋاپتىسى ۋاڭ تاۋ بىلاي دەپ تانىستىردى: ساياحاتشىلاردىڭ تاڭبالى 100 شاقىرىمدىق كورىنىس ٴدالىزى، نىلقى سازدىق باقشاسى، تاڭبالى جايلاۋى، توعىزتاراۋدىڭ كولدەنەڭ كورىنىس رايونى، جابايى جاڭعاق سايى، نارات كورىنىس رايونى، نارات سازدىق باقشاسى، باتىس ٴوڭىر اراق مادەنيەتى مۇراجايى، ورىك گۇلى اڭعارى، ٴوزى كولىك جۇرگىزىپ ساياحاتتاۋشىلار لاگەرى، گۇل تەڭىزى كورىنىس ٴوڭىرى، اراسان ەرەكشە حالىقتىق تۇسەلحاناسى، تيانشان گۇلدى القابى سىندى 13 كورىنىس رايونىنا ات باسىن بۇرۋىنا وتە قولايلى بولىپ، ىلە وبلىسىنىڭ ساياحات كاسىبىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن پارمەندى جەبەيدى.

ٴدوڭمازار - نارات جوعارى قارقىندى تاس جولى اۆتونوميالى رايوندىق قاتىناس - تاسىمال مەڭگەرمەسىنىڭ ”57712“ ينجەنەرياسى جوباسىنداعى ”بەس ەندىك، جەتى بويلىق“ جوعارى قارقىندى، جوعارى دارەجەلى تاس جول تورابىنداعى ”5 - ەندىكتىڭ” ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى، ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جول“ قۇرىلىسىنىڭ قۇرامداس بولىگى، ساياحات جەلىسى، ەكونوميكالىق ۇلكەن ارنا سانالىپ، ىلە وزەنى اڭعارىنداعى تاس جول قاتىناس تورابى قۇرىلىمىن ونان ارى ساپالىلاندىرۋعا، ەكونوميكانىڭ، ساياحات كاسىبىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا بەرىك نەگىز قالايدى.

ىشتە ىركىلىسسىز، سىرتپەن تۇتاسقان جول  تورابىن قالىپتاستىردى

بوربوسىن ەرەن كوپىرى − G577 جەلىسىنىڭ جىڭ اۋدانىنان قۇلجا اۋدانىنا دەيىنگى تاس جول نىسانىنىڭ مەڭگەرىلمەلى قۇرىلىسىنىڭ ٴبىرى. بيىكتىگى 144 مەتر كەلەتىن كوپىر تۇعىرلارى بۇلت اراسىندا مەنمۇندالاپ، اسا ايبىندى كورىنەدى. 

 G577 جەلىسىنىڭ جىڭنان قۇلجا اۋدانىنا دەيىنگى جول بولەگى ينجەنەريا نىسانىنىڭ جالپى ۇزىندىعى 92.545 كيلومەتر بولىپ، جىڭ اۋدانىنداعى شاشانزىنىڭ باتىس وڭتۇستىگىنەن باستالىپ، ليانيۇنگاڭ - قورعاس جوعارى قارقىندى تاس جولىمەن (G30) تۇتاسىپ، نىلقى اۋدانى سۇپتاي اۋىلىنىڭ وڭتۇستىك جاعىنا تىرەلەدى .

 مەملەكەت تاس جولى 218 - جەلىسىنىڭ نارات - بالعىنتاي تاس جول قۇرىلىسى نىسانى سالىنىپ بولعاننان كەيىن ىلە وزەنى اڭعارىنان سىرتقا شىعاتىن تاعى ٴبىر ماڭىزدى  ۇلكەن ارناعا اينالادى.

 G219 جەلىسىنىڭ موڭعۇلكۇرە -  ونسۋ تاس جولىنىڭ جالپى ۇزىندىعى 232.566 كيلومەتر بولىپ، وڭتۇستىك، سولتۇستىك شينجياڭنىڭ قاتىناس بايلانىسىن كۇشەيتۋدە، لەنيا بويىنداعى وڭىرلەردىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىن جەدەلدەتۋدە ماڭىزدى مانگە يە.

”2014 ـ جىلدان بۇرىن، ىلە وبلىسىنا توتە قاراستى ورىنداردا نە بارى 3 جوعارى قارقىندى تاس جول بار بولىپ، اۆتوكولىك قاتىناۋ ارالىعى 227 كيلومەتر ەدى. ال قازىر سالىنىپ بولعان جانە سالىنۋ ۇستىندە تۇرعان 14 تارماق (جول بولەگى) جوعارى قارقىندى ( 1 ـ دارەجەلى ) تاس جولدىڭ اۆتوكولىك قاتىناۋ ارالىعى 1006 كيلومەترگە جەتەدى“. وبلىستىق قاتىناس - تاسىمال مەكەمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ مۇشەسى، ورىنباسار مەكەمە باستىعى جوۋ شياڭچياڭ بىلاي دەدى: ىلە وزەنى اڭعارىنا كەڭ تارالعان جوعارى قارقىندى تاس جول تورابى ىلەنىڭ بۇكىل شينجياڭمەن، بۇكىل ەلدەگى باسقا ولكە، قالالارمەن ارالىعىن جاقىنداتىپ، تاۋار اينالىمىن جەبەپ، ىلە وبلىسىنىڭ ەل ىشىندەگى، حالىقاراداعى قوس اينالىممەن بەلسەنە توعىسۋىن ىلگەرىلەتىپ، ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنىڭ جاڭا قوزعالتقىشىنا اينالدى.

قۇلجادان تەكەسكە تۇتاسىپ جاتقان جوعارى قارقىندى تاس جول

 سۋرەتتى لي يافىڭ تۇسىرگەن 

جاسالىپ جاتقان  جىڭنان قۇلجا اۋدانىنا دەيىنگى G577 تاس جول نىسانى سۋرەتتى لي يافىڭ تۇسىرگەن 

جوعارى قارقىندى تاس جولدار ٴوزارا تۇتاسقان سترەولدى ٴوڭىر سۋرەتتى لاي يۇينيڭ تۇسىرگەن