قاتەرلى سۇرلەۋدەن داڭعىل جولعا دەيىن

مىڭ جىلدىق بايىرعى جولدىڭ وتكەنى مەن بۇگىنى

تىلشىلەرىمىز لي جيان، ۋاڭ جىحۋا، شاۋكەت

8 - ايدىڭ 22 - كۇنى ٴبىز الۋان رەڭمەن ادىپتەلىپ،  كۇزدىڭ العاشقى ساتتەرىمەن قۇلپىرا تۇسكەن موڭعۇلكۇرە دالاسىنا ات باسىن بۇرىپ، تەكەس وزەنىن بويلاپ باتىستاعى شاتى بايىرعى جولىنا بارىپ، ىلە توعىسپالى مەديا ورتالىعىنىڭ «شۇعىلالى 70 جىل. ىلە وزەنىن بويلاپ ٴجۇرۋ» اتىنداعى تىلشىلىك جاساۋ، حابارلاۋ قيمىلىن باستادىق.

مۇزارت مۇزدىعىنان اعىپ تۇسكەن شاتى وزەنى  ۋاڭ جىحۋا فوتوسى.

14 كۇننەن 2 جارىم ساعاتقا دەيىن

ول بىلاي دەدى:”بۇل − مەملەكەتتىڭ دامۋى، ٴبىزدىڭ باقىتىمىز“

تەكەس وزەنى − ىلە وزەنىنىڭ نەگىزگى قاينارى، تيانشان تاۋىنىڭ حانتاڭىرى شىڭىنان باستالىپ، شىعىسقا بەتتەپ موڭعۇلكۇرە ويپاتىنان اعىپ وتەدى. شاتى بايىرعى جولى اڭعارىندا جوڭكىلە اعىپ جاتقان شاتى وزەنى دە وسى تەكەس وزەنىنىڭ ماڭىزدى تارماعى. ٴبىز شاتى وزەنىن بويلاپ، بايىرعى جولدىڭ كىرە بەرىسىنەن مۋزارت مۇزدىعىنىڭ ەتەگىنە دەيىن ىشكەرىلەي بارىپ، بايىرعى جولدىڭ وزگەرىسىنەن ونىڭ بۇگىنى مەن وتكەنىنە ۇڭىلدىك.

شاتى بايىرعى جولى سولتۇستىكتە موڭعۇلكۇرە اۋدانىنىڭ شاتى قىرعىز اۋىلىنان باستالىپ، وڭتۇستىكتە اقسۋدىڭ ونسۋ اۋدانىنىڭ بوزٴدوڭ قىرعىز اۋىلىنا دەيىن بارادى، جالپى ۇزىندىعى 120 كيلومەتر، بايىرعى جىبەك جولىنداعى ماڭىزدى ارنا. شاتى بايىرعى جولى تيانشاننىڭ تۇستىگى مەن تەرىستىگىن تۇتاستىراتىن توتە جول بولعانىمەن، جول وتە قاتەرلى بولىپ كەلەدى.

وسى جولدىڭ حاۋىپ - قاتەرى مەن قيىنشىلىعى ٴسىرا قانشالىق؟

چيڭ پاتشالىعىنىڭ ٴۋازىرى جيڭ ليان مۇزارت مۇزدىعىنان اسىپ وتكەن كەزدە: ”ونىڭ جولدارى ويلى- قىرلى، تاۋ- وزەندەرى تاڭعاجايىپ، ويلاپ كورمەگەن جەرلەردى باسىپ وتۋگە تۋرا كەلەدى“ دەپ وسى سۇرلەۋدىڭ قيىندىعىن ايتىپ كەتكەن - دى.

  وسى رەتكى جول باستاۋشىمىز، بايىرعى جولعا قانىق ٴادىلجان ابىلەت شاتى اۋىلى داپقىر قىستاعىنىڭ تۇرعىنى. ول 1982 - جىلى 20 جاسىندا ساۋدا - ساتتىق قاجەتىمەن 7 سيىر، 2 جىلقىسىن ايداپ، تۇڭعىش رەت شاتى بايىرعى جولىمەن اقسۋعا اسىپتى؛ كەيىنگى جىلدارى ياعني 1991 - جىلدان 1997 - جىلعا دەيىن التى جىل بويى تاعى دا مال ايداپ جىلىنا 2 رەت بايىرعى جولمەن جۇرگەندە قۇز - قيالى تاۋ جولى، اساۋ وزەن، اسۋ بەرمەس مۇزدىق، سوقىر تۇمان، قارلى بوران سىندى بايىرعى جولدىڭ قيىندىعىن باستان كەشىرىپ، تاجىريبەلى جول باستاۋشىلاردىڭ كومەگىندە اتتىلى - جاياۋلى ٴجۇرىپ، از بولماعان قيىنشىلىقتاردى باستان كەشىرىپتى.

جاپا - ماشاقاتتى باستان وتكەرگەندە عانا، تۇرمىستاعى وزگەرىستەردى بىردەن سەزىنۋگە بولادى. ٴادىلجان بىلاي دەدى:”1997 - جىلدان كەيىن، مەن ٴبىر جۇك اۆتوموبيلىن ساتىپ الىپ،  قوي - سيىرىمدى تيەپ، مايتاۋ - كۇشار تاس جولىمەن وڭتۇستىك شينجياڭعا جەتكىزىپ ساتاتىن بولدىم، بۇرىنعىداي 13 - 14 كۇن جول ٴجۇرۋىمىز 3 كۇنگە قىسقاردى“.

 2023 - جىلى كۇزدە شاتى بايىرعى جولىنىڭ باتىس جاعىندا جالپى ۇزىندىعى 237 كيلومەتر كەلەتىن G219 جەلىسىندەگى موڭعۇلكۇرە - ونسۋ تاس جول نىسانىنىڭ باستالىپ، مەجەمەن 2027 - جىلى 10 - ايدا سالىنىپ بولاتىنى ونى ٴتىپتى دە جەلپىندىردى. مايتاۋ - كۇشار تاس جولىندا ماۋسىمدىق كولىك قاتىناسا، ال موڭعۇلكۇرە - ونسۋ تاس جولىندا جىل بويى كولىك قاتىناۋعا كەپىلدىك ەتىلمەك. تاس جولدىڭ ەرتەرەك ٴبىتۋىن تاعاتسىزدانا كۇتكەن ول: ”موڭعۇلكۇرە - ونسۋ تاس جولى سالىنىپ بولعاننان كەيىن، ونسۋ اۋدانىنا نە بارى 2 جارىم ساعاتتا جەتەتىن بولامىز، نەتكەن جاقسى ٴىس! بۇل − مەملەكەتتىڭ دامۋى، ٴبىزدىڭ باقىتىمىز“ - دەپ دوۋيىندا تاس جول قۇرىلىسىنىڭ جاعدايىمەن ورتاقتاستى. مۇنىڭ كورىلىم مولشەرى 10 مىڭ رەتكە جەتىپ، مىڭنان استام ادام بارماق باستى.

وسى تاس جولدىڭ سالىنۋى قۇلجادان اقسۋعا دەيىنگى كولىك جۇرگىزۋ ارالىعىن 440 كيلومەتردەن استام قىسقارتىپ، ىلە اڭعارى مەن وڭتۇستىك شينجياڭدى تۇتاستىراتىن ەڭ قولايلى وتكەلگە اينالدىرىپ، وڭتۇستىك، سولتۇستىك شينجياڭ ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىن پارمەندى ىلگەرىلەتىپ، بۇقارانى كىرىستى ارتتىرىپ، اۋقاتتانۋعا باستايدى. بۇل موڭعۇلكۇرە - ونسۋ تاس جولى بويىنداعى بارلىق ادامنىڭ  ٴۇمىتى ەدى.

قاڭىراعان بوس اڭعاردان سەڭدەي سوعىلىسقان ساياحاتشىعا دەيىن

ول بىلاي دەدى: ”توتەنشە ماقتانىش سەزىنەمىن، بولاشاققا سەنىمىم كامىل“

شاتى اۋىلى شاتى بايىرعى جولىنىڭ اڭعارىنا ورنالاسقان. شاتى بايىرعى جولى وتكەن عاسىردىڭ 90 - جىلدارىنىڭ سوڭىندا وڭتۇستىك - سولتۇستىك شينجياڭنىڭ ساۋدا - ساياحات بارىس - كەلىسىن بايلانىستىراتىن جول بولۋدان قالدى. بايىرعى جول ايالداماسى رەتىندە، سول جىلدارى  ٴبىر مەزەت دۋمانعا بولەنگەن اڭعار اۋزى دا بىرتىندەپ جىم - جىرتتىققا شومدى.

وسى جىم - جىرتتىق 2020 - جىلدىڭ باسىندا تەكەس اۋدانىنان شاتى اۋىلىنا اۋىسىپ كەلىپ پارتكومنىڭ ورىنباسار شۋجيى، اۋىل باستىعى بولعان، ەندى عانا 35 جاسقا كەلگەن نۇربولات تويشىبەك ۇلىنىڭ نازارىن اۋدارىپ، تىم  شالعاي جاتقان وسى جەردى قالاي دامىتۋ جونىندە باس قاتىردى. اۋىلدىق ۇكىمەتتىڭ اۋلاسىندا نۇربولات جان - جاقتى نۇسقاپ تۇرىپ: ”سول كەزدە بۇكىل اۋىلدا ٴبىر عانا ەكى قاباتتى قوناق ٴۇي، ٴبىر شارۋالار شاتتىعى ساياجايى بار بولاتىن. كەشكە تامان تۇتاس قىستاق ەرەكشە جىم - جىرت كۇيگە شوماتىن“ - دەدى.

2021 - جىلدان كەيىن وراسان زور وزگەرىس تۋىلدى. ىلە وبلىسى ساياحات ارقىلى وبلىستى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىن ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىپ، مادەنيەت، ساياحات كاسىبىن جوعارى ساپالى دامۋدىڭ جەدەل ارناسىنا ٴتۇسىردى. مىڭ جىلدىق بايىرعى جول سانالعان شاتى كورىنىس رايونى كوركەم كورىنىسى مەن قاتپارى قالىڭ نەگىزىنە سۇيەنىپ، بۇكىل ەلدىڭ جەر ـ جەرىندەگى ساياحاتشىلاردى  باۋرادى.

موڭعۇلكۇرە - ونسۋ تاس جولى سالىنىپ بولعاننان كەيىن، شاتى اۋىلى وڭتۇستىك، سولتۇستىك شينجياڭنىڭ بارىس - كەلىس جاسايتىن قاتىناس تورابىنا اينالادى. قاتىناس تورابىنا بايىرعى جولدىڭ كورىنىسى قوسىلعان بۇل تەڭدەسسىز وڭىرلىك باسىمدىلىق شاتى اۋىلىنىڭ جىلدام وزگەرۋىنە مۇمكىندىك جاسادى. ”قازىر شاتى اۋىلىنداعى حالىقتىق تۇسەلحانا 120 عا جەتتى، 3 جۇلدىز دارەجەلى قوناق ٴۇي سالىنۋ ۇستىندە، ساياحاتتىڭ قاۋىرت مەزگىلىندە كۇنىنە 10 مىڭنان استام ساياحاتشى قابىلداي الادى. قاس قارايا ورتالىق الاڭدا الاۋ كەشى وتكىزىلىپ، ٴار ۇلت بۇقاراسى مەن توڭىرەكتىڭ ٴتورت بۇرىشىنان كەلگەن ساياحاتشىلار بىرگە ٴان ايتىپ، ٴبي بيلەپ دۋمانعا بولەنەدى“.

كوز الداعى مۇنداي دۋماندى كورىنىستى 4 جىلدىڭ الدىندا نۇربولات مۇلدە ويلاماعان ەدى. وڭىرلىك ورىن باسىمدىعى، ساياساتتىق قولداۋ، ٴوز كوزىمەن كورگەن قاۋىرت دامۋ جاعدايى وسى جاس كادردى اسقاق سەزىمگە بولەدى. ول بىزگە 2 جىلدان بەرگى شاتى كورىنىس رايونىن سۇيەنىش ەتىپ اتقارعان ٴبىر قىدىرۋ دامۋ شارالارىن ايتىپ بەردى: شاتى كورىنىس رايونى ساياحات كاسىپ كۇيىن بايىتۋمەن بىرگە، كورىنىس رايونىنداعى مالشىلاردىڭ كىرىسىن ارتتىردى، اۋىل 30 مالشىنى ۇيىمداستىرىپ، شاعىن اعاش ۇيدەن پايدالانىپ مەيىر باعىشتاۋ ايالداماسىن قۇرىپ، ساياحاتشىلاردى ٴسۇتتى شاي، ايران، باۋىرساق سياقتى ٴداستۇرلى تاعامدارمەن تەگىن قامدادى؛ بۇدان سىرت، اۋىل 8 ميلليون 900 مىڭ يۋان ساياحات نىسانىنا قول جەتكىزىپ، كورىنىس رايونىندا وسىزامانعى ۇلگىدە جاساقتالعان 25 كيىز ٴۇي، 5 اعاش ٴۇي، 2 الەۋمەتتىك دارەتحانا، شارباق جول سالدى؛ بەسقاراعاي قىستاعى قول جەتكىزگەن 7 ميلليون يۋان ساياحات نىسانى قارجىسىنان پايدالانىپ، كورىنىس رايونىنىڭ ارالىعىنا قاتىنايتىن 20 اۆتوكولىك ساتىپ الىپ، كۇندىگىن 20 مىڭ يۋاننان كورىنىس رايونىنا كوتەرمەگە بەرىپ، قىستاقتىڭ كوللەكتيۆ كىرىسىن ارتتىرۋدى جەبەگەندىكتەن، قازىر ەكى اي تيجارات جۇرگىزۋ ارقىلى ٴبىر ميلليون 200 مىڭ يۋان كىرىس كىرگىزدى؛ كورىنىس وڭىرىندەگى مالشىلاردى ات مايلاۋ اترەتىن قۇرۋعا ۇيىمداستىرىپ، ساياحاتشىلارعا قىزمەت وتەدى، مالشىلار ٴبىر ات مايلاۋدان 10 نەشە مىڭ يۋان كىرىس كىرگىزدى…

نۇربولات كۇلىپ تۇرىپ، بىلاي دەدى: ”مۇندا كەلگەن سوڭ العاشىندا قالاي ىستەۋدى بىلمەيتىنبىز، قازىر بار ىنتا - پەيىلىمىزبەن ىستەپ جاتىرمىز. قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كىرىسى ارتىپ، اۋقاتتانعاننان كەيىنگى شات بەينەسىن كورىپ، اۋىل باستىعى بولعانىمدى ەرەكشە ماقتانىش سەزىندىم، بولاشاققا دەگەن سەنىمىم ارتا ٴتۇستى“.

 ”ويلاپ كورمەگەن كوپتەگەن ىستەر“ وسى مىڭ جىلدىق بايىرعى جولعا ومىرشەڭدىك كۇش باعىشتادى. ال بايىرعى جول مەن اراسىن تاۋ ٴبولىپ جاتقان موڭعۇلكۇرە - ونسۋ تاس جولى تاريح پەن وسى زاماندى توعىستىرىپ، قازىرگى داڭعىل جولدى تيانشان تاۋىنا تۇتاستىرىپ، سانسىز ادامنىڭ اڭساعان ارمانىنا جاۋاپ قايتارۋدا.

ٴتىلشى شاتى بايىرعى جولىندا ٴادىلجان ابىلەتپەن سۇحباتتا  لي جيان فوتوسى.

ٴتىلشى مالشى وتباسىندا تىلشىلىك ىستەۋدە   ۋاڭ جىحۋا  فوتوسى.

شاتى اۋىلى داپقىر قىستاعىنىڭ بەت - بەينەسى   شاۋكەت  فوتوسى.

شاتى كورىنىس رايونىنداعى سەيىل - سەرۋەن جولى      شاۋكەت  فوتوسى